Προφορικές μαρτυρίες κατοίκων Φτέρης Φθιώτιδας από τη συμμετοχή τους στον Ελληνοϊταλικό πόλεμο του 1940-41

Στο Ιστολόγιο Φτέρη Φθιώτιδας έχει καταχωρηθεί οπτικοακουστικό υλικό με προβολή φωτογραφιών και ηχογραφημένες μαρτυρίες κατοίκων της Φτέρης από τη συμμετοχή τους στον Ελληνοϊταλικό πόλεμο του 1940-41. Πολέμησαν μέσα από τις τάξεις του 42^ου Συντάγματος Ευζώνων, του 36^ου Συντάγματος Πεζικού και μονάδας Πυροβολικού. Εκτός από την περιγραφή των γεγονότων ιδιαίτερη αξία έχει και η παράθεση ονοματεπωνύμων συμπολεμιστών τους. Πραγματοποιήθηκε προσπάθεια απομαγνητοφώνισης και περιληπτικής γραπτής μεταφοράς των μαρτυριών. Ζητούμε προκαταβολικά την επιείκεια του αναγνώστη για οποιοδήποτε τυχόν λάθος.

Οι μαρτυρίες προέρχονται από τους εξής:

-Καραγιάννης Γρηγόρης.

♦ Αναφέρει μάχες στην Κλεισούρα και Τρεμπεσίνα. Αναφέρει αξιωματικό Μορφέτα. Οπισθοχώρηση.

Βίντεο:

https://www.youtube.com/watch?v=HDU2wv1pRYU από 0.00΄ έως 6.00΄.

-Κολοκύθας Κωνσταντίνος

♦ Παρουσιάστηκε στη Λαμία στο 42 Σύνταγμα Ευζώνων και μετά δύο μέρες με λεωφορεία μεταφέρθηκαν στη γέφυρα Μπαλτούμα Ιωαννίνων. Τοποθετήθηκαν ανάμεσα Γιάννενα Ηγουμενίτσα, τοποθεσία Μηνίνα. Αναφέρει μαζί του συγχωριανούς του Βαγγέλη Παραπέρα, Κώστα Σταμοκώστα. Ήταν όλοι τους στο Τάγμα Καραμέρη (Ι 42/ΣΕ). Από εκεί μετά πήγαν στα υψώματα της Ζίτσας. Αναφέρει ότι οι Ιταλοί φορούσαν μαύρα ρούχα (μελανοχίτωνες). Η πρώτη τους μάχη στο όρος Κασιδιάρης δίπλα στη λίμνη Ζαραβίνας, 8-9 Νοεμβρίου. Εκεί συνάντησε και τον Βασίλη Τσίφτη. Αναφέρει αποτελέσματα δράσης πυροβολικού Ταγματάρχη Κωστάκη (για τον Ταγματάρχη Κωστάκη και την προσφορά του στον αγώνα βλέπε: Ταγματάρχης Δημήτριος Κωστάκης: Ο θρυλικός κανονιέρης του ’40).

Αναφέρει μάχη στο φυλάκιο Κακαβιάς, Ταγματάρχη Καραμέρη, θάνατο Τσατσάνη από Σπερχειάδα (-Τσατσάνης Αναστάσιος του Κωνσταντίνου, Έφεδρος Ανθυπολοχαγός. Γεννήθηκε στη Σπερχειάδα το 1915, του 42^ου Συντάγματος Ευζώνων. Φονεύθηκε στην Κακαβιά στις 26 Νοεμβρίου 1940. Από: Φθιώτες νεκροί 1940-1945). Αναφέρει τραυματισμό Ιωάννη Μπίκα, αναφέρεται Καϊτσιώτης Αθανάσιος από Μακρακώμη που είχε τη διμοιρία όλμων. Προσκολλήσεις ταγμάτων μεταξύ 42 Συντάγματος Ευζώνων Λαμίας και 39 Συντάγματος Ευζώνων Μεσολογγίου. Αναφέρει χωριό Κούτσι. Από εκεί με τον Ταγματάρχη Καραμέρη (Ι/42 ΣΕ) έφυγαν για εμπρός έχοντας δύο Αλβανούς οδηγούς.

Αναφέρει απειλές Καραμέρη για εκτέλεση στους δύο Αλβανούς οδηγούς για λάθος πορεία προς τα εμπρός. Αναφέρει ιππικό με τον Σκαμπάκο, βροχή και δρολαπόχιονο (δρολάπι<ύδωρ+λαίλαψ). Αναφέρει χωριό Τζιόρα και μάχη με οχυρωμένους Ιταλούς. Αναφέρει Υπολοχαγό Πατρά.

