Η ληστοκρατία στη Φθιώτιδα το 1835

Η τραγική κατάσταση της ανυπαρξίας του κράτους και της αβεβαιότητας στην καθημερινή ζωή των κατοίκων της Φθιώτιδας εξαιτίας της ληστείας, περιγράφεται παραστατικά μέσα από τις σελίδες της εφημερίδας «ΑΘΗΝΑ» που εκδιδόταν από τον ΕμμανουήλΑντωνιάδη. Ειδικότερα στο φύλλο 296 της 10^ης Δεκεμβρίου 1835 (Εικ.1αβ) δημοσιεύεται επιστολή κατοίκου της Φθιώτιδας με τα αρχικά Δ.Σ., η οποία περιγράφει τη χαώδη κατάσταση που επικρατούσε στην περιοχή.

Ειδικότερα:

α) στην εισαγωγή της επιστολής επικρίνεται το κλίμα ευφορίας που επικρατεί στην πρωτεύουσα από την άφιξη του Όθωνα και η αδιαφορία για τα τεκταινόμενα στην παραμεθόρια Φθιώτιδα.

β) Τονίζεται ότι οι κάτοικοι της Φθιώτιδας δεν ελπίζουν σε τίποτα διότι υποφέρουν καθημερινά από το φαινόμενο της ληστείας.

γ) Ακολουθεί παράθεση ορισμένων περιστατικών ληστείας πρός τεκμηρίωση των απόψεων του επιστολογράφου:

- Επιδρομή ληστών στο Λιμογάρδι.

- Τη νύχτα της 27^ης Νοεμβρίου εξήντα ληστές επέδραμαν στο χώρο που προοριζόταν για λοιμοκαθαρτήριο στην Ιερά Μονή Αντίνιτσας. Η φρουρά του από πέντε ή έξι χωροφύλακες προσπάθησε να αντισταθεί. Ακολούθησε τρίωρη μάχη με αποτέλεσμα τον τραυματισμό δύο ή τριών χωροφυλάκων. Οι ληστές αφού έκαμψαν την αντίσταση, έκλεψαν το ταμείο του τελωνείου. Φόρτωσαν πέντε άλογα με κλοπιμαία και αναχώρησαν για την οθωμανική επικράτεια.

- Στις 26 Νοεμβρίου άλλοι ληστές έστησαν ενέδρα στο δρόμο Λαμίας-Άμφισσας. Σταμάτησαν ολόκληρη συνοδοιπορία ανθρώπων που μετέβαινε στη Λαμία και τους λήστευσαν. Επιτέθηκαν στον Ενωμοτάρχη Χρήστο που συνόδευε δύο κατηγορούμενους για ληστεία στην Άμφισσα. Γύμνωσαν και φόνευσαν τον Ενωματάρχη, αφού αιφνιδίασαν και διασκόρπισαν την ενωμοτία του. Απελευθέρωσαν τους δύο κατηγορουμένους και τους πήραν μαζί τους.

- Στις Μεξιάτες ληστές έσφαξαν για εκδίκηση τριάντα πρόβατα του Παρέδρου γιατί δεν τους έδωσε ψωμί.

- Στην παραθαλάσσια Αγία Μαρίνα επιτέθηκαν μεσημέρι, έδεσαν τους βοσκούς και πήραν τα πρόβατα.

δ) Παρότι επήλθε ο χειμώνας η ληστεία δεν παρουσιάζει ύφεση. Ο επιστολογράφος κατηγορεί τα βασιλικά στρατεύματα (Βαυαρούς) ότι συμπεριφέρονται όπως οι ληστές: βιαιοπραγούν στα χωριά (ξυλισμοί, φοβερισμοί, αγγαρείαι, όρνιθες, κρασία και άλλα πολλά). Αποτέλεσμα όλων αυτών είναι οι κάτοικοι να υποφέρουν και από τους ληστές αλλά και από τα βασιλικά στρατεύματα (τους αχρήστους διά την εξάλειψιν της ληστείας τούτους στρατιώτας). Η καθημερινή αβεβαιότητα λόγω της έλειψης ασφάλειας οδηγεί τους κατοίκους να στήσουν τις καλύβες τους έξω από τη Λαμία εγκαταλείποντας τα χωριά τους.

