Edward Lear-Thermopylae-Greece-1848

Edward Lear-Thermopylae-Greece-1848
Το ιστολόγιο αυτό δημιουργήθηκε με σκοπό την προβολή της τοπικής ιστορίας της Φθιώτιδας. Παρουσιάζονται ιστορικά γεγονότα λιγότερο γνωστά στο ευρύ κοινό. Παρατίθενται μαρτυρίες ανθρώπων, οι οποίοι συμμετείχαν και βίωσαν γεγονότα του 19ου και 20ου αιώνα. Προτιμάται ο επώνυμος σχολιασμός των αναρτήσεων. Στις αναδημοσιεύσεις παρακαλούμε για την αναφορά της πηγής προέλευσης. © Σωτήριος Γ. Αλεξόπουλος.

Σάββατο 16 Φεβρουαρίου 2019

Σουλτανικό διάταγμα περί ανοικοδομήσεως της Ιεράς Μονής Αγάθωνης



Η Ιερά Μονή Αγάθωνος
[Πηγή: Νάτσιος Δημ., Άγνωστα ιστορικά στοιχεία περί της Μονής Αγάθωνος-Υπάτης, περιοδική έκδοση ΣΤΕΡΕΑ ΕΛΛΑΣ, τεύχος Ιανουαρίου 1989, σελίδες 28-29].


