Η πλατεία της Καστανιάς με τον Άγιο Αθανάσιο.
[Πηγή: ΚΑΣΤΑΝΙΑ ΥΠΑΤΗΣ ΦΘΙΩΤΙΔΑ -KASTANIA YPATI FTHIOTIS, εφημερίδα «Η ΦΩΝΗ ΤΗΣ ΚΑΣΤΑΝΙΑΣ» 1 (Δεκέμβριος 1979), εξώφυλλο].
Στο φύλλο 846/3-9-1841 της αθηναϊκής εφημερίδας «ΑΘΗΝΑ»*
δημοσιεύεται αναφορά των κατοίκων της Καστανιάς Υπάτης πρός τον
βασιλιά Όθωνα με ημερομηνία 26 Αυγούστου 1841 και θέμα το ιδιοκτησιακό καθεστώς
του χωριού.
Επί τουρκοκρατίας οι κάτοικοι ήταν ιδιοκτήτες του
χωριού. Στην Καστανιά κατοικούσαν τότε είκοσι οικογένειες. Μοναδική φορολογική υποχρέωσή
τους ήταν η απόδοση σε κάποιους Αλβανούς ενός φόρου (κεσίμι ή μακτού, τουρκ. Kesim) ως αμοιβή για την προστασία που τους παρείχαν[1]. Συγκεκριμμένα
κάθε οικογένεια έπρεπε να αποδώσει 6 κοιλά[2] σίτου και 4 κοιλά
κριθάρι. Οι ποσότητες αυτές αντιστοιχούσαν σε έκταση 20 μπαστίνων. Ο όρος
μπάστινα ή μπάσινα (από το σλαβικό baština) σημαίνει έκταση γής που μπορεί να
οργώσει ένα ζευγάρι βόδια.
Την περίοδο του Κυβερνήτη Ιωάννη Καποδίστρια και στη
συνέχεια επί βασιλείας του Όθωνα, οι κάτοικοι, ως ιδιοκτήτες του χωριού τους,
πλήρωναν το φόρο της δεκάτης.
Ήδη από το 1835 μέσω δημοσίευσής τους στην εφημερίδα
«ΑΘΗΝΑ» γνωστοποίησαν σε υποψήφιους αγοραστές του χωριού τους ότι δεν
δικαιούνται να το αγοράσουν, εφόσον το δικαίωμα αγοράς ανήκε μόνο στους ίδιους.
Το 1836 όμως εμφανίστηκε ως αγοραστής της Καστανιάς
κάποιος Αγαλίδης. Οι κάτοικοι προσέφυγαν στα τακτικά δικαστήρια και κέρδισαν τη
δίκη.
Ειδικότερα το κείμενο της αναφοράς έχει ως εξής:
«Αναφορά Καστανιωτών πρός την Α.Μ.
Μεγαλειότατε!
Την 26 Αυγούστου 1841, Αθήναι.
Πάς τις θέλει φρίξει όταν ακούση τα δεινά τόσων πιστών
Σου υπηκόων, κατοίκων του πρός την δεξιάν όχθην του Σπερχειού κειμένου χωρίου
Καστανιάς∙ δεινά τα οποία μας επροξένησε και προξενεί κάποιος κερδοσκόπος
Αγαλίδης.
Το χωρίον μας είναι αναμφισβήτητος ιδιοκτησία μας∙ και
πασίδηλος πλέον όχι μόνον εις όλους τους κατοίκους της Φθιώτιδος, αλλά και εις
αυτήν ακόμη την Κυβέρνησίν Σου, ήτις ενώ λαμβάνει από τα γειτονικά μας χωρία,
ως οθωμανικά ποτέ, της επικαρπίας τον φόρον, από το ιδικόν μας ποτέ δεν έλαβε
τίποτε περισσότερον από απλούν δέκατον.
Την λεπτομερεστέραν έκθεσιν των διατρεξάντων και
διατρεχόντων εις την υπόθεσιν ταύτην, Βασιλεύ, παραλείπωμεν πρός το παρόν, διά
να καθυποβάλωμεν ενώπιον του Σού Θρόνου, αν ποτέ ευρεθώμεν εις τοιαύτην λυπηράν
ανάγκην.
Μεγαλειότατε! η ιστορία την οποίαν υποφέρομεν δεινών
είναι μοναδική.
Α. Επί Τουρκοκρατίας είμεθα ιδιοκτήται, με μόνην την
υποχρέωσιν του να δίδωσιν εις τινας Αλβανούς προστάτας είκοσι οικογένειαι έν είδος
κεσιμίου από 6 κοιλά σίτον εκάστη, και 4 κριθής επί είκοσι λεγομένων μπαστίνων.