ε) Στον επίλογο ο επιστολογράφος στρέφει τα βέλη του εναντίον της κυβερνητικής μηχανής. Προτείνει στο βασιλιά τη δημιουργία δέκα ελαφρών ταγμάτων, όπως είχε πράξει ο Καποδίστριας. Τέλος προτρέπει τον Όθωνα να επισκεφθεί τη Φθιώτιδα μόνος ή συνοδευόμενος από τον πατέρα του Λουδοβίκο Α΄ της Βαυαρίας για να διαπιστώσει από κοντά την κατάσταση (να έμβη εις κοινωνίαν με τον πάσχοντα μέν λαόν του, αλλά λατρεύοντα τον Βασιλέα του και ελπίζοντα εις μόνον αυτόν).

Το κείμενο της επιστολής έχει ως εξής:

«Εκ Λαμίας την 30 Νοεμβρίου 1835∙

Ίσως σείς οι κάτοικοι της πρωτευούσης άγεσθε και φέρεσθε την στιγμήν ταύτην από τάς συνήθεις παρατάξεις και τους χορούς διά την άφιξιν της Α.Μ. του Βασιλεώς της Βαυαρίας. Ίσως ευφημείτε εις τας διακοπτομένας από ερείπια οδούς των Αθηνών, εμπνευσμένοι από ελπίδας καλητέρου μέλλοντος και εκλαμβάνοντες τάς επιθυμίας σας διά πράγματα! . . εύχομαι και εγώ και πιστεύω μάλιστα, κρίνων εκ των προηγουμένων του μεγάλου και πρώτου φιλλέληνος Βασιλέως ΛΟΥΔΟΒΙΚΟΥ, ότι η μετά του αγαθού Βασιλέως μας συνέντευξις του Πατρός θέλει φέρει καλά αποτελέσματα, αν η ραδιουργία προλαβούσα δεν μιάνη την περί τους Βασιλείς ατμοσφαίραν.

Αλλ’ εν τοσούτω εις ημάς τους δυστυχείς κατοίκους των συνόρων, εξευτηλισθέντας εις τον έσχατον βαθμόν από την επί μάλλον και μάλλον προοδεύουσαν επάρατον ληστείαν αι παρατάξεις αύται∙ οι χοροί ούτοι και αι ανευφημίαι δεν προξενούν καμμίαν εντύπωσιν∙ όχι ότι ημείς δεν ευγνωμονούμεν εις τον ένδοξον ξένον∙ όχι ότι δεν εγκρίνομεν την δικαίως απαιτουμένην ενθουσιώδη και πάνδημον έκφρασιν των αισθημάτων του Ελληνικού λαού πρός τον μέγαν υμνητήν των ενδόξων κατορθωμάτων του∙ άπαγε! αλλά η εκ των αλλεπαλλήλων κακώσεων δυστυχία και θλίψις ζωγραφισμένη εις τα πρόσωπα των ανθρώπων, εκυρίευσαν όλην την ψυχήν αυτών τόσον, ώστε δεν αφήκαν ούτε μέρος αυτής ελάχιστον, όπου να εισχωρέση άλλο αίσθημα∙ποτέ εις καμμίαν εποχήν της μεγάλης Εθνικής επαναστάσεως, και όταν τα Οθωμανικά στρατιωτικά σμήνη είχον πανταχόθεν περικυκλομένην την Ελλάδα, ποτέ δεν είχον φθάσει εις τόσην και τοιαύτην απελπισίαν.

Δεν είναι πλούσιος, δεν είναι πένης, πολίτης ή στρατιώτης ή ποιμήν ή οποιοσδήποτε άνθρωπος εις τον οποίον να μη βλέπη τις την κατήφειαν ως μαύρον μανδύαν κατακαλύπτουσαν το πρόσωπόν του∙ όλοι οι άνθρωποι σκυθρωποί και αγέλαστοι, περίλυποι έως θανάτου, παριστάνουν θέαμα εξαίσιον λαού σκεπτομένου σπουδαίως περί του μέλλοντός του∙το οποίον βλέπουν τρομερόν! και τώ όντι∙ ποίαν παρηγορίαν να έχωμεν αφού, αντί η Κυβέρνησις να λάβη μέτρα εκτεταμμένα, μέτρα μεγάλα∙μέτρα όλως Εθνικά, περιστρέφεται εις μικρόν περίβολον ιδεών και σχεδίων;

