Πόλεις και οικισμοί της Φθιώτιδας μέσα από τα οθωμανικά φορολογικά κατάστιχα των ετών 1514-1550. Μέρος Δ΄: Λοκρίδα

Ο κύκλος των αναρτήσεων «Πόλεις και οικισμοί της Φθιώτιδας μέσα από τα οθωμανικά φορολογικά κατάστιχα των ετών 1514-1550» ολοκληρώνεται με τη Λοκρίδα. Την εποχή αυτή η επαρχία Μενδενίτσας (Modoniçe nahiyesi), ανήκε στον καζά Ζητουνίου (İzdin kazası). Γι αυτό και η έρευνα για την περιοχή της Μενδενίτσας και τα χωριά της δημοσιεύθηκε στην ανάρτηση «Πόλεις και οικισμοί της Φθιώτιδας μέσα από τα οθωμανικά φορολογικά κατάστιχα των ετών 1514-1550. Μέρος Α΄: Καζάς Ζητουνίου (İzdin kazası)».

Από το υπόλοιπο τμήμα της Λοκρίδας, η Αταλάντη και τα χωριά της ανήκε στον καζά της Λειβαδιάς (Livadiye kazası) ενώ οι σημερινές περιοχές του Μαρτίνου, της Λάρυμνας και της Μαλεσίνας ανήκαν στον καζά της Θήβας (İstifa kazası) (Χάρτης).

Την ιστορία της Λοκρίδας της εποχής αυτής καλύπτουν αναλυτικά τα δύο άρθρα της Ευαγγελίας Μπαλτά και του Γιώργου Τόλιου:

α) Ευαγγελία Μπαλτά, Η περιοχή της Αταλάντης και Μουδουνίτσας στους πρώιμους οθωμανικούς χρόνους (15^ος-16^ος αι.) και

β) Γιώργος Τόλιας, Πολίχνες στον αρχαίο δρόμο. Στοιχεία για τη Λοκρίδα κατά τους νεότερους χρόνους.

 

Χάρτης. Μέρος του λιβά του Ευρίπου το 1530 με την πρωτεύουσά του Χαλκίδα (Agriboz). Η Λειβαδιά (Livadiye) και η Θήβα (İstifa) είναι πρωτεύουσες των Καζάδων Λειβαδιάς (Livadiye kazası) και Θήβας (İstifa kazası).

 

ΑΤΑΛΑΝΤΗ

Η Αταλάντη το 1530 καταγράφεται στο TD 367/88 ως πόλη της επαρχίας και καζά Λειβαδιάς, περιφέρειας Ευρίπου. Είναι χάσι του Σουλτάνου Σουλεϊμάν του Μεγαλοπρεπούς (Hāsshā-i Hümāyūn). Στο ίδιο φορολογικό κατάστιχο καταγράφεται και η Σκάλα Αταλάντης (Talanda iskelesi).

Στο TD 367/87 καταγράφονται οι εξής 6 συνοικίες (Mahalle) απίστων (gebrān), δηλαδή χριστιανών:

-Ayo Dimitri: αταύτιστη.

-Ayo Paraskevi: αταύτιστη.

-Ayo Todor: μάλλον έχει σχέση με το σημερινό ναό των Αγίων Θεοδώρων Αταλάντης.

-Kastiroho: αταύτιστη.

-Piyo Luka: αταύτιστη.

-Taksarhi: η συνοικία προσδιορίζεται στην περιοχή του σημερινού ναού Σύναξης των Ασωμάτων, γνωστού στους κατοίκους και ως «Αη-Ταξιάρχης».

Στο TD 120/284 καταγράφονται ως διαφορετική ομάδα πληθυσμού οι Kıbtiyan (çingeneler=τσιγγάνοι).

Στο TD 367/94 καταγράφεται το τζαμί του Balaban Zaim.

  

Χωριά (Karye)

Στους δύο πίνακες που ακολουθούν αναφέρονται τα χωριά της Λοκρίδας που καταχωρήθηκαν στα οθωμανικά φορολογικά κατάστιχα, πλην αυτών της περιοχής Μενδενίτσας. Τα περισσότερα ανήκουν στον καζά της Λειβαδιάς και τα υπόλοιπα στον καζά της Θήβας.

Ορισμένα εξ αυτών αναφέρονται και από τον Πουκεβίλ στο «Cadastre du Vaivodilik de Talante (Κτηματολόγιο του βοεβοδιλικίου της Αταλάντης)» και στο «Cadastre du Vaivodilik de Lebadèe ou Livadie (Κτηματολόγιο του βοεβοδιλικίου της Λεβαδιάς ή Λειβαδιάς)».

