Δύο ιστορικά έγγραφα των ιερών ναών Αγίου Αθανασίου και Εισοδίων Θεοτόκου του Σταυρού (Μπεκή) Φθιώτιδας

   Στην περιοδική έκδοση του Πνευματικού Κέντρου Σταυρού Λαμίας ΣΤΑΥΡΟΔΡΟΜΙ δημοσιεύθηκαν δύο άρθρα, τα οποία αφορούν τον κοιμητηριακό (σήμερα) ναό του Αγίου Αθανασίου και τον ενοριακό ναό των Εισοδίων της Θεοτόκου. Ακολουθεί αναδημοσίευσή τους. Προτάσσεται το άρθρο, το οποίο αφορά τον Άγιο Αθανάσιο λόγω της προγενέστερης χρονολόγησης του ναού.

          Αναλυτικά:

ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΑΓΙΟΥ ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ  

Στο άρθρο «Ιερός Ναός Αγίου Αθανασίου Μπεκής (Σταυρού) (Πληροφορίες από ένα έγγραφο του 1835)» παρουσιάζεται από τον συντάκτη του Ευάγγελο Ι. Μακρή έγγραφο του 1835, μέσα από το οποίο αντλούνται πολύτιμες πληροφορίες για την ιστορία του ναού αλλά και του χωριού. Υπενθυμίζεται ότι κατά τα μέσα Απριλίου 1821 στο χώρο του ναού αυτού, υπό τον Κομνά Τράκα, διεξήχθη μάχη κατά των Τούρκων της Λαμίας του Χαλήλ μπέη [βλέπε σχετικά: Η μάχη της Μπεκής, Απρίλης 1821 (αναδημοσίευση) ].

Τα εγκαίνια του ναού του Αγίου Αθανασίου πραγματοποιήθηκαν το 1835 και το σχετικό έγγραφο του Νομάρχη Φωκίδος και Λοκρίδος αναφέρει τα εξής:

«Προς την επί των Εκκλησιαστικών κτλ

Βασιλικήν Γραμματείαν της Επικρατείας

Περί εγκαινιασμού του κατά το Μπεκί Ναού

Ειδοποιούμεν κατά χρέος την Βασιλικήν Γραμματείαν ότι η Νομαρχία έδωκεν άδειαν προς εγκαινιασμόν του κατά το Μπεκί, χωρίον Φθιώτιδος, Ιερού Ναού εις τον οποίον, ένα και μόνο όντα, ετελείτο προ καιρού ακολούθως η θεία λειτουργία. Αλλ’ επειδή κατά την υπ’ αριθ. 2354, αναφοράν του Επάρχου Φθιώτιδος επαρουσιάσθη η ανάγκη επισκευής της εν αυτώ Ιεράς Τραπέζης έπρεπε να γείνη και εκ νέου εγκαινιασμός

Ευπειθέστατος Νομάρχης

Φωκίδος και Λοκρίδος

Εν απουσία αυτού

ο Διευθυντής»

[Πηγή: Γενικά Αρχεία του Κράτους, «Περί εγκαινιασμού του κατά το Μπεκί Ναού»].

Ακολουθεί το άρθρο και οι υποσημειώσεις-επεξηγήσεις που το συνοδεύουν:

«Ιερός Ναός Αγίου Αθανασίου Μπεκής (Σταυρού)

(Πληροφορίες από ένα έγγραφο του 1835)

του Ευαγγέλου Ι. Μακρή

΄Ο

πως είναι μάλλον γνωστό στους περισσότερους, ενοριακός ναός της Μπεκής κατά την Τουρκοκρατία και μέχρι το 1930 ήταν ο ναός του Αγίου Αθανασίου. Όχι ο σημερινός ναΐσκος, αλλά ο κατά πολύ μεγαλύτερος ναός ρυθμού Βασιλικής, με πρόναο και υπαίθριο στεγασμένο χώρο νοτίως και συνέχεια του ναού, με καθιστικό γύρω-γύρω. Μέχρι το 1860 βέβαια το χωριό ήταν στην τοποθεσία Παλιοχώρι, στην ίδια περίπου απόσταση όπως τώρα από τον οικισμό, αλλά βορείως του ναού. Επειδή ο ναός εκείνος κινδύνευε να καταρεύσει, οι κάτοικοι αποφάσισαν το 1980 να τον γκρεμίσουν και στη θέση του έχτισαν τον υπάρχοντα ναΐσκο.