Β. Επί της Κυβερνήσεως του Καποδιστρίου και επί
Κυβερνήσεως της Υ.Μ., ως ιδιοκτήται των γαιών ολοκλήρου του χωρίου μας,
εδίδαμεν και δίδομεν εισέτι απλούν δέκατον.
Γ. Αγορασταί πρώτοι των λεγομένων αυτών μπεστίνων του
ρηθέντος κεσιμίου, διεμαρτυρήθημεν και διά της εφημερίδος Αθηνάς από τα 1835,
καθ’ οποιουδήποτε δευτέρου αγοραστού, ενώ ο αντίδικός μας εφάνη ως τοιούτος το
1836.
Δ. Δικασθέντες ενώπιον των τακτικών δικαστηρίων, ημείς
μέν εκερδήσαμεν την νόμιμον αγοράν μας, ο δε αντίδικός μας κατεδικάσθη ως ήτο
επόμενον.
Ε. Υπαγόμεθα, εις την κατηγορίαν των εισέτι
διαφιλονεικουμένων χωρίων, κειμένων εις την δεξιάν όχθην του Σπερχειού και
κατεχομένων ήδη παρά της Κυβερνήσεώς σου, περί των οποίων ηυδόκησας να δώσης το
δικαίωμα προτιμήσεως αγοράς πρός τους κατοίκους των ιδίων χωρίων∙ και περί του
αντικειμένου τούτου έγιναν πολλαί επίσημοι εργασίαι παρά της Κυβερνήσεως της
Υ.Μ. και των πληρεξουσίων της Υ.Πόρτας.
ΣΤ. Τέλος, απατάται παρά του αντιδίκου μας και εις
επίτροπός μας, του οποίου η πληρεξουσιότης δεν ήτον να συμβιβασθή, αλλά ν’
ανακόψη μίαν κατ’ ερήμην απόφασιν της Μ.Επιτροπής, την οποίαν και ανεκόψαμεν
μετά ταύτα νομίμως∙ και λαμβάνει παρ’ αυτού ο κύριος Αγαλίδης 5.180 δραχ.
απέναντι 7.000 περίπου δραχ. διά την οποίαν μετ’ αυτού είχε συμφωνήσει
παράνομον πώλησιν παρανομοτέρας αγοράς.
Ζ. Έν από τα οποία μας επροξένησαν και μας προξενούν τόσα
δεινά, αν και περίεργον, είναι και το εξής περιστατικόν∙ ενώπιον της Μ.Επιτροπής,
ότε ανεκόψαμεν την κατ’ ερήμην ρηθείσαν απόφασιν, και ενάξαμεν διά τούτο τον
Οθωμανόν, ηθέλησε να επεμβή ως τρίτος ο Κ.Αγαλίδης, κατά της αιτήσεως του
οποίου γενομένης εννόμου ενστάσεως περί της μη επεμβάσεώς του, δεν παρεδέχθη η
αίτησίς του, ως αποδεικνύεται από τα πρακτικά της Μ.Επιτροπής∙ αλλά μετά
παρέλευσιν δύω ολοκλήρων ετών, αφότου η Επιτροπή έπαυσε να δέχεται αγωγάς,
ευρίσκεται αίφνης αγωγή του αντιδίκου, εισαγμένη εγκαίρως ενώπιον της
Μ.Επιτροπής!! πως ο αντίδικος ούτος, όταν ηθέλησε να παρεμβή ως τρίτος, δεν
επαρουσίαζε την αγωγήν του ταύτην;!
Και όμως, οι υποφαινόμενοι βασανίζονται εισέτι ενώπιον
της Μ.Επιτροπής, και κινδυνεύουν να γίνωσι θύματα, της πλέον απανθρώπου
πλεονεξίας∙ όθεν και επικαλούμενοι την δικαιοσύνην του Βασιλέως, καθικετεύομεν
να μας απαλλάξη πλέον από την δυσπραγίαν μας ταύτην.
Υποσημειούμεθα ευσεβάστως.
Ο πληρεξούσιος επίτροπος των κατοίκων του χωρίου
Καστανιάς.
Δ.Α.Παππά Σταμούλας.
ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
[1] για το κεσίμι βλέπε στη διατριβή: Βαρσαμίδης Αθανάσιος, Οικονομικός βίος και επαγγελματική κίνηση της περιοχής Βοΐου,Ιωάννινα 2004, σελίδα 101-102.
[2] το κοιλό ήταν μονάδα μέτρησης του όγκου των
δημητριακών και αντιστοιχούσε σε 24 οκάδες.
*Ευχαριστούμε τον
αγαπητό φίλο αρχαιολόγο και συντηρητή έργων τέχνης κ.Πέτρο Μεχτίδη για την υπόδειξη της εφημερίδας.
ΠΗΓΕΣ-ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