Edward Lear-Thermopylae-Greece-1848

Edward Lear-Thermopylae-Greece-1848
Το ιστολόγιο αυτό δημιουργήθηκε με σκοπό την προβολή της τοπικής ιστορίας της Φθιώτιδας. Παρουσιάζονται ιστορικά γεγονότα λιγότερο γνωστά στο ευρύ κοινό. Παρατίθενται μαρτυρίες ανθρώπων, οι οποίοι συμμετείχαν και βίωσαν γεγονότα του 19ου και 20ου αιώνα. Προτιμάται ο επώνυμος σχολιασμός των αναρτήσεων. Στις αναδημοσιεύσεις παρακαλούμε για την αναφορά της πηγής προέλευσης. © Σωτήριος Γ. Αλεξόπουλος.

Τετάρτη 11 Απριλίου 2018

Ο πληθυσμός του νομού Φθιώτιδος & Φωκίδος κατά την απογραφή της 16ης Οκτωβρίου 1940


Την Τετάρτη 16 Οκτωβρίου 1940, δώδεκα ημέρες πριν την έναρξη του ελληνοϊταλικού πολέμου, διεξήχθη γενική απογραφή του πληθυσμού (Εικ.1). Τα αποτελέσματά της, λόγω της εμπόλεμης κατάστασης, δημοσιεύθηκαν από την Εθνική Στατιστική Υπηρεσία έξι χρόνια αργότερα, στις 28 Ιανουαρίου 1946.
Δημοσιεύονται εδώ τα αποτελέσματα της απογραφής των πέντε επαρχιών (Δομοκού, Δωρίδος. Λοκρίδος, Παρνασσίδος και Φθιώτιδος), οι οποίες αποτελούσαν τον τότε νομό Φθιώτιδος και Φωκίδος.
Ειδικότερα:
ΛΔ΄. ΝΟΜΟΣ ΦΘΙΩΤΙΔΟΣ ΚΑΙ ΦΩΚΙΔΟΣ
Αύξων αριθμός

Δήμοι και Κοινότητες

Πληθυσμός



Πραγματικός
Νόμιμος
Μόνιμος





                   1. Επαρχία Δομοκού

Κοινότητες:



1
Αγίου Γεωργίου
353
363
348
2
     »    Στεφάνου
310
303
295
3
Αγραπιδιάς
354
382
417
4
Αχλαδιάς
373
390
388
5
Βαρδαλής
551
521
553
6
Βελεσιωτών
407
400
430
7
Βουζίου
797
861
801
8
Γαμβρακίων
290
318
310
9
Δομοκού
1.820
2.378
1.952
10
Εκκάρας
973
966
932
11
Καρυών
632
646
648
12
Κάτω Δομοκού
510
538
538
13
Κορομηλιάς
248
252
270
14
Λεύκας
417
448
430
15
Μακρολιβάδου
523
473
451
16
Μαντασιάς
768
746
711
17
Μελιταίας
754
829
777
18
Νέας Μάκρυσης
350
344
345
19
Νέου Μοναστηρίου
908
874
912
20
Νεοχωρίου
748
750
734
21
Ξυνιάδος
683
677
655
22
Ομβριακής
2.063
1.555
1.874
23
Παλαμά
756
775
746
24
Περιβολίου
714
762
713
25
Πετρωτού
751
768
774
26
Πολυδενδρίου
325
351
316
27
Πουρναρίου
560
552
543
28
Σοφιάδας
532
531
529
29
Φιλιαδώνος
1.022
1.070
1.048

Σύνολον Επαρχίας
19.432
19.821
19.435





                     2. Επαρχία Δωρίδος

Κοινότητες:



