Edward Lear-Thermopylae-Greece-1848

Edward Lear-Thermopylae-Greece-1848
Το ιστολόγιο αυτό δημιουργήθηκε με σκοπό την προβολή της τοπικής ιστορίας της Φθιώτιδας. Παρουσιάζονται ιστορικά γεγονότα λιγότερο γνωστά στο ευρύ κοινό. Παρατίθενται μαρτυρίες ανθρώπων, οι οποίοι συμμετείχαν και βίωσαν γεγονότα του 19ου και 20ου αιώνα. Προτιμάται ο επώνυμος σχολιασμός των αναρτήσεων. Στις αναδημοσιεύσεις παρακαλούμε για την αναφορά της πηγής προέλευσης. © Σωτήριος Γ. Αλεξόπουλος.

Πέμπτη 22 Αυγούστου 2013

Τσερνοβίτι: Κατάλογος φορολογουμένων κατοίκων Τσερνοβιτίου του 1846

Μετά την απελευθέρωση και την ίδρυση του Ελληνικού κράτους πρωτεύοντα ρόλο στην οικονομία έπαιζε ο πρωτογενής τομέας, δηλαδή η απόκτηση ή απόσπαση αγαθών κατανάλωσης (πρώτων υλών), απ’ ευθείας από τη φύση (γεωργία, κτηνοτροφία, κ.ά.).
Η πλειοψηφία των κατοίκων ήταν γεωργοί και κτηνοτρόφοι. Μετά την Επανάσταση του 1821 οι γαίες σε ποσοστό περίπου 35-65% ήταν εθνικές, το 25% ανήκε στην Εκκλησία, ενώ το 5% το είχαν μεγαλογαιοκτήμονες (τσιφλικάδες, οι “διάδοχοι” των Οθωμανών τιμαριούχων). Οι υπόλοιπες γαίες ήταν κατακερματισμένες και βρισκόταν στα χέρια των αγροτών-μικροϊδιοκτητών.
Φορολογικό σύστημα
Το νεοσύστατο Ελληνικό Βασίλειο διατήρησε αρκετά σημεία του φορολογικού συστήματος της Οθωμανικής αυτοκρατορίας, το οποίο παρουσιάζεται στην ανάρτηση: Ο κανουναμές (ķânûnnâme) του καζά Ζητουνίου (Izdin, Zeytun).
Από το 1832 το κράτος επέβαλε το «φόρο της δεκάτης»[1], στην παραγωγή των ιδιωτικών γαιών. Ο φόρος αυτός καταργήθηκε το 1880 από τον Χαρίλαο Τρικούπη στα σιτηρά, όχι όμως και στην ελαιοπαραγωγή. Αντικαταστάθηκε από το «φόρο επί των αροτριώντων κτηνών» μεταθέτοντας το φορολογικό βάρος από τους ιδιοκτήτες γης και κατόχους του αγροτικού προϊόντος, στους καλλιεργητές που διέθεταν τα απαραίτητα για την παραγωγή ζώα.
Οι καλλιεργητές δυστυχώς καλλιεργούσαν τη γη με πρωτόγονες τεχνικές. Mέχρι το 1842 δεν είχε αλλάξει τίποτα στον τρόπο καλλιέργειας. Στους μικροϊδιοκτήτες καλλιεργητές γης, μορτίτες (=οι καλλιεργητές μοναστηριακών γαιών οι οποίοι απέδιδαν το 10% της παραγωγής στο μοναστήρι) και μισθωτές, στο τέλος της καλλιεργητικής περιόδου τους απέμενε ελάχιστο πλεόνασμα, με το οποίο δεν μπορούσαν να επενδύσουν και να βελτιώσουν την παραγωγή.
Ενδεικτικό του κλίματος που επικρατούσε την εποχή αυτή, κατά τη συλλογή των φόρων είναι και το περιστατικό του φόνου φοροφύλακα στη Σπαρτιά Φθιώτιδας, που περιγράφεται στην ανάρτηση: Αναφορά του Διοικητή Φθιώτιδας για φόνο στη Σπαρτιά το 1845.
Ο διαχειριστής του ιστολογίου ΑΡΧΑΝΙ εντόπισε σε έρευνά του στα Γενικά Αρχεία του Κράτους «Ονομαστικό κατάλογο φορολογουμένων κατοίκων Τσερνοβιτίου του έτους 1846», τον οποίο και μας απέστειλε προς δημοσίευση (τον ευχαριστούμε για την ευγενική του χειρονομία) (Εικ.1,2). Η προσπάθεια ανάγνωσης ήταν εξαιρετικά δυσχερής, επίπονη αλλά επίμονη. Μερικές λέξεις ή αριθμοί δυστυχώς δεν κατέστη δυνατόν να διαβαστούν-αποκρυπτογραφηθούν. Ζητούμε την επιείκεια του αναγνώστη για οποιοδήποτε λάθος στην ανάγνωση.
Ο κατάλογος περιλαμβάνει δύο κατηγορίες ονομάτων:

Τα συνοδευόμενα από το πατρώνυμο:

Τα συνοδευόμενα από το επώνυμο:


-Αθ(ανάσιος) Νικολάου
-Αλέξ(ανδρος) Γεωργίου
-Αναγν(ώστης) Αθανασίου
-Αναγν(αγνώστης) Ιωάννου
-Απ(όστολος) Αθανασίου
-Γεώργ(ιος) Αθανασίου
-Γεώργ(ιος) Αργυρίου
-Γιάνης Γεωργίου
-Γιάνης Γεωργίου
-Γιάνης
-Γούλας Αργυρίου
-Δημ(ήτριος) Αθανασίου
-Δημ(ήτριος) Θεοδώρου
-Δημ(ήτριος)
-Ζήσης ……
-Κ(ωνσταντίνος) Δήμου
-Κωνστ(αντίνος) Αθανασίου
-Κωνστ(αντίνος) Αλεξάνδρου
-Κωνστ(αντίνος) Αποστόλου
-Παναγ(ιώτης) Ιωάννου

-Αλέξ(ανδρος) Χάϊδος
-Αναγν(ώστης) Χάϊδος
-Κωνστ(αντίνος) Χάϊδος
-Γιάνης Κούτρας
-Γιάνης Πολύμερος
-Δημ(ήτριος) Αλεξίου
-Δημ(ήτριος) Γαλάνης
-Δημ(ήτριος) Κούτρας
-Δημ(ήτριος) Χάϊδος
-Ιωάννης Κούτρας
-Ιω(άννης) Χ. Φραγκόπουλος
-Κωνστ(αντίνος) Π”(απα)Ιωάννου
-Κωνστ(αντίνος) Πολύζος
-Γιάνης Κασαράς

Σημ.: Το παπα-Αλεξανδρής υποδηλώνει πιθανώς την ιερατική ιδιότητα του φορολογουμένου.


Ακολουθεί Πίνακας με στήλες των ονομάτων, το είδος του προϊόντος που καλλιεργεί ο φορολογούμενος, τον αριθμό του διπλοτύπου που παρέδωσε ο φοροεισπράκτορας ως αποδεικτικό στοιχείο για την πληρωμή του φόρου και τέλος την ποσότητα προϊόντος που παραδόθηκε ως φόρος.

