Ενθύμιση αγοράς του χωριού Μπεκή (σήμερα Σταυρός) Φθιώτιδας και αγοραπωλησία οικοπέδου το 1857

                                                                                                                    Στη μνήμη του Γιάννη Μακρή

 Α. Ενθύμιση αγοράς του χωριού Μπεκή

Από τον αείμνηστο Γιάννη Μακρή λάβαμε παλαιότερα, μέσω ηλεκτρονικής αλληλογραφίας, δύο σελίδες καταστίχου του Ευθυμίου Δ. Καραναστασόπουλου (Εικ.1αβ). Στην δεύτερη σελίδα καταγράφεται ενθύμηση αγοράς του χωριού Μπεκή.

α

β

Εικ.1αβ. Οι δύο σελίδες του καταστίχου (πηγή: ΓΑΚ Φθιώτιδας).

 

Ειδικότερα, στις δύο σελίδες του καταστίχου αναφέρονται τα εξής:

Σελίδα 1

Κατάστιχον κ(αι) ε(ν)θιμιος

Σελίδα 2

Την 13 Νοεμβρίου 1865 ημέραν Σαβάτου

Κατάστιχον του Ευθυμίου Δ.

Καραναστάσοπολον

Κάνο Τήν ενθίμισιν διά τα

χοράφια Τού χορίου Μπεκή

τόν τήμαχίων καί μιρασεϊές

Και έγινε ϊ αγορά του χορίον

Μπεκή εις του χίλιαοκτακόσι(α)

πένι(ν)τα επτα  Καρα(ΥΠΟΓΡΑΦΗ) 1857

 

 

Εικ.2. Οικογένεια Καραναστάση (επιχρωματισμένη φωτογραφία). (πηγή: Ομάδα στο facebook «Σταυρός Λαμίας»).

 

Ως προς το επώνυμο πρέπει να σημειωθεί ότι το ορθό είναι Καραναστάσης αντί Καραναστασόπουλος. Είναι γνωστό ότι την εποχή αυτή υπήρξε τάση από πολλούς γραφείς να προσθέτουν στο τέλος πολλών επωνύμων την κατάληξη -όπουλος χάριν ευφωνίας, όπως θεωρούσαν. Ο Καραναστάσης Ευθύμιος του Δήμου (1829-;) είναι εγγεγραμμένος στον εκλογικό κατάλογο του Δήμου Λαμιέων του έτους 1879 με α/α 1830, δηλώνει επάγγελμα γεωργός και ενεστώσα διαμονή του τη Μπεκή.

 

Β. Αγορά γης στη Μπεκή από τον Δημήτριο Κωνσταντίνου ή Γκέκα

Το έτος 1857 υπήρξε στην ιστορία της Μπεκής έτος αγοραπωλησιών γης. Από τον Ιανουάριο έως τον Ιούλιο πραγματοποιήθηκε αγορά γης από αγοραστές ντόπιους ή καταγομένους από την ευρύτερη περιοχή. Πωλητές ήταν οι κληρονόμοι του τσιφλικά Δημητρίου Κεμπρέκου. Μεταξύ των αγοραστών ήταν και ο πρόγονός μου, από την πλευρά της μητέρας μου, αγροφύλακας Δημήτριος Κωνσταντίνου ή Γκέκας (1802 ή 1805-;). Σύμφωνα με την οικογενειακή παράδοση αρχικά κατοικούσε στον κτηνοτροφικό οικισμό Γρεβενό που βρισκόταν κοντά στην ομώνυμη κορυφή της Οίτης Γρεβενό (υψ. 2.114 μ.). Ο οικισμός το 1897 προσαρτήθηκε στον Δήμο Ηρακλειωτών και το 1908 καταργήθηκε.

Ο Δημήτριος Κωνσταντίνου ή Γκέκας είναι εγγεγραμμένος στον εκλογικό κατάλογο του Δήμου Ηρακλειωτών του έτους 1865 στο κεφάλαιο «17.Μετανάσται και Σκηνίται Δημόται» με α/α 792 ως Δημήτριος Γκέκας του Γκέκα και δηλώνει επάγγελμα ποιμήν. Στον ίδιο εκλογικό κατάλογο είναι εγγεγραμμένοι οι γιοί του Ευστάθιος (1843-;) με α/α 797 και Αθανάσιος (1834-;) (προπάππος από τη μητέρα μου) με α/α 778. Και οι δύο δηλώνουν επάγγελμα ράπτης.

