Ληστρική επιδρομή κατά της Στυλίδας το 1835

Edward Lear, Στυλίδα 26 Ιουνίου 1848.

[Πηγή: EDWARD LEAR’S GRECIAN TRAVELS].

Στη στήλη «ΔΙΑΦΟΡΟΙ ΕΙΔΗΣΕΙΣ» της αθηναϊκής εφημερίδας «ΑΘΗΝΑ» (φύλλο 253/29-6-1835) δημοσιεύεται η είδηση για ληστρική επιδρομή εναντίον της Στυλίδας. Ειδικότερα τα γεγονότα συνέβησαν ως εξής:

Το Σάββατο 22 Ιουνίου 1835, λίγο πρίν τη δύση του ηλίου, η ζωή στη Στυλίδα ακολουθούσε το φυσιολογικό της ρυθμό. Οι περισσότεροι κάτοικοι εργαζόταν ακόμη στα χωράφια, ήταν εποχή του θερισμού. Όσοι βρισκόταν στην κωμόπολη, απολάμβαναν τον απογευματινό τους περίπατο στην παραλία. Άλλοι ξυριζόταν γιατί ξημέρωνε Κυριακή και άλλοι βρισκόταν στα καφενεία.

Τους χαλαρούς αυτούς ρυθμούς τάραξε η αιφνιδιαστική εισβολή στην πόλη εβδομήντα ενόπλων ληστών. Έντρομοι οι Στυλιδιώτες εγκατέλειψαν τα καφενεία και διασκορπίσθηκαν στους δρόμους. Οι ληστές με την κραυγή «βαρείτε παιδιά» πυροβολούσαν εναντίον των αιφνιδιασθέντων κατοίκων. Επί τόπου σκοτώθηκε ένας κάτοικος. Άλλοι εννέα πληγώθηκαν, εκ των οποίων οι δύο βαριά. Λόγω απουσίας αντίστασης, οι ληστές με την ησυχία τους λεηλάτησαν τα σπίτια και φόρτωσαν τέσσερα άλογα με λάφυρα. Μετά από μισή ώρα έφυγαν από την πόλη κατευθυνόμενοι πρός τα σύνορα, τα οποία τότε απείχαν μερικά χιλιόμετρα από τη Στυλίδα. Ανήκαν στη συμμορία του Σπύρου Μαλισσόβα που είχε αιχμαλωτίσει τον κτηματία Σκουμπουρδή.

Η είδηση δημοσιεύεται στην εφημερίδα ως εξής:

«ΔΙΑΦΟΡΟΙ ΕΙΔΗΣΕΙΣ.

Εις τάς 22 Ενεστώτος ημέρα σαββάτω εις την Στηλίδα την δύσιν Ηλίου, ενώ ακόμη ο κόσμος δεν είχε επιστρέψει από τα χωράφια των καθότι ήδη είναι καιρός θέρους. και ενώ οι λοιποί ολιγοι Στηλιδιώται οι ευρισκόμενοι μέσα εις την Κωμόπολίν των, επεριφέροντο οι μέν εις το παράλιον, οι δε εξυρίζοντο, καθότι εξημέρωνεν Κυριακή, και άλλοι ήτον εις τα Καφφενεία, αίφνης μέγα σώμα ληστών εμβαίνει εις την Κωμόπολιν ταύτην της Στηλίδος, και ως δι’ εφόδου κυριεύουν τα καφφενεία∙ όθεν σκορπίζουν έντρομοι οι πολίται έξω εις τάς οδούς∙ τότε ακούεται πλέον γενική κραυγή ληστών «βαρείτε παιδιά» και αμέσως τουφεκισμοί και βόλια ρίπτονται από τους κακούργους εις τον σωρόν των ησύχων και αόπλων κατοίκων∙ φονεύεται είς εις τον τόπον, και λαβώνονται άλλοι εννέα Στηληδιώται εκ των οποίων δυω δύσκολα θα λυτρώσουν από τον θάνατον∙ θρήνοι γενικοί βομβούν πανταχόθεν. Ποίος θρηνεί τον φονευθέντα συζυγόν της, ποία κλαίει τον κινδυνεύοντα αδελφόν της και άλλη την περιμενομένην άγνωστον τύχην της∙ εις ταύτα οι κακούργοι ευφραίνινται, ως οι λύκοι κυλιώμενοι εις τα αίματα και ευφραίνονται διττώς, και διότι επέτυχαν τον σκοπόν των ως πρός την αρπαγήν, και διότι βλέπουν τάς Αρχάς ταπεινουμένας και την Κυβέρνησιν ανίκανον να τους αντικρούση∙ οποίας περιφρόνησις δι’ αυτήν να εμβαίνουν οι λησταί εις τάς κωμοπόλεις και πότε, ότε ακόμη δεν εκαλονύκτωσεν! Εντοσούτω με όλην την ησυχίαν των γυμνώνουν τα οσπήτια, θύουν και απειλούν, φορτώνουν 4 άλογα και μετά ημισείας ώρας διατριβήν εβγαίνουν με τα λάφυρα των θριαμβευτικώς και ησύχως και φεύγουν, αφήσαντες οπίσω των την δυστυχίαν, τον τρόμον και ύλην βαθείαν σκέψεως περί της μελούσης τύχης των εις τους κατοίκους της επαρχίας! ήτον λέγουν, περί τους εβδομήκοντα και αρχηγός ο Σπύρος Μαλισόβας, ο ίδιος ός τις εσκλάβωσε τον Σκουμπουρδήν[2]..»

