Ελληνοτουρκικός πόλεμος του 1897: φωτογραφικά τεκμήρια για τα γεγονότα στη Φθιώτιδα μέσα από τουρκικές πηγές

Η προσέγγιση των ιστορικών γεγονότων μέσω φωτογραφικού υλικού της εποχής τους έχει μεγάλη σημασία για την ιστορική επιστήμη. Ο ερευνητής εντοπίζει, αναλύει και καταλήγει σε ακριβέστερα συμπεράσματα. Για τα ιστορικά πολεμικά γεγονότα ιδιαίτερη σημασία έχει ο εντοπισμός και η μελέτη φωτογραφικού υλικού, το οποίο προέρχεται από τα αρχεία όλων των εμπλεκομένων πλευρών.

Άφθονο φωτογραφικό υλικό υπάρχει για τον ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897, προερχόμενο τόσο από ελληνικές όσο και από τουρκικές πηγές. Για τον Έλληνα ιστορικό ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα φωτογραφικά τεκμήρια, τα οποία προέρχονται από τα οθωμανικά αρχεία, καθώς αποκαλύπτουν τις πτυχές του τρόπου προσέγγισης των πολεμικών γεγονότων από την οθωμανική πλευρά.

Φωτογραφικό υλικό, το οποίο αφορά συμβάντα του ελληνοτουρκικού πολέμου του 1897, παρουσιάζεται μέσα από τις σελίδες της εβδομαδιαίας λογοτεχνικής και πολιτικής έκδοσης Servet-i-Funoun (Ο πλούτος της γνώσης). Εκδιδόταν στην Κωνσταντινούπολη από τον Τούρκο ποιητή και θεατρικό συγγραφέα Halid Ziya Uşaklıgil. Βρίσκεται ψηφιοποιημένο και αρχειοθετημένο στο αρχείο εφημερίδων στην ιστοσελίδα του Πανεπιστημίου Αγκύρας.

Εδώ παρουσιάζεται φωτογραφικό υλικό μέσα από τις σελίδες του Servet-i-Funoun για πολεμικά γεγονότα που έλαβαν χώρα στη Φθιώτιδα καθώς και τους επικεφαλής Οθωμανούς στρατιωτικούς που έλαβαν μέρος σε αυτά.

Α. Σκηνές από τη μάχη του Δομοκού

  

Εικ.1α. Η εικόνα επιγράφεται «Η επίθεση, πίνακας του κ.Ζονάρο» (ΠΗΓΗ: Servet-i-Funoun, τεύχος 375/19-05-1898). Πρόκειται για την γνωστή παράσταση από την επέλαση του οθωμανικού πεζικού στη μάχη του Δομοκού.

Εικ.1β. Το θέμα της προηγούμενης εικόνας σε έγχρωμο πίνακα του ανακτόρου Dolmabahçe. Πρόκειται για έργο του Fausto Zonaro (1854-1929), ιταλικής καταγωγής ζωγράφο της Υψηλής Πύλης και ευνοούμενο του σουλτάνου Αβδούλ Χαμίτ. Μετά την έξωση του σουλτάνου από τους Νεοτούρκους, το 1909, επέστρεψε στην Ιταλία, όπου και πέθανε [ΠΗΓΗ: Twenty Years Under The Reign Of Abdülhamid - The Memoirs and Works of Fausto Zonaro. Trevigne, Cesare Mario (ed.) – Makzume, Erol (ed.) – Clements, Dylan (transl.), İstanbul 2011, σελίδα 125].

Εικ.2. Λεπτομέρεια της Εικ.1α [ΠΗΓΗ: Twenty Years Under The Reign Of Abdülhamid - The Memoirs and Works of Fausto Zonaro. Trevigne, Cesare Mario (ed.) – Makzume, Erol (ed.) – Clements, Dylan (transl.), İstanbul 2011, σελίδα 125].

Εικ.3. Λεπτομέρεια της Εικ.1β [ΠΗΓΗ: Twenty Years Under The Reign Of Abdülhamid - The Memoirs and Works of Fausto Zonaro. Trevigne, Cesare Mario (ed.) – Makzume, Erol (ed.) – Clements, Dylan (transl.), İstanbul 2011, σελίδα 137].

Εικ.4. Τύπος Οθωμανού βαθμοφόρου στρατιωτικού [ΠΗΓΗ: Twenty Years Under The Reign Of Abdülhamid - The Memoirs and Works of Fausto Zonaro. Trevigne, Cesare Mario (ed.) – Makzume, Erol (ed.) – Clements, Dylan (transl.), İstanbul 2011, σελίδα 140].

Εικ.5. Λεπτομέρεια της Εικ.1α: Οθωμανός αξιωματικός ξιφήρης προτρέπει επίθεση [ΠΗΓΗ: Twenty Years Under The Reign Of Abdülhamid - The Memoirs and Works of Fausto Zonaro. Trevigne, Cesare Mario (ed.) – Makzume, Erol (ed.) – Clements, Dylan (transl.), İstanbul 2011, σελίδα 140].