Βίντεο:

1) https://www.youtube.com/watch?v=DLvqkrpQPHQ από 0.01΄ έως 6.00΄.

2) https://www.youtube.com/watch?v=vs4UwpupPBU από 0.01΄ έως 6.00΄.

3) https://www.youtube.com/watch?v=WguKrmBcBKA από 0.01΄ έως 7.07΄.

-Κυρίτσης Ευάγγελος.

♦ Επιστρατεύθηκε στις 22 Ιουνίου 1940 για μετεκπαίδευση στα νέα όπλα. Αναφέρει κι αυτός τη δράση του πυροβολητή Κωστάκη. Αναφέρει συμπολεμιστές του Γιάννη Πετσάλα, Γιάννη Κύρκο από Φτέρη. Τραυματίστηκε και μεταφέρθηκε στη Λάρισα και μετά στο Βόλο. Αναφέρει συμπολεμιστές του Ηλία Κολοκύθα, Δημήτριο Τσιτούρα. Κατόπιν, λόγω τραύματος, μεταφέρθηκε ως βοηθητικός στα Φάρσαλα.

Βίντεο:

1) https://www.youtube.com/watch?v=HDU2wv1pRYU από 5.15΄ έως 6.00΄.

2) https://www.youtube.com/watch?v=KUNlNGiWSvQ από 0.00΄ έως 2.56΄.

-Κύρκος Νικόλαος

♦ Κληρωτός το 1934. Αναφέρει ότι ήταν 8 παιδιά από Φτέρη της κλάσης 1934. Επιστρατεύθηκε στις 29 Αυγούστου 1940 στο 42 Σύνταγμα Ευζώνων στη Λαμία. Αναφέρει τη διαδρομή που ακολούθησαν: Λαμία, Καλαμπάκα, γέφυρα Μπαλτούμα και αμέσως μετά στη Ζαραβίνα. Αναφέρει έναρξη επιχειρήσεων με ανατίναξη γέφυρας Κακαβιάς. Βρισκόταν στους Κοχλιούς, αναφέρει Ταγματάρχη Ασημακόπουλο (ΙΙ/42 ΣΕ) και την οπισθοχώρηση βάσει σχεδίου, που όμως μετατράπηκε σε άτακτη φυγή.

Οπισθοχώρηση-διάβαση Καλαμά και περιστατικό με αποσκευές του Διοικητή που μετέφερε ο Γεώργιος Λάμπος. Οπισθοχώρησαν στη Ζίτσα, όπου αναφέρει και ομιλία-επίπληξη του Ταγματάρχη Καραμέρη για την όπως-όπως υποχώρηση του ΙΙ/42 ΣΕ. Την άλλη μέρα ήρθε και ο Συνταγματάρχης Παπαδημητρόπουλος που έδωσε διαταγή στον Ταγματάρχη Ασημακόπουλο να εφοδιαστούν οι άντρες με τα απαραίτητα και να αναχωρήσουν για Κοχλιούς να ξεκουραστούν. Εκεί όμως ήταν Ιταλοί και όταν πήγαν έπιασαν 116 αιχμαλώτους. Μετά από μερικές μέρες μίλησε ο Συνταγματάρχης Παπαδημητρόπουλος και είπε ότι θα γίνει γενική επίθεση. Αναφέρει τραυματισμό στους Κοχλιούς του Δημήτρη Τσιτούρα στο πόδι. Αναφέρει γιατρό Πολίτη από Παλαιοβράχα. Μετέφερε τον τραυματία με μουλάρι στη Ζίτσα και μετά με αυτοκίνητο στα Γιάννενα. Κατόπιν μετέβη με το τάγμα του στο Τεπελένι.

Μάχες στο Τεπελένι. Αναφέρεται δάσκαλος Λιοτόπουλος Γεώργιος από Σπερχειάδα, γραφέας τάγματος που τον έστειλε στους όλμους, όπου βρήκε το Γιάννη Νταλιάνη από τα Καμπιά. Αναφέρεται Γιάννης Πάσιος από Παλαιοβράχα που σκοτώθηκε (-Πάσιος Ιωάννης του Κωνσταντίνου, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στην Παλαιοβράχα το 1915, του 42^ου Συντάγματος Ευζώνων. Φονεύθηκε στο ύψωμα Λεκντούσι στις 3 Μαρτίου 1941. Από: Φθιώτες νεκροί 1940-1945). Αναφέρει οπισθοχώρηση,  μαχόμενοι έφτασαν μέχρι τα Γιάνενα και εντολή για διάλυση και επιστροφή στα σπίτια τους.

Βίντεο:

1) https://www.youtube.com/watch?v=9i6ihqqNk84 από 2.50΄ έως 6.25΄.

