Ένα αιματηρό ελληνοτουρκικό συνοριακό επεισόδιο το 1876

Στο φύλλο 877/17-01-1876 της τοπικής εφημερίδας «ΦΑΡΟΣ ΤΗΣ ΟΘΡΥΟΣ» δημοσιεύεται η είδηση ενός αιματηρού επεισοδίου, που έλαβε χώρα εντός του οθωμανικού εδάφους.

Ειδικότερα:

Στις 10 Ιανουαρίου 1876 ξεκίνησαν από τον ελληνικό στρατώνα της Δραμπάλας[1] ένας στρατιώτης, ένας σαλπιγκτής και ένας πολίτης με άλογο, προκειμένου να μεταβούν στο γειτονικό χωριό Δερελί Δομοκού (από το 1928 Περιβόλι), που βρισκόταν στην οθωμανική επικράτεια. Σκοπός της μετάβασής τους ήταν η αγορά σιταριού και τροφίμων από τους κατοίκους του χωριού, παρότι η αγοραπωλησία πραγματοποιούνταν «επί αδρά πληρωμή».

Πλησιάζοντας στο χωριό συναντήθηκαν με Οθωμανό συνοριοφύλακα (τουρκ. hudutiye). Ο Οθωμανός τους ζήτησε  να εγκαταλείψουν το οθωμανικό έδαφος και να επιστρέψουν στο στρατώνα τους. Οι Έλληνες αντέδρασαν με ήπιο τρόπο προσπαθώντας να πείσουν τον Οθωμανό στρατιώτη. Αυτός όμως τους απείλησε με το όπλο του. Η απειλή του αυτή θεωρήθηκε από τους Έλληνες ως αστεϊσμός, τον αγνόησαν και συνέχισαν κανονικά την πορεία τους προς το Δερελί. Τότε ο Οθωμανός συνοριοφύλακας πυροβόλησε σκοτώνοντας επιτόπου τον ένα στρατιώτη. Αμέσως μετά απομακρύνθηκε τρέχοντας, φοβούμενος την αντίδραση των άλλων δύο Ελλήνων.

Το φονικό αυτό περιστατικό κινητοποίησε τις πολιτικές και στρατιωτικές αρχές του Δομοκού (τουρκ. Dömeke)(Εικ.1). Ο διοικητής των συνοριοφυλάκων (Κόλαγας, τουρκ. Kolağasi)[2], ο υποδιοικητής Δερβίς Εφέντης (Μουδίρης, τουρκ. Müdür) και ο Έλληνας Πρόξενος του Δομοκού Χρήστος Σαραντόπουλος ξεκίνησαν τις έρευνες για το φονικό περιστατικό. Διενήργησαν ανακρίσεις στο χωριό Δερελί. Κατόπιν μετέβησαν στον ελληνικό στρατώνα της Δραμπάλας. Εκεί παρουσίασαν στους δύο Έλληνες μάρτυρες τον φονέα πρός αναγνώριση. Πράγματι αυτοί τον αναγνώρισαν. Άμεσα διατάχθηκε η σύλληψή του. Μεταφέρθηκε και φυλακίσθηκε προσωρινά στο φρούριο του Δομοκού(Εικ.2), σε αναμονή διαταγών από τις οθωμανικές αρχές των Ιωαννίνων και της Λάρισας για την περαιτέρω πορεία της υπόθεσης.

Λίγες ημέρες αργότερα κατέφθασε στο Δομοκό ο ανώτερος αρχηγός των Οθωμανών συνοριοφυλάκων Ταγματάρχης (τουρκ. Binbaşı) Μουσταφά Εφέντης. Η έδρα του βρισκόταν στον Αλμυρό (τουρκ. Ermiye) (Εικ.3). Σκοπός της αποστολής του ήταν η διελεύκανση της υπόθεσης. Για το λόγο αυτό μετέβη στον οθωμανικό στρατώνα Γιούρτια (τουρκ Yurt), που βρισκόταν απέναντι από τον ελληνικό της Δραμπάλας. Από τις ανακρίσεις που διενήργησε μεταξύ των Οθωμανών συνοριοφυλάκων, πείσθηκε για την ενοχή του δράστη. Κατόπιν αυτού τον παρέλαβε σιδηροδέσμιο συνοδευόμενο από δέκα στρατιώτες και τον μετέφερε στον Αλμυρό για να δικασθεί.