Με την επιδρομή τους αυτή οι ληστές προξένησαν ζημιές ύψους 25.000 δραχμών σύμφωνα με αναφορά των κατοίκων πρός το βασιλιά Όθωνα.

Στο ίδιο κείμενο αναφέρεται ότι «Οι κάτοικοι της πόλεως ταύτης Μ.Β. απ’ αρχής του Ιερού υπέρ πατρίδος Αγώνος (….) υπερασπίσαμεν την πατρίδα κατά θάλασσαν με ιδικά μας πλοία και κατά ξηράν με την θυσίαν πλέον των τριακοσίων συμπολιτών μας, αι οικογένειαι των οποίων έκτοτε λοιμοκτονούν…….»

Από την παραπάνω αναφορά των κατοίκων προκύπτει ότι οι Στυλιδιώτες συμμετείχαν στην Επανάσταση του 1821 διαθέτοντας δικά τους καράβια. Επίσης έλαβαν μέρος στις κατά ξηράν επιχειρήσεις, όπου έπεσαν αγωνιζόμενοι «πλέον των τριακοσίων». [3].

ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

[1] Καλοδήμος Θ., Η ληστεία στην Επαρχία της Φθιώτιδας, σελίδες 468-526. Άρθρο στα Πρακτικά 3^ου Συνεδρίου Φθιωτικής Ιστορίας (Ιστορία-Αρχαιολογία-Λαογραφία), 4,5 & 6 Νοεμβρίου 2005, Λαμία 2007.

[2] Γράφει σχετικά η ίδια εφημερίδα: «-Λησταί πάλιν εμβήκαν έξωθεν των Συνόρων μας εις την επαρχίαν της Φθιότιδος, και Λοκρίδος. Τον κύριον Σκομπουρδή εζημίωσαν σημαντικώς, λέγουν ότι τον επήραν υπέρ τάς 15.000 χιλιάδες και περιπλέον δραχμάς. Η κυβέρνησις έλαβε τα κατ’ αυτών μέτρα∙ αλλά τα αυτά πρέπει να ληφθούν και από τον εις τα σύνορα Αρχηγόν των Τουρκικών σωμάτων, διότι εκ της παραβλέψεως, διά να μην είπομε συγχωρήσεως τούτου ακολουθούν τα τοιαύτα δυστυχήματα εις τον τόπον μας.». [Εφημερίδα «ΑΘΗΝΑ» φύλλο 252/17-4-1835, σελίδα 4, ψηφιακός σελιδοδείκτης 487].

[3] Για τη συμμετοχή των Στυλιδιωτών στην Επανάσταση του 1821 βλέπε: Στυλιδιώτες αγωνιστές του 1821.

ΠΗΓΕΣ

Εφημερίδα «ΑΘΗΝΑ», φύλλο 253/29-6-1835, σελίδα 4 (ψηφιακός σελιδοδείκτης 530).

Αναφορά των κατοίκων της Καστανιάς Υπάτης πρός τον βασιλιά Όθωνα

Η πλατεία της Καστανιάς με τον Άγιο Αθανάσιο.

[Πηγή: ΚΑΣΤΑΝΙΑ ΥΠΑΤΗΣ ΦΘΙΩΤΙΔΑ -KASTANIA YPATI FTHIOTIS, εφημερίδα «Η ΦΩΝΗ ΤΗΣ ΚΑΣΤΑΝΙΑΣ» 1 (Δεκέμβριος 1979), εξώφυλλο].

