Σελίδες από τη νεότερη ιστορία της Στυλίδας (1858-1917)

  

α

β

Εικ.1αβ. Η Στυλίδα στις αρχές του 20^ου αιώνα. Διακρίνεται ο λόφος του προφήτη Ηλία (πηγή: αρχείο Σωτήρη Γ. Αλεξόπουλου).

 

Από την διαδικτυακή έρευνα στο Εθνικό τυπογραφείο εντοπίσθηκαν Φύλλα Εφημερίδος της Κυβερνήσεως με Βασιλικά διατάγματα, μέσα από τα οποία ξεδιπλώνονται σελίδες της νεότερης ιστορίας της Στυλίδας.

Ειδικότερα, μέσω των Φύλλων Εφημερίδος Κυβερνήσεως τεκμηριώνεται:

-η ίδρυση και λειτουργία στη Στυλίδα δημοσίων υπηρεσιών, όπως το τελωνειακό κατάστημα και η λειτουργία εργοστασίου κοπής εξαγώγιμου καπνού εντός του τελωνείου, το ταχυδρομείο, ο τηλεγραφικός σταθμός και το αστυνομικό τμήμα.

-η κατασκευή δημοτικών έργων, όπως η αποπεράτωση των δρόμων και των πλατειών, η κατασκευή υπονόμων και πεζοδρομίων, η κατασκευή δρόμου που οδηγούσε στον αμπελώνα και ελαιώνα της Στυλίδας, η κατασκευή κοιμητηριακού ναού στο νεκροταφείο, η κατασκευή υδραγωγείου, η επίστρωση με χαλίκι του δρόμου Στυλίδας-Αχινού και του δρόμου προς την τοποθεσία Καλόγηρος, η κατασκευή βρύσης, δημοσίων τουαλετών, η θέσπιση της εβδομαδιαίας αγοράς και της τριημέρου πανηγύρεως.

-η Στυλίδα το 1911 υπήρξε έδρα στρατιωτικού συμβουλίου και χώρος προσέλευσης των στρατευσίμων των δήμων Φαλάρων, Κρεμαστής Λαρίσης, Πτελεατών και Αμαλιαπόλεως. Στην πόλη είχε την έδρα του ένα τάγμα του 2ου Συντάγματος πεζικού.

Αναλυτικότερα, από τις δημοσιεύσεις Βασιλικών διαταγμάτων στα Φύλλα Εφημερίδος της Κυβερνήσεως, τεκμηριώνονται τα εξής:

 

1. Ανέγερση τελωνειακού καταστήματος.

Με Βασιλικό διάταγμα της 31^ης Αυγούστου 1858 εγκρίθηκε η θέση για την ανέγερση στη Στυλίδα τελωνειακού καταστήματος. Το διάταγμα για την ανέγερση του τελωνειακού καταστήματος δημοσιεύθηκε στο ΦΕΚ 50/Α/30-10-1858 ως εξής: «Δι’ ομοίου της 31 του ιδίου μηνός (Αυγούστου) ενεκρίθη η θέσις, εις ήν θέλει ανεγερθή εις την πόλιν Στυλίδος το Τελωνιακόν κατάστημα.».

 

2. Σύσταση ταχυδρομικού γραφείου.

Με Βασιλικό διάταγμα της 6^ης Οκτωβρίου 1861 ιδρύθηκε στη Στυλίδα ταχυδρομικό γραφείο. Με το ίδιο διάταγμα ορίζεται διευθυντής του ο Δήμαρχος Φαλάρων. Το διάταγμα δημοσιεύθηκε στο ΦΕΚ 75/Α/25-11-1861 ως εξής: «Δι’ ομοίου της 6 (Οκτωβρίου) συνέστη ταχυδρομικόν γραφείον εν Στυλίδι και ανετέθη η διεύθυνσις αυτού εις τον δήμαρχον Φαλάρων.».

 

3. Σύσταση τηλεγραφικού σταθμού.

Με Βασιλικό διάταγμα της 8^ης Δεκεμβρίου 1868 ιδρύθηκε τηλεγραφικός σταθμός στη Στυλίδα (ΦΕΚ 61/Α/16-12-1868):

«ΔΙΑΤΑΓΜΑ

Περί συστάσεως τηλεγραφικού σταθμού εν Στυλίδι.

ΓΕΩΡΓΙΟΣ Α΄.

ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ.

Έχοντες υπ’ όψιν το άρθρον 2 του από 2 Αυγούστου 1861 περί συστάσεως τηλεγραφείων Νόμου, προτάσει του Ημετέρου επί των Εσωτερικών Υπουργού, εγκρίνομεν την σύστασιν τηλεγραφικού σταθμού εν Στυλίδι.

Ο αυτός Υπουργός δημοσιεύσει και εκτελέσει το παρόν Διάταγμα.

Εν Αθήναις την 8 Δεκεμβρίου 1868.

ΓΕΩΡΓΙΟΣ.

Δ.Γ.ΒΟΥΛΓΑΡΗΣ».

Το διάταγμα υπογράφει ο πρωθυπουργός και υπουργός εσωτερικών Δημήτριος Βούλγαρης.

 

4. Κατασκευή υδραγωγείου και βρύσης.

Με Βασιλικό διάταγμα της 17^ης Οκτωβρίου 1878 «Περί προσδιορισμού των κοινωτικών αναγκών των εχουσών έσοδον εκ κοινωτικών βοσκών κοινοτήτων Φθιώτιδος και Φωκίδος» προσδιορίζεται ως πρώτιστη ανάγκη της κοινότητας Στυλίδας η κατασκευή υδραγωγείου και βρύσης για να διοχετεύονται και συγκεντρώνονται τα πόσιμα ύδατα της θέσης «Πλατανάκος και επτά βρύσες». Τα έξοδα κατασκευής θα καλυφθούν από τα έσοδα βοσκής του Δήμου Φαλάρων. Το διάταγμα δημοσιεύθηκε στο ΦΕΚ 59/Α/27-10-1878 και αναφέρει τα εξής:

«ΔΙΑΤΑΓΜΑ

Περί προσδιορισμού των κοινωτικών αναγκών των εχουσών έσοδον εκ κοινωτικών βοσκών κοινοτήτων Φθιώτιδος και Φωκίδος.

ΓΕΩΡΓΙΟΣ Α΄.

ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ.

Έχοντες υπ’ όψιν το άρθρον 19 του από 31 Δεκεμβρίου 1877 ΧΞΘ΄ νόμου περί του επί των ζώων και των βοσκών φόρου και περί διαθέσεως των εθνικών λειβαδίων και τα άρθρα 1, 2, και 4 του από 9 Ιανουαρίου 1878 Ημετέρου Διατάγματος περί του διαχωρισμού των εθνικών και κοινωτικών βοσκών.

Προτάσει των Ημετέρων επί των Εσωτερικών και των Οικονομικών Υπουργών, διατάσσομεν.

Άρθρον 1.

Των εν τώ Νομώ Φθιώτιδος και Φωκίδος κειμένων κοινοτήτων, όσαι έχουσιν έσοδον εκ κοινωτικών βοσκών, αι κοινωτικαί ανάγκαι, εφ’ αίς αποκλειστικώς διατεθήσεται το ενοίκιον των κοινωτικών λειβαδίων εκάστης, προσδιορίζονται ως ακολούθως.

Α΄. Επαρχία Φθιώτιδος.

1) Δήμος Φαλάρων.

1) Κοινότης Στυλίδος.

Πρωτίστην ανάγκην της κοινότητος ταύτης προσδιορίζομεν την κατασκευήν υδραγωγείου και βρύσεως προς διοχέτευσιν των «εν Πλατανάκω και επτά βρύσεσι» ποσίμων υδάτων εις την κοινότητα Στυλίδος.

…….

Άρθρον 2.

Επιφυλασσόμεθα, εάν κατόπιν αποδειχθή, ότι και άλλη τις κοινότης του αυτού Νομού, εκτός των εν τώ παρόντι περιληφθεισών, έχει έσοδον εκ κοινωτικών βοσκών, να προσδιορίσωμεν και εκείνης τάς ανάγκας διά συμπληρωτικού Διατάγματος.

Άρθρον 3.

Απαγορεύεται αυστηρώς πάσα άλλη χρήσις των εκ κοινωτικών λειβαδίων χρημάτων, αν μη πρώτον αποπερατωθώσιν όλως τα διά του παρόντος ορισθέντα ως πρωτίστως αναγκαία εφ’ εκάστη κοινότητι έργα.

Εις αμφοτέρους τους Υπουργούς ανατίθεμεν την δημοσίευσιν και εκτέλεσιν του παρόντος ημών Διατάγματος.

Εν Αθήναις, την 17 Οκτωβρίου 1878.

ΓΕΩΡΓΙΟΣ.

Α. ΚΟΥΜΟΥΝΔΟΥΡΟΣ.

Ν. ΠΑΠΑΜΙΧΑΛΟΠΟΥΛΟΣ.».

Το διάταγμα υπογράφουν ο υπουργός εσωτερικών και πρωθυπουργός Αλέξανδρος Κουμουνδούρος και ο υπουργός οικονομικών Νικόλαος Παπαμιχαλόπουλος.

Μετά από τέσσερα χρόνια ακολούθησε νέο Βασιλικό διάταγμα με θέμα: «Περί διαθέσεως κοινοτικού εσόδου κατά τον δήμον Φαλάρων της Φθιώτιδος κλπ.». Στο διάταγμα αναφέρεται ότι το θέμα των υδάτων Πλατανάκου είναι η πρώτη κοινοτική ανάγκη. Επειδή τα ύδατα ανήκουν στο διαλυμένο μοναστήρι του Αγίου Βλασίου και διέρχονται μέσα από τα κτήματα του μοναστηριού που πρόκειται να εκποιηθούν, τα έσοδα από τις κοινοτικές βοσκές θα πρέπει να διατεθούν για την αγορά των εκποιουμένων κτημάτων και του ύδατος (για το μοναστήρι του Αγίου Βλασίου βλέπε την ανάρτηση: Η διάλυση και επανασύσταση της Ιεράς Μονής Αγίου Βλασίου Στυλίδας).

Ειδικότερα, το Βασιλικό διάταγμα της 30^ης Απριλίου 1882 (ΦΕΚ 37/Α/20-05-1882) αναφέρει τα εξής:

«ΔΙΑΤΑΓΜΑ

Περί διαθέσεως κοινοτικού εσόδου κατά τον δήμον Φαλάρων της Φθιώτιδος κλπ.

ΓΕΩΡΓΙΟΣ Α΄.

ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ.

Έχοντες υπ’ όψιν το άρθρον 19 εδ(άφιον) β΄ του από 13 Δεκεμβρίου 1878 ΨΜΕ΄ νόμου περί φόρου επί των ζώων και των βοσκών και το από 9 Ιανουαρίου 1878 Β(ασιλικόν) Διάταγμα, τελούν εν ισχύει, δυνάμει του άρθρου 24 του ειρημένου νόμου.

Προτάσει των Ημετέρων επί των Εσωτερικών και των Οικονομικών Υπουργών, διατάσσομεν.

Της εν τώ Νομώ Φθιώτιδος και Φωκίδος, τη Επαρχία Φθιώτιδος, τώ δήμω Φαλάρων κειμένης κοινότητος Στυλίδος πρώτη κοινοτική ανάγκη θεωρείται η απόκτησις του ύδατος Πλατανάκου, άνευ του οποίου η κοινότης μένει άνευ ύδατος, και επειδή το ύδωρ Πλατανάκου ανήκει εις την διαλελυμένην Μονήν Αγίου Βλασίου και διέρχεται διά των κτημάτων της άνω Μονής, άτινα πρόκειται να εκποιηθώσι, προσδιορίζονται τα εκ των κοινοτικών βοσκών έσοδα προς αγοράν των εκποιουμένων κτημάτων της άνω Μονής Αγίου Βλασίου και του διερχομένου δι’ αυτών ύδατος του Πλατανάκου.