Η συνέχεια του τραγικού αυτού γεγονότος μας είναι άγνωστη και δεν γνωρίζουμε αν ο Οθωμανός συνοριοφύλακας καταδικάσθηκε ή αθωώθηκε στον Αλμυρό.

Αναλυτικά το ρεπορτάζ της εφημερίδας έχει ως εξής:

Α. «Μας γράφουσι εκ Θεσσαλίας τ’ ακόλουθα

«Την δεκάτην του τρέχοντος Ιανουαρίου είς στρατιώτης και είς σαλπιγκτής εκ των εν τώ στρατώνι «Δραμπάλας» επί της οροθετικής γραμμής στρατιωτών, μεταβάντες μεθ’ ενός πολίτου έχοντος ίππον εις το πλησίον κείμενον χωρίον «Δερελή» επί της τουρκικής επικρατείας, συνηντήθησαν παρ’ ενός χουτουτιέ, ήτοι οροφύλακος της τουρκικής φρουράς, όστις εζήτει, καίτοι πλησιάσαντας εις το ειρημένον χωρίον «Δερελή» ένθα έμελλον ν’ αγοράσωσι σίτον και άλλα τρόφιμα από τους κατοίκους επί αδρά πληρωμή, εζήτει να τους εμποδίση και τους επιστρέψη εις τον Ελληνικόν στρατώνα. Εις μάτην οι Έλληνες στρατιώται δι’ ηπίου τρόπου επροσπάθησαν να πείσωσι τον ειρημένον τούρκον στρατιώτην, ούτος επέμενεν εμποδίζων αυτούς και απειλών ότι θα τους φονεύσει. Οι Έλληνες στρατιώται εκλαβόντες την απειλήν ως αστεϊσμόν εβάδιζον, ότε ο Τούρκος στρατιώτης πυροβολήσας εφόνευσε τον ένα στρατιώτην και δρομαίως απήλθεν. Του φόνου γνωστού γενομένου αι αρχαί Δομοκού, ήτοι ο υποδιοικητής (Μουδίρης) και ο διοικητής των Χουτιέδων (Κόλαγας) μετά του Ελληνικού Προξενικού πράκτορος Κυρίου Χρ. Σαραντοπούλου επελάβοντο της δραστηρίου ανακρίσεως, ενεργεθείσης επιτοπίως και εν τώ χωρίω Δερελή και εν Δομοκώ και εν τώ Ελληνικώ στρατώνι, ένθα επίτηδες μετέβησαν και προσκαλέσαντες τον εκ του Τουρκικού στρατώνος φονέα, υπέδειξαν αυτόν εις τους αυτόπτας μάρτυρας οίτινες τον ανεγνώρισαν. Ούτω διετάχθη η σύλληψίς του. Τον μετέφεραν λοιπόν εις Δομοκόν, στενά φυλακισμένον εν τώ φρουρίω, περιμένοντες τάς διαταγάς των εν Λαρίσση και Ιωαννίνοις ανωτέρων αρχών.»

Σ.Σ. Εις την προκειμένην περίστασιν εκφράζομεν τον δίκαιον έπαινον υπέρ του Μουδίρη Δομοκού Δερβίς Εφέντη και του Κόλαγα, ως και υπέρ του Κυρίου Χρ. Σαραντοπούλου, Έλληνος πράκτορος, δι’ ήν άπαντες οι ανωτέρω έδειξαν δραστηριότητα περί την εκπλήρωσιν του καθήκοντός των, ανακαλύψαντες τον φονέα, συλλαβόντες και φυλακίσαντες αυτόν, ίνα τον παραδώσωσιν εις το αρμόδιον Δικαστήριον. Ουδεμίαν δε έχομεν αμφιβολίαν ότι ο φρόνιμος και δίκαιος Μουτεσερίφης Θεσσαλίας Μεχμέτ Τζεβήτ Πασσάς θέλει παραστήσει εις τον Βαλή Ιωαννίνων, όπως έτρεξαν τα πράγματα, ίνα τιμωρηθή κατά τον νόμον ο φονεύς, και ούτω ικανοποιηθώσιν οι νόμοι του κράτους η κοινωνία και η Ελλάς η γείτων δύναμις, ήτις με θυσίαν της φιλοτιμίας διατηρεί ειλικρινή φιλίαν μετά της Τουρκίας.». [Πηγή: «ΦΑΡΟΣ ΤΗΣ ΟΡΘΥΟΣ», φύλλο 877/17-01-1876, σελίδα 2, ψηφιακός σελιδοδείκτης 181].