ΟΝΟΜΑ/ΠΑΤΡΩΝΥΜΟ ή ΕΠΩΝΥΜΟ
ΕΙΔΟΣ
ΔΙΠΛΟΤΥΠΟ
ΚΟΙΛΑ
ΟΚΑΔΕΣ
ΔΡΑΜΙΑ
Α

Αθ. Νικολάου
Σίτος
42
1
1







Αλεξ. Γεωργίου
Κριθή
41

4
40
Αλεξ. Χάϊδος
Σίτος
63
1
3
120
Αλεξ. Χάϊδος
Σίτος
45

10
136






Αναγν. Αθανασίου
Σίτος
34

16
108






Αναγν. Ιωάννου
Σίτος
41

7
100

Σίτος
66

9
184






Αναγν. Χάϊδος
Σίτος
36

11


Σίκαλις


1
150






Απ. Αθανασίου
Σίτος
38

19
944

Σίκαλις
16

2
160
Γ

Γεώργ. Αθανασίου
Κριθή
26

1
260

Φακές
19


230

Σίκαλις
54

3
380






Γεώργ. Αργυρίου
Σίτος
21

7
160

Φακές
20


280

Σίκαλις
20


176

Κριθή
19


366






Γιάνης Γεωργίου
Σίτος
8

4
336

Σίκαλις
39


176






Γιάνης Γεωργίου
Σίτος
38

4







Γιάνης….
Κριθή
4

2
160






Γιάνης Κασαράς
Σίτος
31

5
118

Σίκαλις
68

5
60






Γιάνης Κούτρας
Σίκαλις
29


140

Σίκαλις
27


560






Γιάνης Πολύμερος
Κριθή
15

1
210






Γούλας Αργυρίου
Σίτος
37

7
280
Δ

Δημ. Αθανασίου
Σίτος
61

5
280






Δημ. Αλεξίου
Κριθή
1


110

Σίκαλις
47

2
180

Σίτος
18

17
528






Δημ. Γαλάνης
Σίτος
28

1
177






Δημ. Θεοδώρου
Σίτος
10

5
230






Δημ. Θεοδώρου
Κριθή
59

6
210

Σίκαλις
60

1
128

Φακές
21


120

Σίτος
65

20
184






Δημ. Κούτρας
Σίκαλις
46

1
216

Σίτος
25

12
295

Κριθή
62


130






Δημ. Χάϊδος
Κριθή
57

2
30

Σίκαλις
56

1
292

Κριθή
39

5
176

Σίκαλις
58

1
128

Σίτος
64

14
208

Σίτος
44

8
58






Δημ……..
Κριθή
60

1
20

Κριθή
27

1
280
Ζ

Ζήσης ……
Σίτος
37

6
336












Ι

Ιωάννης Κούτρας
Σίτος
71

6
160






Ιω. Χ. Φραγκόπουλος
Σίκαλις
09

2

Κ







Κ. Δήμου
Σίκαλις
48

2
168

Κριθή
49

3
306

Σίτος
22

20
240






Κωνστ. Αθανασίου
Σίτος
46

11







Κωνστ. Αλεξάνδρου
Σίτος
17

7
16

Κριθή
15

1
300

Σίκαλις
91


260

Σίκαλις



40






Κωνστ. Αποστόλου
Σίκαλις
34

1
150

Κριθή
33

2
21

Σίτος
92

16
208

Σίτος
20

10
136






Κωνστ. ΠΙωάννου
Σίτος
56

21
45

Σίτος
62

7
370

Κριθή
1

3
160

Σίτος
35

7
268






Κωνστ. Πολύζος
Κριθή
25

8
200

Σίκαλις
34

6
257






Κωνστ. Χάϊδος
Κριθή
15

4
40






Π

Παναγ. Ιωάννου
Κριθή
10

20
160






Παπα Αλεξανδρής
Σίτος
14

9
96

Σίτος
40

17
325






Χ

Χ. Μπαλτάς παιδί
Σίτος
43
1
6
64






Χρήστος Ιωάννου
Σίτος
24
1
6
260






Χριστ. Νικολάου
Σίτος
67

14
92

Σίτος


12
300

Σίκαλις
9

2









Παρατηρήσεις:
Φορολογήσιμα προϊόντα: από το φορολογικό κατάλογο προκύπτουν πολύτιμα στοιχεία για τα είδη προϊόντων που καλλιεργούνταν το 1845-46 στην περιοχή του Τσερνοβιτίου. Πρόκειται για σιτάρι, κριθάρι, σίκαλη και φακές. Δεν αναφέρονται άλλα δημητριακά ή όσπρια, πιθανώς επειδή η παραγωγή τους ήταν μικρή και δεν φορολογούνταν. Ο ακριβής υπολογισμός της συνολικής φορολογούμενης ποσότητας των προϊόντων είναι αρκετά επισφαλής, εξαιτίας ορισμένων δυσανάγνωστων ή διορθωμένων αριθμών. Με κάθε επιφύλαξη για περιθώριο λάθους συντάχθηκε ο παρακάτω πίνακας:

ΠΡΟΪΟΝ
ΟΚΑΔΕΣ
ΔΡΑΜΙΑ
Σιτάρι
466
330
Κριθάρι
72
345
Σίκαλη
31
52
Φακές
1
230

Σε σημερινές μονάδες μέτρησης βάρους οι παραπάνω ποσότητες αντιστοιχούν ως εξής:
Σιτάρι: 466 οκάδες Χ 1,280 κιλά=596 κιλά και 480 γραμμάρια
Κριθάρι: 72 οκάδες Χ 1,280 κιλά=92 κιλά και 160 γραμμάρια
Σίκαλη: 31 οκάδες Χ 1,280 κιλά=39 κιλά και 680 γραμμάρια
Φακές: 1 οκά Χ 1,280 κιλά=1 κιλό και 680 γραμμάρια