Το 1870 είναι εργάτης ενώ στον εκλογικό κατάλογο του Δήμου Λαμιέων του έτους 1879 είναι εγγεγραμμένος με α/α 1815, δηλώνει επάγγελμα εργοδούλος και ενεστώσα διαμονή τη Μπεκή. Στον ίδιο εκλογικό κατάλογο είναι εγγεγραμμένοι οι γιοί του Αθανάσιος (1834-;) (προπάππος από τη μητέρα μου) με α/α 1818 επάγγελμα ράπτης και ενεστώσα διαμονή τη Μπεκή, Ανδρίτσος (1845-;) με α/α 1816 και Σπύρος (1852-;) με α/α 1817 επάγγελμα εύζωνοι και ενεστώσα διαμονή την Υπάτη, όπου είχε την έδρα του το 3^ο Τάγμα Ευζώνων.

Ο Δημήτριος Κωνσταντίνου ή Γκέκας αγόρασε το μερίδιο γης στη Μπεκή από την Κάτσιω Κύρκου Κεμπρέκου, σύζυγο Μήτρου Τσακανίκα, μία από τους κληρονόμους του τσιφλικά Δημητρίου Κεμπρέκου που απεβίωσε το Νοέμβριο του 1855. Αυτό το μερίδιο γης (οικόπεδο) συνόρευε νότια με το πατρικό οικόπεδο του αειμνήστου Γιάννη Μακρή.

 

α

β

Εικ.3αβ. Το συμβόλαιο 1288/1857 (πηγή: ΓΑΚ Νομού Φθιώτιδας).

 

Έχοντας ως οδηγό τον αριθμό του συμβολαίου 1288/1857 που συνέταξε ο συμβολαιογράφος Θεόδωρος Δυοβουνιώτης (Εικ.3αβ) και το οποίο αναφέρει ο Γιάννης Μακρής στη σελίδα 22 του βιβλίου του «Σταυρός (Μπεκή) Φθιώτιδας, η ιστορία του» άρχισε έρευνα για τον εντοπισμό του. Το 2006 ο τότε διευθυντής των ΓΑΚ Νομού Φθιώτιδας καθηγητής κ.Δημήτριος Νάτσιος εντόπισε το παραπάνω συμβόλαιο, ερευνώντας στο σωζόμενο αρχείο του συμβολαιογράφου Θεοδώρου Δυοβουνιώτη. Ευγενώς μας παρέδωσε φωτοαντίγραφο του συμβολαίου, τον ευχαριστούμε θερμά! Η ανάγνωση του συμβολαίου αποδείχθηκε πολύ δύσκολη. Ο γραφικός χαρακτήρας του συμβολαιογράφου Θεοδώρου Δυοβουνιώτη είναι εξαιρετικά δυσανάγνωστος. Παρ’ όλα αυτά κατέστη δυνατόν να αναγνωσθεί αποσπασματικά και να αντληθούν ορισμένες πληροφορίες.

Το συμβόλαιο συντάχθηκε στις 19 Ιουλίου 1857 στο συμβολαιογραφείο του Θεοδώρου Δυοβουνιώτη που βρισκόταν στην οικία της Κάτσω Τσακανίκα στην πλατεία Όθωνος (σημερινή πλατεία Ελευθερίας), παρουσία των μαρτύρων Ηλία Κλάρα και Αθανασίου (…). Ο αγροφύλακας Δημήτριος Κωνσταντίνου ή Γκέκας δανείσθηκε 63 δραχμές και 30 λεπτά από την κτηματία Κάτσω Κύρκου Κεμπρέκου, σύζυγο Μήτρου Τσακανίκα, υποσχόμενος να επιστρέψει το ποσό με τους νόμιμους τόκους του. Σκοπός του δανεισμού του ποσού ήταν η αγορά γης στη Μπεκή. Αξίζει εδώ να σημειωθεί ότι για την αγοραπωλησία γης στη Μπεκή την εποχή αυτή συνήθως ο αγοραστής δανειζόταν το ποσό της αξίας ή μέρος αυτής κατά κανόνα με υπέρογκους τόκους.