Εις αμφοτέρους τους Υπουργούς ανατίθεμεν την δημοσίευσιν και εκτέλεσιν του παρόντος Ημών Διατάγματος.

Εν Αθήναις, τη 30 Απριλίου 1882.

ΓΕΩΡΓΙΟΣ.

Οι Υπουργοί

Των Εσωτερικών Χ. ΤΡΙΚΟΥΠΗΣ

Των οικονομικών Π. ΚΑΛΛΙΓΑΣ.»

Το διάταγμα υπογράφουν οι υπουργοί εσωτερικών Χαρίλαος Τρικούπης και οικονομικών Παύλος Καλλιγάς.

 

5. Σύσταση στο τελωνείο εργοστασίου κοπής εξαγώγιμου καπνού.

Στο ΦΕΚ 85/Α/14-04-1887 δημοσιεύθηκε ο νόμος ΑΥΚ΄ «Περί επιβολής δικαιώματος επί του εν τώ Κράτει καταναλισκομένου καπνού». Στο άρθρο 14 του νόμου προβλέπεται η σύσταση στο τελωνείο Στυλίδας εργοστασίου για την κοπή του εγχώριου καπνού που προοριζόταν για εξαγωγή: «...Ωσαύτως συνιστώνται και εν τοίς τελωνείοις Τυρνάβου και Στυλίδος εργοστάσια διά την κοπήν μόνον του επί σκοπώ της εις εξωτερικόν αποστολής εγχωρίου καπνού....». Το εργοστάσιο θα ανήκει στην τάξη Γ΄.

 

6. Κατασκευή διαφόρων κοινοτικών έργων.

Με το Βασιλικό διάταγμα της 19^ης Μαρτίου 1888 «Περί κατασκευής διαφόρων κοινοτικών έργων εξ ενοικίων κοινοτικών βοσκησίμων τόπων της κοινότητος Στυλίδος του δήμου Φαλάρων» χαρακτηρίζονται ως έργα πρώτης ανάγκης τα εξής:

1) η αποπεράτωση και ισοπέδωση των δρόμων και των πλατειών, καθώς και η κατασκευή υπονόμων και πεζοδρομίων της Στυλίδας.

2) η κατασκευή μικρού ναού στο νεκροταφείο, πρόκειται για το σημερινό ναό των Αγίων Θεοδώρων.

3) η κατασκευή δρόμου που οδηγούσε στον αμπελώνα και ελαιώνα της Στυλίδας.

4) η επίστρωση με χαλίκι του δρόμου Στυλίδας-Αχινού «μέχρι του πρώτου γεφυριδίου» και του ανατολικού παραλιακού δρόμου που οδηγούσε στην τοποθεσία Καλόγηρος.

Το διάταγμα αναφέρει:

«Περί κατασκευής διαφόρων κοινοτικών έργων εξ ενοικίων κοινοτικών βοσκησίμων τόπων της κοινότητος Στυλίδος του δήμου Φαλάρων.

ΓΕΩΡΓΙΟΣ Α΄

ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ

Προτάσει των Ημετέρων επί των Εσωτερικών και των Οικονομικών Υπουργών, ιδόντες τά άρθρα 9 εδάφιον ε΄ του ΚΘ΄ νόμου της 31 Ιανουαρίου 1864 περί βοσκησίμων γαιών και 19 εδάφιον β΄ του νόμου ΨΜΕ΄ της 13 Δεκεμβρίου 1878 περί φόρου επί των ζώων, εγκρίνομεν, ίνα τα εξ ενοικίου κοινοτικών βοσκησίμων τόπων της κοινότητος Στυλίδος του δήμου Φαλάρων εις το δημόσιον επαρχιακόν ταμείον Φθιώτιδος υπάρχοντα χρήματα διατεθώσιν εις τά εξής κοινοτικά έργα, άτινα υπό των δύο τρίτων των εχόντων κοινοτικόν δικαίωμα κατοίκων χαρακτηρίζονται ως έργα πρώτης ανάγκης, ήτοι:

α) Εις την αποπεράτωσιν και ισοπέδωσιν των οδών και των πλατειών και την κατασκευήν των υπονόμων και πεζοδρομίων της κωμοπόλεως Στυλίδος.

β) Την κατασκευήν μικρού ναού εν τώ νεκροταφείω.

γ) Την κατασκευήν της εις των αμπελώνα και τον ελαιώνα της κοινότητος αγούσης οδού.

δ) Την επίστρωσιν και την επιχαλίκωσιν της από Στυλίδος εις Αχινόν αγούσης οδού μέχρι του πρώτου γεφυριδίου, ως και της ανατολικής παραλίας οδού, της προς τον Καλόγηρον αγούσης.

Εις τους Ημετέρους επί των Εσωτερικών και των Οικονομικών Υπουργούς ανατίθεται η δημοσίευσις και εκτέλεσις του παρόντος.

Αθήνησι τη 19 Μαρτίου 1888.

ΓΕΩΡΓΙΟΣ

Οι Υπουργοί

Επί των Εσωτερικών

Κ. ΛΟΜΒΑΡΔΟΣ.

Επί των Οικονομικών

Χ. ΤΡΙΚΟΥΠΗΣ.».

Το διάταγμα υπογράφεται από τους υπουργούς εσωτερικών Κωνσταντίνο Λομβάρδο και οικονομικών Χαρίλαο Τρικούπη.

 

7. Κατάταξη του τελωνείου Στυλίδας.

Στο ΦΕΚ 89/Α/06-04-1889 δημοσιεύθηκε ο νόμος ΑΨΛΣΤ΄ «Περί τελωνιακής διαιρέσως του κράτους και περί προσωπικού των τελωνιακών αρχών». Με τον νόμο αυτό το τελωνείο Στυλίδας κατατάσσεται στα τελωνεία Γ΄ τάξεως. Σε αυτό υπηρετούν 1 τελώνης με μηνιαίο μισθό 200 δραχμές και 1 γραμματέας β΄ με μηνιαίο μισθό 120 δραχμές. Στο άρθρο 4 του νόμου προβλέπεται ότι στον προϊστάμενο τελωνείου Γ΄ τάξεως καταβάλλεται «επιχορήγησις άνευ λογοδοσίας» ποσού 15 δραχμών ανά μήνα για έξοδα γραφικής ύλης, θέρμανσης, φωτισμού, καθαριότητας, κ.λ.π..

 

8. Η εβδομαδιαία αγορά και η τριήμερος πανήγυρις.

Στο ΦΕΚ 46/Α/16-05-1885 δημοσιεύθηκε Βασιλικό διάταγμα με θέμα «Περί συστάσεως εβδομαδιαίας αγοράς εν Στυλίδι του δήμου Φαλάρων». Προβλέπεται η σύσταση εβδομαδιαίας αγοράς στη Στυλίδα. Η αγορά θα λειτουργεί κάθε Κυριακή στην πλατεία Διάκου, όπως ονομαζόταν η πλατεία Στάμου βρύση (σήμερα πλατεία Εθνικής αντίστασης).

Το διάταγμα αναφέρει τα εξής:

«Περί συστάσεως εβδομαδιαίας αγοράς εν Στυλίδι του δήμου Φαλάρων.

ΓΕΩΡΓΙΟΣ Α΄

ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ

Προτάσει του Ημετέρου επί των Εσωτερικών Υπουργού, εγκρίνομεν την σύστασιν εβδομαδιαίας αγοράς εν τη κωμοπόλει Στυλίδος του δήμου Φαλάρων της επαρχίας Φθιώτιδος και ορίζομεν τόπον μέν τελέσεως ταύτης την αυτόθι πλατείαν Διάκου, ημέραν δε την Κυριακήν εκάστης εβδομάδος.

Ο αυτός Υπουργός δημοσιεύσει και εκτελέσει το παρόν διάταγμα.

Εν Αθήναις την 9 Μαΐου 1885.

ΓΕΩΡΓΙΟΣ

Ο Υπουργός των Εσωτερικών

Ν. ΠΑΠΑΜΙΧΑΛΟΠΟΥΛΟΣ»

Το Βασιλικό διάταγμα υπογράφει ο υπουργός εσωτερικών Νικόλαος Παπαμιχαλόπουλος.

Με Βασιλικό διάταγμα της 2ας Δεκεμβρίου 1888 συστήθηκε στη Στυλίδα εμπορική πανήγυρις με έναρξη την 29^ην Αυγούστου (†Αποτομή κεφαλής Τιμίου Προδρόμου). Η διάρκειά της ήταν τρείς ημέρες. Μετά από δύο έτη, με Βασιλικό διάταγμα ορίσθηκε η έναρξη της πανηγύρεως να πραγματοποιείται στις 23 Αυγούστου ( † Απόδοση Κοιμήσεως Θεοτόκου).

Το διάταγμα αναφέρει τα εξής:

«Περί μεταβολής του χρόνου τελέσεως της εν Στυλίδι τριημέρου εμπορικής πανηγύρεως.

ΓΕΩΡΓΙΟΣ Α΄

ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ

Προτάσει του Ημετέρου επί των Εσωτερικών Υπουργού, εγκρίνομεν, ίνα η διά Β(ασιλικού) διατάγματος από 2 Δεκεμβρίου 1888 συσταθείσα εν Στυλίδι τριήμερος εμπορική πανήγυρις άρχηται του λοιπού ουχί την 29 Αυγούστου, αλά την 23 του ιδίου μηνός.

Ο Ημέτερος επί των Εσωτερικών Υπουργός δημοσιεύσει και εκτελέσει το παρόν διάταγμα.

Εν Τατοΐω τη 4 Αυγούστου 1890.

ΓΕΩΡΓΙΟΣ

Ο Υπουργός των Εσωτερικών

Γ.Ν. ΘΕΟΤΟΚΗΣ»

Το διάταγμα υπογράφει ο υπουργός εσωτερικών και αργότερα πρωθυπουργός Γεώργιος Ν. Θεοτόκης.

 

9. Κατασκευή δημοσίων τουαλετών.

Με το Βασιλικό διάταγμα της 19^ης Ιουλίου 1904 (ΦΕΚ 163/Α/21-07-1904) «Περί διαθέσεως χρημάτων της κοινότητος Στυλίδος του δήμου Φαλάρων» εγκρίθηκε η διάθεση χρηματικού ποσού 1.500 δραχμών για την κατασκευή δημοσίων τουαλετών. Είχε προηγηθεί σχετικό ψήφισμα του δημοτικού συμβουλίου. Το χρηματικό ποσό προήλθε από τη φορολόγηση των βοσκοτόπων του δήμου Φαλάρων.

Το διάταγμα αναφέρει τα εξής:

«Περί διαθέσεως χρημάτων της κοινότητος Στυλίδος του δήμου Φαλάρων.

ΓΕΩΡΓΙΟΣ Α΄

ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ

Έχοντες υπ’ όψει το άρθρον 9 § ε΄ του από 31 Ιανουαρίου 1864 νόμου ΚΘ΄ περί βοσκησίμων γαιών και 19 § β΄ τον από 13 Δεκεμβρίου 1878 νόμου ΨΜΕ΄ περί φόρου των ζώων και των βοσκών, προτάσει των Ημετέρων επί των Εσωτερικών και επί των Οικονομικών Υπουργών, εγκρίνομεν, ίνα εκ των εν τώ επαρχιακώ ταμείω Φθιώτιδος κατατεθειμένων χρημάτων της κοινότητος Στυλίδος του δήμου Φαλάρων διατεθώσι δραχμαί χίλιαι πεντακόσιαι (1500) προς κατασκευήν αφοδευτηρίου μετά ουρητηρίων, συμφώνως προς την ευχήν της κοινότητος και το σχετικόν ψήφισμα του δημοτικού συμβουλίου.

Εις τον Ημέτερον Υπουργόν των Εσωτερικών ανατίθεμεν την δημοσίευσιν και εκτέλεσιν του παρόντος διατάγματος.

Εν Αθήναις τη 19 Ιουλίου 1904.