1
Αβόρου
395
402
355
2
Αγίων Πάντων
400
445
436
3
Αγλαβίστης
209
252
219
4
Αιγιτίου
384
497
408
5
Αλποχωρίου
319
381
326
6
Αμυγδαλιάς
1.013
1.126
1.054
7
Αρτοτίνης
1.535
1.762
1.606
8
Βελενίκου
303
375
341
9
Βραΐλας
269
324
281
10
Γκουμαίων
427
454
439
11
Δάφνου
410
507
403
12
Δαφνοχωρίου
554
618
564
13
Διακοπίου
783
938
776
14
Διχωρίου
401
526
434
15
Ερατεινής
677
523
468
16
Ευπαλίου
1.173
1.392
1.213
17
Ζωριάνου
510
629
541
18
Καλλιθέας
693
728
708
19
Καλλίου
287
361
325
20
Κάμπου
408
471
423
21
Καρδάρας
291
318
305
22
Καρουτίων
518
538
525
23
Καρουτών
475
582
469
24
Καστρακίου
450
403
390
25
Κάτω Παλαιοξαρίου
454
604
533
26
Κερασιών
313
385
377
27
Κλήματος Ευπαλίου
740
835
770
28
       »        Υαίας
249
331
286
29
Κοκκίνου
300
368
323
30
Κονιάκου
420
457
426
31
Κουπακίου
329
381
320
32
Κροκυλείου
800
1.018
865
33
Λευκαδιτίου
412
461
412
34
Λεύκας
264
297
271
35
Λιδωρικίου
1.611
1.971
1.604
36
Μακρυνής
268
298
279
37
Μαλαμάτων
736
455
382
38
Μαλανδρίνου
646
697
686
39
Μαναγούλης
810
621
584
40
Μηλέας
388
425
395
41
Μοναστηρακίου
787
754
720
42
Νέων Τριζονίων
335
273
280
43
Πανόρμου
414
463
416
44
Πενταγιών
664
820
715
45
Περιθειωτίσσης
214
240
212
46
Ποτιδανείας (Άνω Παλαιοαξαρίου)
684
698
671
47
Σεβεδίκου
307
359
326
48
Σεργούλας
579
623
595
49
Σκαλούλας
425
464
440
50
Στύλιας
333
409
348
51
Συκιάς
375
434
382
52
Σωταίνης
183
212
197
53
Τειχίου
460
426
399
54
Τολοφώνος
790
918
801
55
Τρικόρφου
774
865
789
56
Τριστένου
318
404
328
57
Υψηλού Χωριού
325
378
300

Σύνολον Επαρχίας
29.451
32.891
29.441





                     3. Επαρχία Λοκρίδος

Κοινότητες:



1
Αγίας Μαρίνης
413
498
514
2
     »   Παρασκευής
240
224
215
3
     »   Τριάδος
209
223
212
4
Αγίου Κωνσταντίνου
1.311
1.234
1.241
5
     »   Σεραφείμ
325
571
617
6
Αγνάντης
586
511
522
7
Αμφικλείας
4.114
4.373
4.083
8
Ανάβρας
260
283
266
9
Ανθοχωρίου
380
362
356
10
Αρκίτσης
554
578
592
11
Αταλάντης
4.041
4.261
4.169
12
Γουλεμίου
282
284
280
13
Δρυμαίας
799
911
822
14
Ελατείας
1.759
1.874
1.844
15
Εξάρχου
688
775
760
16
Ζελίου
1.216
1.138
1.177
17
Καινουρίου
639
663
608
18
Καλαποδίου
837
860
845
19
Καλλιδρόμου
389
429
401
20
Καλοθρονίου
278
318
308
21
Καρυάς
1.263
1.126
1.173
22
Κηφισσοχωρίου
1.303
1.232
1.287
23
Κολάκας
526
554
574
24
Κόμνηνας
475
454
468
25
Κραββασαρά
209
180
174
26
Κυπαρισσίου
187
180
178
27
Λαρύμνης
704
625
687
28
Λειβανατών
1.970
2.002
2.008
29
Λευκοχωρίου
540
544
513
30
Λιαπάτας
401
389
403
31
Λουτσίου
367
334
362
32
Μαλεσσίνης
2.572
2.595
2.585
33
Μαρτίνου
2.068
2.134
2.122
34
Μεγαπλατάνου
536
575
545
35
Μενδενίτσης
1.110
1.253
1.085
36
Μοδίου
773
869
816
37
Μώλου
2.073
2.025
2.014
38
Ξυλικών
311
336
324
39
Παναγίτσης
337
355
363
40
Παρορίου
696
697
681
41
Παύλου
1.352
1.453
1.456
42
Προσκυνά
216
184
194
43
Προφήτου Ηλία
262
232
224
44
Πύργου
317
284
289
45
Ρεγγινίου
1.049
1.165
1.098
46
Σκαρφείας
591
589
567
47
Σφάκας
316
344
326
48
Τιθορέας
1.575
1.801
1.673
49
Τραγάνας
571
572
555