Στις 23 Σεπτεμβρίου 1740 (Ιουλιανό ημερολόγιο) σημειώθηκε ισχυρός σεισμός έντασης 6,6 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ με επίκεντρο τις Θερμοπύλες[1]. Ο περιηγητής Richard Pocoque, ο οποίος το βράδυ του σεισμού βρέθηκε στη Λαμία, περιγράφει χαρακτηριστικά:
«…. Φθάνοντας στο Ζητούνι, έμεινα στο πανδοχείο για τα καραβάνια και, για να είμαι περισσότερο στη δροσιά και να προστατευθώ από την ψώρα, ξάπλωσα σε μία στοά, που οδηγούσε στα διαμερίσματα. Hμουν στον πρώτο ύπνο, όταν ξαφνικά ξύπνησα από έναν τρομερό ήχο. Σηκώθηκα και είδα ένα μεγάλο μέρος του πανδοχείου αναποδογυρισμένο και τα άλογα να έχουν δραπετεύσει από το στάβλο με όλα τους τα χαλινάρια.
Δεν μπόρεσα, αρχικά, να φανταστώ τι είχε συμβεί, μά ο υπηρέτης μου μου είπε ότι ήταν ένας σεισμός, κάτι που μας έριξε στην πιο μεγάλη κατάθλιψη του κόσμου. Το πανδοχείο ήταν τόσο πολύ κατεστραμμένο που δυσκολευθήκαμε να βγούμε από εκεί. Ένας Τούρκος που είχε ξαπλώσει μπροστά στην πόρτα, θάφτηκε κάτω από τα ερείπια του πανδοχείου, αλλά τον τράβηξαν από εκεί και ευτυχώς δεν έπαθε κανένα κακό. Στον ουρανό είχε μία πολύ όμορφη πανσέληνο, μα υπήρχαν τόσα πολλά σπίτια γερμένα και η σκόνη ήταν τόσο πυκνή, που δε βλέπαμε στα δέκα βήματα. Οι γυναίκες θρηνούσαν με φριχτά ουρλιαχτά τους άνδρες τους, τα παιδιά τους, τους γονείς τους πού ήταν θαμμένοι κάτω από τα ερείπια. Ανέσυραν μερικούς ζωντανούς, αλλά οι υπόλοιποι πέθαναν από αφυξία. Πηγαίνοντας την άλλη μέρα στην εκκλησία, είδα πολλούς, τους οποίους είχαν φέρει εκεί, για να τους θάψουν.
Μετέφερα την αποσκευή μου πάνω σε ένα σωρό από κοπριά, σε ένα μέρος, όπου δεν υπήρχαν διόλου ερείπια και σε ένα χρονικό διάστημα δύο ωρών, ένιωσα γύρω στους είκοσι μετασεισμούς, από τους οποίους μερικοί ήταν πολύ βίαιοι. Την επόμενη μέρα έβρεξε, κάτι που με ανάγκασε να καλυφθώ κάτω από ένα υπόστεγο, από όπου με συμβούλευσαν να βγώ. Δεν πιστεύω ότι μπορεί να φανταστεί κανείς θέαμα πιο φριχτό. Η αναρχία ήταν τέτοια, που δεν μπόρεσα να έχω άλογα παρά μόνο το απόγευμα. Και όπως διέσχιζα τον κάμπο, μού έδειχναν τις ρωγμές που είχαν γίνει στη γη και είχαν περίπου μισό πόδι πλάτος.
Από αυτόν τον σεισμό οι χριστιανοί ήταν αυτοί που υπέφεραν περισσότερο, γιατί τα σπίτια τους ήταν χτισμένα από πέτρες και πηλό. Από τα σπίτια των Τούρκων όμως ούτε ένα δεν έγειρε, γιατί οι πέτρες τους ήταν ενωμένες με κονίαμα. Αυτός ο ίδιος σεισμός γκρέμισε πολλά σπίτια στα γειτονικά χωριά, αλλά δεν προκάλεσε καμιά ζημιά στην άλλη πλευρά των βουνών, τα οποία οριοθετούν αυτήν την κοιλάδα στα νότια………». [πηγή: Νίκος Ταξ. Δαβανέλλος-Γεώργιος Παν.Σταυρόπουλος, Λαμία με τη γραφίδα των περιηγητών (1159-1940), Λαμία 2005, σελίδες 21-22].
Από το σεισμό κατέρευσε το μεγαλύτερο μέρος του καθολικού της Ιεράς Μονής Αγάθωνος ή Αγάθωνης στην καθομιλουμένη της περιοχής. Αυτό είχε ως συνέπεια οι χριστιανοί κάτοικοι της περιοχής να μην μπορούν να εκπληρώσουν τα θρησκευτικά τους καθήκοντα λόγω έλλειψης εκκλησίας. Απευθύνθηκαν στον Οθωμανό δικαστή (καδή) της Υπάτης Μεχμέτ εφέντη, αιτούμενοι άδεια για την επισκευή του καθολικού της μονής. Ο δικαστής, ανταποκρινόμενος στο αίτημα των χριστιανών κατοίκων, συνέταξε έκθεση και την απέστειλε στον Σουλτάνο Μαχμούτ Α΄ (1696-1754). Το 1742, δύο χρόνια περίπου μετά το σεισμό εκδόθηκε το Σουλτανικό διάταγμα.
Από έρευνα στο ψηφιακό αποθετήριο της Ακαδημίας Αθηνών, εντοπίσθηκε το εν λόγω Σουλτανικό διάταγμα(Εικ.1αβγ) και η ελληνική μετάφρασή του (Εικ.2αβγ). Το περιεχόμενό του είναι το εξής:
Ο Σουλτάνος απευθύνεται στον Οθωμανό δικαστή Υπάτης Μεχμέτ εφέντη, στους προκρίτους της περιοχής και στον στρατιωτικό διοικητή Υπάτης. Επικαλείται την έκθεση του δικαστή Υπάτης πρός τον Σουλτάνο, η οποία αναφέρει ότι οι χριστιανοί ραγιάδες της επαρχίας Υπάτης παρουσιάσθηκαν στον δικαστή και ανέφεραν ότι η εκκλησία της Αγάθωνης, κοντά στο χωριό Μάρμαρα[2], κατέπεσε από το σεισμό κατά το μεγαλύτερο μέρος της. Κατόπιν αυτού κατέστη αδύνατος η εκπλήρωση των θρησκευτικών αναγκών. Οι κάτοικοι δεν διέθεταν άλλη εκκλησία στην περιοχή αυτή. Για το λόγο αυτό ο Σουλτάνος «απεφάσισε και διέταξε» να ανοικοδομηθεί η εκκλησία πάνω στα παλαιά θεμέλια χωρίς καμμιά άλλη προσθήκη. Δίνει εντολή στον δικαστή να ερευνήσει αν η εκκλησία, της οποίας την ανέγερση ζητούν οι κάτοικοι, είναι η Αγάθωνη ή κάποια άλλη. Επίσης να ερευνήσει αν οι κάτοικοι έχουν άλλη εκκλησία στην περιοχή και αν η Αγάθωνη υπήρχε κατά την κατάκτηση της περιοχής από τους Οθωμανούς. Απευθύνεται ονομαστικά στον Μεχμέτ εφέντη που υπέβαλλε την αίτηση και τον διατάσσει να ενεργήσει αυτοψία «ιδίοις όμμασι» για να διαπιστώσει το μέγεθος της καταστροφής και ότι πρόκειται για την ίδια εκκλησία που κατέπεσε από το σεισμό.
Το διάταγμα εκδόθηκε το μουσουλμανικό έτος 1157, χριστιανικό έτος 1742 περίπου. Η μετάφρασή του πραγματοποιήθηκε από διερμηνέα της οθωμανικής γλώσσας στην Αθήνα, στις 25 Απριλίου 1870. Επικυρώθηκε από το Δήμαρχο Αθηναίων Παναγή Κυριακό.
Στο οπισθόφυλλο του διατάγματος υπήρχε χειρόγραφη σημείωση στα οθωμανικά (Εικ.2β). Σε άλλο φύλλο, που περιέκλειε το φύλλο του διατάγματος, χειρόγραφη σημείωση με το γραφικό χαρακτήρα του μεταφραστή αναγράφει:
«--- το μοναστίρ, όντας τώ έκτη-/
σαν και τω εφκιασαν κενούριο/