Εν ονόματι του Βασιλέως

Το Υπουργικόν Συμβούλιον

Γ.Ν. Θεοτόκης

Α.Ν.Σιμόπουλος

Ν.Δ.Λεβίδης

Κ.Α.Λομβάρδος

Κ.Σμολένσκης

Σ.Α.Κουμουνδούρος

Οι Υπουργοί

Επί των Εσωτερικών

Γ.Ν. ΘΕΟΤΟΚΗΣ

Επί των Οικονομικών

Α.Ν. ΣΙΜΟΠΟΥΛΟΣ»

Τα μέλη του υπουργικού συμβουλίου και οι αρμόδιοι υπουργοί, οι οποίοι υπογράφουν «Εν ονόματι του Βασιλέως», ανήκουν στην 3η κυβέρνηση Γεωργίου Θεοτόκη (Δεκέμβριος1903-Δεκέμβριος 1904).

 

10. Η Στυλίδα έδρα στρατιωτικού συμβουλίου και προσέλευσης στρατευσίμων.

Με το Βασιλικό διάταγμα της 27^ης Φεβρουαρίου 1910 (ΦΕΚ 113/Α/22-03-1910) «Περί των μερών εις ά μεταβαίνουσι τα Στρατολογικά Συμβούλια και προσέρχονται οι στρατεύσιμοι» ορίζονται οι πόλεις, στις οποίες θα λειτουργήσουν τα στρατιωτικά συμβούλια και θα προσέρχονται οι στρατεύσιμοι για κατάταξη.

Στο άρθρο 5 αναφέρονται οι πόλεις της Φθιωτιδοφωκίδας, μεταξύ των οποίων και η Στυλίδα, έδρα του δήμου Φαλάρων. Στη Στυλίδα θα προσέρχονται οι στρατεύσιμοι των δήμων Φαλάρων, Κρεμαστής Λαρίσης, Πτελεατών και Αμαλιαπόλεως.

Το διάταγμα αναφέρει τα εξής:

«Περί των μερών εις ά μεταβαίνουσι τα Στρατολογικά Συμβούλια και προσέρχονται οι στρατεύσιμοι

ΓΕΩΡΓΙΟΣ Α΄

ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ

Έχοντες υπ’ όψιν το άρθρον 46 του Νόμου περί Στρατολογίας, προτάσει του Ημετέρου επί των Στρατιωτικών Υπουργού, απεφασίσαμεν και διατάσσομεν τα εξής περί ορισμού των πρωτευουσών των δήμων, εις άς μεταβαίνουσι τα Στρατολογικά Συμβούλια και εις άς προσέρχονται οι στρατεύσιμοι.

...............

Άρθρον 5.

Το Στρατολογικόν Συμβούλιον του νομού Φθιώτιδος και Φωκίδος μεταβαίνει εις

1) Λαμίαν Ένθα προσέρχονται οι στρατεύσιμοι των δήμων

Λαμιέων

Ηρακλειωτών

Παραχελωϊτών

Υπάτης

2) Βαρυμπόπην Ένθα προσέρχονται οι στρατεύσιμοι των δήμων

Μακρακώμης

Σπερχειάδος

Ομιλαίων

Τυμφρηστού

3) Στυλίδα Ένθα προσέρχονται οι στρατεύσιμοι των δήμων

Φαλάρων

Κρεμ.(αστής) Λαρίσης

Πτελεατών

Αμαλιαπόλεως

4) Μώλον Ένθα προσέρχονται οι στρατεύσιμοι των δήμων

Θερμοπυλών

Θρονίου

5) Αταλάντην Ένθα προσέρχονται οι στρατεύσιμοι των δήμων

Δαφνουσίων

Νέας Πέλλης

Λαρύμνης

6) Δαδίον Ένθα προσέρχονται οι στρατεύσιμοι των δήμων

Δρυμίας

Τιθορέας

Ελατείας

7) Γραβιάν Ένθα προσέρχονται οι στρατεύσιμοι των δήμων

Δωριέων

Καλλιέων

8) Άμφισσαν Ένθα προσέρχονται οι στρατεύσιμοι των δήμων

Αμφισσέων

Παρνασίων

Κρίσης

Αντικύρας

9) Γαλαξείδιον Ένθα προσέρχονται οι στρατεύσιμοι των δήμων

Γαλαξειδιωτών

Μυονίας

10) Ερατεινήν Ένθα προσέρχονται οι στρατεύσιμοι των δήμων

Τολοφώνος

Ποτιδανίας

Ευπαλίου

11) Λιδωρίκιον Ένθα προσέρχονται οι στρατεύσιμοι των δήμων

Αιγιτίου

Υαίας

Κροκυλείου

Βωμέας

................

Πάσα διάταξις αντικειμένη εις το παρόν διάταγμα καταργείται.

Εις τον αυτόν Υπουργόν ανατίθεμεν την δημοσίευσιν και εκτέλεσιν του παρόντος διατάγματος.

Αθήνησι τη 27 Φεβρουαρίου 1910.

ΓΕΩΡΓΙΟΣ

Ο Υπουργός των Στρατιωτικών

Ν.Κ. ΖΟΡΜΠΑΣ»

Το διάταγμα υπογράφεται από τον υπουργό στρατιωτικών Νικόλαο Ζορμπά, αρχηγό του στρατιωτικού κινήματος του 1909.

 

11. Η Στυλίδα έδρα τάγματος του 2ου Συντάγματος πεζικού.

Με το Βασιλικό διάταγμα της 7^ης Ιανουαρίου 1910 (ΦΕΚ 18/Α/14-01-1910) «Περί διαθέσεως χρημάτων της κοινότητος Στυλίδος πρός ανέγερσιν παραπηγμάτων διά τον στρατωνισμόν του εδρεύοντος εκεί τάγματος.» εγκρίθηκε η διάθεση ποσού 4.000 δραχμών για την κατασκευή παραπηγμάτων, προκειμένου να στρατωνιστεί το τάγμα του 2^ου Συντάγματος πεζικού, το οποίο είχε χώρο ευθύνης τη Στυλίδα. Η απόφαση είχε ληφθεί από το δημοτικό συμβούλιο Φαλάρων και το ποσό των χρημάτων προήλθε από τη φορολόγηση των βοσκοτόπων του δήμου.

Το διάταγμα αναφέρει τα εξής:

«Περί διαθέσεως χρημάτων της κοινότητος Στυλίδος πρός ανέγερσιν παραπηγμάτων διά τον στρατωνισμόν του εδρεύοντος εκεί τάγματος.

ΓΕΩΡΓΙΟΣ Α΄

ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ

Έχοντες υπ’ όψει το άρθρον 19 του ΨΜΕ΄ νόμου 1878 περί του φόρου επί των ζώων, προτάσει των Ημετέρων επί των Εσωτερικών και επί των Οικονομικών Υπουργών, εγκρίνομεν, ίνα εκ των εν τώ επαρχιακώ ταμείω Φθιώτιδος κατατεθειμένων χρημάτων της κοινότητος Στυλίδος, προερχομένων εκ κοινοτικών βοσκών, διατεθώσι δραχμαί τετρακισχίλιαι (αριθ. 4000) προς ανέγερσιν παραπηγμάτων εν Στυλίδι διά τον στρατωνισμόν του εκεί εδρεύοντος τάγματος του 2^ου πεζικού συντάγματος, συμφώνως προς την ευχήν της κοινότητος Στυλίδος και την επί ταύτης απόφασιν του δημοτικού συμβουλίου Φαλάρων.

Ο Ημέτερος επί των Εσωτερικών Υπουργός δημοσιεύσει και εκτελέσει το παρόν διάταγμα.

Εν Αθήναις τη 7 Ιανουαρίου 1910

ΓΕΩΡΓΙΟΣ

Ο επί των Εσωτερικών και Οικονομικών Υπουργός

ΑΘ. ΕΥΤΑΞΙΑΣ».

Το διάταγμα υπογράφει ο υπουργός εσωτερικών και οικονομικών Αθανάσιος Ευταξίας.

Τα παραπήγματα ανεγέρθηκαν στη Στυλίδα. Απαιτήθηκαν όμως επιπλέον 9.062,85 δραχμές για την αποπληρωμή της κατασκευής τους. Το ποσό αντλήθηκε από τη φορολόγηση των βοσκοτόπων του δήμου. Η απόφαση ελήφθη με το υπ’ αριθμ. 95 ψήφισμα του δημοτικού συμβουλίου του δήμου Φαλάρων και την «ευχήν των δύο τρίτων των μελών της κοινότητος».

Στο Βασιλικό διάταγμα της 21^ης Φεβρουαρίου 1911 (ΦΕΚ 45/Α/24-02-1911) αναφέρονται τα εξής:

«Περί διαθέσεως χρημάτων της κοινότητος Στυλίδος προς εντελή αποπληρωμήν των εν Στυλίδι αναγερθέντων παραπηγμάτων προς στρατωνισμόν τάγματος του εν Λαμία εδρεύοντος 2^ου πεζ(ικού) συντάγματος.

ΓΕΩΡΓΙΟΣ Α΄

ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ

Έχοντες υπ’ όψει το άρθρον 19 του ΨΜΕ΄ νόμου του 1878 περί του φόρου επί των ζώων, προτάσει των Ημετέρων επί των Εσωτερικών και επί των Οικονομικών Υπουργών, εγκρίνομεν, ίνα εκ των εν τώ επαρχιακώ ταμείω Φθιώτιδος κατατεθειμένων χρημάτων της κοινότητος Στυλίδος, προερχομένων εκ κοινοτικών βοσκών, διατεθώσι συμφώνως προς την ευχήν των δύο τρίτων των μελών της κοινότητος, και το υπ’ αριθ. 95 π(αρελθόντος) έ(τους) ψήφισμα του δημοτικού συμβουλίου του δήμου Φαλάρων, δραχμάι εννέα χιλιάδες και εξήκοντα δύο και 85 0]0 (αριθ. 9.062.85), προς εντελή αποπληρωμήν των εν Στυλίδι ανεγερθέντων παραπηγμάτων προς στρατωνισμόν τάγματος του εν Λαμία εδρεύοντος 2^ου πεζ(ικού) συντάγματος.

Εις τον Ημέτερον επί των Εσωτερικών Υπουργόν ανατίθεμεν την δημοσίευσιν και εκτέλεσιν του διατάγματος τούτου.

Εν Αθήναις τη 21 Φεβρουαρίου 1911.

ΓΕΩΡΓΙΟΣ

Οι Υπουργοί

Επί των Εσωτερικών ΕΜΜ. ΡΕΠΟΥΛΗΣ

Επί των Οικονομικών Λ.Α. ΚΟΡΟΜΗΛΑΣ».

Το διάταγμα υπογράφουν οι υπουργοί εσωτερικών Εμμανουήλ Ρέπουλης και οικονομικών Λάμπρος Κορομηλάς.

 

12. Η περίθαλψη των οικογενειών των επιστράτων των Βαλκανικών πολέμων.

Με το Βασιλικό διάταγμα της 25^ης Απριλίου 1913 (ΦΕΚ 82/Α/29-04-1913) «Περί διαθέσεως χρημάτων της κοινότητος Στυλίδος πρός περίθαλψιν των ενδεών οικογενειών των επιστράτων της πόλεως Στυλίδος» εγκρίθηκε η διάθεση 1.500 δραχμών για την περίθαλψη των φτωχών οικογενειών των επιστρατευμένων κατοίκων της Στυλίδας. Το χρηματικό ποσό προέρχεται από τη φορολόγηση των βοσκοτόπων του δήμου και εγκρίθηκε με το υπ’ αριθμ. 119 ψήφισμα του δημοτικού συμβουλίου Φαλάρων του έτους 1913.

Το διάταγμα αναφέρει τα εξής:

«Περί διαθέσεως χρημάτων της κοινότητος Στυλίδος πρός περίθαλψιν των ενδεών οικογενειών των επιστράτων της πόλεως Στυλίδος.