1. Χωριά που ανήκουν στον καζά Λειβαδιάς (Livadiye kazası):

Α/Α	Όνομα	Παλιά ονομασία	Σημερινή ονομασία	Φορολογικά κατάστιχα
1	Golemi	Γολέμι	Γολέμι	TD 367/90
2	Jeli	Ζέλι	Ζέλι	TD 367/88
3	Manasi	Μάνεσι	Λευκοχώρι	TD 367/91
4	Veliçe	Βελίτσα	Τιθορέα	TD 367/88
5	Aya Marine, Ayo-Marine	Αγία Μαρίνα	Αγία Μαρίνα	TD 196/86 TD 367/91
6	Eksarho, Andron	Έξαρχος	Έξαρχος	TD 35/250 TD 367/88
7	Dorize, Ayo Andreya	Δόριζα	καταργήθηκε το 1873	TD 367/91
8	Bogdan	Μπόγδανο	καταργήθηκε το 1845	TD 367/87
9	Kalamaki	Καλαμάκι	καταργήθηκε το 1845	TD 367/91
10	Kolaka	Κολάκα	Κυρτώνη	TD 367/87
11	Gardaniça	Γαρδενίτσα		TD 367/87
12	Longoz	Λογγός	Λογγός	TD 367/88
13	Livanat, Livan	Λιβανάτες	Λιβανάτες	TD 367/88

Παρατηρήσεις:

-Golemi: το Γολέμι. Ο Πουκεβίλ το αναφέρει ως Golemi με 10 οικογένειες.

-Jeli: το Ζέλι. Ο Πουκεβίλ το αναφέρει ως Zoli με 40 οικογένειες.

-Manasi: το Μάνεσι (από το 1928 Λευκοχώρι). Ο Πουκεβίλ το αναφέρει ως Mannasi με 40 οικογένειες (σελίδα 168) και ως Manèsi με 30 οικογένειες (σελίδα 104).

-Veliçe: η Βελίτσα (από το 1926 Τιθορέα). Ο Πουκεβίλ την αναφέρει ως Velytza με 250 οικογένειες.

-Ayo-Marine, Aya Marine: η Αγία Μαρίνα. Ο Πουκεβίλ την αναφέρει ως Agia-Marina με 40 οικογένειες.

-Eksarho, Andron: ο Έξαρχος. Καταγράφεται και ως Andron. Ο Πουκεβίλ τον αναφέρει ως Exarchos με 20 οικογένειες.

-Dorize, Ayo Andreya: η Δόριζα Ελάτειας. Καταγράφεται και ως Ayo Andreya. Ο οικισμός καταργήθηκε το 1873. Για τη Δόριζα Ελάτειας βλέπε: Παναγιώτη Δημάκη, Ειδήσεις από το χωριό Δόριζα *Ελάτειας.

-Bogdan: το Μπόγδανο Αταλάντης. Καταργήθηκε το 1845. Ο Πουκεβίλ το αναφέρει ως Pougdano ou Bogdana με 7 οικογένειες.

-Kalamaki: το Καλαμάκι Δαφνησίων. Καταργήθηκε το 1845. Ο Πουκεβίλ το αναφέρει ως Calamaki με 4 οικογένειες.

-Kolaka: η Κολάκα (από το 1987 Κυρτώνη).

-Gardaniça: η Γαρδενίτσα. Σήμερα τοπωνύμιο στο Καλαπόδι Λοκρίδας. Είναι ο τόπος καταγωγής του Οσίου Δαβίδ Ευβοίας, ο οποίος γεννήθηκε περίπου αυτή την εποχή.

-Livanat, Livan: οι Λιβανάτες. Ο Πουκεβίλ τις αναφέρει ως Livanatès με 30 οικογένειες.

-Longoz: ο Λογγός. Ο Πουκεβίλ τον αναφέρει ως Longos με 10 οικογένειες.

2. Χωριά που ανήκουν στον καζά Θήβας (İstifa kazası)

Α/Α	Όνομα	Παλιά ονομασία	Σημερινή ονομασία	Φορολογικά κατάστιχα
1	Malişine	Μαλεσίνα	Μαλεσίνα	TD 367/85
2	Martin Mujak, Menkola Mujaki	Μαρτίνο	Μαρτίνο	TD 35/223 TD 196/7 TD 367/82 TD 431/312
3	Proskine	Προσκυνά	Προσκυνά	TD 367/84

Παρατηρήσεις:

-Malişine: η Μαλεσίνα.