Ω, τους τυπικούς μας Υπουργούς! οίτινες επεριορίσθησαν εις μόνους τους τύπους, μέσα εις τα γραφεία των, και θέλουν να διοικήσουν δογματικώς∙ ας εκβούν έξω εις τον πραγματικόν κόσμον∙ ας ρίξουν τους οφθαλμούς των εις τα γινόμενα∙ ας πλησιάσωσι τα ώτα των εις την κλαυθηράν φωνήν ολοκλήρων Επαρχιών∙ και ας ακούσουν∙ η ληστεία απέβη σπουδαία∙ δεν είναι πλέον ληστεία, είναι επιδρομή γειτωνική και επιδρομή κατά τα διδόμενα συστηματική, ωφελουμένη από την γενικήν δυσαρέσκειαν και προθεμένη σκοπόν την καταστροφήν της Ελλάδος και την διά της βιαστικής μεταναστεύσεως των Ελληνικών χωρίων εις την Τουρκίαν ερήμωσιν των Επαρχιών∙ όθεν και λεηλατεί, και εξολοθρεύει αυτά διά του πυρός και της μαχαίρας. Προλαβόντος εγύμνωσαν το χωρίον Λιμογάρδι∙ εις τάς 27 του παρόντος Νοεμβρίου επάτησαν διά νυκτός το εις την έρημον επί των ορίων Μοναστηρίου της Αδινίτσης, προσδιωρισμένον διά λιμοκαθαρτήριον (αν εις τοιούτον τόπον δύναται να υπάρξη λοιμοκαθαρτήριον), όπου όλη η πρός φύλαξιν των καταδικασμένων εκεί παραλόγως και απανθρώπως να αγνίζωνται, φαίνεται, εις το ύπαιθρον διά της χιόνος και των σφοδρών ανέμων, όλη, λέγω, η πρός φύλαξιν των δυστυχών τούτων και των εκεί πραγματικών δύναμις μόνον εις πέντε ή έξι χωροφύλακες συνησταμένη, αφού δε διά περίπου τρείς ώρας επολέμησαν όντες οι λησταί περί τους εξήκοντα∙ επλήγωσαν δύω τρείς χωροφύλακας, εγύμνωσαν το εκεί τελωνιακόν Ταμείον, εφόρτωσαν τάς περισσοτέρας εκ των υπό κάθαρσιν πραγματειών εις πέντε άλογα και ανεχώρησαν εκτός των ορίων, όπου είναι το μέγα των ληστών εμπορείον, η τακτική των πανήγυρις.

Εις τάς 26 του αυτού πάλιν άλλο σώμα ληστών ενεδρεύον εκεί τον διά την Άμφισσαν από Λαμίαν δρόμον, όπου ήδη είχον σταματήσει ολόκληρον συνοδοιπορίαν ερχομένην διά την Λαμίαν και την εγύμνωσαν, εφόνευσαν και τον πρώτον ενωμοτάρχην Χρήστον, άνθρωπον αξιόλογον, τον οποίον όλοι εν γένει ελυπήθημεν, τον εφόνευσαν αιφνηδίως, συνοδεύοντα δύω υποδίκους, κατηγορούμενους επί ληστείαν, εις το εν Αμφίσση Πλημμελειοδικείον∙ αφ’ ού δε κατετρόμαξαν και δισκόρπισαν όλην την Ενωματίαν του, έλαβον μεθ’ εαυτών ή ως λέγουν αυτοί, ελευθέρωσαν τους υποδίκους. Προχθές έσφαξαν εις το χωρίον Μεξάταις περίπου τριάκοντα πρόβατα του Δημαρχικού παρέδρου, διότι δεν τους έδωσε ψωμί∙ σήμερον ημέρα μεσημέρι υπήγαν εις τα πέριξ του παραθαλασσίου χωρίου Αγίας Μαρίνας και έδεσαν τους ποιμένας εμάζευσαν αρκετά αιγιδοπρόβατα και τα επήραν∙ Τοιαύτα άπειρα κακά γίνονται καθεκάστην και τώρα μάλιστα εν καιρώ χειμώνος, ότι συνήθως έπαυεν άλλοτε και οι ληστείαι οπωσούν. σημείον και τούτο ότι έχουν ετοιμασμένον το ξεχειμαδίον των οι λησταί εις την γειτονίαν μας και εξησφαλισένον, όθεν και εξακολουθούν και τώρα το έργο των∙ αλλ’ οποία είναι άραγε τα γινόμενα κακά από τα λεγόμενα Βασιλικά στρατεύματα εις όλα ενγένει τα χωρία; ξυλισμοί και φοβερισμοί ακατάπαυστα. αγγαρείαι συνεχείς χωρίς να πληρώνονται. όρνιθες κρασία και άλλα πολλά∙ οι δυστυχείς κάτοικοι εν ενί λόγω πάσχουν διττώς∙ και από τους ληστάς και από τους αχρήστους διά την εξάλειψιν της ληστείας τούτους στρατιώτας χειρότερα∙ όθεν και άλλοι μέν απελπισθέντες αναχωρούν διά την Τουρκίαν, άλλοι δε έρχονται εις τα άκρα της Λαμίας, οπού έστησαν και στήνουν ήδη τάς καλύβας των, εγκαταλείποντες κατ’ αυτόν τον τρόπον τα χωρία των και την γεωργίαν των, μη έχοντες και τα αναγκαία πρός τροφήν διά τον χειμώνα . . . !