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ

ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ

Έχοντες υπ’ όψει τον ΚΘ΄ νόμον του 1864 «περί βοσκησίμων γαιών», και το άρθρον 19 του ΨΜΕ΄ νόμου του 1878 «περί του φόρου επί των ζώων», προτάσει των Ημετέρων επί των Εσωτερικών και επί των Οικονομικών Υπουργών, εγκρίνομεν ίνα εκ των εν τώ Επαρχιακώ ταμείω Φθιώτιδος κατατεθειμένων υπέρ της κοινότητος Στυλίδος χρημάτων, προερχομένων εξ ανοικιάσεως κοινοτικών βοσκών, διατεθώσι δραχμαί χίλιαι πεντακόσιαι (1500) προς περίθαλψιν των ενδεών οικογενειών των επιστράτων της πόλεως Στυλίδος, συμφώνως προς την παρά της κοινότητος Στυλίδος εκφρασθείσαν διά της υπ’ αριθ. 119 ε(νεστώτος) έ(τους) πράξεώς της ευχήν, την εγκριθείσαν και δια του υπ’ αριθ. 119 ε(νεστώτος) έ(τους) ψηφίσματος του δημοτικού συμβουλίου Φαλάρων.

Εις τον Ημέτερον επί των Εσωτερικών Υπουργόν ανατίθεμεν την δημοσίευσιν και εκτέλεσιν του παρόντος διατάγματος.

Εν Αθήναις τη 25 Απριλίου 1913.

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Β.

Οι Υπουργοί

Επί των Εσωτερικών ΕΜΜ. ΡΕΠΟΥΛΗΣ

Επί των Οικονομικών ΑΛ.Ν. ΔΙΟΜΗΔΗΣ».

Το διάταγμα υπογράφουν οι υπουργοί εσωτερικών Εμμανουήλ Ρέπουλης και οικονομικών Αλέξανδρος Διομήδης.

 

13. Η σύσταση αστυνομικού τμήματος στη Στυλίδα.

Με το Βασιλικό διάταγμα της 31^ης Μαρτίου 1917 (ΦΕΚ 59/Α/05-04-1917) «Περί συστάσεως αστυνομικού τμήματος εν Στυλίδι» αποφασίσθηκε η σύσταση αστυνομικού τμήματος στη Στυλίδα. Το αστυνομικό τμήμα θα αποτελούνταν δύο αστυνομικούς σταθμούς: 1) τον αστυνομικό σταθμό Φαλάρων με δικαιοδοσία την περιφέρεια του πρώην δήμου Φαλάρων και 2) τον αστυνομικό σταθμό Κρεμαστής Λαρίσης με δικαιοδοσία την περιφέρεια του πρώην δήμου Κρεμαστής Λαρίσης. Αξίζει να σημειωθεί ότι με τον νόμο ΔΝΖ΄/1912 «Περί συστάσεως δήμων και κοινοτήτων» τέθηκε σε ισχύ το κοινοτικό σύστημα (για το νόμο βλέπε στη διδακτορική διατριβή: Ιωάννης Παπακονδύλης, Από την «ανόρθωση» στην «ανασυγκρότηση». Τοπική αυτοδιοίκηση και κράτος στο πρώτο μισό του 20ού αιώνα, Αθήνα 2023, σελίδα 87.)

Το διάταγμα αναφέρει τα εξής:

«Περί συστάσεως αστυνομικού τμήματος εν Στυλίδι.

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ

ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ

Επί τη προτάσει του Ημετέρου επί των Εσωτερικών Υπουργού και έχοντες υπ’ όψιν το άρθρον 5 του ΓΦΟΠ΄ νόμου της 24 Φεβρουαρίου 1910 «περί καταστάσεως βαθμού ανθυπασπιστού εν τη Χωροφυλακή», ως και την υπ’ αριθ. 10736 ε(νεστώτος) έ(τους) έκθεσιν του αυτού Υπουργού, στηριζομένην εις την υπ’ αριθ. 4105 ε(νεστώτος) έ(τους) πρότασιν του Αρχηγού της Χωροφυλακής, απεφασίσαμεν και διατάσσομεν.

Συνιστώμεν αστυνομικόν τμήμα εν Στυλίδι του τέως δήμου Φαλάρων της επαρχίας Φθιώτιδος, αποτελούμενον εκ των αστυνομικών σταθμών Φαλάρων και Κρεμαστής Λαρίσης και έχον δικαιοδοσίαν τάς περιφερείας των τέως ομωνύμων δήμων.

Εις τον αυτόν Υπουργόν ανατίθεμεν την δημοσίευσιν και εκτέλεσιν του παρόντος διατάγματος.

Εν Αθήναις τη 31 Μαρτίου 1917.

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Β.

Ο Υπουργός των Εσωτερικών

Α. ΤΣΕΛΟΣ».

Το διάταγμα υπογράφει ο υπουργός εσωτερικών της υπηρεσιακής κυβέρνησης του Σπυρίδωνος Λάμπρου (Σεπτέμβριος 1916-Απρίλιος 1917) Αναστάσιος Τσέλλος.

 

 

ΠΗΓΗ

Εθνικό τυπογραφείο.

 

 

Η ρυμοτομία της Στυλίδας τη χρονική περίοδο από το 1838 έως το 1907

           Εισαγωγικά

Από έρευνα στο διαδίκτυο εντοπίσθηκαν δημόσια και ιδιωτικά έγγραφα σχετικά με τη ρυμοτομία του πολεοδομικού συγκροτήματος της Στυλίδας. Ειδικότερα, στα Γενικά Αρχεία του Κράτους διασώθηκαν έγγραφα με αλληλογραφία τοπικών παραγόντων (Νομάρχης Φθιωτιδοφωκίδος, Δήμαρχος Φαλάρων) με το Υπουργείο Εσωτερικών, αλληλογραφία υπόθεσης Οδυσσέα Πάνου Κουτσοκέρα για την οικοδόμηση κατοικίας του, κ.ά.. Βασιλικά διατάγματα για την εφαρμογή του πολεοδομικού σχεδίου της πόλης δημοσιεύθηκαν σε Φύλλα Εφημερίδος Κυβερνήσεως. Από διδακτορική διατριβή αναδημοσιεύεται «Σχέδιον Στυλίδος» σε κλίμακα 1/2.500 εγκεκριμένο στις 1 Ιουλίου 1861 και υπογεγραμμένο από τη βασίλισσα Αμαλία.

 

1. Το αρχικό σχέδιο του Δομάγερ.

Το πρώτο πολεοδομικό Σχέδιο της Στυλίδας συντάχθηκε το 1838 «υπό του Γεωμέτρου Δομάγερ, θεωρημένου δε υπό του Jehauberet», όπως αναφέρεται στο 433 έγγραφο με θέμα «Περί του εν εφαρμογή σχεδίου εν Στυλίδι» της 21^ης Ιανουαρίου 1861 του Νομάρχη Φθιωτιδοφωκίδος προς το Υπουργείο Εσωτερικών. Ο γεωμέτρης (τοπογράφος) Δομάγερ (γερμ. Georg Domeier) ήταν ένας από τους Γερμανούς μηχανικούς, οι οποίοι έδρασαν στο Ελληνικό βασίλειο το διάστημα 1833-1843 και έφεραν το μεγαλύτερο βάρος στην ανοικοδόμηση του νεοσύστατου κράτους. Ανάμεσά τους ιδιαίτερη θέση κατείχαν οι γεωμέτρες (τοπογράφοι) (για το θέμα βλέπε στην έκδοση: Olga Fountoulakis, Deutsche Geometer in Griechenland (1833-1843). Wirken und Schicksal, Εκδόσεις ΕΠΤΑΛΟΦΟΣ Α.Ε., Athens 2018).

Με το έγγραφο αυτό ο Νομάρχης Φθιωτιδοφωκίδος, διαβιβάζοντας το Σχέδιο του Δομάγερ στο υπουργείο Εσωτερικών, παρακαλεί για την άμεση επεξεργασία του και την έγκρισή του από τον Όθωνα. Όπως αναφέρει, ο Δήμαρχος Φαλάρων έδωσε άδεια οικοδομής παραπηγμάτων στην πλατεία κοντά στην παραλία, χωρίς όμως να εφαρμόζεται το Σχέδιο. Τα παραπήγματα προοριζόταν για αποθήκευση τροφίμων. Ο Νομάρχης έδωσε εντολή στο Δήμαρχο να ανασταλούν οι εργασίες έως ότου εγκριθεί το Σχέδιο με Βασιλικό διάταγμα.

Στο έγγραφο αναφέρονται τα εξής:

«Αριθ. 433

Εν Λαμία την 21 Ιανουαρίου 1861

Προς το επί των Εσωτερικών Υπουργείον

Περί του εν εφαρμογή σχεδίου εν Στυλίδι.

Εις το Πολύχνιον της Στυλίδος υπάρχει εν εφαρμογή Σχέδιον συντεταγμένον κατά το 1838 υπό του Γεωμέτρου Δομάγερ, θεωρημένου δε υπό του Jehauberet. Του Σχεδίου τούτου η έκβασις δεν απέβη επί τοσούτον ευτυχής άχρι τούδε, αφενός μέν διότι ενεπιστεύθη η εφαρμογή του εις την Δημοτικήν αρχήν, αφ’ ετέρου διότι εμφιλοχωρεί η πρόληψις ότι δεν είνε εγκεκριμένον παρά της Α(υτού) Μ(εγαλειότητος).

Αρτίως λαβών αφορμήν από επιχειρήσεις οικοδομείν αδεία του Δημάρχου, επί παραλίας τινος πλατείας, ήτις ως τεκμαίρεται είναι προωρισμένη διά τα τρόφιμα και κανονίζει παραπηγμάτων την ανέγερσιν, και ήτις, εκ παραπλησίων εγερθεισών ήδη οικοδομών και προαυλίων από πολλού χρόνου, σχεδόν εματαιώθη, παρήγγειλον τώ Δημάρχω να αναστείλλη την πρόοδον, και αναλαβών διαβιβάζω εις το Υπουργείον το μνησθέν Σχέδιον μετά της παρακλήσεως να επεξεργασθή αυτό και ευαρεστηθή να διατάξη τάχιον όσον τα δέοντα προς την εν αυστηρότητι εφαρμογήν του. Κρίνω δ’ αναγκαίον να παρατηρήσω ότι δεν πρέπει να επενεχθή η ελαχίστη τροποποίησις επ’ αυτού, ουχί κυρίως διότι η επεξεργασία θ’ αφήση επί πολύν χρόνον μετέωρον την πραγματοποίησιν και θα εγερθούν παράπονα, αλλά διότι γινώσκω εκ πείρας ότι αι επί των Σχεδίων τροποποιήσεις διαστρέφουσι πολλάκις τα εύ κείμενα. Κρίνω μόνον αναγκαίον να περιβληθή το Σχέδιον αυτό με την Βασιλικήν έγκρισιν, αν τοιαύτη δεν υπάρχη, Να τηρηθή το πρωτότυπον εις το Αρχείον του Υπουργείου και να γίνωσι δύο απαράλλακτα αυτού αντίγραφα, έν διά την Διεύθυνσιν του Μηχανικού και έν διά το Δημαρχείον.

Ευπειθέστατος

ο Νομάρχης Φθιωτιδοφωκίδος (Π. Νέγκας) και απόντος αυτού

Ο Γραμματεύς

Ν. Μαρίνος» (Εικ.1αβγ).

 

α

β

γ

Εικ.1αβγ. Το 433/21-01-1861 έγγραφο του Νομάρχη Φθιωτιδοφωκίδος προς το Υπουργείο Εσωτερικών με θέμα «Περί του εν εφαρμογή σχεδίου εν Στυλίδι» (πηγή: Γενικά Αρχεία του Κράτους).

 

Ο Παναγιώτης Νέγκας διορίστηκε Νομάρχης Φθιωτιδοφωκίδος με Βασιλικό διάταγμα της 7^ης Ιανουαρίου 1861 ( ΦΕΚ 9/Α/14-03-1861) ενώ ο Ν. Μαρίνος μετατέθηκε από την Εύβοια στη Φθιωτιδοφωκίδα με Βασιλικό διάταγμα της 11^ης Δεκεμβρίου 1860 (ΦΕΚ 6/Α/14-02-1861).

