ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΣΕΛΙΔΕΣ ΤΗΣ ΦΘΙΩΤΙΔΑΣ: 1/1/19

Ο πρόεδρος της Βουλής Δημήτριος Χατζίσκος (περίοδοι 1848-49 & 1871).

[Πηγή: Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων, Πρόεδροι της Βουλής, Γερουσίας και Εθνοσυνελεύσεων 1821-2008, Αθήνα 2009, σελίδα 118].

Από έρευνα στα ψηφιακά αρχεία στην ιστοσελίδα της Ακαδημίας Αθηνών εντοπίσθηκαν ένα τηλεγράφημα και μία επιστολή που απευθύνονται στον Δημήτριο Χατζίσκο[1].

Ειδικότερα:

Α. Το τηλεγράφημα (Εικ.1αβ) φέρει αριθμό 182, ημερομηνία 29/11/1871 και αποτελείται από 116 λέξεις. Αποστέλλεται από Στυλίδα πρός Αθήνα. Αποστολέας του είναι ο εργοστασιάρχης Κ.Π.Αγαθοκλής (Εικ.2)[2]. Παραλήπτης ο Πρόεδρος της Βουλής Δημήτριος Χατζίσκος.

Στο τηλεγράφημα, ο Κ.Π.Αγαθοκλής αναφέρει ότι παρά τις μεγάλες δυσκολίες, κατάφερε να ιδρύσει εργοστάσιο «εις τόπον απόκεντρον όπου πάντα ελλείπουσι». Ακολούθως εκθέτει την προσφορά το εργοστασίου του στην τοπική κοινωνία, τονίζοντας ότι ο ίδιος, αφοσιωμένος στο εργασιακό του καθήκον, «ουδεμίαν προσοχήν έδωσα εις τάς ραδιουργίας και τάς κακοβουλίας ησχολήθην αποκλειστικώς εις την αποκατάστασιν του εργοστασίου κεκλεισμένος πάντοτε εντός αυτού». Όμως ο Δήμαρχος Φαλάρων «ακαταπαύστως εργάζεται παρεμβάλων μυρία προσκόμματα πρός βλάβην του εργοστασίου». Για το λόγο αυτό ο Κ.Π.Αγαθοκλής ζητάει τη συνδρομή του Δημητρίου Χατζίσκου για να «ενεργηθώσι πρέποντα απαλαχθώ μάστιγος συντόμως».

Το πλήρες κείμενο του τηλεγραφήματος έχει ως εξής:

«Πρόεδρον Βουλής/

Κ.Χαντζίσκον/

Αθήνας/

Ενηργήθησαν παρ’ υμών/

και παρά του εδεσμεύθην η κα-/

τάδικος και εις τόπον απόκεντρον/

όπου πάντα ελλείπουσι κατηρτίσθη/

εις πλήρη ενέργειαν και εργασίαν/

εργοστάσιον μετά πέντε έργων/

ακαταπαύστως εργάζονται πλέον/

των εκατόν οίτινες πορίζονται/

και μορφώνονται μετά μεγάλης/

φροντίδος και υπομονής με τι-/

μής και αξιοπρεπείας εξεπλήρωσα/

το καθήκον μου και τούτο πρός/

υμών του έθνους και των/

ευεργετών δύναμαι να είπω/

μετά θάρρους ταύτα πάντα/

μαρτυρούσι τά έργα και πρά-/

ξεις μου. Ενθυμούμαι τάς/

πατρικάς συμβουλάς σας ουδε-/

μίαν προσοχήν έδωσα εις τάς ραδιουργίας/

και τάς κακοβουλίας ησχολήθην αποκλειστι-/

κώς εις την αποκατάστασιν του εργοστα-/

σίου κεκλεισμένος πάντοτε εντός/

αυτού Δήμαρχος Φαλάρων ακα-/

καταπαύστως εργάζεται παρεμβαλών/

μυρία προσκόμματα πρός βλάβην/

του εργοστασίου. επεκαλέσθην τηλε-/

γραφικώς πατρικήν συνδρομήν/

προθυπουργού παρακαλώ σπεύσα-/

τε ενεργηθώσι πρέποντα απαλαχ-/

θώ μάστιγος συντόμως.-/

Κωσταντίνος Αγαθοκλής».