Από το έγγραφο του Μητροπολίτη Ιακώβου Παπαγεωργίου με αριθμό 1400/9 Αυγούστου 1835, με το οποίο διαβιβάζει προς τον Έπαρχο Φθιώτιδας αίτηση των κατοίκων της Μπεκής για οικονομική ενίσχυση προς επισκευήν του ναού, αντλούμε χρήσιμες πληροφορίες για την ιστορία του ναού και του χωριού.

Το έγγραφο είναι το εξής⁽¹⁾:

Έγγραφο του Μητροπολίτη Φθιώτιδος Ιακώβου Παπαγεωργίου πρόςτον Έπαρχον Φθιώτιδος.

1400, Αυγούστου 8, 1835

Εις το χωρίον Μπεής (Μπεκής) έκπαλαι υπήρχεν εκκλησία τιμωμένη εις όνομα του Αγίου Αθανασίου, της οποίας η στέγη ολοκαυτώθη εις τον α΄ χρόνον της ελληνικής επαναστάσεως. Κατά δε το 1828 έτος συνελθόντες οι κάτοικοι του διαληφθέντος τούτου χωρίου εις αυτό (διεσπαρμένων αυτών όντων τήδε κακείσε), δι’ αδείας της τότε Οθωμανικής εξουσίας επισκευάσαντες τον όροφον αυτής, και μέρος του τοίχου της, διά την τότε έλλειψιν Αρχιερέως, έκτοτε ελειτούργουν εν αυτή. Καίτοι ανεγκαινίαστον κτισμένην εν είδει αγίας τραπέζης άνευ πλακός μέχρι του διαστήματος της εις το χωρίον τούτο πέρυσι περιοδείας μου γενομένης κατά τον απελθόντα Οκτώβριον την οποίαν εκκλησίαν επισκεφθείς, και ιδών το ιερόν θυσιαστήριον αυτής ότι δεν έφερε τα απαιτούμενα χαρακτηριστικά σημεία αγίας τραπέζης κατά τους τύπους της εκκλησίας, ημπόδισα την επ’ αυτής ιερουργίαν, διορίσας τους κατοίκους αυτού να κατασκευάσωσι την αγίαν αυτής τράπεζαν διά κίονος και πλακός, και την οποίαν και ετοιμάσαντες ήδη μας προσκαλούσι δια της υπ’ αριθμ. 415 καταχωρηθείσης αναφοράς των ίνα υπάγωμεν προς εγκαινιασμόν αυτής. Όθεν και συμμορφούμενοι προς τα προδιατεταγμένα ως προς το αντικείμενον τούτο σας επισυνάπτομεν το αντίγραφον αυτής με τας εξής παρατηρήσεις μας. Ότι η εκκλησία αύτη υπήρξεν έκπαλαι και ότι ιερουργείτο μέχρι του παρελθόντος μηνός Οκτωβρίου. Ότι οι κάτοικοι του περί ου ο λόγος τούτου χωρίου επί του παρόντος επέκεινα είναι των 35 οικογενειών και ότι εν καιρώ χειμώνος παραχειμάζουν εις αυτό και άλλαι περί πλέν των 40 οικογενειών βλαχοποιμένων, ώστε άπασαι υπερβαίνουσι το ποσόν των πεντήκοντα οικογενειών, των δε ενορίας προσδιορισθέντα και ότι τέλος πάντων η εκκλησία αύτη φέρουσα το απαιτούμενον σχήμα και είδος ως και οι λοιπαί των όλων εκκλησίαι έχουν όλα τα απαιτούμενα χαρακτηριστικά αυτής. Διό και συνιστώντες προς υμάς κ.έπαρχε την αίτησιν των αναφερομένων ως νόμιμον και ευλογοφανή, έχομεν πλήρη πεποίθησιν ότι θέλετε ενεργήσει το δέον, συμφώνως προς τα διατεταγμένα εις το αίτημά των τούτο.