Δυστυχώς δεν κατέστη δυνατό να αναγνωσθεί όλο το κείμενο, ούτως ώστε να γίνουν γνωστοί και οι υπόλοιποι όροι του συμβολαίου...

  

ΠΗΓΗ

ΓΑΚ Νομού Φθιώτιδας.

 

 

  

Οι συνθήκες του θανάτου ενός ήρωα του Αλβανικού έπους

        Στη μνήμη του θείου μου

        Νίκου Γκέκα

Στο οικογενειακό μας αρχείο διασώθηκε «Αίτησις» του παππού μου Δημητρίου Αθ. Γκέκα «Πρός την Διοίκησιν Χωροφυλακής Φθιωτιδοφωκίδος» με ημερομηνία 3 Οκτωβρίου 1941. Όπως αναφέρεται, σκοπός της αίτησης είναι να διευκολυνθεί το έργο της ένορκης ανάκρισης, που διέταξε το Υπουργείο Εθνικής Αμύνης, για τις συνθήκες θανάτου του γιού του Νικολάου [βλέπε και ανάρτηση Γράμμα από το Αλβανικό μέτωπο του Νικολάου Δημ. Γκέκα (22-3-1941)]. Προφανώς είχαν κινηθεί διαδικασίες για την απονομή πολεμικής σύνταξης στην οικογένεια του θανόντος.

Από το περιεχόμενο της αίτησης αντλούνται οι εξής πληροφορίες:

Ο Νικόλαος Γκέκας, κλάσης 1938, υπηρετούσε στην 3^η Πυροβολαρχία του 42^ου Συντάγματος Ευζώνων Λαμίας. Στις 25 Μαρτίου 1941 τραυματίσθηκε κατά τις επιχειρήσεις Τεπελενίου. Μεταφέρθηκε στο Στρατιωτικό νοσοκομείο Βουλιαρατίου (Εικ.1). Εκεί πραγματοποιήθηκε τομή και των δύο ποδιών του από τον χειρούργο ανθυπίατρο Αθανάσιο Τσούτσο. Υπέκυψε όμως στα τραύματά του και απεβίωσε στις 31 Μαρτίου 1941 (Εικ.2).

Για τη διευκόλυνση της ένορκης ανάκρισης του Υπουργείου ο αιτών (Δημήτριος Γκέκας), προτείνει να εξετασθούν οι ακόλουθοι αυτόπτες μάρτυρες:

1) Τσούτσος Αθανάσιος, χειρούργος ιατρός κάτοικος Καρδίτσας στην οποία το 1941 διατηρούσε κλινική.

2) Αλεξίου Πολύκαρπος, δεκανέας του Σ1 Πεδινού Χειρουργείου Βουλιαρατίου, κάτοικος Λαμίας, επάγγελμα υποδηματοποιός επί της οδού Καρπενησίου.

3) Γαλάνης Βασίλειος του Ιωάννου, κάτοικος Ροδίτσας Φθιώτιδας. Ήταν παρών κατά το θάνατο του Νίκου.

4) Πολύμερος Ιωάννης του Χαραλάμπους, κάτοικος Αμουρίου Φθιώτιδας. Ήταν ο τραυματιοφορέας που μετέφερε τον βαρέως τραυματία Νίκο στο Σ1 Πεδινό Χειρουργείο Βουλιαρατίου.

5) Ταγκούλης Κωνσταντίνος του Ηρακλέους, κάτοικος Αμουρίου Φθιώτιδας. Ήταν παρών κατά τον τραυματισμό του Νίκου στο Μάλι Σπάτ.

6) Γκιουλές Δημήτριος, κάτοικος Μεξιατών Φθιώτιδος. Τραυματίσθηκε την ίδια στιγμή μαζί με το Νίκο. Προφανώς υπηρετούσαν στο ίδιο πυροβόλο.