Ονοματεπώνυμα: παρατηρείται κι εδώ το φαινόμενο συχνής χρήσης του πατρωνύμου, φαινόμενο σύνηθες την εποχή αυτή. Συναντώνται τα επώνυμα (κατά αλφαβητική σειρά):
Αλεξίου
Γαλάνης
Κασαράς
Κούτρας
ΠαπαΊωάννου
Πολύζος
Πολύμερος
Φραγκόπουλος
Χάϊδος.
Το επώνυμο Φραγκόπουλος είναι το σημερινό Φράγκος, στο οποίο ο γραφέας πρόσθεσε την κατάληξη –όπουλος, χάριν ευφωνίας κατά τη συνήθεια της εποχής. Πιθανότατα από λάθος το σημερινό επώνυμο Χάδος γράφεται εδώ ως Χάϊδος.


ΣΧΟΛΙΑ-ΕΠΕΞΗΓΗΣΕΙΣ

[1]. Δεκάτη η (χωρίς πληθ.): είδος φορολογίας που πλήρωναν οι καλλιεργητές και που ισοδυναμούσε με το ένα δέκατο του εισοδήματος. Η γαλλική επανάσταση κατάργησε το φόρο της δεκάτης. (Από: Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής).
[2]. Οι ανάγκες των καθημερινών συναλλαγών παλαιότερα στα χωριά είχαν εισαγάγει επίσημα ή ανεπίσημα διάφορα μέτρα βάρους ή μήκους.
Ακολουθεί σχετικός πίνακας:
Μέτρα Βάρους και Χωρητικότητας:
1)Αγκαλιά : είναι η ποσότητα σε όγκο από ξύλα, χόρτα, κλαδιά δένδρων, στάχυα όταν θερίζονται, όσο μπορεί ένας άνθρωπος να αγκαλιάσει. Έτσι, λέμε μια αγκαλιά ξύλα, χόρτα, μια αγκαλιά στάχυα κ.λ.π..
2)Γομάρι: λέγεται το φορτίο που μπορεί να μεταφέρει ένα μεταγωγικό ζώο (γαϊδούρι, μουλάρι). Το γομάρι ήταν και είναι ακόμη μέτρο βάρους για τα στερεά και τα υγρά. Το βάρος του ποικίλλει ανάλογο με το ειδικό βάρος του στερεού ή του υγρού. Έτσι λέμε π.χ. ένα γομάρι κρασί ή λάδι, αλλά και ένα γομάρι άμμο, πέτρες, άχυρα, στάχυα κλπ..
3)Δεμάτι: τέσσερα δεμάτια σιταριού, κριθαριού ή ταΐς είναι ένα γομάρι (φορτίο). Λέγεται μόνο για τα σιτηρά και τα ξύλα.
4)Κοιλό: μέτρο χωρητικότητος, με το οποίο μετρούσαν την παραγωγή των σιτηρών και οσπρίων στ’ αλώνια. Το βάρος του ήταν διαφορετικό ανάλογα με το είδος. Το κοιλό υποδιαιρούνταν σε μισόκοιλα ή τέταρτα. Η αντιστοιχία ενός κοιλού σε οκάδες για διάφορα προϊόντα ήταν η παρακάτω:
→Ένα κοιλό σιτάρι αντιστοιχούσε με 22 οκάδες,
→Ένα κοιλό κριθάρι αντιστοιχούσε με 18 οκάδες,
→Ένα κοιλό με κουκιά ισοδυναμούσε με 22 οκάδες,
→Ένα κοιλό ρεβίθια ή φακές ισοδυναμούσε με 24 οκάδες.
Το κοιλό μπορούμε να το συναντήσουμε και σήμερα σε παλιά συμβολαιογραφικά έγγραφα, στα οποία η έκταση ενός αγρού αναγραφόταν με βάση την ποσότητα του σπόρου που χρειαζόταν για να τον καλλιεργήσουνε, π.χ. αγρός έκτασης πέντε κοιλών σπόρου.