Στο φύλλο 846/3-9-1841 της αθηναϊκής εφημερίδας «ΑΘΗΝΑ»* δημοσιεύεται αναφορά των κατοίκων της Καστανιάς Υπάτης πρός τον βασιλιά Όθωνα με ημερομηνία 26 Αυγούστου 1841 και θέμα το ιδιοκτησιακό καθεστώς του χωριού.

Επί τουρκοκρατίας οι κάτοικοι ήταν ιδιοκτήτες του χωριού. Στην Καστανιά κατοικούσαν τότε είκοσι οικογένειες. Μοναδική φορολογική υποχρέωσή τους ήταν η απόδοση σε κάποιους Αλβανούς ενός φόρου (κεσίμι ή μακτού, τουρκ. Kesim) ως αμοιβή για την προστασία που τους παρείχαν[1]. Συγκεκριμμένα κάθε οικογένεια έπρεπε να αποδώσει 6 κοιλά[2] σίτου και 4 κοιλά κριθάρι. Οι ποσότητες αυτές αντιστοιχούσαν σε έκταση 20 μπαστίνων. Ο όρος μπάστινα ή μπάσινα (από το σλαβικό baština) σημαίνει έκταση γής που μπορεί να οργώσει ένα ζευγάρι βόδια.

Την περίοδο του Κυβερνήτη Ιωάννη Καποδίστρια και στη συνέχεια επί βασιλείας του Όθωνα, οι κάτοικοι, ως ιδιοκτήτες του χωριού τους, πλήρωναν το φόρο της δεκάτης.

Ήδη από το 1835 μέσω δημοσίευσής τους στην εφημερίδα «ΑΘΗΝΑ» γνωστοποίησαν σε υποψήφιους αγοραστές του χωριού τους ότι δεν δικαιούνται να το αγοράσουν, εφόσον το δικαίωμα αγοράς ανήκε μόνο στους ίδιους.

Το 1836 όμως εμφανίστηκε ως αγοραστής της Καστανιάς κάποιος Αγαλίδης. Οι κάτοικοι προσέφυγαν στα τακτικά δικαστήρια και κέρδισαν τη δίκη.

Ειδικότερα το κείμενο της αναφοράς έχει ως εξής:

«Αναφορά Καστανιωτών πρός την Α.Μ.

Μεγαλειότατε!

Την 26 Αυγούστου 1841, Αθήναι.

Πάς τις θέλει φρίξει όταν ακούση τα δεινά τόσων πιστών Σου υπηκόων, κατοίκων του πρός την δεξιάν όχθην του Σπερχειού κειμένου χωρίου Καστανιάς∙ δεινά τα οποία μας επροξένησε και προξενεί κάποιος κερδοσκόπος Αγαλίδης.

Το χωρίον μας είναι αναμφισβήτητος ιδιοκτησία μας∙ και πασίδηλος πλέον όχι μόνον εις όλους τους κατοίκους της Φθιώτιδος, αλλά και εις αυτήν ακόμη την Κυβέρνησίν Σου, ήτις ενώ λαμβάνει από τα γειτονικά μας χωρία, ως οθωμανικά ποτέ, της επικαρπίας τον φόρον, από το ιδικόν μας ποτέ δεν έλαβε τίποτε περισσότερον από απλούν δέκατον.

Την λεπτομερεστέραν έκθεσιν των διατρεξάντων και διατρεχόντων εις την υπόθεσιν ταύτην, Βασιλεύ, παραλείπωμεν πρός το παρόν, διά να καθυποβάλωμεν ενώπιον του Σού Θρόνου, αν ποτέ ευρεθώμεν εις τοιαύτην λυπηράν ανάγκην.

Μεγαλειότατε! η ιστορία την οποίαν υποφέρομεν δεινών είναι μοναδική.

Α. Επί Τουρκοκρατίας είμεθα ιδιοκτήται, με μόνην την υποχρέωσιν του να δίδωσιν εις τινας Αλβανούς προστάτας είκοσι οικογένειαι έν είδος κεσιμίου από 6 κοιλά σίτον εκάστη, και 4 κριθής επί είκοσι λεγομένων μπαστίνων.

Β. Επί της Κυβερνήσεως του Καποδιστρίου και επί Κυβερνήσεως της Υ.Μ., ως ιδιοκτήται των γαιών ολοκλήρου του χωρίου μας, εδίδαμεν και δίδομεν εισέτι απλούν δέκατον.