μοναστήρη/

η υψηλή πόρτα παραχωρή την άδεια να κτηστή το Μοναστήριον/
της Μονής Αγάθωνης χωρίς να αυξήσωσι περιπλέον από τα παλαιά» (Εικ.2γ).
Το μεταφρασμένο κείμενο του διατάγματος έχει ως εξής:
Σελίδα 1
«Σουλτανικόν έμβλημα/
Μεχμέδ/
Χαν υιού Αβδουλ-/
Χαμίδ υιού Μουσταφά/
Χάν ο άμποτε τροπαιούχος./
Πρόκριτε των Δικαστών και Κριτών, μετά πολλών αρε-/
των και λόγων, σεβάσμιε Δικαστά Υπάτης (αυξηνθείη/
Σου η αρετή), και Πρόκριτοι του ομοτίμου και/
ομοιοβάθμου Σας Έπαρχε Υπάτης, Στρατιωτικέ Αρχη-/
γέ, Άρχοντες της Επαρχίας και υπάλληλοι (αυξηνθείη/
το αξίωμα υμών)./
Άμα τη αφίξει του παρόντος υψηλού Αυτοκρα-/
τορικού Μου Διατάγματος γνωστού έστω υμίν, ότι Σύ/
ο ρηθείς Δικαστής Υπάτης (αυξηνθείη Σού η αρετή) έπεμψεν/
τω υψηλώ Μου βήματι έκθεσιν διαλαμβάνουσαν ότι/
οι χριστιανοί ραγιάδες κάτοικοι της Επαρχίας Υπάτης/
παρουσιασθέντες απαξάπαντες ενώπιον του αυτόθι Δι-/
καστηρίου παρέστησαν, ότι η εκκλησία ήτις κείται ενταύ-/
θα υπό το όνομα Αγάθωνης εγνωσμένης και εις την/
περιφέρειαν του χωρίου Μάρμαρα της αυτής Επαρχίας/
κειμένης Μονήν κατέπεσεν όταν τη θεία Βουλή συ-/
νέβη εις την Επαρχίαν Υπάτης ο μέγας σεισμός, καθ/
όν εκ μέν των θεμελίων των τεσσάρων αυτού μερών/
εκρημνίσθη το πλείστον μέρος, η δε στέγη αυτής εντελώς/
κατέπεσεν, ώστε αδύνατον καθίσταται αυτοίς η εν αυτή εκ-/
πλήρωσις των θρησκευτικών αυτών χρεών, και ότι ουδε-/
μίαν άλλην εις το μέρος αυτό εκκλησίαν έχοντες, έχου-/
σιν απόλυτον ανάγκην αυτής.- Διό απεφάσισα και/
διέταξα, ίνα, άνευ ουδεμιάς ευρύνσεως και υψώσεως αυτής,/
διορθωθή και ανοικοδομηθή η εκκλησία αύτη, καθά ανέκαθεν/
Σελίδα 2
Επομένως, φθάσαντος του παρόντος υψηλού Μου ορι-/
σμού θέλετε ενεργήση επί του προκειμένου κατά το α-/
νωτέρω εκδοθέν Διάταγμά Μου, ανάγκης πάσα όμως να/
εξετασθή προηγουμένως εάν η εκκλησία, ής την ανέγερ-/
σιν ζητούσιν οι αναφερόμενοι, είναι αυτή εκείνη της ρηθεί-/
σης Μονής Αγάθωνης ήτις εκρημνίσθη κατά τον συμ-/
βάντα αυτόθι μεγάλον σεισμόν ή άλλη τις∙ εάν οι/
αναφερόμενοι ουδεμίαν άλλην έχωσιν εκκλησίαν κει-/
μένην εις τα πέριξ χωρία∙ εάν η ειρημένη εκκλησία,/
της Μονής Αγάθωνης υπήρχε και κατά τον χρόνον της/
κατακτήσεως της Επαρχίας Υπάτης υπό της οθωμανικής/
Δυναστείας[3]εάν πράγματι εκρημνίσθησαν ολοτελώς τα/
θεμέλια αυτής, και εάν πράγματι έχωσιν αυτήν από-/
λυτον ανάγκην, και τότε και μόνον θέλετε επιτρέψη/
αυτοίς να επιδιορθώσωσι τον εκ του σεισμού καταπεσόν-/
τα αυτής μέρος, κατά το παλαιόν αυτής σχέδιον, άνευ/
ουδεμιάς ευρύνσεως και υψώσεως αυτής, και αφ’ ού προ-/
ηγουμένως, Σύ αυτός ο Μεχμέδ Εφένδης, Δικαστής Υπά-/
της, ο υποβαλλών την αίτησιν ταύτην μεταβής επιτοπίως/
και ίδης αυτοπροσώπως και ιδίοις όμμασι εάν πράγματι η/
η εκ του γενομένου σεισμού κρημνισθείσα εκκλησία/
είναι αυτή εκείνη, περί ής πρόκειται, και εάν ουδεμίαν/
άλλην έχωσιν οι αναφερόμενοι πρός εκπλήρωσιν των/
θρησκευτικών αυτών χρεών, προσέχη επί του προκειμένου/
και απαγορεύων την νεωστί ανέγερσιν εκκλησίας εις μέρος/
Σελίδα 3
ένθα δεν υπήρχε τοιαύτη έκπαλαι και προφυλάτην/
ούτω τους πτωχούς ραγιάδες από πρόθεσιν χρηματικής/
κερδοσκοπίας, συμμορφούμενος και εκτελών ακριβώς/
την έννοιαν του παρόντος υψηλού Μου Διατάγματος/
Οϋτω γνώτε και πιστεύετε τω ιερώ Μου ση-/
μείω.-/
Εξεδόθη κατά τας αρχάς της Σελήνης τηχατζή(;)/
του χιλιοστού εκατοστού πεντηκοστού εβδόμου έτους/
(Σελήνης).-/
Εν τη υψηλή Αυτοκρατορική/
Καθέδρα της Κωνσταντινουπόλε-/
ως./
Διά το πιστόν και ακριβές της παρούσης μεταφράσεως/
από του οθωμανικού πρωτοτύπου Σουλτανικού Διατά-/
γματος, εκδοθέντος κατά το καθ ημάς χριστιανικόν έτος,/
1742 περίπου.-/
Εν Αθήναις τη 25 Απριλίου 1870./
ο επί της οθωμανικής γλώσσηςΔιερμηνεύς/
Δ.Α.Κοσώνης (;)/
Επικυρωθέν γνήσιον του ανωτέρω αντιγράφου/
Εν Αθήναις αυθημερόν/
Ο Δήμαρχος Αθηναίων/
Π.Κυριακός».

ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
[1] Σε ενθύμιση του βιβλίου χρονικών της Μονής Ταξιαρχών Ζαγοράς Πηλίου αναγράφεται: «Ενέτι-1740-Σεπτεμβρίου 23-ημέρα Τρίτη και νύκτα έγινε μεγάλος σεισμός και βοή μεγάλη-και ης τα μέρη τη ευρίπου και ζητούνη και ης ούλα τα μέρη εκίνα έπησαν πολλά σπίτια και εκκλησίης και χωρήα τελήος εδάφισαν» [Πηγή:Αλεξίου Κώστα, Χρονικό Σεισμών στον Μαλλιακό κόλπο, περιοδική έκδοση ΣΤΕΡΕΑ ΕΛΛΑΣ, τεύχος Οκτωβρίου 1999, σελίδα 16].
Στην ενθύμιση η Χαλκίδα αναφέρεται ως Εύριπος και η Λαμία ως Ζητούνη.
[2] Προκύπτει το συμπέρασμα ότι οι χριστιανοί κάτοικοι του οικισμού Μάρμαρα χρησιμοποιούσαν το καθολικό της μονής για τις θρησκευτικές τους ανάγκες.
[3] Η περιοχής της Υπάτης κατακτήθηκε για πρώτη φορά το 1393 από το Σουλτάνο Βαγιαζήτ Α΄. Μετά την ήττα του Βαγιαζήτ Α΄ από τους Μογγόλους στη μάχη της Αγκύρας το 1402, ανακαταλήφθηκε από το Δεσπότη του Μυστρά Θεόδωρο Α΄ Παλαιολόγο. Το 1414 την επανεκατέλαβε ο Μωάμεθ Α΄ για να τη χάσει το 1416 μετά την ήττα του στην Καλλίπολη από τους Βενετούς. Το 1423 την κατέλαβε οριστικά ο Μουράτ Β΄.



ΕΙΚΟΝΕΣ


α.
β.
γ.
Εικ.1αβγ. Το Σουλτανικό διάταγμα. [Πηγή: τεκμήριο197563].





α.
β.
γ.
Εικ.2αβγ. Η ελληνική μετάφραση του Σουλτανικού διατάγματος. [Πηγή:τεκμήριο197580].


ΠΗΓΗ






Σάββατο 19 Ιανουαρίου 2019

Δύο αιτήματα για πολιτική παρέμβαση του βουλευτή και προέδρου της Βουλής Δημητρίου Χατζίσκου στο Δήμο Φαλάρων



  
Ο πρόεδρος της Βουλής Δημήτριος Χατζίσκος (περίοδοι 1848-49 & 1871).