Ο Σταύρος Ελ. Καλογιάννης στη διδακτορική διατριβή του μεταφέρει την πληροφορία, ότι Βασιλικό διάταγμα σχετικό με «την τοπογραφική θέση της προκυμαίας και της παραλίας της κωμοπόλεως Στυλίδος» υπογράφηκε στις 31 Αυγούστου 1858 και συνοδευόταν από Σχέδιο, σύμφωνα με το Αρχείο Χαρτών. Το διάταγμα αυτό δεν δημοσιεύθηκε σε Φύλλο της Εφημερίδος Κυβερνήσεως, ούτε το Σχέδιο διασώθηκε στο Αρχείο Χαρτών. Η πληροφορία αυτή δεν κατέστη δυνατόν να διασταυρωθεί.

 

2. Το Σχέδιο του 1861.

Σε Βασιλικό διάταγμα της 2ας Ιουλίου 1861 με θέμα «Περί εγκρίσεως του Σχεδίου της κωμοπόλεως Στυλίδος» αναφέρεται επί λέξει: «...εγκρίνομεν, όπως η κωμόπολις Στυλίδος οικοδομηθή επί τη βάσει του συνημμένου και φέροντος την Ημετέραν έγκρισιν τοπογραφικού Σχεδίου...».(Εικ.2).

 

Εικ.2. Το Βασιλικό διάταγμα της 26^ης Ιουλίου 1861 «Περί εγκρίσεως του Σχεδίου της κωμοπόλεως Στυλίδος» (πηγή: Γενικά Αρχεία του Κράτους).

 

Είχε προηγηθεί στις 19 Μαΐου 1861 θετική εισήγηση του υπουργού Εσωτερικών Χαράλαμπου Χριστόπουλου προς τον Όθωνα. Ο υπουργός χρησιμοποίησε τα επιχειρήματα του Νομάρχη Φθιωτιδοφωκίδος Π. Νέγκα υπέρ της έγκρισης του Σχεδίου.

Το Βασιλικό διάταγμα δημοσιεύθηκε στο ΦΕΚ 27/Α/24-07-1861 ως εξής:

«ΔΙΑΤΑΓΜΑ

Περί εγκρίσεως του σχεδίου της κωμοπόλεως Στυλίδος.

ΟΘΩΝ

ΕΛΕῼ ΘΕΟΥ

ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ.

Επί τη προτάσει του Ημετέρου επί των Εσωτερικών Υπουργού εγκρίνομεν, όπως η κωμόπολις Στυλίδος οικοδομηθή επί τη βάσει του συνημμένου και φέροντος την Ημετέραν έγκρισιν τοπογραφικού Σχεδίου.

Ο Ημέτερος επί των εσωτερικών υπουργός θέλει δημοσιεύσει και εκτελέσει το παρόν Διάταγμα.

Εν Αθήναις, τη 2 Ιουλίου 1861.

Εν Ονόματι του Βασιλέως

η Βασίλισσα

ΑΜΑΛΙΑ

Χ.ΧΡΙΣΤΟΠΟΥΛΟΣ».

Το Βασιλικό διάταγμα υπογράφει ο «Επί των Εσωτερικών Υπουργός» Χαράλαμπος Χριστόπουλος και συνοδεύεται από το «Σχέδιον Στυλίδος» (Εικ.3).

 

 

Εικ.3. Το «Σχέδιον Στυλίδος» με κλίμακα 1/2.500. (πηγή: Σταύρος Ελ. Καλογιάννης, Σχέδια πόλεως και δημόσιος χώρος κατά την οθωνική περίοδο (1833-1862): ο σχεδιασμός των πόλεων μέσα από την Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, Τόμος ΙΙΙ, Ιωάννινα 2020, σελίδα 264).

 

Στο «Σχέδιον Στυλίδος» η κωμόπολη έχει σχεδιασθεί με βάση το Ιπποδάμειο σύστημα. Προβλέπονται μικρές επιχώσεις για τη διαμόρφωση του λιμανιού και της προκυμαίας. Αποτυπώνονται έξι ναοί, εκ των οποίων οι τρείς βρίσκονται σε κεντρικές πλατείες. Οι ναοί που αποτυπώνονται στο Σχέδιο είναι οι εξής:

-Χαμηλά στο Σχέδιο δίπλα στην παραλία ο ναός της Κοίμησης της Θεοτόκου, σήμερα στη διασταύρωση με την παλιά εθνική οδό και νότια της κεντρικής πλατείας.

-Κάτω δεξιά του Σχεδίου ο ναός της Αγίας Τριάδας, στη σημερινή οδό Κωστορίζου.

-Βορειότερα και αριστερά του Σχεδίου ο ναός του Αγίου Δημητρίου, στη σημερινή οδό Αγίου Δημητρίου.

-Ο μητροπολιτικός ναός του Αγίου Αθανασίου βρίσκεται λίγο βορειότερα από τους δύο προηγούμενους, σήμερα περικλείεται από τις οδούς Μητροπόλεως, Ζακούλα, Τσακάλου και Αθανασίου Διάκου.

-Βορειότερα του Αγίου Αθανασίου ο ναός του Αγίου Γεωργίου, στη σημερινή οδό Καναπίτσα.

-Δυτικά του μητροπολιτικού ναού του Αγίου Αθανασίου ο ναός του Αγίου Νικολάου, στη σημερινή οδό Λαμίας.

 

3. Οι δυσκολίες στην εφαρμογή του Σχεδίου του 1861.

Η εφαρμογή του Σχεδίου συνάντησε πολλές δυσκολίες. Το 1862, ένα χρόνο μετά την έγκρισή του, η Διεύθυνση Μηχανικού Φθιώτιδος και Φωκίδος με το 2285 έγγραφό της προς το Υπουργείο Εσωτερικών επισημαίνει ότι «...το Σχέδιον της Πόλεως Στυλίδος το εγκριθέν διά του από 1 Ιουλίου 1861 Β(ασιλικού) Διατάγματος παρουσιάζει πλείστας διαφοράς ως προς την οικοδομηθείσαν ώδε Πόλιν Στυλίδος....».

Ενδεικτικό των δυσκολιών εφαρμογής του, είναι η περίπτωση της αποπεράτωσης της οικοδόμησης κατοικίας από τον κάτοικο Στυλίδας Οδυσσέα Πάνου Κουτσοκέρα. Ο εν λόγω δημότης είναι εγγεγραμμένος στον εκλογικό κατάλογο του Δήμου Φαλάρων του 1865 ως εξής: «Αύξ(ων) αριθ(μός) 505, Όνομα και επώνυμον Οδυσσεύς Π. Κουτζουκέρας, Όνομα του πατρός Πάνος, Ηλικία 30, Επάγγελμα κτηματίας». Είναι γιός του αξιωματικού της Βασιλικής Φάλαγγας Πάνου Κουτσοκέρα[1].

Τα έγγραφα που διασώθηκαν για την υπόθεση Κουτσοκέρα είναι τα εξής:

-η με αριθμό 19852, ημερομηνία «Εν Στυλίδι 20 Σεπτεμβρίου 1861» και θέμα «Περί χορηγήσεως αδείας οικοδομής κ.λ. Μεταῤῥυθμήσεως παραπηγμάτων» αίτηση του Οδυσσέα Πάνου Κουτσοκέρα προς το «επί των Εσωτερικών Β(ασιλικόν) υπουργείον»».

-το με αριθμό 25725, ημερομηνία «Εν Στυλίδι 7 Δεκεμβρίου 1861» και θέμα «Περί αδείας οικοδομής» έγγραφο του Οδυσσέα Πάνου Κουτσοκέρα προς το «επί των Εσωτερικών Β(ασιλικόν) υπουργείον». Με το έγγραφο αυτό υπενθυμίζει στο υπουργείο την εξέταση του θέματός του. Αναφέρει σχετικά:

«...υπενθυμίζω υμίν, Κύριε Υπουργέ την πρό δύω μηνών διαβιβασθείσαν αίτησίν μου, περί αδείας προς αποπεράτωσιν της ημιτελούς εν Στυλίδι του Δήμου Φαλάρων της Φθιώτιδος οικοδομής μου, ήτις εμποδίσθη υπό του Κ. Δημάρχου πρό ενός σχεδόν έτους, ως αντιβαίνουσα το πρό τεσσάρων μηνών εγκριθέν σχέδιον της πόλεώς μας, εις ό κατά την παραλίαν προσδιορίσθησαν Δημοτικά Παραπήγματα, εφ’ ών πρό χρόνων ανηγέρθησαν αι λαμπρότεραι οικοδομαί, εν αίς και η κωλυομένη οικοδομή.

Παρακαλώ οία ευαρεστούμενον διατάξητε όσον οίον τε τάχιον την εξακολούθησίν της, καθόσον είναι άδικον ν’ αναβάλληται οικοδομή, καλλωπίζουσα την πόλιν μας, ενώ τα ήδη ευτελώς καταγραφόμενα παραπήγματα δύνανται να εγχαραχθώσιν εν τη παραλία, εν ή αι οικίαι δεν υπάρχουν, ως δημοτικά τα γήπεδα είθισται· το αντικείμενον είναι σπουδαίον και παρακαλώ ν’ αποφανθήτε οριστικώς ό,τι νόμιμον, περί της περί ής ο λόγος οικοδομής, διότι το υλικόν των θυρών και παραθύρων είναι εκτεθημένον εις κίνδυνον επί έν ως προέφην, έτος.

ευπειθέστατος

Οδ(υσσεύς) Κουτσου(κέρας) (Υπογραφή)».

-το με αριθμό 13853 και ημερομηνία «Λαμία τή 2 Ιανουαρίου 1862» έγγραφο του Νομάρχη Φθιωτιδοφωκίδος Παναγιώτη Μοναστηριώτη προς τον Διευθυντή του Μηχανικού του Νομού Φθιωτιδοφωκίδος.

-το με αριθμό 10619, ημερομηνία «εν Λαμία την 24 Ιανουαρίου 1862» και θέμα «Περί της διεκδικήσεως του εν Στυλίδι γηπέδου του Οδυσ(σέα) Π. Κουτσοκέρα» έγγραφο του Νομάρχη Φθιωτιδοφωκίδος προς το Υπουργείο Εσωτερικών.

-την με αριθμό 62, ημερομηνία «Εν Στυλίδι 22 Ιανουαρίου 1862» και θέμα «Περί του σχεδίου της πόλεως Στυλίδος» αναφορά προς τη Νομαρχία Φθιωτιδοφωκίδος του δημαστυνόμου Φαλάρων Αναστασίου Γ.Δ. Σκουμπουρδή. Ο εν λόγω δημαστυνόμος είναι εγγεγραμμένος ως κάτοικος Αχινού στον εκλογικό κατάλογο του Δήμου Φαλάρων του 1865 ως εξής: «Αύξ(ων) αριθ(μός) 807, Όνομα και επώνυμον Αναστάσιος Γ.Δ. Σκουμπουρδής, Όνομα του πατρός Γεώργιος, Ηλικία 40, Επάγγελμα κτηματίας». Διορίσθηκε δημαστυνόμος με Βασιλικό διάταγμα της 12^ης Οκτωβρίου 1861: «...διωρίσθη αστυνόμος του δήμου Φαλάρων ο κ. Α.Γ.Δ.Σκουμπουρδής» (ΦΕΚ 75/Α/25-11-1861). Το προηγούμενο έτος, με Βασιλικό διάταγμα της 30^ης Δεκεμβρίου 1860 «...διωρίσθη δήμαρχος μέν του δήμου Φαλάρων ο κ. Δ.Μανσόλας, δημαρχιακοί δε πάρεδροι οι κ. Αναγν. Θεοδώρου και Νικ. Α. Σακελλάρη.» (ΦΕΚ 6/Α/14-02-1861).