7) Ντζινές Γεώργιος, κάτοικος Ομβριακής Φθιώτιδας. Τότε ήταν νοσοκόμος στο Σ1 Πεδινό Χειρουργείο Βουλιαρατίου.

8) Λάμπρου Κωνσταντίνος του Γεωργίου, κάτοικος Αυλακίου Φθιώτιδας. Τότε ήταν νοσοκόμος στο Σ1 Πεδινό Χειρουργείο Βουλιαρατίου.

Εάν υπάρχουν απόγονοι των αναφερομένων και επιθυμούν, παρακαλούνται να επικοινωνήσουν στο e-mail: sotirisgalexopoulos@yahoo.gr. Επιθυμία μας είναι η παρούσα ανάρτηση να εμπλουτισθεί με φωτογραφίες ή επιπλέον πληροφορίες γι’ αυτούς που ήταν παρόντες στον τραυματισμό και θάνατο του Νίκου.

Το κείμενο της Αίτησης (Εικ.3αβγ) έχει ως εξής:

Σελίδα 1

Αίτησις /

Δημητρίου Γκέκα του Αθανα- /

σίου κατοίκου Σταυρού Φθι- /

ώτιδος και προσωρινώς ενταύθα /

Εν Λαμία τη 3^η Οκτωβρίου 1941 /

Πρός /

την Διοίκησιν Χωροφυλακής /

Φθιώτιδοφωκίδος /

Ενταύθα /

Λαμβάνω την τιμήν ν’ αναφέρω υμίν /

ότι είχον υιόν τον στρατιώτην /

Νικόλαον Δημ. Γκέκαν κλάσεως /

1938 υπηρετούντα εις το 42^ον Σύνταγ- /

μα ευζώνων 3^ην πυροβολαρχίαν, /

όστις τραυματισθείς την 25^ην Μαρτίου /

ε(νεστώτος).ε (έτους). κατά τάς επιχειρήσεις Τεπε- /

λενίου, μετεκομίσθη εις χειρουργείον /

Μπουλιαράδες, ένθα αποτμείθη /

και των δύο ποδών του παρά του /

χειρούργου Τσούτσου Αθανα- /

σίου ανθυπιάτρου, υπέκυψεν εις /

τά τραύματά του και απεβίωσεν /

την 31^ην Μαρτίου ε(νεστώτος).ε (έτους). /

Ήδη κατόπιν τηςυπ’ αριθ. 419311/-24-/

9-9 εισηγήσεως πρός υμάς διατα- /

γής του Υπουργείου Εθνικής Αμύνης /

δι’ ής διετάχθητε να ενεργήσητε ένορ- /

κον ανάκρισιν περί των συνθηκών /

υφ’ άς εφονεύθη ο υιός μου ούτος /

και διά να διευκολύνω το έργον /

της υμετέρας ανακρίσεως προτεί- /

νω να εξετασθώσιν οι κάτωθι /

μάρτυρες /

1) Αθανάσιος Τσούτσος ιατρός /

διαμένει εις Καρδίτσαν ένθα /

διατηρεί κλινικήν.

2) Πολύκαρπον Αλεξίου τότε /

Σελίδα 2

Δεκανεύς χειρουργείου Μπολιαράδων /

κάτοικος Λαμίας, επαγγέλμα- /

τος υποδηματοποιός επί της οδού /

Καρπενησίου.

3) Βασίλειος Γαλάνης του Ιωάννου

κάτοικος Ροδίτσης, τότε στρατιώτης /

όστις παρίστατο κατά την /

θανήν του υιού μου

4) Ιωάννης Πολύμερος του /

Χαραλάμπους τραυματιοφορεύς /

κάτοικος Αμουρίου Φθιώτιδος /

όστις μετέφερε τον τραυματίαν υιόν /

 μου εις το ανωτέρω χειρουρ- /

γείον. /

5) Κωνσταντίνος Ταγκούλης του /

Ηρακλέους τότε ευρεθείς παρών /

κατά τον τραυματισμόν του /

υιού μου και κάτοικος ήδη /

Αμουρίου Φθιώτιδος

6) Δημήτριος Γκιουλές τότε /

στρατιώτης τραυματισθείς /

την αυτήν στιγμήν μετά του /

υιού μου κάτοικος Μεξια- /

τών Φθιώτιδος.