Γ. Αγορασταί πρώτοι των λεγομένων αυτών μπεστίνων του ρηθέντος κεσιμίου, διεμαρτυρήθημεν και διά της εφημερίδος Αθηνάς από τα 1835, καθ’ οποιουδήποτε δευτέρου αγοραστού, ενώ ο αντίδικός μας εφάνη ως τοιούτος το 1836.

Δ. Δικασθέντες ενώπιον των τακτικών δικαστηρίων, ημείς μέν εκερδήσαμεν την νόμιμον αγοράν μας, ο δε αντίδικός μας κατεδικάσθη ως ήτο επόμενον.

Ε. Υπαγόμεθα, εις την κατηγορίαν των εισέτι διαφιλονεικουμένων χωρίων, κειμένων εις την δεξιάν όχθην του Σπερχειού και κατεχομένων ήδη παρά της Κυβερνήσεώς σου, περί των οποίων ηυδόκησας να δώσης το δικαίωμα προτιμήσεως αγοράς πρός τους κατοίκους των ιδίων χωρίων∙ και περί του αντικειμένου τούτου έγιναν πολλαί επίσημοι εργασίαι παρά της Κυβερνήσεως της Υ.Μ. και των πληρεξουσίων της Υ.Πόρτας.

ΣΤ. Τέλος, απατάται παρά του αντιδίκου μας και εις επίτροπός μας, του οποίου η πληρεξουσιότης δεν ήτον να συμβιβασθή, αλλά ν’ ανακόψη μίαν κατ’ ερήμην απόφασιν της Μ.Επιτροπής, την οποίαν και ανεκόψαμεν μετά ταύτα νομίμως∙ και λαμβάνει παρ’ αυτού ο κύριος Αγαλίδης 5.180 δραχ. απέναντι 7.000 περίπου δραχ. διά την οποίαν μετ’ αυτού είχε συμφωνήσει παράνομον πώλησιν παρανομοτέρας αγοράς.

Ζ. Έν από τα οποία μας επροξένησαν και μας προξενούν τόσα δεινά, αν και περίεργον, είναι και το εξής περιστατικόν∙ ενώπιον της Μ.Επιτροπής, ότε ανεκόψαμεν την κατ’ ερήμην ρηθείσαν απόφασιν, και ενάξαμεν διά τούτο τον Οθωμανόν, ηθέλησε να επεμβή ως τρίτος ο Κ.Αγαλίδης, κατά της αιτήσεως του οποίου γενομένης εννόμου ενστάσεως περί της μη επεμβάσεώς του, δεν παρεδέχθη η αίτησίς του, ως αποδεικνύεται από τα πρακτικά της Μ.Επιτροπής∙ αλλά μετά παρέλευσιν δύω ολοκλήρων ετών, αφότου η Επιτροπή έπαυσε να δέχεται αγωγάς, ευρίσκεται αίφνης αγωγή του αντιδίκου, εισαγμένη εγκαίρως ενώπιον της Μ.Επιτροπής!! πως ο αντίδικος ούτος, όταν ηθέλησε να παρεμβή ως τρίτος, δεν επαρουσίαζε την αγωγήν του ταύτην;!

Και όμως, οι υποφαινόμενοι βασανίζονται εισέτι ενώπιον της Μ.Επιτροπής, και κινδυνεύουν να γίνωσι θύματα, της πλέον απανθρώπου πλεονεξίας∙ όθεν και επικαλούμενοι την δικαιοσύνην του Βασιλέως, καθικετεύομεν να μας απαλλάξη πλέον από την δυσπραγίαν μας ταύτην.

Υποσημειούμεθα ευσεβάστως.

Ο πληρεξούσιος επίτροπος των κατοίκων του χωρίου Καστανιάς.

Δ.Α.Παππά Σταμούλας.

ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

[1] για το κεσίμι βλέπε στη διατριβή: Βαρσαμίδης Αθανάσιος, Οικονομικός βίος και επαγγελματική κίνηση της περιοχής Βοΐου,Ιωάννινα 2004, σελίδα 101-102.

[2] το κοιλό ήταν μονάδα μέτρησης του όγκου των δημητριακών και αντιστοιχούσε σε 24 οκάδες.

*Ευχαριστούμε τον αγαπητό φίλο αρχαιολόγο και συντηρητή έργων τέχνης κ.Πέτρο Μεχτίδη για την υπόδειξη της εφημερίδας.

ΠΗΓΕΣ-ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Εφημερίδα «ΑΘΗΝΑ» φύλλο 846/3-9-1841, σελίδες 3 και 4.