-τη με αριθμό 683 και ημερομηνία «εγένετο εν Λαμία τή 23 Ιανουαρίου 1862» έκθεση του Νομάρχη Φθιωτιδοφωκίδος. Η έκθεση έλαβε υπόψιν την αναφορά του δημαστυνόμου Φαλάρων Αναστασίου Γ.Δ. Σκουμπουρδή.

Η απόφαση για την αποπεράτωση της οικοδομής υπήρξε αρνητική. Η Διεύθυνση Μηχανικού Φθιωτιδοφωκίδος αναφέρει τα εξής:

«Αριθ. 596

Στις 18 Ιουνίου 1862

Επιστρέφεται δια της από 3 Φεβρουαρίου επιστολήν σας με την πληροφορίαν ότι απηγορεύθη η άδεια οικοδομής εις τον αναφερόμενον δημότην Οδυσσέα Πάνου 1^ον διότι η οικοδομή του αντίκειται(?) εις το εγκεκριμμένον της πόλεως σχέδιον και 2^ον διότι είναι εκκλησιαστικόν το οικόπεδον και η απαγόρευσις της οικοδομής ελήφθη και διά του από 11 Ιανουαρίου π(αρελθόντος) έ(τους) διά του 110 εγγράφου του οικον(ομικού) εφόρου Φθιώτιδος.

Λαμία τη 16 Ιουνίου 1862

Ο Διευθυντής Μηχανικού Φθιώτιδος

Λ(εωνίδας)Πάγκαλος

Υπολοχαγός».

Για τον υπολοχαγό Λεωνίδα Πάγκαλο η Μεγάλη Στρατιωτική και Ναυτική Εγκυκλοπαιδεία γράφει: «Πάγκαλος Λεωνίδας, ταγμ(ατάρχης) μηχ(ανικού), γεν(νηθείς) το 1824 εν Τριπόλει, απεβ(ίωσεν) 4 Οκτωβ(ρίου) 1879» (πηγή: ΜΣΝΕ 5, σελίδα 460).

Εκτός από την υπόθεση Κουτσοκέρα διασώθηκε και έγγραφο με αριθμό 18044, ημερομηνία «Αθήναι 7 Σεπτεμβρίου 1862» και θέμα «Επί της από 17 λήξαντος αναφοράς διαφόρων κατοίκων Στυλίδος, αιτούντων μεταρρύθμισιν του σχεδίου της πόλεώς των». Το έγγραφο στάλθηκε από το Υπουργείο Εσωτερικών προς τη Διεύθυνση Μηχανικού Φθιωτιδοφωκίδος.

 

4. Η επέκταση της «παραλίας πλατείας».

Με Βασιλικό διάταγμα της 4^ης Σεπτεμβρίου 1864 εγκρίθηκε η επέκταση της «παραλίας πλατείας»(Εικ.4).

 

 

Εικ.4. Το Βασιλικό διάταγμα της 4^ης Σεπτεμβρίου 1864 για την επέκταση της «παραλίας πλατείας» της Στυλίδας (πηγή: Γενικά Αρχεία του Κράτους).

 

Το Βασιλικό διάταγμα δημοσιεύθηκε στο ΦΕΚ 41/Α/23-09-1864 ως εξής:

«Περί επεκτάσεως της παραλίας πλατείας της πόλεως Στυλίδος.

ΓΕΩΡΓΙΟΣ Α΄.

ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ.

Επί τη προτάσει του Ημετέρου επί των Εσωτερικών Υπουργού, απεφασίσαμεν και διαττάτομεν.

Εγκρίνομεν την επέκτασιν της παραλίας πλατείας της πόλεως Στυλίδος, κατά το συνημμένον διάγραμμα, το φέρον την Ημετέραν επικύρωσιν.

Ο Ημέτερος επί των Εσωτερικών Υπουργός θέλει δημοσιεύσει και εκτελέσει το παρόν Διάταγμα.

Εν Αθήναις, την 4 Σεπτεμβρίου 1864.

ΓΕΩΡΓΙΟΣ

Α.ΚΟΥΜΟΥΝΔΟΥΡΟΣ».

Υπουργός εσωτερικών το 1864 ήταν ο γνωστός πολιτικός Αλέξανδρος Κουμουνδούρος.

 

5. Η ονομασία των πλατειών.

Με Βασιλικό διάταγμα της 24^ης Απριλίου 1868 (ΦΕΚ 22/Α/28-05-1868) και θέμα «Περί ονομασίας πλατειών εν Στυλίδι» εγκρίθηκε πράξη του Δημοτικού Συμβουλίου Φαλάρων για την ονομασία των τριών πλατειών της Στυλίδας ως εξής:

-η κεντρική πλατεία να ονομασθεί πλατεία Όλγας.

-η πλατεία στη θέση Στάμου βρύση να ονομασθεί πλατεία Διάκου.

-η πλατεία πλησίον του Δημοτικού σχολείου αρρένων να ονομασθεί πλατεία Οδυσσέως.

Το διάταγμα αναφέρει τα εξής:

«ΔΙΑΤΑΓΜΑ

Περί ονομασίας πλατειών εν Στυλίδι.

ΓΕΩΡΓΙΟΣ Α΄.

ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ.

Προτάσει του Ημετέρου επί των Εσωτερικών Υπουργού, λαβόντες υπ’ όψιν την υποβληθείσαν πράξιν του δημοτικού Συμβουλίου Φαλάρων, εγκρίνομεν να ονομασθώσιν αι εν τη κωμοπόλει Στυλίδος πλατείαι ως εξής.

1. Η μέν κεντρική «πλατεία Όλγας» κατά το όνομα της Βασιλίσσης και αγαπητής Ημών συζύγου.

2. Η κατά την θέσιν Στάμου Βρύσι «πλατεία Διάκου» και

3. Η εγγύς του δημοτικού σχολείου των αρρένων «πλατεία Οδυσσέως».

Ο Ημέτερος επί των Εσωτερικών Υπουργός δημοσιεύσει και εκτελέσει το παρόν Διάταγμα.

Εν Αθήναις, την 24 Απριλίου 1868.

ΓΕΩΡΓΙΟΣ

Δ.Γ.ΒΟΥΛΓΑΡΗΣ».

Υπουργός εσωτερικών είναι ο διατελέσας και πρωθυπουργός Δημήτριος Γ. Βούλγαρης.

 

6. Η τροποποίηση του Σχεδίου το 1869.

Με Βασιλικό διάταγμα της 6^ης Ιουνίου 1869 (ΦΕΚ 28/Α/14-07-1869) και θέμα «Περί τροποποιήσεως του διαγράμματος ῥυμοτομίας της πόλεως Στυλίδος» εγκρίθηκαν τροποποιήσεις στο Σχέδιο της Στυλίδας στην πλατεία της εβδομαδιαίας αγοράς.

Αναφέρει το διάταγμα:

«ΔΙΑΤΑΓΜΑ

Περί τροποποιήσεως του διαγράμματος ῥυμοτομίας της πόλεως Στυλίδος.

ΓΕΩΡΓΙΟΣ Α΄.

ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ.

Προτάσει του Ημετέρου επί των Εσωτερικών Υπουργού, εγκρίνομεν, όπως, εις το παράρτημα του σχεδίου της πόλεως Στυλίδος, το κυρωθέν δι’ ημετέρου Διατάγματος της 4 Σεπτεμβρίου 1864, επενεχθώσιν αι δι’ ερυθρού χρωστήρος σημειούμεναι τροποποιήσεις επί της πλατείας της εβδομαδιαίας αγοράς.

Ο αυτός Υπουργός δημοσιεύσει και εκτελέσει το παρόν Διάταγμα.

Εν Αθήναις, την 6 Ιουνίου 1869.

ΓΕΩΡΓΙΟΣ

Θ.Α.ΖΑΪΜΗΣ».

Υπουργός εσωτερικών είναι ο διατελέσας και πρωθυπουργός Θρασύβουλος Α. Ζαΐμης.

 

7. Το χαμένο Σχέδιο, η αναζήτησή του και η αντικατάσταση με αντίγραφο.

Στις αρχές του 1868 το εγκεκριμένο Σχέδιο παραδόθηκε στους αξιωματικούς του Μηχανικού Αναστάσιο Πάνο, Χατζερή και Χαράλαμπο Χρυσοβέργη. Οι εν λόγω αξιωματικοί είχαν μεταβεί στη Λαμία και τη Στυλίδα, προκειμένου να επιμεληθούν την οχύρωση των δύο πόλεων, ενόψει πιθανού πολέμου με τη γειτονική Οθωμανική αυτοκρατορία. Στη συνέχεια, ο Δήμαρχος Φαλάρων Ανδρέας Κλάρας αναζήτησε το Σχέδιο στη Νομαρχία και τη Διεύθυνση Μηχανικού αλλά δεν το βρήκε. Ο Νομάρχης Φθιωτιδοφωκίδος Γ. Μπουρζουκίδης, με την υπόνοια της απώλειας και αναζητώντας το Σχέδιο, έστειλε έγγραφο με αριθμό 11089, ημερομηνία 24 Δεκεμβρίου 1869 και θέμα «Περί του Σχεδίου της Κωμοπόλεως Στυλίδος» προς το Υπουργείο Εσωτερικών (Εικ.5αβ). Μεταξύ άλλων, στο έγγραφο παρακαλεί σε περίπτωση απώλειας του Σχεδίου για την αποστολή αντιγράφου προς εφαρμογή του από το Δήμο Φαλάρων.

 

α

β

Εικ.5αβ. Το 11089/24-12-1869 έγγραφο του Νομάρχη Φθιωτιδοφωκίδος προς το Υπουργείο Εσωτερικών (πηγή: Γενικά Αρχεία του Κράτους).

Το έγγραφο αναφέρει τα εξής:

«Αριθ. 11089

Εν Λαμία τη 24 Δεκεμβρίου 1869

Προς το επί των Εσωτερικών Υπουργείον

Περί του Σχεδίου της Κωμοπόλεως Στυλίδος.

Το σχέδιον της Κωμοπόλεως Στυλίδος κατά τάς αρχάς του λήγοντος έτους, ότε είχον μεταβή ενταύθα προς διαχάραξιν οχυρωμάτων εν τη πόλει Λαμίας και τη Κωμοπόλει Στυλίδος, Οι κύριοι αξιωματικοί του Μηχανικού Πάνος, Χατζερής, και Χρυσοβέργης, παρεδόθη, καθ’ ως παρά των υπαλλήλων του Γραφείου της ής προΐσταμαι Νομαρχίας έχω πληροφορίας, εις αυτούς, αλλά μετά ταύτα ζητηθέν υπό του Δημάρχου Φαλάρων δεν ευρέθη ούτε εν τω Γραφείω της Νομαρχίας ούτε εν τώ της Διευθύνσεως Μηχανικού.

Επειδή όμως είναι ενδεχόμενον ἢ εις χείρας των μνησθέντων Κυρίων Αξιωματικών να ευρίσκηται το σχέδιον τούτο, ἢ παραδοθέν εις την ενταύθα Διεύθυνσιν του Μηχανικού υπεβλήθη είτε λόγω υπηρεσίας είτε εκ παραδρομής προς το Υπουργείον, παρακαλώ αυτό να εξετασθή μήπως υπάρχει εν τῷ Αρχείω του, ἢ να ζητηθή παρά των διαληφθέντων Κ^ων Αξιωματικών, και μοί αποσταλεί· άλλως ευαρεστηθή να μοί πέμψη αντίγραφον αυτού, εφόσον είνε λίαν αναγκαίον διά την ακριβή αυτού εφαρμογή εις την Δημοτικήν αρχήν Φαλάρων.

Ευπειθέστατος

Ο Νομάρχης Φθιώτιδος κλπ.

Γ.Μπουρζουκίδης»

Ο Γ. Μπουρζουκίδης διορίσθηκε Νομάρχης Φθιωτιδοφωκίδος με Βασιλικό διάταγμα της 8^ης Νοεμβρίου 1868 (ΦΕΚ 17/Α/01-04-1869). Το 1852 ήταν Έπαρχος των Σπετσών.