(Από το βιβλίο του Θεόφ. Ν. Σιμόπουλου, ΔΥΟ ΑΝΕΚΔΟΤΟΙ ΚΩΔΙΚΕΣ Της ΙΕΡΑΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΕΩΣ ΦΘΙΩΤΙΔΟΣ 1834 ΚΑΙ 1835, Αθήναι 1975).

Από αυτό αντλούμε τις εξής πληροφορίες:

1. Ο ναός «υπήρχε και ιερουργείτο έκπαλαι». Το έγγραφο γράφτηκε το 1835. Το «έκπαλαι» σημαίνει από τα πολύ παλιά χρόνια, δηλαδή, τουλάχιστον πριν το 1800⁽²⁾.

2. Η στέγη του ναού κάηκε το 1821, προφανώς όταν οι Τούρκοι έκαψαν τις χριστιανικές εκκλησίες⁽³⁾.

3. Μετά την έναρξη της επανάστασης και τους διωγμούς των ραγιάδων οι κάτοικοι της Μπεκής διασκορπίστηκαν «τήδε κακείσε», δηλαδή εδώ κι εκεί. Που να πάνε; Πήραν τα βουνά⁽⁴⁾.

4. Το 1828, όταν πλέον διαφαινόταν η απελευθέρωση της πατρίδας μας, άρχισαν οι Μπεκιώτες να ξαναγυρίζουν στο χωριό τους.

5. Το 1828 οι κάτοικοι επισκεύασαν την καμένη στέγη της εκκλησίας με την άδεια των Τούρκων.

6. Μέχρι το 1835 η Αγία Τράπεζα του ναού δεν «έφερε τα χαρακτηριστικά σημεία κατά τους τύπους της εκκλησίας», ο ναός δηλαδή ήταν ανεγκαινίαστος κι εκείνο το χρόνο θα εγκαινιαζόταν.

ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

(1) Γιάννη Μακρή, «ΣΤΑΥΡΟΣ ΦΘΙΩΤΙΔΑΣ. Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ», σελ. 230

(2) ο.π., σελ. 164-172

(3) ο.π., σελ. 56-58. Στα μέσα του Απρίλη το 1821 στον Άγιο Αθανάσιο έγινε μάχη με τους Τούρκους και προφανώς για το λόγο αυτό έκαψαν την εκκλησία.

(4) Ότι έτσι έγινε φαίνεται και από το γεγονός ότι ενώ το 1821 αναφέρεται ότι κατοικούν 40 οικογένειες στη Μπεκή, δηλ. τουλάχιστον 200 κάτοικοι, στην πρώτη απογραφή (;) μετά την απελευθέρωση (1833;) αναφέρονται μόνο 22 κάτοικοι και το 1835 ο Μητροπολίτης γράφει ότι κατοικούν στη Μπεκή «επέκεινα των 35 οικογενειών» »

ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΕΙΣΟΔΙΩΝ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ (ΜΕΣΟΣΠΟΡΙΤΙΣΣΑΣ)

Ο παλιός ναός Εισοδίων Θεοτόκου (1930-2002) [πηγή: Ιωάννης Ε. Μακρής, Σταυρός (Μπεκή)-Φθιώτιδας. Η ιστορία του, Λαμία 1998, σελίδα 175]

Η σημερινή θέση της Αγίας Τράπεζας μετά την κατεδάφιση του παλιού ναού [πηγή: ΣΤΑΥΡΟΔΡΟΜΙ 12 (2006), σελίδα 118]

Στο άρθρο «Κτηματολόγιο του Ιερού ενοριακού ναού των Εισοδίων της Θεοτόκου του Δ.Δ. Σταυρού και των παρεκκλησίων αυτού» παρουσιάζεται από τον Μπεκιώτη (ψευδώνυμο) το κτηματολόγιο του ναού, το οποίο περιλαμβάνει αγρούς, οικόπεδα και ένα μαγαζί (βακούφικο), το οποίο κατεδαφίσθηκε ανάμεσα στα έτη 1968-1970.