Τοιαύτα βλέπουν και φωνάζουν με στεναγμόν ψυχής οι εδώ άνθρωποι, αλλά τις ο ακούων; η αδράνεια ή μάλλον η παραλυσία της Κυβερνητικής μηχανής έφθασεν εις τον έσχατον βαθμόν∙ ας κοιμηθούν ας αναπαυθούν οι λεγόμενοι Γραμματείς και Υπουργοί∙ η άνοιξις έρχεται και θέλουν τρομάξει όταν είδουν ίσως όλην την Φθιώτιδα Τουρκικήν! άς κωφεύουν εις τάς γοεράς μέν αλλ’ όλως πατριωτικάς φωνάς των Ελλήνων, βλεπόντων εκ του πλησίον τον κίνδυνον, ας κωφεύουν: και όταν εξυπνήσουν η Βασιλική οργή και η Εθνική κατάρα θέλουν πέσει εις τάς κεφαλάς των.

Είθε ο αγαθός Βασιλεύς της Ελλάδος προνοών υπέρ της σωτηρίας και ασφαλείας των λαών του και του Κράτους του, είθε να επισπεύση την θεραπείαν! η θεραπεία του κακού έτοιμος και σύντομος∙ οργανισμός δέκα Ελληνικών Ελαφρών Ταγμάτων διά τα όρια ως επί Καποδιστρίου, και πολιτική καταλληλοτέρα εις τάς περιστάσεις∙ άνευ τούτου ουδέν κατορθούται όσα και αν κάμουν! μόνον μία ελπίς μας έμεινε πλέον, ο Θεός και ο Βασιλεύς∙ άχ! αν ο ΟΘΩΝ άφενε μίαν στιγμήν τάς Αθήνας και την μιασμένην αυτής από την ραδιουργίαν ατμοσφαίραν, και αν έκαμνε μίαν περιήγησιν έως εδώ να έμβη εις κοινωνίαν με τον πάσχοντα μέν λαόν του, αλλά λατρεύοντα τον Βασιλέα του και ελπίζοντα εις μόνον αυτόν, ήθελε βέβαια ιδεί και μάθει πολλά! συνοδευμένος μάλιστα εάν ήρχετο με τον Σεβαστόν Πατέρατου.        Δ. Σ.»

ΕΙΚΟΝΕΣ

α.

β.

Εικ.1αβ Το πρωτοσέλιδο και η τέταρτη σελίδα της εφημερίδας «Αθηνά». Στην επιστολή της τέταρτης σελίδας υπό τον τίτλο «Εκ Λαμίας την 30 Νοεμβρίου 1835» περιγράφεται η ζοφερά κατάσταση που επικρατούσε στη Φθιώτιδα εξ αιτίας της ληστείας

ΠΗΓΗ

Εφημερίδα «ΑΘΗΝΑ», φύλλο 296/10-12-1835, σελίδα 4 (ψηφιακός σελιδοδείκτης 615).