Για τους αναφερομένους αξιωματικούς του Μηχανικού Πάνο, Χατζερή, και Χρυσοβέργη η Μεγάλη Στρατιωτική και Ναυτική Εγκυκλοπαιδεία αναφέρει:

1) «Πάνος Αναστάσιος αντισυντ(αγματάρχης) μηχ(ανικού), γεν(νηθείς) το 1812 εν Ιωαννίνοις, απεστρ(ατεύθη) 2 Ιουν(ίου) 1873» (πηγή: ΜΣΝΕ 5, σελίδα 472).

2) για τον Χατζερή δεν υπάρχουν πληροφορίες.

3) «Χρυσοβέργης Χαράλαμπος συντ(αγματάρχης) μηχ(ανικού), γεν(νηθείς) το 1821 εν Θράκη, διετέλεσεν επιθ(εωρητής) μηχανικού, καθηγητής στρ(ατιωτικής) σχολής, πρόεδρος στρατοδικείου κ.λ.π. απεστρ(ατεύθη) 14 Δ(εκεμ)βρίου 1890, προαχθείς εις υποστρ(άτηγον) απεβ(ίωσεν) εν Αθήναις» (πηγή: ΜΣΝΕ 6, σελίδα 616).

Το Υπουργείο Εσωτερικών έστειλε το έγγραφο στο Ημίταγμα Σκαπανέων για να ερωτηθεί ο αντισυνταγματάρχης Αναστάσιος Πάνος για την τύχη του Σχεδίου. Αριστερά στην πρώτη σελίδα του εγγράφου, με διαφορετικό γραφικό χαρακτήρα σημειώνεται:

«Εις την 4 Ιαννουαρ(ίου) (18)70

Αριθ. 42

Διαβιβάζεται επί επιστροφή προς το Ημίταγμα των Σκαπανέων διά να ερωτηθή ο Αντισυνταγ(ματάρχης) Κ^ος Α. Πάνος εάν έλαβεν το υπό την προεδρείαν 2^ου επιτροπή το περί οὗ πρόκειται σχέδιον και εάν γνωρίζη που παρεδόθη.

Αθήναι, 2 Ιανουαρίου 1870

Εντολή του Υπουργού των Εσωτερ(ικών)

Ο Τμηματάρχης

Εμμ(ανουήλ).Αρβανητάκης»

Δύο μήνες αργότερα ο Νομάρχης απέστειλε νέο έγγραφο με αριθμό 2068, ημερομηνία 13 Μαρτίου 1870 και θέμα «Περί αποστολής αντιγράφου του σχεδίου της πόλεως Στυλίδος» (Εικ.6αβ), επισυνάπτοντας και αναφορά του Δημάρχου Φαλάρων για το θέμα.

 

α

β

Εικ.6αβ. Το 2068/13-03-1870 έγγραφο του Νομάρχη Φθιωτιδοφωκίδος προς το Υπουργείο Εσωτερικών (πηγή: Γενικά Αρχεία του Κράτους).

 

Το νέο έγγραφο αναφέρει τα εξής:

«Αριθ. 2068

Εν Λαμία την 13 Μαρτίου 1870

Προς το επί των Εσωτερικών Υπουργείον

Περί αποστολής αντιγράφου του σχεδίου της πόλεως Στυλίδος.-

Επί της εγκλείστου υποβαλλομένης υπ’ αριθ. 204 πρωτογράφου αναφοράς του Δημάρχου Φαλάρων, θέλει ευαρεστηθή να παρατηρήση το Υπουργείον ότι το σχέδιον της πόλεως Στυλίδος παραδοθέν κατά το 1868 έτος προς τον Ταγματάρχην του Μηχανικού Κ. Πάνον απωλέσθη.-

Παρακαλείται επομένως το Υπουργείον, καθ’ ότι το ειρημένον σχέδιον είναι λίαν αναγκαίον, εξακολουθούσης της ανεγέρσεως οικιών, κατασκευής οδών, πλατείων κτλ. εν τῇ Κωμοπόλει Στυλίδος, να διατάξη όπως ληφθή επίσημον αντίγραφον εκ του εν τώ Γραφείω αυτού υπάρχοντος πρωτοτύπου του σχεδίου τούτου αναλαμβάνοντος προθύμως του Δήμου Φαλάρων ν’ αποδώση την δέουσαν αμοιβήν προς τον εργασθησόμενον προς τον σκοπόν τούτον Μηχανικόν, άμα διατάξη το Υπουργείον περί αυτού.

Ευπειθέστατος

Ο Νομάρχης Φθιώτιδος κλπ.

Γ.Μπουρζουκίδης»

Ο Δήμαρχος Φαλάρων Ανδρέας Κλάρας, στην αναφορά του της 6^ης Μαρτίου 1870 με θέμα «Περί του σχεδίου της πόλεως Στυλίδος», ανέφερε ότι το Σχέδιο αναζήτησε στο υπουργείο στην Αθήνα και ο Σωτήριος Σκουμπουρδής χωρίς όμως αποτέλεσμα. Στον εκλογικό κατάλογο του Αχινού του έτους 1865 είναι εγγεγραμμένος με α/α 869 ο Σωτήριος Σκουμπουρδής του Παναγιώτη ετών 40 και επάγγελμα κτηματίας (βλέπε στην ανάρτηση “Εκλογικός κατάλογος Αχινού του Δήμου Φαλάρων Φθιώτιδας του 1865”).

Ο Σωτήριος Σκουμπουρδής διαβεβαίωσε ότι υπάρχει το πρωτότυπο Σχέδιο στο Υπουργείο Εσωτερικών. Για το λόγο αυτό ο Δήμαρχος Φαλάρων παρακαλεί να αποσταλεί το συντομότερο δυνατό αντίγραφο του πρωτοτύπου. Αναφέρει ότι τα έξοδα για τη δημιουργία του αντιγράφου θα βαρύνουν την κοινότητα Στυλίδας (Εικ.7αβ).

  

α

β

Εικ.7αβ. Η 204/06-03-1870 αναφορά του δημάρχου Φαλάρων προς το Νομάρχη Φθιωτιδοφωκίδος (πηγή: Γενικά Αρχεία του Κράτους).

 

Η αναφορά του δημάρχου Φαλάρων αναφέρει τα εξής:

«Αριθ. 204

Εν Στυλίδι την 6^ην Μαρτίου 1870

Προς την Δ(ιεύθυν)σιν Νομαρχίας Φθιωτιδοφωκίδος

Περί του σχεδίου της πόλεως Στυλίδος.

Το σχέδιον της πόλεως Στυλίδος του υφ’ ημάς δήμου, ως είναι γνωστόν εκ της Β(ασιλικής) Νομαρχίας, παρεδόθη άλλοτε εις τον Ταγματάρχην του μηχανικού Αναστ(άσιον) Πάνον μεταβάντα ενταύθα όπως ενεργήση την οχύρωσιν της πόλεώς μας, επικειμένου τότε πολέμου μετά της ομόρου επικρατείας.

Κατόπιν διά της υπηρεσίας εφροντίσαμεν όπως αναλάβωμεν αυτό, δυστυχώς όμως δεν ηδυνήθημεν να μάθωμεν πού τούτο ευρίσκεται.

Τον κύριον Σωτήριον Σκουμπουρδήν μεταβάντα από πολλού εις Αθήνας είτα και μετά εισέτι, επιφορτίσαμεν όπως φροντίση εις Αθήνας διά την ανεύρεσίν του· ούτος όμως μας πληροφορεί ήδη δι’ επιστολής του ότι καίτοι καταβαλών πλείστας όσας προσπαθείας δεν ηδυνήθη να το ανεύρη εν τώ υπουργείω των Εσωτερικών εις το οποίον επικαλείτο ότι περιήλθε· εκ τούτου δε εξάγεται ότι το εν λόγω σχέδιον κατά πάσαν βεβαιότητα, απωλέσθη.

Επειδή δε ο αυτός Κ^ος Σκουμπουρδής┌προσθέτως μας βεβαιοί┐ ότι εν τώ υπουργείω των εσωτερικών υπάρχει το πρωτότυπον του απολεσθέντος σχεδίου της πόλεως Στυλίδος, Παρακαλούμεν την Β(ασιλικήν) ενταύθα Νομαρχίαν, ίνα ευαρεστουμένην, λάβη την δέουσαν πρότασιν όπως δι’ εξόδων της κοινότητος Στυλίδος ληφθή εκ του πρωτοτύπου του απωλεσθέντος και μάς αποσταλή όσον ταχύτερον, αντίγραφον αυτού. καθόσον τούτο είναι το παράπαν αναγκαίον και χρήσιμον εις τε την υπηρεσίαν μας και την κοινότητα.

Διαβεβαιώσατε δε τον συντάξαντα το αντίγραφον αυτό με τον πλέον επισημότερον και θετικότερον τρόπον ότι ουδεμία δυσκολία θέλει αναστηθή εις επί πληρωμή των συμβησομένων εξόδων ως και της αντιμισθίας του σε οποιανδήποτε μορφή και αν αμοιβή ούτος.

Ευπειθέστατος

Ο Δήμαρχος Φαλάρων

Α. Κλάρας».

Εν τέλει, το θέμα είχε αίσια κατάληξη με την αποστολή αντιγράφου από το Υπουργείο Εσωτερικών προς το Νομάρχη με την εντολή να παραδοθεί στον Δήμαρχο Φαλάρων. (Εικ.8).

 

 

Εικ.8. Το 7118/30-03-1870 έγγραφο του Υπουργείου Εσωτερικών με την αποστολή αντιγράφου του Σχεδίου Στυλίδας (πηγή: Γενικά Αρχεία του Κράτους).

 

Το έγγραφο του Υπουργείου Εσωτερικών με την αποστολή του αντιγράφου του Σχεδίου αναφέρει τα εξής:

«Αριθ. 7118

Περί διαγράμματος της πόλεως Στυλίδος.-

Προς τον Νομάρχην Φθιώτιδος

Εις απάντησιν της υπ’ Αριθ(μόν) 2068 αναφοράς σας αποστέλλομεν υμίν, Κύριε Νομάρχα, αντίγραφον του εγκεκριμένου διαγράμματος ῥυμοτομίας της πόλεως Στυλίδος προσηκόντως δεδηλωμένον διά να παραδωθή προς τον Δήμαρχόν Φαλάρων.

Αθήναι την 30 Μαρ(τίου) 1870

Ο Υπουργός

(Υπογραφή)».

Παρά την αποστολή αντιγράφου του Σχεδίου στο Δήμαρχο Φαλάρων, το Υπουργείο Εσωτερικών με το με αριθμό 19311 έγγραφό του της 25^ης Ιουλίου 1870 και θέμα «Περί παραδόσεως διαγράμματος» συνέχισε την προσπάθεια ανεύρεσης του χαμένου Σχεδίου. Το έγγραφο απευθύνεται στον αντισυνταγματάρχη Μηχανικού Αναστάσιο Πάνο και αιτείται την παράδοση του Σχεδίου, το οποίο ο ίδιος κατείχε, στον εργοστασιάρχη Παναγιώτη Αγαθοκλή (Εικ.9).

 

Εικ.9. Το 19311/25-07-1870 έγγραφο του Υπουργείου Εσωτερικών προς τον αντισυνταγματάρχη Μηχανικού Αναστάσιο Πάνο (πηγή: Γενικά Αρχεία του Κράτους).

 

Το έγγραφο προς τον αντισυνταγματάρχη Αναστάσιο Πάνο αναφέρει:

«Αριθ. 19311

Προς τον Αντισυνταγματάρχην του Μηχανικού Κ^ον Α. Πάνον

Περί παραδόσεως διαγράμματος

Ότι δεν θέλει είναι χρήσιμον εις την ανατεθείσαν υμίν υπηρεσίαν το διάγραμμα της Στυλίδος όπερ παρελάβατε παρά του τμήματος των δημοσίων έργων, θέλετε παραδώση αυτό, Κύριε Αντισυνταγματάρχα, εις τον εργοστασιάρχην Π. Αγαθοκλήν.