2) https://www.youtube.com/watch?v=8qGats-wx34 από 0.01΄ έως 5.59΄.

3) https://www.youtube.com/watch?v=htZeGMfkuSo από 0.01΄ έως 3.44΄.

-Κωστούλας Ιωάννης

♦ Κληρωτός το 1934, πυροβολικό. Επιστρατεύθηκε μαζί με το Νίκο Λαγό το πρωί της 28ης Οκτωβρίου 1940 και παρουσιάστηκαν στη Λάρισα, πήγαν στον Πλατύκαμπο. Τους παρέλαβε ο Υπολοχαγός Πανέτσος από Κάψη. Αυτός σχημάτισε ουλαμό με Δυτικοφθιώτες (Κάψη, Φτέρη, Μάκρυση, κ.λ.π.). Πήγαν Καλαμπάκα. Εκεί συνάντησαν Ιταλούς αιχμαλώτους. Έδωσαν την πρώτη μάχη στην Κόνιτσα, μετά Κλεισούρα, Λιασκοβίκι.

Βίντεο:

https://www.youtube.com/watch?v=htZeGMfkuSo από 3.46΄ έως 6.00΄.

-Σκαραφίγκας Ευάγγελος

♦ Ήταν μαζί με 13 Φτεριώτες. Είχαν προμηθευτή το Σωτήρη Σταμοκώστα. Αναφέρει Γιάννη Καρυώτη στην Πυροβολαρχία. Αναφέρει επικεφαλής αξιωματικό Νάσιο, μόλις είχε βγεί από Ευελπίδων και σκοτώθηκε στο ύψωμα 669 στα σύνορα. Και μαζί του και ο Μαυραγάνης. Αναφέρει Αργυρόκαστρο, Γολέμι, Πεστάνη, Μαύρο βράχο. Τραυματισμός Λαγού.

Αναφέρει τραυματισμό Σωτήρη Πετσάλη στο δάχτυλο από ριπή πολυβόλου και υπηρεσία του στα μαγειρεία. Αναφέρει τραυματισμό Βαγγέλη Παρίση στο 669. Αναφέρει τραυματισμό και θάνατο Σοφιανού από αιμοραγία. Αναφέρει μάχη στο Τσαρούχι, στο Τεπελένι (συμβολή ποταμών Δρίνου-Αώου).

Αναφέρει τραυματισμό του στον καρπό δεξιού χεριού. Αναφέρει θάνατο Λέτσου Γιώργου από τη Σπερχειάδα (-Λέτσος Γεώργιος του Νικολάου, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στη Σπερχειάδα το 1909, του 36^ου ΣΠ. Φονεύθηκε στην Πεστάνη στις 18 Μαρτίου 1941. Από: Φθιώτες νεκροί 1940-1945). Αναφέρει Ζαγορίσιο, λοχία Ξανάλατο και θάνατό του. Μετά τον τραυματισμό του τον πήγαν 1 μήνα στην επίταξη στο Αργυρόκαστρο. Και μετά πάλι στο μέτωπο όπου τραυματίσθηκε δεύτερη φορά στις 18 Μαρτίου στη Μίγκολη(?). Κατά την είσοδο των Γερμανών ήταν στο νοσοκομείο Λουτρακίου.

Αναφέρει σιτιστή Καλιάσο που ήταν αγρονόμος στο Καρπενήσι και Κωστάκη δάσκαλο από Κολοκυθιά. Αναφέρει και τη δράση του Ταγματάρχη Κωστάκη.

Βίντεο:

1) https://www.youtube.com/watch?v=5hyMFzOuYaI από 0.01΄ έως 6.00΄.

2) https://www.youtube.com/watch?v=n-w7Lbp0cWg από 0.01΄ έως 6.00΄.

3) https://www.youtube.com/watch?v=fb99588mnSU από 0.01΄ έως 6.00΄.

4) https://www.youtube.com/watch?v=8GOfGW6O4XA από 0.01΄ έως 4.54΄.