-Martin Mujak, Menkola Mujaki: το Μαρτίνο. Τα δύο ονόματα αντιστοιχούν σε δύο οικισμούς και δύο οικιστές, τον Μαρτίνο και το Νικόλα Μουζάκι. Ο Νικόλα ίδρυσε επίσης τα Βάγια (Vaya, TD 420/22) και τη Λαλόκα (Laluka, TD 367/84) Θηβών.

-Proskine: το Προσκυνά.

 

ΕΙΚΟΝΕΣ

 

α

β

γ

δ

ε

Εικ. 1αβγδ. Σελίδες του φορολογικού κατάστιχου TD 367 με πληροφορίες για τα χωριά της Αταλάντης, της Μαλεσίνας, του Μαρτίνου και του Προσκυνά.

 

 

ΠΗΓΕΣ-ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü / Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı / Osmanlı Yer Adları: I, Rumeli Eyaleti (1514-1550), Ankara 2013.

Μετάφραση: Γενική Διεύθυνση Κρατικών Αρχείων του Πρωθυπουργού / Τμήμα Οθωμανικών Αρχείων / Οθωμανικά τοπωνύμια, Εγιαλέτι της Ρούμελης (1514-1550), Άγκυρα 2013.

2α. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü / Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı / Defter-i Hâkânî Dizisi: XI, 370 numaralı Muhâsebe-i Vilâyet-i Rum-ili defteri ile. 101, 114 ve 390 numaralı (920-937 / 1514-1530), I. Karlı-ili, Agrıboz, Mora, Rodos ve Tırhala Livâları. Dizin, Ankara 2007.

Μετάφραση: Γενική Διεύθυνση Κρατικών Αρχείων του Πρωθυπουργού / Τμήμα Οθωμανικών Αρχείων / Βιβλίο Καταγραφής, Σειρά ΧΙ, Αριθμός 370 του βιβλίου λογιστικής του βιλαετίου των Ρωμιών. Αριθμοί 101, 114 και 390, Ι. Κάρλελι (Αιτωλοακαρνανία), Ευρίπου, Μωριά, Ρόδου και λιβάς Τρικάλων. Ευρετήριο, Άγκυρα 2007.

2β. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü / Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı / Defter-i Hâkânî Dizisi: XI, 370 numaralı Muhâsebe-i Vilâyet-i Rum-ili defteri ile. 101, 114 ve 390 numaralı (920-937 / 1514-1530), II. Karlı-ili, Agrıboz, Mora, Rodos ve Tırhala Livâları. Tipkibasim, Ankara 2007.

Μετάφραση: Γενική Διεύθυνση Κρατικών Αρχείων του Πρωθυπουργού / Τμήμα Οθωμανικών Αρχείων / Βιβλίο του Χακάν, Σειρά ΧΙ, Αριθμός 370 του βιβλίου λογιστικής του βιλαετίου της Ρούμελης. Αριθμοί 101, 114 και 390, IΙ. Κάρλελι (Αιτωλοακαρνανία), Εύριπος (Χαλκίδα), Μωριάς, Ρόδος και λιβάς Τρικάλων. Πανομοιότυπα, Άγκυρα 2007.

3. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü / Yayin 26, Osmanli Yer Adlari (Alfabetik Sırayla), Ankara 2017.

Μετάφραση: Γενική Διεύθυνση Κρατικών Αρχείων του Πρωθυπουργού / Έκδοση 26, Οθωμανικά τοπωνύμια (αλφαβητική σειρά), Άγκυρα 2017.

4. Ευαγγελία Μπαλτά, Η περιοχή της Αταλάντης και Μουδουνίτσας στους πρώιμους οθωμανικούς χρόνους (15^ος-16^ος αι.). Πρακτικά Συνεδρίου ΛΟΚΡΙΔΑ Ιστορία και Πολιτισμός, Κτήμα Χατζημιχάλη 2002, σελίδες 139-165.

5. Γιώργος Τόλιας, Πολίχνες στον αρχαίο δρόμο. Στοιχεία για τη Λοκρίδα κατά τους νεότερους χρόνους. Πρακτικά Συνεδρίου ΛΟΚΡΙΔΑ Ιστορία και Πολιτισμός, Κτήμα Χατζημιχάλη 2002, σελίδες 173-190.

6. Pouqueville François Charles Hugues Laurent, Voyage de la Grèce, Paris 1826, σελίδες 154, 168.