Εικ.6. Fausto Zonaro (ΠΗΓΗ: Servet-i-Funoun, τεύχος 375/19-05-1898).

Εικ.7. Σκηνή από τη μάχη του Δομοκού: βομβαρδισμός ελληνικών θέσεων από το οθωμανικό πυροβολικό. Δεξιά διακρίνονται επελαύνοντες Οθωμανοί ιππείς

(ΠΗΓΗ: Servet-i-Funoun, τεύχος 327/17-06-1897).

Εικ.8. Η υποχώρηση του ελληνικού στρατού κοντά στο Δομοκό (ΠΗΓΗ: Servet-i-Funoun, τεύχος 327/17-06-1897). Επισημαίνεται εδώ ότι οι στρατιώτες ενώ φορούν στολές πεζικού απεικονίζονται να φορούν μπότες, οι οποίες στο άκρο τους καταλήγουν σε φούντα, όπως στο τσαρούχι.

Εικ.9. Η σκηνή του Ετέμ Πασά πάνω σε ένα λόφο στο Δομοκό (ΠΗΓΗ: Servet-i-Funoun, τεύχος 344/17-10-1897). Στην κορυφή της διακρίνεται η ημισέληνος. Δεξιά της ένας στρατιωτικός. Σκίτσο του ανταποκριτή του Servet-i-Funoun.

Εικ.10. Τελετή παράδοσης ξιφών και προσφοράς τιμών προς τον σουλτάνο Αβδούλ Χαμίτ από τμήματα του οθωμανικού στρατού. Φωτογραφία από το Δομοκό (ΠΗΓΗ: Servet-i-Funoun, τεύχος 345/21-10-1897).

Β. Καταυλισμός του οθωμανικού στρατού στο Δερβέν Φούρκα (σήμερα Καλαμάκι)

Εικ.11. Καταυλισμός του οθωμανικού στρατού στο Δερβέν Φούρκα (ΠΗΓΗ: Servet-i-Funoun, τεύχος 340/16-03-1897). Σύμφωνα με προφορική οικογενειακή μαρτυρία, η οποία όμως ελέγχεται καθώς αναζητούνται τεκμήρια προς επιβεβαίωσή της, καταυλισμός Οθωμανών στρατιωτών υπήρχε κοντά στο Σταθμό Λιανοκλαδίου, άγνωστο που ακριβώς.

Γ. Οθωμανοί στρατιωτικοί

Εικ.12. Ο αρχιστράτηγος Ετέμ πασάς (ΠΗΓΗ: Servet-i-Funoun, τεύχος 343/06-10-1897).

Εικ.13. Ο Σεϊφουλάχ πασάς (ΠΗΓΗ: Servet-i-Funoun, τεύχος 321/06-05-1897). Διηύθυνε τις τελευταίες μάχες στην Παληοκούλια.

Εικ.14. Ο Μεμδούχ πασάς, διοικητής της 1^ης Μεραρχίας της Στρατιάς Θεσσαλίας (ΠΗΓΗ: Servet-i-Funoun, τεύχος 332/22-07-1897).

Εικ.15. Ο Χαμντί πασάς, διοικητής της 1^ης Μεραρχίας (ΠΗΓΗ: Servet-i-Funoun, τεύχος 323/20-05-1897).

Εικ.16. Ο Χασάν Ταχσίν πασάς (1845-1918) (ΠΗΓΗ: Servet-i-Funoun, τεύχος 344/14-10-1897). Πρόκειται για τον γνωστό Οθωμανό αρχιστράτηγο που παρέδωσε τη Θεσσαλονίκη στον ελληνικό στρατό το 1912. Σε ηλικία 52 ετών συμμετείχε με τη Στρατιά της Θεσσαλίας στον Ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897, όπου και παρασημοφορήθηκε επ’ ανδραγαθία.

Εικ.17. Ο Χαϊντάρ πασάς, διοικητής της 4^ης Μεραρχίας (ΠΗΓΗ: Servet-i-Funoun, τεύχος 341/23-09-1897).

Εικ.18. Οι Σεϊφουλάχ και Χαϊντάρ πασάς (ΠΗΓΗ: Servet-i-Funoun, τεύχος 341/23-09-1897).

ΠΗΓΕΣ

1) Ankara Üniversitesi Gazeteler Veritabanı: Servet-i-Funoun.

2)Twenty Years Under The Reign Of Abdülhamid-The Memoirs and Works of Fausto Zonaro. Trevigne, Cesare Mario (ed.) – Makzume, Erol (ed.) – Clements, Dylan (transl.), İstanbul 2011.

[Ευχαριστούμε θερμά τον αγαπητό φίλο κ.Πέτρο Μεχτίδη για το δανεισμό του παραπάνω βιβλίου, μέσα από τις σελίδες του οποίου οδηγηθήκαμε στο φωτογραφικό υλικό του Servet-i-Funuon].