Β. Η επιστολή (Εικ.3αβ) φέρει ημερομηνία 17 Μαρτίου 1869. Αποστέλλεται από τον Κ.Κωστορρίζο πρός τον κουμπάρο του βουλευτή Δημήτριο Χατζίσκο. Ο αποστολέας, αφού εκθέτει τα τυπικά και ουσιαστικά προσόντα του αδερφού του Ιωάννη, παρακαλεί τον παραλήπτη για το διορισμό του αδελφού του ως δασοφύλακα στο Δασονομείο Υπάτης ή ως τηλεγραφικό κλητήρα στο Τηλεγραφείο Στυλίδας. Κλείνοντας, ο επιστολογράφος υπενθυμίζει παλαιότερη υπόσχεση του Δημητρίου Χατζίσκου για διορισμό στις θέσεις αυτές μέλους της οικογενείας Κωστορρίζου.

Το πλήρες κείμενο της επιστολής έχει ως εξής:

«Εκ Στυλίδος, την 17 Μαρτίου 1869/

Σεβαστέ μοί!/

Επειδή το σημερινόν Υπουργείον τυγ-/

χάνει φιλικόν υμίν και πολύ ισχύετε εν/

αυτώ, μεταξύ των όσων έχετε υπ’ όψιν/

Σας να διορίσητε εν τη επαρχία μας/

υπαλλήλους να συμπεριλάβητε και τον/

αυτάδελφόν μου Ιωάννην Κωστορρίζον/

και φροντίσητε πατρικώς να διορισθή ή δα-/

σοφύλαξ εις το δασονομείον Υπάτης ή/

Τηλεγραφικός κλητήρ εις το ενταύθα τη-/

λεγραφείον. ο ειρημένος αδελφός μου, ών/

προστάτης ήδη της οικογενείας του μα-/

καρίτου πατρός μου, έχει ηλικίαν 21-21/

ετών και διήλθε και την πρώτην τάξιν/

του Ελληνικού Σχολείου, ώστε εις μίαν/

των σεσημασμένων θέσεων, ου μόνον/

θα φανή άξιος αλλά θα ευκολύνετο και η/

υπηρεσία δεόντως. Σας παρακαλώ λοι-/

πόν θερμώς να εισακουσθώσιν αι πα-/

ρακλήσεις μου αύται, καθ’ όσον παρο-/

μοίας θέσεις πρό χρόνων και με-/

χρι του θανάτου του θείου μου Ζαχαρία/

τάς έχετε υποσχεθή άτινας δεν θ’ αφήση-/

τε σήμερον βεβαίως απραγματοποιήτους/

πρός τον προμνησθέντα αδελφόν μου, ούσης/

της ευκαιρίας ευνοϊκής. ο δε διορισμός άς/

σταλή πρός εμέ./

Σας προσκυνώ μεθ’ απάσης της οικο-/

γενείας μου./

Ο κουμπάρος Σας/

Κ.Κωστορρίζος».

ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

[1] Στην έκδοση του Ιδρύματος της Βουλής των Ελλήνων Πρόεδροι της Βουλής, Γερουσίας και Εθνοσυνελεύσεων 1821-2008 (σελίδες 117, 119 και 120) αναφέρονται τα εξής για τον Δημήτριο Χατζίσκο:

«Ο Δημήτριος Χατζίσκος γεννήθηκε το 1805 στην Υπάτη, κοντά στη Λαμία. Καταγόταν από παλιά οικογένεια προκρίτων της Φθιώτιδας, η οποία έφερε το όνομα Χατζής και προεπαναστατικά είχε αναπτύξει σημαντική κοινωφελή δράση. Επειδή ο Δημήτριος ήταν ο μικρότερος της γενιάς του Χατζή, η οποία σφαγιάστηκε, έμεινε γνωστός ως Χατζίσκος-δηλαδή μικρός Χατζής. Παντρεύτηκε δύο φορές, πρώτα με την κόρη του στρατηγού Δυοβουνιώτη και στη συνέχεια με τη Βασιλική Μπασκλαβάνου, που ήταν ανηψιά του Ιωάννη Κωλέττη.

Κατά την Επανάσταση εντάχθηκε στις τακτικές στρατιωτικές δυνάμεις του Αλέξανδρου Μαυροκορδάτου, με τις οποίες πολέμησε τον πρώτο χρόνο της Επανάστασης. Το 1823 εντάχθηκε στο στρατιωτικό σώμα του Κωλέττη, με τη μοίρα του οποίου ταύτισε έκτοτε την πολιτική του σταδιοσρομία, προσχωρώντας στο «γαλλικό» κόμμα. Συμμετείχε στην έξοδο του Μεσολογγίου το 1826, ενώ ανέλαβε υπεύθυνες στρατιωτικές και διοικητικές θέσεις στη Σάμο ως αξιωματικός και ως έφορος αλληλοδιδακτικών σχολείων.

Το 1832 εξελέγη αντιπρόσωπος Φθιώτιδας στην Ε΄ Εθνοσυνέλευση του Άργους, στην οποία και αναδείχθηκε μέλος της επιτροπής που θα ρύθμιζε θέματα αποζημιώσεων και αμοιβών όσων παρείχαν σημαντικές υπηρεσίες κατά την Επανάσταση. Στη συνέχεια ανέλαβε αξιώματα στο χώρο της επαρχιακής και νομαρχιακής διοίκησης. Το 1843, μετά την εξέγερση της 3ης Σεπτεμβρίου, αν και υπήρξε υποψήφιος στην περιοχή της Υπάτης στις εκλογές που ακολούθησαν για τη σύσταση εθνοσυνέλευσης, απέτυχε να εκλεγεί χαρακτηρίζοντας παράνομο το αποτέλεσμα. Τα επόμενα όμως χρόνια (1844-1850) εκλεγόταν συνεχώς βουλευτής.

Πρόεδρος της Βουλής αναδείχθηκε στις 13 Νοεμβρίου 1848 και παρέμεινε στη θέση έως τις 5 Οκτωβρίου της επόμενης χρονιάς. Η θητεία του συνέπεσε εν πολλοίς με εκείνη της κυβέρνησης Κωνσταντίνου Κανάρη και τις ευρωπαϊκές επαναστάσεις του 1848.. Οι τελευταίες σήμαναν την έναρξη μιας εποχής που κλόνισε τα κοινωνικά και πολιτικά θεμέλια των αυταρχικών καθεστώτων σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, χωρίς ευθείες όμως αναλογίες με την ελληνική πραγματικότητα.

Το 1850 διορίστηκε από τον Όθωνα γερουσιαστής, αξίωμα που ήταν τότε ισόβιο και το οποίο διατήρησε έως την κατάργηση της Γερουσίας μετά την έξωση του Όθωνα το 1862. Ως γερουσιαστής εξελέγη στη θέση του γραμματέα και του αντιπροέδρου της Γερουσίας. Το 1862 διορίστηκε υπουργός Εκκλησιαστικών και Δημοσίας Εκπαιδεύσεως, θέση που διατήρησε κατά το πεντάμηνο 26 Μαΐου – 11 Οκτωβρίου 1862.