Ακολουθεί το άρθρο και οι υποσημειώσεις-επεξηγήσεις που το συνοδεύουν:

«Κτηματολόγιο του Ιερού ενοριακού ναού των Εισοδίων της Θεοτόκου του Δ.Δ. Σταυρού και των παρεκκλησίων αυτού

του Μπεκιώτη

Τ

ο 1937 ο τότε μητροπολίτης Φθιώτιδος μακαριστός Αμβρόσιος έδωσε εντολή να καταρτισθούν κτηματολόγια των ναών των ενοριών και των παρεκκλησίων της Μητροπόλεώς του. Στο Σταυρό που τότε υπήρχε μόνο μία ενορία, ιερέας ήταν από το 1930 ο Ευθύμιος Σπύρου Καραναστάσης, ο αγαπημένος μας – μακαριστός κι αυτός παπα-Θύμιος. Αυτός συνέταξε και υπέγραψε το κτηματολόγιο, μαζί με την ενοριακή επιτροπή, που αποτελούνταν από τρείς ενορίτες και τον ιερέα.

Στο κτηματολόγιο αναγράφονται τα εξής στοιχεία:

α. Είδος κτήματος β.Έκτασις, όροφοι κ.λ.π. γ.Τοποθεσία και όρια δ.Πώς και πότε περιήλθε εις την    κυριότητα του Ιερού Ναού.    Υπάρχουν τίτλοι;

ε.Αξία σημερινή στ.Πρόσοδος σημερινή ζ.Γενική κατάστασις του ακινήτου η.Παρατηρήσεις

1. α.Αγρός

β. τρία στρέμματα⁽¹⁾

γ. Γύροθεν του Ιερού ναού Αγίου Αθανασίου (νεκροταφείου), συνορευόμενον εν συνόλω ανατολ(ικώς) με αγρόν Αθ.Ν.Λατσού, δυτ(ικώς) με αγρόν Χρ.Γιαννούλη, βορ(είως) με ρέμα και νοτίως με νεκροταφείον και δρόμον.

δ. Περιήλθεν εις την κυριότητα του Ιερού ναού εν έτει 1871 εκ δωρεάς των κτηματιών του χωρίου Τσιούπι και Τηλεμαχίδη⁽²⁾. Τίτλοι δεν υπάρχουν.

ε. Τρείς χιλιάδες δραχμές

στ. Πεντακόσιες δραχμές κατ’ έτος.

ζ. Καλή και

η. Ο έναντι⁽³⁾ αγρός είναι εις την κυριότητα του Ιερού Ναού του Αγίου Αθανασίου, χρησιμοποιουμένου ως νεκροταφείου και ουχί εις τον ενοριακόν Ναόν των Εισοδίων της Θεοτόκου.

2. α.Οικόπεδον

β. Δύο στρέμματα

γ. Εις το κέντρον του χωρίου και συνορευόμενον εν συνόλω, ανατολ(ικώς) με οικίαν Αναστασίου Καραναστάση (σ.σ. του γερο-Τασλή) και Ταξιάρχη Ζέρβα, δυτ(ικώς), βορ(είως) και νοτ(ίως) με δρόμον.

δ. Περιήλθεν εις την κυριότητα του Ιερού Ναού εν έτει 1899εκ δωρεάς των Σπύρου Γαλάνη, Ευσταθίου Καραναστάση και Δημητρίου Σούλιου, δυνάμει του υπ’ αριθμ. 6252/2-2-1899 συμβολαίου του συμβολαιογράφου Δ. Ρέντζου. Υπάρχει το υπ’ αριθμ. 6252 συμβόλαιον.

ε. Δεν αναγράφεται τίποτα

στ. καλή και

ζ. Ομοίως (σ.σ. δηλαδή το οικόπεδο αυτό είναι στην κυριότητα του Ιερού Ναού του Αγίου Αθανασίου, επειδή, όταν αυτό δωρήθηκε, δεν υπήρχε τότε ναός των Εισοδίων της Θεοτόκου. Δωρήθηκε δε με σκοπό να ανεγερθεί νέος ενοριακός ναός⁽⁴⁾ στο κέντρο του χωριού, για να γλυτώσουν οι κάτοικοι τις πολλές λάσπες και τη μετακίνηση εκτός του νέου οικισμού, ο οπίος από το 1860 ήδη βρισκόταν στην σημερινή θέση, όπου μεταφέρθηκε από τη θέση Παλιοχώρι που ήταν αρχικά).

Μπροστά στο «βακούφικο» μαγαζί οι: (από αρ.) Γρ. Μόσχος, Ι.Μπουστανίδης, Ευάγ. Ζέρβας και Ταξ. Στρογγυλός.