7) Γεώργιος Ντζινές τότε /

Νοσοκόμος κάτοικος Ομβριακής /

Δομοκού

8) Κωνσταντίνος Λάμπρου του /

Σελίδα 3

Γεωργίου τότε Νοσοκόμος κάτοικος /

Αυλακίου Φθιώτιδος

                       Ευπειθέστατος ο αιτών

Μετά την ολοκλήρωση των γραφειοκρατικών διαδικασιών απονεμήθηκε από την «Ελληνική Πολιτεία», πολεμική σύνταξη στην οικογένεια του εκλιπόντος (Εικ.4αβ). Πρώτα όμως το Υπουργείο Οικονομικών της κατοχικής κυβέρνησης με έγγραφό του ζήτησε από την Κοινότητα Σταυρού, να αποστείλει πιστοποιητικό «εμφαίνον αν ο θανών ετύγχανεν άγαμος» (Εικ.5). Προφανώς, εάν ήταν έγγαμος, την πολεμική σύνταξη θα ελάμβανε η σύζυγος.

Επίσης, να σημειωθεί ότι εκδόθηκε και άδεια λειτουργίας περιπτέρου στο Σταυρό, την οποία όμως η μητέρα και οι τρεις άγαμες αδελφές του θανόντος, αρνήθηκαν να παραλάβουν. Ο πατέρας του είχε αποβιώσει στις 6 Ιανουαρίου 1942.

Με την υπ’ αριθμ. 267192 της 14^ης Οκτωβρίου 1942 απόφαση του κατοχικού Υπουργού Εθνικής Αμύνης Γεωργίου Μπάκου σύμφωνα με το υπ’ αριθμ. 426/1941 Νομοθετικό Διάταγμα «περί προαγωγής εις ανώτερον βαθμόν των φονευθέντων ή αποβιωσάντων εκ τραυμάτων ή κακουχιών Πολέμου Στρατιωτικών εν γένει» μετά θάνατον του αποδόθηκε ο βαθμός του δεκανέα (Εικ.6). Η απόφαση δημοσιεύθηκε στο ΦΕΚ 220/Γ/12-11-1942, το οποίο ευγενικά μας απέστειλε ο κ.Άγγελος Αθανασίου.

ΕΙΚΟΝΕΣ

 Εικ.1 Το Σ1 Στρατιωτικό Χειρουργείο στο Βουλιαράτι. [πηγή: Προσκλητήριο αθανάτων: Οι πεσόντες του αλβανικού μετώπου και οι αναζητήσεις του συγγραφέα και ιστορικού ερευνητή Αγαθοκλή Παναγούλια].

Εικ.2 Το παλιό στρατιωτικό νεκροταφείο στο Βουλιαράτι. [πηγή: Προσκλητήριο αθανάτων: Οι πεσόντες του αλβανικού μετώπου και οι αναζητήσεις του συγγραφέα και ιστορικού ερευνητή Αγαθοκλή Παναγούλια].

α

β

γ

Εικ.3αβγ Η αίτηση του Δημητρίου Αθ. Γκέκα. [πηγή: οικογενειακό αρχείο Σωτήρη Γ. Αλεξόπουλου].

α

β

Εικ.4αβ Η απόφαση απονομής της πολεμικής σύνταξης. .[πηγή: οικογενειακό αρχείο Σωτήρη Γ. Αλεξόπουλου].

Εικ.5 Το έγγραφο του Υπουργείου Οικονομικών προς τον Πρόεδρο της Κοινότητας Σταυρού. [πηγή: οικογενειακό αρχείο Σωτήρη Γ. Αλεξόπουλου].

 

 

Εικ.6 Η 1418 σελίδα του ΦΕΚ 220/Γ/12-11-1942. Μέσα σε γαλάζιο πλαίσιο το ονοματεπώνυμο Γκέκας Νικόλαος του Δημητρίου. [πηγή: Εθνικό τυπογραφείο, ευγενική αποστολή από τον κ.Άγγελο Αθανασίου].