Ανέπτυξε προσωπικές σχέσεις με τον Όθωνα και τη σύζυγό του Αμαλία. Τους είχε μάλιστα ακολουθήσει στην περιοδεία που έκαναν στην Ελλάδα λίγους μήνες πριν από την έκπτωσή τους. Συμμετείχε ως υπουργός Εκκλησιαστικών και Δημοσίας Εκπαιδεύσεως στην υπό το Γενναίο Κολοκοτρώνη τελευταία κυβέρνηση που σχηματίστηκε πριν από την έξωση του Όθωνα. Μετά την έξωση του τελευταίου και της συζύγου του, τους ακολούθησε στο ταξίδι τους στο Μόναχο, όπου και παρέμεινε 40 μέρες.

Όταν επέστρεψε στην Ελλάδα, παρέμεινε για μεγάλο διάστημα εκτός πολιτικής, για να εκλεγεί βουλευτής Φθιώτιδας το Μάϊο του 1865. Το 1869 εξελέγη για τελευταία φορά βουλευτής. Πρόεδρος της Βουλής εκλέχθηκε με απόλυτη πλειοψηφία στις 25 Οκτωβρίου 1871 και παρέμεινε στο αξίωμά του για ένα δίμηνο περίπου, έως τις 28 Δεκεμβρίου της ίδιας χρονιάς.

Αναλαμβάνοντας τα καθήκοντά του την πρώτη φορά, ανέφερε στο Σώμα τα εξής:

Κύριοι!

Σας ευγνωμονώ διά την τιμήν, της οποίας μ’ εκρίνατε άξιον, απονέμοντες

τοιαύτην πρός εμέ εμπιστοσύνην.

Συναισθάνομαι, Κύριοι, το βάρος και την σπουδαιότητα των καθηκόντων μου, τόσω μάλλον καθ’ όσον αι δυνάμεις μου είναι κατώτεραι της επιθυμίας μου του να εκπληρώσω ταύτα με την ακρίβειαν εκείνην, την οποίαν η υψηλή αύτη θέσις απαιτεί. Αλλά θαρρών εις την πατρικήν και έμφρονα υμών συνδρομήν, θέλλω καταβάλλει πάσαν δυνατήν προσπάθειαν, ίνα φανώ άξιος της μεγάλης τιμής, με την οποίαν με περιεβάλετε, διά της ακριβούς διαχειρήσεως των σπουδαίων καθηκόντων μου.

Ναί, Κύριοι Βουλευταί! συναπαντώμεθα βεβαίως εις την επιθυμίαν ταύτην∙ θέλομεν δε φθάσει εις την εκπλήρωσιν αυτής, τηρούντες ακριβώς τόσον υμείς καθώς και το προεδρείον τους όρους του κανονισμού.

Στη Βουλή διακρίθηκε ως ρήτορας, πρωταγωνιστώντας με τις αγορεύσεις του στο ζήτημα της απαγωγής ξένων υπηκόων από ληστές στο Δήλεσι το 1870, όπως και σε αυτό της τύχης αξιόλογης κτηματικής περιουσίας στην περιοχή της Υπάτης, για την οποία επί χρόνια ήταν σε αντιδικία με το Δημόσιο. Υπέβαλλε προτάσεις νόμων σχετικές με θέματα γεωργικής οικονομίας και φορολογίας.

Πέθανε στην Αθήνα τον Οκτώβριο του 1877.».

Για την καταγωγή και τους προγόνους του Δημητρίου Χατζίσκου βλέπε: Σύγκρουση Ελλήνων γαιοκτημόνων της Δυτικής Φθιώτιδας πριν την Επανάσταση του ’21.

[2] Για το βιομηχανικό συγκρότημα του Κ.Π.Αγαθοκλή βλέπε:

1) Οδηγός της Λαμίας του 1875 και το βιομηχανικό συγκρότημα “Κ.Π.Αγαθοκλής” (Στυλίδα-Λαμία) και

2) Κωνσταντίνος Παν. Αγαθοκλής, πρωτοπόροι βιομήχανοι στη Φθιώτιδα.

ΕΙΚΟΝΕΣ