Από έρευνα στα ψηφιακά αρχεία στην ιστοσελίδα της Ακαδημίας Αθηνών εντοπίσθηκαν ένα τηλεγράφημα και μία επιστολή που απευθύνονται στον Δημήτριο Χατζίσκο[1].
Ειδικότερα:
Α. Το τηλεγράφημα (Εικ.1αβ) φέρει αριθμό 182, ημερομηνία 29/11/1871 και αποτελείται από 116 λέξεις. Αποστέλλεται από Στυλίδα πρός Αθήνα. Αποστολέας του είναι ο εργοστασιάρχης Κ.Π.Αγαθοκλής (Εικ.2)[2]. Παραλήπτης ο Πρόεδρος της Βουλής Δημήτριος Χατζίσκος.
Στο τηλεγράφημα, ο Κ.Π.Αγαθοκλής αναφέρει ότι παρά τις μεγάλες δυσκολίες, κατάφερε να ιδρύσει εργοστάσιο «εις τόπον απόκεντρον όπου πάντα ελλείπουσι». Ακολούθως εκθέτει την προσφορά το εργοστασίου του στην τοπική κοινωνία, τονίζοντας ότι ο ίδιος, αφοσιωμένος στο εργασιακό του καθήκον, «ουδεμίαν προσοχήν έδωσα εις τάς ραδιουργίας και τάς κακοβουλίας ησχολήθην αποκλειστικώς εις την αποκατάστασιν του εργοστασίου κεκλεισμένος πάντοτε εντός αυτού». Όμως ο Δήμαρχος Φαλάρων «ακαταπαύστως εργάζεται παρεμβάλων μυρία προσκόμματα πρός βλάβην του εργοστασίου». Για το λόγο αυτό ο Κ.Π.Αγαθοκλής ζητάει τη συνδρομή του Δημητρίου Χατζίσκου για να «ενεργηθώσι πρέποντα απαλαχθώ μάστιγος συντόμως».
Το πλήρες κείμενο του τηλεγραφήματος έχει ως εξής:
«Πρόεδρον Βουλής/
Κ.Χαντζίσκον/
Αθήνας/
Ενηργήθησαν παρ’ υμών/
και παρά του εδεσμεύθην η κα-/
τάδικος και εις τόπον απόκεντρον/
όπου πάντα ελλείπουσι κατηρτίσθη/
εις πλήρη ενέργειαν και εργασίαν/
εργοστάσιον μετά πέντε έργων/
ακαταπαύστως εργάζονται πλέον/
των εκατόν οίτινες πορίζονται/
και μορφώνονται μετά μεγάλης/
φροντίδος και υπομονής με τι-/
μής και αξιοπρεπείας εξεπλήρωσα/
το καθήκον μου και τούτο πρός/
υμών του έθνους και των/
ευεργετών δύναμαι να είπω/
μετά θάρρους ταύτα πάντα/
μαρτυρούσι τά έργα και πρά-/
ξεις μου. Ενθυμούμαι τάς/
πατρικάς συμβουλάς σας ουδε-/
μίαν προσοχήν έδωσα εις τάς ραδιουργίας/
και τάς κακοβουλίας ησχολήθην αποκλειστι-/
κώς εις την αποκατάστασιν του εργοστα-/
σίου κεκλεισμένος πάντοτε εντός/
αυτού Δήμαρχος Φαλάρων ακα-/
καταπαύστως εργάζεται παρεμβαλών/
μυρία προσκόμματα πρός βλάβην/
του εργοστασίου. επεκαλέσθην τηλε-/
γραφικώς πατρικήν συνδρομήν/
προθυπουργού παρακαλώ σπεύσα-/
τε ενεργηθώσι πρέποντα απαλαχ-/
θώ μάστιγος συντόμως.-/
Κωσταντίνος Αγαθοκλής».
Β. Η επιστολή (Εικ.3αβ) φέρει ημερομηνία 17 Μαρτίου 1869. Αποστέλλεται από τον Κ.Κωστορρίζο πρός τον κουμπάρο του βουλευτή Δημήτριο Χατζίσκο. Ο αποστολέας, αφού εκθέτει τα τυπικά και ουσιαστικά προσόντα του αδερφού του Ιωάννη, παρακαλεί τον παραλήπτη για το διορισμό του αδελφού του ως δασοφύλακα στο Δασονομείο Υπάτης ή ως τηλεγραφικό κλητήρα στο Τηλεγραφείο Στυλίδας. Κλείνοντας, ο επιστολογράφος υπενθυμίζει παλαιότερη υπόσχεση του Δημητρίου Χατζίσκου για διορισμό στις θέσεις αυτές μέλους της οικογενείας Κωστορρίζου.
Το πλήρες κείμενο της επιστολής έχει ως εξής:
«Εκ Στυλίδος, την 17 Μαρτίου 1869/
Σεβαστέ μοί!/
Επειδή το σημερινόν Υπουργείον τυγ-/
χάνει φιλικόν υμίν και πολύ ισχύετε εν/
αυτώ, μεταξύ των όσων έχετε υπ’ όψιν/
Σας να διορίσητε εν τη επαρχία μας/
υπαλλήλους να συμπεριλάβητε και τον/
αυτάδελφόν μου Ιωάννην Κωστορρίζον/
και φροντίσητε πατρικώς να διορισθή ή δα-/
σοφύλαξ εις το δασονομείον Υπάτης ή/
Τηλεγραφικός κλητήρ εις το ενταύθα τη-/
λεγραφείον. ο ειρημένος αδελφός μου, ών/
προστάτης ήδη της οικογενείας του μα-/
καρίτου πατρός μου, έχει ηλικίαν 21-21/
ετών και διήλθε και την πρώτην τάξιν/
του Ελληνικού Σχολείου, ώστε εις μίαν/
των σεσημασμένων θέσεων, ου μόνον/
θα φανή άξιος αλλά θα ευκολύνετο και η/
υπηρεσία δεόντως. Σας παρακαλώ λοι-/
πόν θερμώς να εισακουσθώσιν αι πα-/
ρακλήσεις μου αύται, καθ’ όσον παρο-/
μοίας θέσεις πρό χρόνων και με-/
χρι του θανάτου του θείου μου Ζαχαρία/
τάς έχετε υποσχεθή άτινας δεν θ’ αφήση-/
τε σήμερον βεβαίως απραγματοποιήτους/
πρός τον προμνησθέντα αδελφόν μου, ούσης/
της ευκαιρίας ευνοϊκής. ο δε διορισμός άς/
σταλή πρός εμέ./
Σας προσκυνώ μεθ’ απάσης της οικο-/
γενείας μου./
Ο κουμπάρος Σας/
Κ.Κωστορρίζος».

ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
[1] Στην έκδοση του Ιδρύματος της Βουλής των Ελλήνων Πρόεδροι της Βουλής, Γερουσίας και Εθνοσυνελεύσεων 1821-2008 (σελίδες 117, 119 και 120) αναφέρονται τα εξής για τον Δημήτριο Χατζίσκο:
«Ο Δημήτριος Χατζίσκος γεννήθηκε το 1805 στην Υπάτη, κοντά στη Λαμία. Καταγόταν από παλιά οικογένεια προκρίτων της Φθιώτιδας, η οποία έφερε το όνομα Χατζής και προεπαναστατικά είχε αναπτύξει σημαντική κοινωφελή δράση. Επειδή ο Δημήτριος ήταν ο μικρότερος της γενιάς του Χατζή, η οποία σφαγιάστηκε, έμεινε γνωστός ως Χατζίσκος-δηλαδή μικρός Χατζής. Παντρεύτηκε δύο φορές, πρώτα με την κόρη του στρατηγού Δυοβουνιώτη και στη συνέχεια με τη Βασιλική Μπασκλαβάνου, που ήταν ανηψιά του Ιωάννη Κωλέττη.
Κατά την Επανάσταση εντάχθηκε στις τακτικές στρατιωτικές δυνάμεις του Αλέξανδρου Μαυροκορδάτου, με τις οποίες πολέμησε τον πρώτο χρόνο της Επανάστασης. Το 1823 εντάχθηκε στο στρατιωτικό σώμα του Κωλέττη, με τη μοίρα του οποίου ταύτισε έκτοτε την πολιτική του σταδιοσρομία, προσχωρώντας στο «γαλλικό» κόμμα. Συμμετείχε στην έξοδο του Μεσολογγίου το 1826, ενώ ανέλαβε υπεύθυνες στρατιωτικές και διοικητικές θέσεις στη Σάμο ως αξιωματικός και ως έφορος αλληλοδιδακτικών σχολείων.
Το 1832 εξελέγη αντιπρόσωπος Φθιώτιδας στην Ε΄ Εθνοσυνέλευση του Άργους, στην οποία και αναδείχθηκε μέλος της επιτροπής που θα ρύθμιζε θέματα αποζημιώσεων και αμοιβών όσων παρείχαν σημαντικές υπηρεσίες κατά την Επανάσταση. Στη συνέχεια ανέλαβε αξιώματα στο χώρο της επαρχιακής και νομαρχιακής διοίκησης. Το 1843, μετά την εξέγερση της 3ης Σεπτεμβρίου, αν και υπήρξε υποψήφιος στην περιοχή της Υπάτης στις εκλογές που ακολούθησαν για τη σύσταση εθνοσυνέλευσης, απέτυχε να εκλεγεί χαρακτηρίζοντας παράνομο το αποτέλεσμα. Τα επόμενα όμως χρόνια (1844-1850) εκλεγόταν συνεχώς βουλευτής.
Πρόεδρος της Βουλής αναδείχθηκε στις 13 Νοεμβρίου 1848 και παρέμεινε στη θέση έως τις 5 Οκτωβρίου της επόμενης χρονιάς. Η θητεία του συνέπεσε εν πολλοίς με εκείνη της κυβέρνησης Κωνσταντίνου Κανάρη και τις ευρωπαϊκές επαναστάσεις του 1848.. Οι τελευταίες σήμαναν την έναρξη μιας εποχής που κλόνισε τα κοινωνικά και πολιτικά θεμέλια των αυταρχικών καθεστώτων σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, χωρίς ευθείες όμως αναλογίες με την ελληνική πραγματικότητα.
Το 1850 διορίστηκε από τον Όθωνα γερουσιαστής, αξίωμα που ήταν τότε ισόβιο και το οποίο διατήρησε έως την κατάργηση της Γερουσίας μετά την έξωση του Όθωνα το 1862. Ως γερουσιαστής εξελέγη στη θέση του γραμματέα και του αντιπροέδρου της Γερουσίας. Το 1862 διορίστηκε υπουργός Εκκλησιαστικών και Δημοσίας Εκπαιδεύσεως, θέση που διατήρησε κατά το πεντάμηνο 26 Μαΐου – 11 Οκτωβρίου 1862.
Ανέπτυξε προσωπικές σχέσεις με τον Όθωνα και τη σύζυγό του Αμαλία. Τους είχε μάλιστα ακολουθήσει στην περιοδεία που έκαναν στην Ελλάδα λίγους μήνες πριν από την έκπτωσή τους. Συμμετείχε ως υπουργός Εκκλησιαστικών και Δημοσίας Εκπαιδεύσεως στην υπό το Γενναίο Κολοκοτρώνη τελευταία κυβέρνηση που σχηματίστηκε πριν από την έξωση του Όθωνα. Μετά την έξωση του τελευταίου και της συζύγου του, τους ακολούθησε στο ταξίδι τους στο Μόναχο, όπου και παρέμεινε 40 μέρες.
Όταν επέστρεψε στην Ελλάδα, παρέμεινε για μεγάλο διάστημα εκτός πολιτικής, για να εκλεγεί βουλευτής Φθιώτιδας το Μάϊο του 1865. Το 1869 εξελέγη για τελευταία φορά βουλευτής. Πρόεδρος της Βουλής εκλέχθηκε με απόλυτη πλειοψηφία στις 25 Οκτωβρίου 1871 και παρέμεινε στο αξίωμά του για ένα δίμηνο περίπου, έως τις 28 Δεκεμβρίου της ίδιας χρονιάς.
Αναλαμβάνοντας τα καθήκοντά του την πρώτη φορά, ανέφερε στο Σώμα τα εξής:
Κύριοι!
Σας ευγνωμονώ διά την τιμήν, της οποίας μ’ εκρίνατε άξιον, απονέμοντες
τοιαύτην πρός εμέ εμπιστοσύνην.
Συναισθάνομαι, Κύριοι, το βάρος και την σπουδαιότητα των καθηκόντων μου, τόσω μάλλον καθ’ όσον αι δυνάμεις μου είναι κατώτεραι της επιθυμίας μου του να εκπληρώσω ταύτα με την ακρίβειαν εκείνην, την οποίαν η υψηλή αύτη θέσις απαιτεί. Αλλά θαρρών εις την πατρικήν και έμφρονα υμών συνδρομήν, θέλλω καταβάλλει πάσαν δυνατήν προσπάθειαν, ίνα φανώ άξιος της μεγάλης τιμής, με την οποίαν με περιεβάλετε, διά της ακριβούς διαχειρήσεως των σπουδαίων καθηκόντων μου.
Ναί, Κύριοι Βουλευταί! συναπαντώμεθα βεβαίως εις την επιθυμίαν ταύτην∙ θέλομεν δε φθάσει εις την εκπλήρωσιν αυτής, τηρούντες ακριβώς τόσον υμείς καθώς και το προεδρείον τους όρους του κανονισμού.
Στη Βουλή διακρίθηκε ως ρήτορας, πρωταγωνιστώντας με τις αγορεύσεις του στο ζήτημα της απαγωγής ξένων υπηκόων από ληστές στο Δήλεσι το 1870, όπως και σε αυτό της τύχης αξιόλογης κτηματικής περιουσίας στην περιοχή της Υπάτης, για την οποία επί χρόνια ήταν σε αντιδικία με το Δημόσιο. Υπέβαλλε προτάσεις νόμων σχετικές με θέματα γεωργικής οικονομίας και φορολογίας.
Πέθανε στην Αθήνα τον Οκτώβριο του 1877.».
Για την καταγωγή και τους προγόνους του Δημητρίου Χατζίσκου βλέπε: Σύγκρουση Ελλήνων γαιοκτημόνων της Δυτικής Φθιώτιδας πριν την Επανάσταση του ’21.
[2] Για το βιομηχανικό συγκρότημα του Κ.Π.Αγαθοκλή βλέπε:


ΕΙΚΟΝΕΣ


α.
β.

Εικ.1αβ. Το δισέλιδο τηλεγράφημα. [Πηγή:τεκμήριο 197774].

















α.
β.

Εικ.3αβ. Η δισέλιδη επιστολή. [Πηγή:τεκμήριο 198323].







ΠΗΓΗ






Τετάρτη 26 Δεκεμβρίου 2018

Περί χειμερινού λειβαδίου της μονής του Αγίου Γεωργίου Μυγδαλιάς του Δήμου Φαλάρων



 Το Καθολικό της Ιεράς Μονής Αγίου Γεωργίου Μυγδαλιάς όπως ήταν το 1972. [Πηγή φωτογραφίας: Λαϊνάς Θ., Το Μοναστήρι του Αγίου Γεωργίου Μυγδαλιάς, Δήμου Στυλίδος. Άρθρο στην περιοδική έκδοση ΣΤΕΡΕΑ ΕΛΛΑΣ, τόμος Ιουλίου 1972, σελίδες 17-18].


Από έρευνα στην ιστοσελίδα των Γενικών Αρχείων του Κράτους εντοπίσθηκε φάκελλος με θέμα «Πολυετείς ενοικιάσεις και εκποιήσεις των μοναστηριακών κτημάτων». Υποφάκελλός του τιτλοφορείται «Νομός Φθιώτιδος και Φωκίδος/Επαρχία Φθιώτιδος/Άγιος Γεώργιος Μυγδαλιάς Μονή διαλυμένη Δήμος Φαλάρων» και περιέχει ένα έγγραφο με θέμα «Περί τινος χειμερινού λειβαδίου του διαλαλυμένου Μαναστ(ηρίου) αγ(ίου) Γεωργ(ίου) Μυγδαλιάς Σαπουνά».
Το έγγραφο (Εικ.1αβ) συντάχθηκε από τον πολιτικό Διοικητή Φθιώτιδας Αδάμ Δούκα[1], ο οποίος, όπως αναφέρει, εντόπισε την ύπαρξη του αναφερομένου χειμερινού λειβαδίου, ιδιοκτησίας της διαλυμένης Ιεράς Μονής Αγίου Γεωργίου Μυγδαλιάς. Το λειβάδι βρισκόταν κοντά στον οικισμό Σαπουνάς[2]. Είχε χωρητικότητα (δυνατότητα βοσκής) 500 αιγών και νοικιάστηκε για 150 δρχ. το χρόνο.
Το κείμενο του εγγράφου αναφέρει τα εξής:

σελίδα 1
«Αρ. 1413
εξ(ερχόμενον). 4 9βρίου (18)36
αρ.Πρωτ.9078
Πρός την επί των εκκλησ(ιαστικών)/
Β(ασιλικής) Γραμματείας της Επικρατείας/

Περί τινος χειμερινού λει-/
βαδίου του διαλαλυμένου Μα-/
ναστ(ηρίου) αγ(ίου) Γεωργ(ίου) Μυγδαλιάς Σα-/
πουνά.-

Ανακάλυψα πρό ημερών εν/
χειμερινόν λειβάδιον, του διαλαλυμένου/
Μοναστ(ηρίου) του αγίου Γεωργίου Μυ-/
γδαλιάς εις το χωρίον Σαπουνάς το/
οποίον καθώς παρατηρώ όχι μόνον/
τους παρελθόντας χρόνους δεν διετέθη/
εις όφελος του εκκλ(ησιαστικού) ταμείου αλλά ως/
εις αυτούς τους καταλόγους της δια-/
γραφής των Μοναστ(ηριακών) κτημάτων, δεν/
ευρίσκεται σημειωμένον, εν τοσούτω έλα-/
βα τα ανήκοντα περί της διαθέσεως/
αυτού μέριμνα και το εξέθεσα εις/
δημοπρασίαν. Εις το χειμερινόν τούτον λειβά-/
διον χωρητικότητος περίπου 500/
αιγών και ως ελάχιστον όρον εισοδήματος δρχ/
μας 50. αλλά εις τον πλειστηριασμόν/
ανέβη εις τάς δραχμάς 150 και κατε-/
κυρώθη εις τον τελευταίον πλειοδότην./
Ως προθεσμία της πληρωμής/
του ενοικίου επροσδιόρισα επί μια