Σύνολον Επαρχίας
44.267
45.453
44.576





                     4. Επαρχία Παρνασσίδος

Κοινότητες:



1
Αγίας Ευθυμίας
1.528
1.725
1.608
2
Αγίου Γεωργίου
166
186
176
3
    »     Κωνσταντίνου
104
120
112
4
Αμφίσσης
5.466
5.737
5.360
5
Άνω Μουσουνίτσης
600
734
591
6
Αποστολιά
571
617
588
7
Βάργιανης
376
413
389
8
Βουνιχώρας
977
1.005
998
9
Γαλαξειδίου
2.240
3.326
2.559
10
Γραβιάς
764
924
822
11
Δελφών
998
1.115
1.036
12
Δεσφίνης
3.590
3.798
3.638
13
Ελαιώνος
779
842
1.042
14
Επταλόφου
651
652
591
15
Ιτέας
2.532
2.440
2.51916
16
Κολοβατών
843
909
860
17
Καλοσκοπής
842
988
885
18
Καστελλίου
1.078
1.183
1.079
19
Καστριωτίσσης
431
472
461
20
Κάτω Μουσουνίτσης
339
431
349
21
Κίρρας
654
671
665
22
Λιλαίας
730
822
739
23
Μαριολάτας
640
653
504
24
Μαυρολιθαρίου
776
971
777
25
Μπράλλου
809
841
788
26
Παλαιοχωρίου
691
773
701
27
Πανουργιά
616
726
620
28
Πεντεορίων
694
779
720
29
Πολυδρόσου
1.628
1.813
1.688
30
Προσηλίου
1.138
1.154
1.114
31
Πυράς
280
322
276
32
Σερνικακίου
763
806
756
33
Σκλήθρου
183
210
194
34
Στρώμης
385
429
398
35
Τριταίας
348
475
386
36
Χρυσού
1.310
1.507
1.333

Σύνολον Επαρχίας
36.520
40.569
37.325





                     5. Επαρχία Φθιώτιδος
1
Δήμος Λαμιέων
16.542
17.384
17.762

Κοινότητες:



1
Αγίου Γεωργίου
878
928
926
2
Αλεποσπίτων
415
385
451
3
Αμουρίου
490
490
491
4
Ανατολής
294
295
286
5
Ανθήλης
1.463
1.301
1.334
6
Ανύδρου
630
601
583
7
Αργυρίων
504
570
539
8
Αργυροχωρίου
335
365
352
9
Αρχανίου
619
710
715
10
Ασβεστίου
279
332
319
11
Ασπροκάμπου
373
414
426
12
Αυλακίου
249
243
207
13
Αχινού
477
374
454
14
Αχλαδίου
369
265
382
15
Βαθύκοιλου
262
258
320
16
Βαρδάτων
726
680
714
17
Βασιλικών
281
252
264
18
Βίτωλης
273
206
263
19
Γαρδικίου Ομιλαίων
1.281
1.540
1.336
20
Γιαννιτσούς
935
1.166
980
21
Γλύφας
330
299
317
22
Γραμμένης
596
611
615
23
Δάφνης
313
367
309
24
Δελφίνου
245
270
253
25
Δίβρης
1.348
1.390
1.322
26
Δικάστρου
609
733
679
27
Διλόφου
820
862
840
28
Δρακοσπηλιάς
287
269
273
29
Δύο Βουνών
502
333
363
30
Ελευθεροχωρίου
306
311
305
31
Ζηλευτού
341
329
316
32
Ηρακλείας Τραχινίας
946
784
856
33
Καλαμακίου
576
489
501
34
Καλλιθέας Σπερχειάδος
619
659
615
35
Καμπιών
373
659
615
36
Καναλίων
618
672
649
37
Καστανιάς
552
644
584
38
Καστρίου
420
385
451
39
Κλωνίου
509
539
525
40
Κολοκυθιάς
315
372
371
41
Κόμματος
526
519
515
42
Κομποτάδων
845
909
903
43
Κουμαριτσίου
215
235
240
44
Κουρνόβου
340
385
403
45
Κυριακοχωρίου
845
917
879
46
Κωσταλέξη
476
514
501
47
Λαδικούς
275
266
312
48
Λεύκας
701
739
723
49
Λιανοκλαδίου
1.141
1.126
1.156
50
Λιτοσέλου
531
584
543
51
Λογγιτσίου
356
399
388
52
Λυγαριάς
446
402
461
53
Λυχνού
313
323
315
54
Μακρακώμης
1.766
1.909
1.737
55
Μάκρης
594
656
599
56
Μαρμάρων
836
995
893
57
Μαυρίλλου
410
483
455
58
Μεγάλης Κάψης
350
429
408
59
Μεξιατών
992
1.040
999
60
Μερκάδας
531
626
560
61
Μεσαίας Κάψης
176
223
197
62
Μεσοποταμιάς
738
771
840
63
Μεσοχωρίου
391
429
402
64
Μοσχοκαρυάς
899
970
921
65
Μοσχοχωρίου
1.072
844
856
66
Μύλων
777
729
734
67
Νεοχωρίου Τυμφρηστού
287
366
282
68
        »         Υπάτης
559
641
572
69
Νεράϊδας
782
547
753
70
Νικολιτσίου
193
222
194
71
Οίτης
751
798
754
72
Παλαιοβράχας
1.149
1.178
1.107
73
Παλαιοκάστρου
555
665
667
74
Παλαιοκερασιάς
776
596
703
75
Παύλιανης
1.089
1.145
1.097
76
Πελασγίας
1.852
1.941
1.847
77
Περιβλέπτου
276
315
307
78
Περιβολίου
289
320
294
79
Περιστερίου
328
354
356
80
Πιτσιωτών
321
370
342
81
Πιτσίου
151
156
170
82
Πλατυστόμου
611
646
657
83
Πουγκακίων
833
898
876
84
Πτελέας
506
530
529
85
Πύργου Υπάτης
600
699
628
86
Ράχεων
893
853
872
87
Ροβολιαρίου
1.014
1.126
1.078
88
Ροδίτσης
672
696
713
89
Ροδωνιάς
428
424
431
90
Σπαρτιάς
580
665
615
91
Σπερχειάδος
1.988
1.999
1.965
92
Στάγιας
393
421
393
93
Σταυρού
626
577
613
94
Στυλίδος
3.606
3.585
3.661
95
Στύρφακας
613
627
617
96
Συκιάς Υπάτης
285
269
300
97
Τσούκας
1.024
1.124
1.074
98
Τυμφρηστού
849
1.013
903
99
Υπάτης
2.166
2.464
2.145
100
Φραντζή
626
594
585
101
Φτέρης
957
1.010
994

Σύνολον Επαρχίας
83.409
86.758
85.639






Σύνολον Νομού Φθιώτιδος  και Φωκίδος
213.079
225.492
216.416



ΕΙΚΟΝΕΣ

α.

β.

γ.

Εικ.1 «Απόδειξις απογραφής». Οι τρείς βεβαιώσεις ανήκουν α) στον Δημήτριο Γκέκα (παππούς μου), β) στην Δημητρούλα Γκέκα (γιαγιά μου) και γ) στην Ευσταθία Γκέκα (μητέρα μου). Ο απογραφέας Ευθύμιος Σπύρου Καραναστάσης είναι ο ιερέας του χωριού τους. [Πηγή: οικογενειακό αρχείο Σωτήρη Γ. Αλεξόπουλου].