Αθήναι την 25 Ιουλίου 1870

Εν ονόματι του Υπουργού

Ο τμηματάρχης

(Υπογραφή)»

 

8. Η παραχώρηση στον Κ.Π.Αγαθοκλή «εθνικών γαιών δι’ ανέγερσιν βιομηχανικού καταστήματος εν Στυλίδι» και η χορήγηση άδειας περιτοιχίσεως και οικοδομής.

Με το Βασιλικό διάταγμα της 21^ης Δεκεμβρίου 1869 (ΦΕΚ 5/Α/23-02-1870) και θέμα «Περί παραχωρήσεως εις τον Κ.Π.Αγαθοκλέα εθνικών γαιών δι’ ανέγερσιν βιομηχανικού καταστήματος εν Στυλίδι.» παραχωρήθηκαν εθνικές γαίες στον Κ.Π.Αγαθοκλή για την ανέγερση του βιομηχανικού συγκροτήματός του[2].

Το Βασιλικό διάταγμα αναφέρει:

«ΔΙΑΤΑΓΜΑ

Περί παραχωρήσεως εις τον Κ.Π.Αγαθοκλέα εθνικών γαιών δι’ ανέγερσιν βιομηχανικού καταστήματος εν Στυλίδι.

ΓΕΩΡΓΙΟΣ Α΄.

ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ.

Ιδόντες το άρθρον 3 του ΤΞΕ΄. Νόμου της 21 Νοεμβρίου ε.ε. περί εγγυήσεως του δημοσίου υπέρ του Κ. Π. Αγαθοκλέους προς πραγματοποίησιν δανείου.

Επί τη κοινή προτάσει των Ημετέρων επί των Εσωτερικών και Οικονομικών Υπουργών, ανακαλούντες το από 11 Δεκεμβρίου 1869 Ημέτερον Διάταγμα, απεφασίσαμεν και διατάσσομεν.

Εγκρίνομεν την προς τον Κ.Π.Αγαθοκλέα παραχώρησιν των εθνικών γαιών των κειμένων εντός του εν τώ συνυποβληθέντι διαγράμματι σημειουμένου τετραγώνου, Α,Β,Γ,Δ, και συγκειμένων εκ θαλασσίου τέλματος και μη, όπως ούτος χερσώση και χρησιμοποιήση ταύτας προς ανέγερσιν των αποθηκών του Καταστήματος, περί ού διαλαμβάνει το άρθρο 1 του ανωτέρω ειρημένου Νόμου ΤΞΕ΄.

Το παραχωρούμενον τετράγωνον οροθετείται προς ανατολάς με πλατείαν, προς μεσημβρίαν με πλατείαν και θάλασσαν, προς δυσμάς με θάλασσαν και προς άρκτον με θάλασσαν και οδόν, προσδιορίζεται δε το μέν άκρον της μεσημβρινής πλευράς του τετραγώνου διά μήκους εκατόν τριάκοντα τεσσάρων μέτρων (134) από της ανατολικομεσημβρινής γωνίας Γ του ήδη υπάρχοντος κτιρίου του αυτού Αγαθοκλέους, το δε άκρον της ανατολικής πλευράς διά μήκους εκατόν είκοσι τριών μέτρων (123) από της αυτής γωνίας· αι δε δυτική και αρκτική πλευραί εισίν ίσαι προς τάς απέναντι αυτών.

Οι αυτοί Υπουργοί θέλουσι δημοσιεύσει και εκτελέσει το παρόν Διάταγμα, εφ’ όσον εκάστω ανήκει.

Εν Αθήναις τη 21 Δεκεμβρίου 1869.

ΓΕΩΡΓΙΟΣ.

Οι Υπουργοί

Επί των Εσωτερικών Θ.Α.ΖΑΪΜΗΣ.

Επί των Οικονομικών Α.ΑΥΓΕΡΙΝΟΣ.»

Ως προς τον γεωγραφικό προσανατολισμό, με τους όρους μεσημβρία και άρκτος ονομαζόταν τότε ο νότος και ο βορράς αντίστοιχα.

Υπουργός Οικονομικών είναι ο Ανδρέας Αυγερινός, διατελέσας και Πρόεδρος της Βουλής.

Με το έγγραφο 13742 της 2ας Ιουνίου 1870, το οποίο διαβιβάσθηκε στη Διεύθυνση Μηχανικού Φθιώτιδος και υπογράφει ο Υπουργός Εσωτερικών Θρασύβουλος Ζαΐμης, χορηγείται άδεια περιτοίχισης και οικοδομής στον Κ.Π.Αγαθοκλή.

Αξίζει να επισημανθεί ότι στο κείμενο του προαναφερθέντος εγγράφου υπάρχουν προσθήκες από δεύτερο γραφικό χαρακτήρα με το σύμβολο + (Εικ.10).

 

Εικ.10. Το 13742/02-06-1870 έγγραφο του Υπουργείου Εσωτερικών για τη χορήγηση «αδείας περιτοιχίσεως και οικοδομής» στον Κ.Π.Αγαθοκλή (πηγή: Γενικά Αρχεία του Κράτους).

 

Το έγγραφο αναφέρει τα εξής:

«Αριθ(μός) 13742

Ο πολίτης Κ.Π.Αγαθοκλής αναφέρει ότι ο Διευθυντής του Μηχανικού Φθιώτιδος δεν ηθέλησεν να προσδιορίση αυτώ τα αποδεικτικά της γραμμής κατά το σχέδιον Στυλίδος.- +ήτις αντίκειται εις το ειρημένον διάγραμμα.

Διαβιβάζεται προς την Διεύθυνσιν του Μηχανικού Φθιώτιδος + +παραγγειλλαμμένην να χορηγήση προς τον αναφερόμενον την άδειαν περιτοιχίσεως και οικοδομής του παραχωρηθέντος αυτώ τόπου

εφαρμόζων ακριβώς τάς κατ’ εκείνον το μέρος οικοδομικάς γραμμάς του εγκεκριμένου διαγράμματος ῥυμοτομίας εις πόλιν της Στυλίδος, μη παραβαίνοντος υπόψιν την υφισταμένην οικοδομήν η και εν τω συνημμένω αυτώ σχεδίω.

Αθήναι την 2 Ιουνίου 1870

Ο Υπουργός

Θ.Α. Ζαΐμης».

 

9. Η τροποποίηση αποσπάσματος Σχεδίου του 1907.

Με Βασιλικό διάταγμα της 5^ης Ιουνίου 1907 (ΦΕΚ 112/Α/12-05-1907) και θέμα «Περί εγκρίσεως αποσπάσματος του σχεδίου της κωμοπόλεως Στυλίδος» εγκρίθηκε τροποποίηση του Σχεδίου της Στυλίδας, αφού ελήφθη υπόψιν το υπ’ αριθμ. 44(1905) ψήφισμα του δημοτικού συμβουλίου Φαλάρων.

Το διάταγμα αναφέρει:

«Περί εγκρίσεως αποσπάσματος του σχεδίου της κωμοπόλεως Στυλίδος.

ΓΕΩΡΓΙΟΣ Α΄.

ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ.

Προτάσει του Ημετέρου επί των Εσωτερικών Υπουργού, ιδόντες το υπ’ αριθ. 44(1905) ψήφισμα του δημοτικού συμβουλίου Φαλάρων, εγκρίνομεν το υποβληθέν και διά της Ημετέρας υπογραφής περιβληθέν απόσπασμα εκ του εγκεκριμένου σχεδίου της κωμοπόλεως Στυλίδος, τροποποιούν αυτό ως δι’ ερυθρών γραμμών εν αυτώ δείκνυται.

Ο αυτός Υπουργός δημοσιεύσει και εκτελέσει το παρόν διάταγμα.

Εν Αθήναις τη 5 Ιουνίου 1907.

ΓΕΩΡΓΙΟΣ

Ο επί των Εσωτερικών Υπουργός

Ν.Π.ΚΑΛΟΓΕΡΟΠΟΥΛΟΣ».

Υπουργός εσωτερικών είναι ο διατελέσας και πρωθυπουργός Νικόλαος Π. Καλογερόπουλος.

 

 

ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

[1] Ο κάτοικος Στυλίδας Πάνος Κουτσοκέρας υπήρξε αγωνιστής του 1821 και μετά την απελευθέρωση διορίσθηκε αξιωματικός της Βασιλικής Φάλαγγος. Το όνομά του συνδέεται με το λιβάδι των Δρίστελλων. Τα Δρίστελλα είχε αγοράσει από τον Οθωμανό Αχμέτ αγά ο τσέλιγκας Γεώργιος Πεπόνας, καταβάλλοντας 42.200 γρόσια. Ο Πάνος Κουτσοκέρας, ισχυριζόμενος ότι είναι το χωριό καταγωγής του, ανάγκασε το 1837 τον Γεώργιο Πεπόνα να του πουλήσει το μισό μερίδιο. Στο συμβόλαιο το μερίδιο που αγόρασε, το έγραψε στο όνομα της γυναίκας του Μαρίας Ευσταθίου Μανταροπούλας ή Λιοτύρη κατοίκου Στυλίδας αντί 6.286 δραχμών. Η κίνησή του αυτή πραγματοποιήθηκε, διότι ο ίδιος, ως αξιωματικός της Βασιλικής Φάλαγγας, ανήκε στην κατηγορία των αξιωματικών που το κράτος τους είχε παραχωρήσει σύνταξη για τη συμμετοχή τους στην επανάσταση του 1821 και όχι κτήματα (γαίες). Στην άλλη κατηγορία αξιωματικών παραχωρούνταν κτήματα (Νόμος «Περί παραχωρήσεως εθνικών γαιών εις τούς φαλαγγίτας», ΦΕΚ 1/Α/01-01-1838. Βλέπε περισσότερα στη διδακτορική διατριβή: Δημήτρης Γ. Μαλέσης, Ο ελληνικός στρατός στην πρώτη οθωνική δεκαετία (1833-1843). Πολιτική οργάνωση και πελατειακές σχέσεις, Αθήνα 1992, σελίδες 204-210).

Το 1860 τα Δρίστελλα περιήλθαν στο γιό του Πάνου Κουτσοκέρα, τον Οδυσσέα. Αυτός με συμβόλαιο του 1902 το έδωσε προίκα στον Χαράλαμπο Ευταξία, σύζυγο της κόρης του Χαρίκλειας. [βλέπε: Θωμάς Γ. Καλοδήμος, Η πρώτη έγγειος ιδιοκτησία Σαρακατσαναίων στη Φθιώτιδα, σελίδες 205-216. Άρθρο στα Πρακτικά 2^ου Συνεδρίου Φθιωτικής Ιστορίας (Ιστορία-Αρχαιολογία-Λαογραφία), 20-21 Σεπτεμβρίου 2003, Λαμία 2005. Για τον Πάνο Κουτσοκέρα πληροφορίες στις σελίδες 211-214.].

[2] Για το βιομηχανικό συγκρότημα του Κ.Π.Αγαθοκλή βλέπε στην ανάρτηση: “Οδηγός της Λαμίας του έτους 1875 και το βιομηχανικό συγκρότημα «Η Φθιώτις» του «Κ.Π.Αγαθοκλής και Σία» στη Στυλίδα”. Για τις αρχικές δυσκολίες λειτουργίας του εργοστασίου και τα εμπόδια από τον Δήμαρχο Φαλάρων βλέπε στην ανάρτηση: “Δύο αιτήματα για πολιτική παρέμβαση του βουλευτή και προέδρου της Βουλής Δημητρίου Χατζίσκου στο Δήμο Φαλάρων”.

 

 

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1. Γενικά Αρχεία του Κράτους: «Σχέδια νομού Φθιωτιδοφωκίδος, φάκελος 31».

2. Εθνικό τυπογραφείο.

3. Σταύρος Ελ. Καλογιάννης, Σχέδια πόλεως και δημόσιος χώρος κατά την οθωνική περίοδο: (1833-1862): ο σχεδιασμός των πόλεων μέσα από την Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, Τόμοι Ι, ΙΙ, ΙΙΙ, Ιωάννινα 2020.