-Σταμοκώστας Σωτήριος

♦ Αναφέρειότι ήταν στο Πετσάρι. Ήταν στον 7^ο Λόχο του 36^ου Συντάγματος Πεζικού. Αναφέρει μακαρίτη Σοφιανό από Κλωνί και θάνατό του από όλμο ενώ συνόδευε Ιταλούς αιχμαλώτους μαζί με τον Ράγιο (-Σοφιανός Αθανάσιος του Δημητρίου, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στο Κλωνί το 1909, του 36^ου ΣΠ. Φονεύθηκε στο ύψωμα Βορειοδυτικά 1.410 στις 28 Δεκεμβρίου 1940. Από: Φθιώτες νεκροί 1940-1945). Τα Χριστούγεννα αντικαταστάθηκαν και γύρισαν στο χωριό Μίγουλη. Το Φεβρουάριο ήρθε ο Λοχαγός Πεζούλας από Κλεπά και ξαναπήγαν στο Ντίβαρη. Ήταν στην Πέστανη κατά την επίθεση Μαρτίου. Αναφέρει θάνατο Λέτσου Γεώργιου από Σπερχειάδα. Αναφέρει Ντινόπουλο που τραυματίσθηκε. Τους αντικατέστησε ένα Τάγμα ευζώνων από το Λάμποβο. Αναφέρει Δημήτριο Σταμοκώστα, Βασίλη Τσόγκα. Επέστρεψε στη Μίγκουλη μέχρι τις 6 Απριλίου.

Βίντεο:

https://www.youtube.com/watch?v=2waGynNl_eU από 0.01΄ έως 5.53΄.

-Τσίφτης Βασίλειος

♦ Έφεδρος του 1934. Επιστρατεύθηκε στις 29 Αυγούστου 1940 στο 42 Σύνταγμα Ευζώνων. Τότε έγινε μερική επιστράτευση και επιστρατεύθηκαν τρείς ηλικίες, οι κλάσεις 1934, 1936 και 1938. Παρουσιάστηκε στη Λαμία και μέσω Καλαμπάκας, γέφυρας Μπαλτούμα στρατοπέδευσαν στον Παρακάλαμο και μετά περίπου 2 μήνες πήγαν στο χωριό Κοχλιοί. Του Αγίου Δημητρίου στρατωνίστηκαν σε σπίτια. Ο ίδιος και ο 11^ος λόχος που ανήκε πήγαν στο χωριό Σιταριά. Μετά δύο ,μέρες, το πρωΐ στις 5 η ώρα ήρθε έφιππος σύνδεσμος και αμέσως μετά από λίγο στις 5.30 η πρώτη κανονιά. Σήμανε συναγερμός, ξύπνησαν όλοι για να πάνε στον Παρακάλαμο με πλήρη οπλισμό σφαίρες χειροβομβίδες κ.λ.π. Όλη την ημέρα έμειναν εκεί και έβλεπαν να περνούν αεροπλάνα που βομβάρδιζαν τα Δολιανά. Έφεδρος Υπολοχαγός Ξυνιάς Χρήστος από Αταλάντη δικηγόρος ο διμοιρίτης του. Λοχαγός ήταν κάποιος Άρης Φλώρος πρόσφυγας Μικρασιάτης. Αναφέρει όρος Χαβός όπου έμειναν 2 μέρες. Κατέβηκαν στη Γρίμπιανη όπου συγκεντρώθηκαν για να συμπτυχθούν προς τη Ζίτσα. Εκεί αναφέρει Συνταγματάρχη Ιπποκράτη Παπαδημητρόπουλο, οπλίτη Βαγγέλη Παραπέρα του Τάγματος Καραμέρη (Ι/42 ΣΕ). Οπισθοχώρησαν προς Ζίτσα Ραχωβίτσα, όπου τα παρατήρια του Ταγματάρχη πυροβολητή Κωστάκη. Επανήλθαν μετά από 5-6 ημέρες προς λίμνη Ζαραβίνα, ανέβηκαν προς χωριό Κρυονέρι. Στις 18 Νοεμβρίου έδωσαν μάχη στον Προφήτη Ηλία. Αναφέρει Κώστα Κολοκύθα, Δεκανέα Γεωργίου από το Μαρτίνο. Αναφέρει τραυματισμό του στη μάχη από εξοστρακισμό σφαίρας στην κλείδωση του χεριού. Έμεινε ένα μήνα στα μετόπισθεν. Την 1^η Ιανουαρίου 1941 έφυγε για Τεπελένι. Πέρασαν από Λαζαράτι. Αναφέρεται στρατιώτης Νταλαμάρας από Λειβανάτες. Έφτασαν στο Κολώνια. Στο Τεπελένι. Αναφέρει θάνατο λοχία Κουτρουλή από Δομνίστα. Περιγράφει νέο τραυματισμό του στο χέρι και από θραύσματα οπλοβομβίδας στον ώμο και σιαγόνα. Έμεινε 13 μήνες στο νοσοκομείο.

Βίντεο:

1) https://www.youtube.com/watch?v=KUNlNGiWSvQ από 3.01΄ έως 6.00΄.

2) https://www.youtube.com/watch?v=-yQ9ZytAWIY από 0.01΄ έως 7.22΄.

3) https://www.youtube.com/watch?v=9i6ihqqNk84 από 0.01΄ έως 2.50΄.

ΠΗΓΗ

Ιστολόγιο Φτέρη Φθιώτιδας.