ΠΗΓΕΣ-ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ




Τετάρτη 7 Μαρτίου 2018

Ληστρική επιδρομή κατά της Στυλίδας το 1835


Edward Lear, Στυλίδα 26 Ιουνίου 1848.


Στη στήλη «ΔΙΑΦΟΡΟΙ ΕΙΔΗΣΕΙΣ» της αθηναϊκής εφημερίδας «ΑΘΗΝΑ» (φύλλο 253/29-6-1835) δημοσιεύεται η είδηση για ληστρική επιδρομή εναντίον της Στυλίδας. Ειδικότερα τα γεγονότα συνέβησαν ως εξής:
Το Σάββατο 22 Ιουνίου 1835, λίγο πρίν τη δύση του ηλίου, η ζωή στη Στυλίδα ακολουθούσε το φυσιολογικό της ρυθμό. Οι περισσότεροι κάτοικοι εργαζόταν ακόμη στα χωράφια, ήταν εποχή του θερισμού. Όσοι βρισκόταν στην κωμόπολη, απολάμβαναν τον απογευματινό τους περίπατο στην παραλία. Άλλοι ξυριζόταν γιατί ξημέρωνε Κυριακή και άλλοι βρισκόταν στα καφενεία.
Τους χαλαρούς αυτούς ρυθμούς τάραξε η αιφνιδιαστική εισβολή στην πόλη εβδομήντα ενόπλων ληστών. Έντρομοι οι Στυλιδιώτες εγκατέλειψαν τα καφενεία και διασκορπίσθηκαν στους δρόμους. Οι ληστές με την κραυγή «βαρείτε παιδιά» πυροβολούσαν εναντίον των αιφνιδιασθέντων κατοίκων. Επί τόπου σκοτώθηκε ένας κάτοικος. Άλλοι εννέα πληγώθηκαν, εκ των οποίων οι δύο βαριά. Λόγω απουσίας αντίστασης, οι ληστές με την ησυχία τους λεηλάτησαν τα σπίτια και φόρτωσαν τέσσερα άλογα με λάφυρα. Μετά από μισή ώρα έφυγαν από την πόλη κατευθυνόμενοι πρός τα σύνορα, τα οποία τότε απείχαν μερικά χιλιόμετρα από τη Στυλίδα. Ανήκαν στη συμμορία του Σπύρου Μαλισσόβα που είχε αιχμαλωτίσει τον κτηματία Σκουμπουρδή.
Η είδηση δημοσιεύεται στην εφημερίδα ως εξής:
«ΔΙΑΦΟΡΟΙ ΕΙΔΗΣΕΙΣ.
Εις τάς 22 Ενεστώτος ημέρα σαββάτω εις την Στηλίδα την δύσιν Ηλίου, ενώ ακόμη ο κόσμος δεν είχε επιστρέψει από τα χωράφια των καθότι ήδη είναι καιρός θέρους. και ενώ οι λοιποί ολιγοι Στηλιδιώται οι ευρισκόμενοι μέσα εις την Κωμόπολίν των, επεριφέροντο οι μέν εις το παράλιον, οι δε εξυρίζοντο, καθότι εξημέρωνεν Κυριακή, και άλλοι ήτον εις τα Καφφενεία, αίφνης μέγα σώμα ληστών εμβαίνει εις την Κωμόπολιν ταύτην της Στηλίδος, και ως δι’ εφόδου κυριεύουν τα καφφενεία∙ όθεν σκορπίζουν έντρομοι οι πολίται έξω εις τάς οδούς∙ τότε ακούεται πλέον γενική κραυγή ληστών «βαρείτε παιδιά» και αμέσως τουφεκισμοί και βόλια ρίπτονται από τους κακούργους εις τον σωρόν των ησύχων και αόπλων κατοίκων∙ φονεύεται είς εις τον τόπον, και λαβώνονται άλλοι εννέα Στηληδιώται εκ των οποίων δυω δύσκολα θα λυτρώσουν από τον θάνατον∙ θρήνοι γενικοί βομβούν πανταχόθεν. Ποίος θρηνεί τον φονευθέντα συζυγόν της, ποία κλαίει τον κινδυνεύοντα αδελφόν της και άλλη την περιμενομένην άγνωστον τύχην της∙ εις ταύτα οι κακούργοι ευφραίνινται, ως οι λύκοι κυλιώμενοι εις τα αίματα και ευφραίνονται διττώς, και διότι επέτυχαν τον σκοπόν των ως πρός την αρπαγήν, και διότι βλέπουν τάς Αρχάς ταπεινουμένας και την Κυβέρνησιν ανίκανον να τους αντικρούση∙ οποίας περιφρόνησις δι’ αυτήν να εμβαίνουν οι λησταί εις τάς κωμοπόλεις και πότε, ότε ακόμη δεν εκαλονύκτωσεν! Εντοσούτω με όλην την ησυχίαν των γυμνώνουν τα οσπήτια, θύουν και απειλούν, φορτώνουν 4 άλογα και μετά ημισείας ώρας διατριβήν εβγαίνουν με τα λάφυρα των θριαμβευτικώς και ησύχως και φεύγουν, αφήσαντες οπίσω των την δυστυχίαν, τον τρόμον και ύλην βαθείαν σκέψεως περί της μελούσης τύχης των εις τους κατοίκους της επαρχίας! ήτον λέγουν, περί τους εβδομήκοντα και αρχηγός ο Σπύρος Μαλισόβας, ο ίδιος ός τις εσκλάβωσε τον Σκουμπουρδήν[2].
Με την επιδρομή τους αυτή οι ληστές προξένησαν ζημιές ύψους 25.000 δραχμών σύμφωνα με αναφορά των κατοίκων πρός το βασιλιά Όθωνα.
Στο ίδιο κείμενο αναφέρεται ότι «Οι κάτοικοι της πόλεως ταύτης Μ.Β. απ’ αρχής του Ιερού υπέρ πατρίδος Αγώνος (….) υπερασπίσαμεν την πατρίδα κατά θάλασσαν με ιδικά μας πλοία και κατά ξηράν με την θυσίαν πλέον των τριακοσίων συμπολιτών μας, αι οικογένειαι των οποίων έκτοτε λοιμοκτονούν…….»
Από την παραπάνω αναφορά των κατοίκων προκύπτει ότι οι Στυλιδιώτες συμμετείχαν στην Επανάσταση του 1821 διαθέτοντας δικά τους καράβια. Επίσης έλαβαν μέρος στις κατά ξηράν επιχειρήσεις, όπου έπεσαν αγωνιζόμενοι «πλέον των τριακοσίων». [3].

ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
[1] Καλοδήμος Θ., Η ληστεία στην Επαρχία της Φθιώτιδας, σελίδες 468-526. Άρθρο στα Πρακτικά 3ου Συνεδρίου Φθιωτικής Ιστορίας (Ιστορία-Αρχαιολογία-Λαογραφία), 4,5 & 6 Νοεμβρίου 2005, Λαμία 2007.
[2] Γράφει σχετικά η ίδια εφημερίδα: «-Λησταί πάλιν εμβήκαν έξωθεν των Συνόρων μας εις την επαρχίαν της Φθιότιδος, και Λοκρίδος. Τον κύριον Σκομπουρδή εζημίωσαν σημαντικώς, λέγουν ότι τον επήραν υπέρ τάς 15.000 χιλιάδες και περιπλέον δραχμάς. Η κυβέρνησις έλαβε τα κατ’ αυτών μέτρα∙ αλλά τα αυτά πρέπει να ληφθούν και από τον εις τα σύνορα Αρχηγόν των Τουρκικών σωμάτων, διότι εκ της παραβλέψεως, διά να μην είπομε συγχωρήσεως τούτου ακολουθούν τα τοιαύτα δυστυχήματα εις τον τόπον μας.». [Εφημερίδα «ΑΘΗΝΑ» φύλλο 252/17-4-1835, σελίδα 4, ψηφιακός σελιδοδείκτης 487].
[3] Για τη συμμετοχή των Στυλιδιωτών στην Επανάσταση του 1821 βλέπε: Στυλιδιώτες αγωνιστές του 1821.