Β «Εκ Δομοκού μας γράφουσι τ’ ακόλουθα.

-Εις έν των προηγουμένων φύλλων του «Φάρου της Όθρυος» περιγράψατε τον φόνον του Έλληνος στρατιώτου πλησίον του χωρίου «Ντερελή», τάς εκ μέρους των αρχών ενεργηθείσας ανακρίσεις, και την σύλληψιν του φονέως, και όσα εγράφησαν ήσαν αληθή. Μετά τινας δε ημέρας ήλθεν εις Δομοκόν ο ανώτερος αρχηγός των Χουτουτιέδων Μουσταφά Εφέντης, Ταγματάρχης εξ Αρμυρού, ένθα υπάρχει η έδρα του, και επελήφθη νέων ανακρίσεων∙ μεταβάς αυτοπροσώπως εις όλα τα μέρη, και εξετάσας τους Χουτουτιέδες του Τουρκικού Στρατώνος Γιούρτια, επείσθη εντελώς ότι ο συλληφθείς είναι ο πραγματικός φονεύς. Επειδή λοιπόν οι στρατιώται του τουρκικού κράτους υπάγονται εις ιδικήν δικαιοδοσίαν, ο Ειρημένος Ταγματάρχης παρέλαβε δέσμιον τον φονέα συνοδευμένον από δέκα στρατιώτας και απήγαγεν αυτόν εις Αλμυρόν, όπου θέλουσιν ενεργηθή τα δέοντα ίνα δικασθή και καταδικασθή ο κακούργος.

Εις την προκειμένην περίστασιν, Κύριε Συντάκτα, επιτρέψατέ μοι να εκφράσω δημοσία τον υπέρ του ειρημένου αρχηγού των Χουτουτιέδων Μουσταφά Εφέντη έπαινον διά την ειλικρίνειαν και τιμιότητα ήν έδειξεν εις εκπλήρωσιν του καθήκοντός του, όσον αφορά τάς παρ’ αυτού γενομένας ανακρίσεις. Δύναμαι δε να Σας διαβεβαιώσω, ότι πρώτην φοράν ίδομεν εκ μέρους Οθωμανού ανωτέρου υπαλλήλου τοιαύτην ακριβή και ειλικρινή εκπλήρωσιν του καθήκοντός του, όπερ τιμά και αυτόν και την Κυβέρνησίν του.» [Πηγή: «ΦΑΡΟΣ ΤΗΣ ΟΡΘΥΟΣ», φύλλο 878/24-01-1876, σελίδα 2, ψηφιακός σελιδοδείκτης 183].

ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

[1] Στον στρατώνα της Δραμπάλας ήταν τοποθετημένος ένας λόχος του 3ου Τάγματος ευζώνων της Υπάτης : «Τρίτον τάγμα ευζώνων εδρεύον εν Υπάτη δίδει 2 λόχους εις Υπάτην, 1 εις Δερβέν Καρυά, 1 εις Δραμπάλα, και 1 εις Αγά δίδοντα απόσπασμα εις Βαρυμπόπην».[Πηγή: «ΦΑΡΟΣ ΤΗΣ ΟΘΡΥΟΣ» φύλλο 862/23-08-1875, σελίδα 4, ψηφιακός σελιδοδείκτης 159].

[2] Kolağasi: βαθμός στον οθωμανικό στρατό. Αντιστοιχούσε ανάμεσα σε λοχαγό (τουρκ. Yüzbaşı)  και ταγματάρχη (τουρκ. Binbaşı). Καταργήθηκε το 1911.

ΕΙΚΟΝΕΣ

  

 Εικ.1 Μερική άποψη του Δομοκού  το 1897. [Πηγή: Baki Sarisakal]]

 Εικ.2 Ο Δομοκός και το κάστρο του το 1878. [Πηγή: TRAVELOGUES, ΜΕ ΤΟ ΒΛΕΜΜΑ ΤΩΝ ΠΕΡΙΗΓΗΤΩΝ].

 Εικ.3 Ο Αλμυρός το 1886 σε σκίτσο του Νικολάου Γιαννόπουλου. [Πηγή:Η Μαγνησία στο πέρασμα του χρόνου].

ΠΗΓΗ

Εφημερίδα «ΦΑΡΟΣ ΤΗΣ ΟΘΡΥΟΣ».