3. α.Μαγαζείον (σ.σ. Πρόκειται για το παλιό «βακούφικο» το οποίο σωζόταν μέχρι τη δεκαετία του ’50 και ενοικιαζόταν ως μπακάλικο. Μάλιστα στέγασε και το σχολείο του χωριού κατά το σχολικό έτος 1946-47, αν θυμάμαι καλά. Βρισκόταν στο βόρειο τμήμα του οικοπέδου, εφαπτόταν στον προς βορράν δρόμο και απείχε καμμιά δεκαριά μέτρα από τον προς δυσμάς δρόμο).

β. Μήκους 11μ., πλάτους 6μ., ύψους 3 μ.. Όροφοι εις (ένας).

γ. Περιήλθεν εις την κυριότητα του Ιερού Ναού εκ δωρεάς ως ανωτέρω παρά των ιδίων και δυνάμει του ιδίου συμβολαίου εκτισμένου από τότε εντός του αυτού οικοπέδου. Υπάρχει το υπ’ αριθμ. 6252 συμβόλαιον.

δ. Δέκα έξ χιλιάδες δραχμές

ε. Πέντε χιλιάδες επτακόσιαι εξήκοντα δραχμαί (5.760).

στ. Ετοιμόρροπον, φέρων ρήγμα προς το δυτικόν μέρος. Τοιχοποιΐα ελεεινή.

ζ. Ομοίως (σ.σ. δηλαδή ανήκει στον Ιερό Ναό Αγίου Αθανασίου)

Το κτηματολόγιο⁽⁵⁾,  με ημερομηνία Εν Σταυρώ τη 10 Μαΐου 1937, υπογράφει η ενορειακή επιτροπεία: Σακελ. Ευθ. Σπ. Καραναστάσης, Κ ή Β. Δ. Σούλιος, υπογραφή δυσανάγνωστη, Α.(;) Η. Καραναστάσης.

      Το αναφερόμενο ανωτέρω 6252 συμβόλαιο έχει ως εξής:

Αριθ. 6252. Δωρεά εν ζωή ακινήτου δραχ. 1100.

Εν Λαμία σήμερον την Δευτέραν του μηνός Φεβρουαρίου, ημέραν Τρίτην, του 1899 έτους εις το εν τη πλατεία της Ελευθερίας εργαστηρίω της Ευαγγελιστρίας κειμένω συμβολαιογραφείου μου, ενώπιον εμού του Συμβολαιογράφου και κατοίκου Λαμίας Δημητρίου Ρέντζου….ενεφανίσθησαν οι γνωστοί μοι και μη εξαιρούμενοι Σπύρος Γαλάνης, Ευστάθιος Καραναστάσης και Δημήτριος Σούλιος, γεωργοκτηματίαι κάτοικοι Μπεκής του Δήμου Λαμιέων, … και εζήτησαν την σύνταξιν του παρόντος δι’ ου εδήλωσαν τα εξής, ήτοι … ότι δωρούσι δια διαρκούς μεταξύ ζώντων οριστικής και αμετακλήτου εις την εν τω χωρίω Μπεκής εκκλησίαν ο Άγιος Αθανάσιος εν οικόπεδον εκτάσεως δύο ως έγγιστα στρεμμάτων μετά του εν αυτώ μαγαζίου, κειμένου εντός του χωρίου Μπεκής, του Δήμου Λαμιέων, συνορευόμενον⁽⁶⁾ εν κύκλω γύρωθεν προς ανατολάς με οικίαν Αθανασίου Σάκκου, Ιωάννου Παπανικολάου και των κληρονόμων (δυσανάγνωστη λέξη) Αποστόλου Ξηρομερίτη, προς δυσμάς, άρκτον και μεσημβρίαν με δρόμον, αξίας δια τον υπολογισμόν του τέλους χαρτοσήμου παρόντος δραχμών χιλίων εκατόν (1100) αποξενούμενοι του λοιπού παντός δικαιώματος….. »

ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

(1) Κατά τον αναδασμό ελήφθη μέριμνα και αφέθηκε επί πλέον έκταση 8.562 στρεμμάτων (πρακτικό επιτροπής αναδασμού 5/1964). Είναι όμως απορίας άξιον, πώς, τα 3 στρ. που αναφέρονται στο κτηματολόγιο του 1937 αθροιζόμενα με τα 8,5 στρ. του αναδασμού που αφέθηκαν επί πλέον, μας δίνουν έκταση 9,250 στρ. που αναφέρονται στον κτηματολογικό πίνακα διανομής του αγροκτήματος Σταυρού του 1964. Πού είναι τα υπολοιπα 2,3 στρέματα;

(2) Αυτά ήταν δύο από τα 8 τεμάχια στα οποία είχε χωριστεί η κτηματική περιοχή Μπεκής, μετά το θάνατο του τσιφλικά Δημ. Κεμπρέκου (όσοι και οι κληρονόμοι του). Τα άλλα τεμάχια ήταν: της Κυράς, το Τσαλλέϊκο, Αμουριώτικο, Χωριανό, Καρακατσέϊκο και Δίβριου). (κοίτα και «ΣΤΑΥΡΟΣ (ΜΠΕΚΗ) ΦΘΙΩΤΙΔΟΣ, Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ», Ιωάν. Μακρή, σελ. 126,127.

(3) Επειδή στο κτηματολόγιο τα στοιχεία είναι γραμμένα οριζόντια, το «έναντι αγρός» σημαίνει αυτός ο αγρός.

(4) Το οικόπεδο αυτό δωρήθηκε, για να ανεγερθεί νέος ναός στο κέντρο του χωριού, γιατί όπως αναφέρεται στο πρακτικό του Δήμου Λαμιέων με αριθμό 115/9 Οκτ. 1896 «λαβόν υπόψη ….. την πράξιν του Εκκλησιαστικού Συμβουλίου του εν τω χωρίω Μπεκή Ιερού Ναού ο Άγιος Αθανάσιος…. οικόπεδον εκ δύο (2) στρεμμάτων περίπου χρησιμεύσει δι’ ανέγερσιν επ’ αυτού κεντρικού ενοριακού ναού ….. καθ’ όσον ο υπάρχων ήδη ενοριακός ναός κείται έξωθεν και πολύ μακράν του χωρίου, αναγκαζομένων ένεκα τούτου των κατοίκων αυτού εν καιρώ χειμώνος να μη μεταβαίνωσιν εν αυτώ προς εκπλήρωσιν των θρησκευτικών καθηκόντων των…».

(5) Δεν αναφέρεται στο κτηματολόγιο το ξωκλήσι του Αγίου Μάρκου και ο περιβάλλων χώρος, επειδή ήταν ιδιωτικός ναός με αρχικούς κτήτορες τους: Δημήτριο και Νικόλαο Δήμου Καραναστάση και Δημήτριο Τσονάτο. Από την επιτροπή αναδασμού αφέθηκε για τον Άγιο Μάρκο εκτός αναδασμού έκταση 1.313 στρ. (πρακτικό 5/1964) αλλά στον κτηματολογικό πίνακα αναδασμού (1964) υπάρχει έκταση 2.250 στρ. άρα έκταση ενός στρέμματος περίπου προϋπήρχε στην ιδιοκτησία του εξωκκλησίου του Αγίου Μάρκου.

(6) Αξίζει να προσέξει κανείς τη διαφορά των ανατολικών ορίων του οικοπέδου όπως αυτά περιγράφονται στο δωρητήριο συμβόλαιο του 1899, στο κτηματολόγιο που συντάχθηκε το 1937, δηλαδή μετά από 38 έτη, και σήμερα, μετά 70 έτη. Έχουμε λοιπόν:

1899: οικίες Αθαν. Σάκκου, Ιωάν. Παπανικολάου και Απ. Ξηρομερίτη.

1937: οικίες Αναστασίου Καραναστάση και Ταξιάρχη Ζέρβα

2006: οικίες Δημ & Αναστασίας Καραναστάση και Ευαγ. Ζέρβα, γιού και

εγγόνων των ανωτέρω. »

ΠΗΓΗ

Σταυροδρόμι, Περιοδική ενημερωτική & πολιτιστική έκδοση Πνευματικού Κέντρου Σταυρού Λαμίας, Τεύχος 12, Λαμία Δεκέμβριος 2006 σελίδες 29-31 και 34-35.