σελίδα 2
δόσιν των 20. του ήδη προσεγγίζοντος 9βρίου/
και ειδοποίησα τον ταμίαν της υπό την/
διεύθυνσίν μου Διοικήσεως διά/
να ενεργήση την είσπραξιν εν δεόντι/
ειδοποιώ δε κατά χρέος και την Β(ασιλικήν)./
ταύτην Γραμματείαν/
Εν λαμία την 31 9βρίου/
1836/
Ευπειθέστατος/
ο Διοικητής Φθιώτιδος/
Αδάμ Δούκας»


ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
[1] Ο Αδάμ Δούκας ήταν αγωνιστής του 1821. Ο πατέρας του Ζώτος υπήρξε προύχοντας της Πρεμετής. Γεννήθηκε το 1790 στα Ιωάννινα. Αποφοίτησε από την Καπλάνειο Σχολή των Ιωαννίνων και διετέλεσε σύμβουλος του Αλή πασά. Όταν εξεράγη η Ελληνική Επανάσταση έλαβε μέρος σε αυτήν και προσέφερε 7.000 γρόσια για τις ανάγκες του Αγώνα. Στάλθηκε πληρεξούσιος της Θήβας στις Συνελεύσεις των Σαλώνων και της Επιδαύρου και, στα 1828, πληρεξούσιος της Εύβοιας στην Δ΄ Εθνοσυνέλευση. Διετέλεσε αρχιγραμματεύς του Αρείου Πάγου. Σύμφωνα με τα Στρατιωτικά Ενθυμήματα του Κασομούλη (τόμος 2, σελίδα 47,48) στις 14 Απριλίου 1825 τοποθετήθηκε Υπουργός του πολέμου, θεωρούμενος της επιρροής του Κωλέττη. Η τοποθέτησή του εντάσσεται στην απέλπιδα προσπάθεια απόκρουσης των τουρκοαιγυπτίων του Ιμπραήμ πασά στην Πελοπόννησο.
Μετά την απελευθέρωση τοποθετήθηκε σε διάφορες θέσεις στη Διοίκηση του νεότευκτου Ελληνικού Βασιλείου. Στην Οθωνική περίοδο, από τα 1850 ως τα 1860 διετέλεσε γερουσιαστής. Το 1833 από Έπαρχος Αιτωλοακαρνανίας μετακινήθηκε στη θέση του Διευθυντή Νομού Αρκαδίας (βλέπε ΦΕΚ 29/14-09-1833, σελίδα 11). Το 1841-42 ήταν τοποθετημένος Διοικητής Αττικής. Το 1844 διετέλεσε Διοικητής Σύρου και ως τόπος διαμονής του αναφέρεται η Χαλκίδα (βλέπε ΦΕΚ 15/11-05-1844, σελίδα 5). Το 1854, γερουσιαστής πλέον, διορίσθηκε Νομάρχης Φθιώτιδος και Φωκίδος αντί του Κ.Π.Λιδωρίκη, ο οποίος λόγω υγείας δεν μπόρεσε να αναλάβει τα καθήκοντα του Νομάρχη. (βλέπε ΦΕΚ 5/26-02-1854, σελίδα 3).
Απεβίωσε το 1860 στην Εύβοια.
[2] Ο Σαπουνάς απαντάται προεπαναστατικά. Ήταν ένα από τα 37 τσιφλίκια, τα οποία πουλήθηκαν από τους Οθωμανούς ιδιοκτήτες τους σε αντίστοιχους Έλληνες, αμέσως μετά τη δημιουργία του Ελληνικού Βασιλείου.
Το 1833 ιδιοκτήτες του ήταν οι Οθωμανοί Χατζημεχμέτης (½) και Χασάν αράπης (½). Και οι δύο πούλησαν το Σαπουνά σε Στυλιδιώτες αντί 28.000 γροσίων. Ο Χατζημεχμέτης εισέπραξε 17.000 γρόσια ενώ ο Χασάν αράπης 11.000 (βλέπε: Μακρής Ι., Το ιδιοκτησιακό καθεστώς των χωριών της επαρχίας Ζητουνίου κατά τα πρώτα μεταπελευθερωτικά χρόνια (1833-1840 μ.Χ. περίπου), σύμφωνα με τα πρακτικά της Μικτής Ελληνοτουρκικής Δικαστικής Επιτροπής. Άρθρο στα Πρακτικά 1ου Συνεδρίου Φθιωτικής Ιστορίας, Λαμία 2002, σελίδες 141-153).
Ο οικισμός Σαπουνάς καταργήθηκε το 1879.




ΕΙΚΟΝΕΣ


α.

β.

Εικ.1αβ. Το έγγραφο του Διοικητή Φθιώτιδας Αδάμ Δούκα.


ΠΗΓΗ