ΠΗΓΉ

Οικογενειακό αρχείο Σωτήρη Γ. Αλεξόπουλου.

Συμφωνητικό ετήσιας εκμίσθωσης γης στο Σταυρό Φθιώτιδας

Από το οικογενειακό μας αρχείο δημοσιεύεται εδώ συμφωνητικό ετήσιας εκμίσθωσης γης (από 1^ης Φεβρουαρίου 1939 έως 31^ης Ιανουαρίου 1940) για καλλιέργεια σίτου (Εικ.1) στο Σταυρό Φθιώτιδας. Το συμφωνητικό υπογράφεται από τον ιδιοκτήτη της γης Γεώργιο Χρ. Πανόπουλο και τον εκμισθωτή Δημήτριο Αθ. Γκέκα (Εικ.2).

Σύμφωνα με τα οριζόμενα στο συμφωνητικό, ο Γεώργιος Χρ. Πανόπουλος εκμίσθωσε έναν ψήφο γης (εκατό στρέμματα) για καλλιέργεια σιτηρών στον Δημήτριο Αθ. Γκέκα. Το ποσό του μισθώματος συμφωνήθηκε να είναι εννιακόσιες οκάδες σίτου, το οποίο θα παραδοθεί στον ιδιοκτήτη την ημέρα του αλωνισμού.

Από άλλο έγγραφο του αρχείου μας με σφραγίδα της Αγορανομικής υπηρεσίας προκύπτει ότι ο Δημήτριος Αθ. Γκέκας τον Ιούνιο του 1940 παρήγαγε έξι χιλιάδες τετρακόσιες ενενήντα δύο οκάδες σίτου (Εικ.3).

Το κείμενο του συμφωνητικού εκμίσθωσης έχει ως εξής:

«Συμφωνητικόν

Αφ’ ενός ο Γεώργιος Χρ. Πανόπουλος και αφ’ ετέρου /

ο Δημήτριος Γκέκας συνεφώνησαν και παρεδέχ-/

θησαν τα εξής. Ο πρώτος έχων εις την κατοχήν /

και κυριότητά του, ένα <1> ψήφον εξ εκατόν /

<100> στρεμμάτων γαιών εν τω χωρίω Σταυρός <τέως /

Μπεκή> του Δήμου Λαμιέων εκμισθοί, τούτον πρός /

τον Δημήτριος Γκέκαν υπό τους εξής όρους /

και υποχρεώσεις, άς αποδέχεται ο μισθωτής Δημή-/

τριος Γκέκας         ήτοι-/

1) Τάς καλλιεργησίμους γαίας της ψήφου ταύτης εκτός /

της βοσκής <λειβαδίου> αρχομένης της μισθώσεως από /

1ης Φεβρουαρίου 1939 και ληγούσης την 31 Ιανουαρίου /

1940 ήτοι επί έν έτος.- /

2) Ο μισθωτής υποχρεούται να παραδώση το μίσθιον /

τούτο πρός τον Γεώργιον Χρ. Πανόπουλον, άνευ προειδο- /

ποιήσεώς τινός δικαιουμένου μόνον του μισθωτού να /

θερίση και συλλέξη τα σιτηρά δι’ ιδίων εξόδων κατά /

τον μήνα Ιούνιον 1940.- /

3) ως ολικόν μίσθωμα της ψήφου ταύτης ωρίσθη /

το ποσόν των εννεακοσίων <900> οκάδων σίτου /

εκ του παραχθησομένου εκ των γαιών της ψήφου /

της παρούσης μισθώσεως, υποχρεουμένου του μισθωτού /

εις την παράδοσιν του συμφωνηθέντος σίτου την /

ημέραν του αλωνισμού, ήτοι εντός του μηνός Ιουνίου /

1940, εις τον ιδιοκτήτην του μισθίου Γεώργ. Χρ. /

Πανόπουλον.-

4) Ο μισθωτής Δημήτριος Γκέκας εξουδενός λόγου /

ή αιτίαν δύναται να ζητήση την μείωσιν ή /

ν’ αρνηθή την παράδοσιν του συμφωνηθέντος /

σίτου και /

5) Διά του παρόντος ο Δημήτριος Γκέκας /

δηλοί, ότι παραιτείται παντός κολληγικού /

δικαιώματος εκ της ψήφου ταύτης, τόσον εκ των /

άχρι τούδε υφισταμένων αγροτικών νόμων, /

όσον και νύν των μελλόντων τοιούτων, όσον αφορά /

το συμφωνηθέν εμπρόσθεν μίσθωμα, ει και /

διά τον χρόνο της μισθώσεως.- /

Εν Λαμία τη 14 Ιανουαρίου 1939 /

          Οι συμβαλλόμενοι

ΕΙΚΟΝΕΣ

α.

β.

Εικ.1αβ. Το Συμφωνητικό εκμίσθωσης.

 Εικ.2. Ο Δημήτριος Αθ. Γκέκας.

Εικ.3. Απόδειξη παραλαβής δήλωσης παραγωγής σίτου.

ΠΗΓΗ

Οικογενειακό αρχείο Σωτήρη Γ. Αλεξόπουλου.

Συμφωνητικό μίσθωσης ιδιωτικού αγροφύλακα στο Σταυρό Φθιώτιδας το 1941

Ο θεσμός του ιδιωτικού αγροφύλακα (δραγάτη) υπήρξε στην Ελλάδα έως την εποχή του μεσοπολέμου. Λειτούργησε πριν την ίδρυση του σώματος της Αγροφυλακής. Ο δραγάτης πληρωνόταν σε είδος και η εργασία του ήταν εποχιακή. Είχε δικαίωμα οπλοφορίας για την ατομική του ασφάλεια. Δημιουργούσε παρατηρητήρια, τις δραγασιές, σε περίοπτες θέσεις για να εποπτεύει το χώρο ευθύνης του.

Σύμφωνα με προφορική μαρτυρία της μητέρας μου, ο πατέρας της Δημήτριος Αθ. Γκέκας (1877-1942) (Εικ.1αβ), σύζυγος της Δημητρούλας Γκέκα (1887-1980), είχε εργασθεί ως ιδιωτικός αγροφύλακας (δραγάτης) στην περιοχή του χωριού του Σταυρός (έως το 1927 Μπεκή) σε διάφορους καλλιεργητές. Για την ατομική του ασφάλεια οπλοφορούσε με περίστροφο Nagant M 1895.

Η προφορική μαρτυρία τεκμηριώνεται και γραπτά από συμφωνητικό που σώθηκε στο προσωπικό του αρχείο (Εικ.2). Το συμφωνητικό υπογράφεται από τον ίδιο και τους βαμβακοκαλλιεργητές κατοίκους Σταυρού. Περιληπτικά προβλέπει τα εξής:

-Ο Δημήτριος Αθ. Γκέκας, ως ιδιωτικός αγροφύλακας, αναλαμβάνει τη φύλαξη σπαρμένων με βαμβάκι αγρών στη θέση Βάρα του Σταυρού (Εικ.3). Για το συγκεκριμμένο τοπωνύμιο γράφει ο Ιωάννης Ευαγγ. Μακρής: «17. Βάρα η. Σλαβωνύμιο. Προέρχεται από τη σλαβική λέξη bara (=τέλμα)(*Ν.Π.Ανδριώτης, Ετυμολογικό λεξικό της κοινής ελληνικής). Καταλαμβάνει το νοτιοδυτικότερο τμήμα της κτηματικής περιοχής Σταυρού, στα όρια των κοινοτήτων Αμουρίου-Κομποτάδων και Σπερχειού ποταμού. Η σούδα Βάρας τη χωρίζει από τις περιοχές Βατάκια, Στρέμματα και Όχτια. Έχει έκταση 390 στρεμμάτων (*Πρακτικά Αναδασμού Σταυρού Φθιώτιδος, 2/15.1.1963). Η έκταση έμεινε αρχικώς εκτός αναδασμού. Αργότερα όμως, το 1980, έγινε αναδασμός κι εκεί.» [πηγή: Ιωάννης Ευαγ. Μακρής, Σταυρός (Μπεκή)-Φθιώτιδας. Η ιστορία του, Λαμία 1998, σελίδα 97].