5)Η οκά: είναι η τουρκική μονάδα βάρους, που υποδιαιρείται σε 400 δράμια, μισή οκά ισούται με 200 δράμια. Καταργήθηκε από την 1η Ιουλίου 1958 και αντικαταστάθηκε από το κιλό. Η αντιστοιχία οκάς και κιλού είναι: 1 οκά=1.280 γραμμάρια.
6)Η φουρνιά: πρόκειται για μονάδα μέτρησης της ποσότητας προϊόντων που μπορούσαν να φουρνιστούν σε έναν οικιακό φούρνο, π.χ. μια φουρνιά ψωμιά ή μια φουρνιά παξιμάδια.
7)Το κουρούπι: ογκομετρικό δοχείο και μονάδα μέτρησης υγρών, ισοδυναμεί με 5 οκάδες περίπου.
8)Το καντάρι: μονάδα βάρους ίση με 44 οκάδες.
Μονάδες Μήκους:
1)Δρασκελιά: είναι το μήκος κανονικού βήματος ενός ανθρώπου. Χρησιμοποιείται σαν πρόχειρο μέτρο μήκους για μικρές αποστάσεις. Υπολογίζεται προς 0,70–0,75 του μέτρου.
2)Το κονταρόξυλο: είναι συμβολικό μήκος του ξύλου που χρησιμοποιούσαν για να τρίβουν το φούρνο. Το κονταρόξυλο ισοδυναμεί με 3–4 μέτρα μήκος. Το χρησιμοποιούσαν ειδικά για την περίπτωση του ύψους του ηλίου κατά την ανατολή και τη δύση, π.χ. ο ήλιος θέλει δύο κονταρόξυλα να βασιλέψει.
3)Το μπόι: είναι κι αυτό συμβατικό ύψος. Ισούται με το μέσο όρο του κανονικού ύψους ενός ανθρώπου, δηλαδή περίπου 1,70 μέτρα. Λέγεται για να προσδιορισθεί το ύψος δένδρων, τοίχων, ηλίου.
4)Η οργυιά: είναι το αρχαιότερο, από την εποχή του Ομήρου, μέτρο μήκους. Ισούται προς την έκταση των χεριών ενός ωρίμου ανθρώπου μαζί με το πλάτος του στήθους. Ισούται με 1,82 μέτρα.
Την οργυιά την χρησιμοποιούσαν όταν ήθελαν να μετρήσουν πρόχειρα το μάκρος σχοινιών, ξύλων, κ.λ.π..
5)Η Πιθαμή: στα μικρά μήκη γίνεται χρήση πιθαμών σαν πρόχειρο μέτρο μήκους. Αυτές έχουν μικρές αυξομειώσεις και αντιστοιχούν γύρω στα 0,20 του μέτρου, ανάλογα με το μήκος που παρουσιάζουν τα τεντωμένα δάκτυλα (αντίχειρας και μικρός) του χεριού κάθε ανθρώπου.
6)Τα Πόδια: στα λίγο μεγαλύτερα διαστήματα μεταχειρίζονται τα πόδια, δηλαδή το μήκος που παρουσιάζει το παπούτσι που φοράει ο ώριμος άνδρας.
7)Το ζευγάρι: είναι συμβατική μονάδα επιφανείας με την οποία γινόταν υπολογισμός του εμβαδού γης, που ήταν ίσο με αυτό που μπορούσαν να καλλιεργήσουν με «αροτριώντα» ζώα, συνήθως βόδια, σε μια μέρα. Είναι τμήμα ακαθόριστης εκτάσεως, που εξαρτάται από την ικανότητα του ζευγολάτη αλλά και των «αροτριώντων» ζώων. Έτσι λέμε, π.χ. πόσα ζευγάρια ταΐ έσπειρες; (ΠΗΓΗ: saitoures.gr παρόν και παρελθόν).


ΕΙΚΟΝΕΣ



Eικ.1: Η πρώτη σελίδα του ονομαστικού καταλόγου.



Eικ.2: Η δεύτερη σελίδα του ονομαστικού καταλόγου.


ΠΗΓΕΣ ΕΙΚΟΝΩΝ


ΠΗΓΕΣ