-Η φύλαξη των αγρών αρχίζει από την ημέρα υπογραφής του συμφωνητικού (8 Σεπτεμβρίου 1941) και λήγει στο τέλος της συγκομιδής.

-Η αμοιβή του Δημητρίου Αθ. Γκέκα θα είναι 250 οκάδες καλαμπόκι και θα καταβληθεί στο τέλος της φύλαξης, αναλόγως των στρεμμάτων που κατέχει ο κάθε καλλιεργητής.

Το γραπτό κείμενο του συμφωνητικού έχει ως εξής:

«Συμφωνητικόν

αφ’ ενός οι βαμβακοκαλλιεργηταί του χωρίου Σταυρού και/

αφ’ ετέρου ο Δημήτριος Αθ. Γκέκας κάτοικος Σταυρού συνο-/

μολόγησαν και παρεδέχθησαν τα εξής/

Οι πρώτοι συμβαλλόμενοι έχοντες εσπαρμένους εκ βάμβα-/

κος τους αγρούς παρά την θέσην (Βάρρα) της περιφερείας Σταυ-/

ρού αναθέτουσι την φύλαξιν αυτών εις τον δεύτερον/

συμβαλλόμενον Δημ. Γκέκαν όστις αποδέχεται ν’ ανα-/

λάβη ως ιδιωτικός αγροφύλαξ την φύλαξιν υπό/

τους εξής όρους συμφωνίας και υποχρεώσεις./

1) Η φύλαξις άρχεται από σήμερον και λήγει εις/

το τέλος της συγκομιδής του βάμβακος./

2) Η αμοιβή του ως άνω αγροφύλακος θα είναι/

διακόσιαι πεντήκοντα <250> οκάδες αραβοσίτου/

δι’ ολόκληρον την περίοδον της φυλάξεως αύτηνα/

θέλει λάβει ούτος εις το τέλος της φυλάξεώς του εκ των/

βαμβακοκαλλιεργητών αναλόγως των στρεμμάτων/

ά έκαστος έχει.-/

Εφ’ ώ συνετάγη το παρόν και υπογράφεται/

παρ’ αμφοτέρων των συμβαλλομένων./

Σταυρός 8/9/41

Οι συμβαλλόμενοι

Ο αγροφύλαξ

Οι βαμβακοκαλλιεργηταί

Δυστυχώς ο Δημήτριος Αθ. Γκέκας, βετεράνος του Β΄ Βαλκανικού πολέμου και παρασημοφορηθείς στη μάχη του Λαχανά, απεβίωσε στις 6 Ιανουαρίου 1942 και προφανώς το συμφωνητικό έπαψε να ισχύει. Ο χαμός του μοναδικού γιού του Νίκου το Μάρτιο του 1941 στον ελληνοϊταλικό πόλεμο τον κατέβαλε ψυχικά και σωματικά, οδηγώντας και τον ίδιο στο θάνατο.

ΕΙΚΟΝΕΣ

α.

β.

Εικ.1αβ. Ο Δημήτριος Αθ. Γκέκας (1877-1942). Και στις δύο φωτογραφίες φέρει γενειάδα, σημάδι του πένθους για το γιό του Νίκο. [Πηγή: οικογενειακό αρχείο Σωτήρη Γ. Αλεξόπουλου].

Εικ.2. Το κείμενο του συμφωνητικού μίσθωσης ιδιωτικού αγροφύλακα. [Πηγή: οικογενειακό αρχείο Σωτήρη Γ. Αλεξόπουλου].

 Εικ.3. Η περιοχή μεταξύ Σταυρού-Αμουρίου-Κομποτάδων, όπου προσδιορίζεται το τοπωνύμιο Βάρα. [Πηγή: Google Earth].

ΠΗΓΕΣ

1. Οικογενειακό αρχείο Σωτήρη Γ. Αλεξόπουλου.

2. Διαδίκτυο: Οι αγροφύλακες-δραγάτες.