ΠΗΓΕΣ
Εφημερίδα «ΑΘΗΝΑ», φύλλο 253/29-6-1835, σελίδα 4 (ψηφιακός σελιδοδείκτης 530).





Δευτέρα 12 Φεβρουαρίου 2018

Αναφορά των κατοίκων της Καστανιάς Υπάτης πρός τον βασιλιά Όθωνα





Η πλατεία της Καστανιάς με τον Άγιο Αθανάσιο.
[Πηγή: ΚΑΣΤΑΝΙΑ ΥΠΑΤΗΣ ΦΘΙΩΤΙΔΑ -KASTANIA YPATI FTHIOTIS, εφημερίδα «Η ΦΩΝΗ ΤΗΣ ΚΑΣΤΑΝΙΑΣ» 1 (Δεκέμβριος 1979), εξώφυλλο].

Στο φύλλο 846/3-9-1841 της αθηναϊκής εφημερίδας «ΑΘΗΝΑ»* δημοσιεύεται αναφορά των κατοίκων της Καστανιάς Υπάτης πρός τον βασιλιά Όθωνα με ημερομηνία 26 Αυγούστου 1841 και θέμα το ιδιοκτησιακό καθεστώς του χωριού.
Επί τουρκοκρατίας οι κάτοικοι ήταν ιδιοκτήτες του χωριού. Στην Καστανιά κατοικούσαν τότε είκοσι οικογένειες. Μοναδική φορολογική υποχρέωσή τους ήταν η απόδοση σε κάποιους Αλβανούς ενός φόρου (κεσίμι ή μακτού, τουρκ. Kesim) ως αμοιβή για την προστασία που τους παρείχαν[1]. Συγκεκριμμένα κάθε οικογένεια έπρεπε να αποδώσει 6 κοιλά[2] σίτου και 4 κοιλά κριθάρι. Οι ποσότητες αυτές αντιστοιχούσαν σε έκταση 20 μπαστίνων. Ο όρος μπάστινα ή μπάσινα (από το σλαβικό baština) σημαίνει έκταση γής που μπορεί να οργώσει ένα ζευγάρι βόδια.
Την περίοδο του Κυβερνήτη Ιωάννη Καποδίστρια και στη συνέχεια επί βασιλείας του Όθωνα, οι κάτοικοι, ως ιδιοκτήτες του χωριού τους, πλήρωναν το φόρο της δεκάτης.
Ήδη από το 1835 μέσω δημοσίευσής τους στην εφημερίδα «ΑΘΗΝΑ» γνωστοποίησαν σε υποψήφιους αγοραστές του χωριού τους ότι δεν δικαιούνται να το αγοράσουν, εφόσον το δικαίωμα αγοράς ανήκε μόνο στους ίδιους.
Το 1836 όμως εμφανίστηκε ως αγοραστής της Καστανιάς κάποιος Αγαλίδης. Οι κάτοικοι προσέφυγαν στα τακτικά δικαστήρια και κέρδισαν τη δίκη.
Ειδικότερα το κείμενο της αναφοράς έχει ως εξής:
«Αναφορά Καστανιωτών πρός την Α.Μ.
Μεγαλειότατε!
Την 26 Αυγούστου 1841, Αθήναι.
Πάς τις θέλει φρίξει όταν ακούση τα δεινά τόσων πιστών Σου υπηκόων, κατοίκων του πρός την δεξιάν όχθην του Σπερχειού κειμένου χωρίου Καστανιάς∙ δεινά τα οποία μας επροξένησε και προξενεί κάποιος κερδοσκόπος Αγαλίδης.
Το χωρίον μας είναι αναμφισβήτητος ιδιοκτησία μας∙ και πασίδηλος πλέον όχι μόνον εις όλους τους κατοίκους της Φθιώτιδος, αλλά και εις αυτήν ακόμη την Κυβέρνησίν Σου, ήτις ενώ λαμβάνει από τα γειτονικά μας χωρία, ως οθωμανικά ποτέ, της επικαρπίας τον φόρον, από το ιδικόν μας ποτέ δεν έλαβε τίποτε περισσότερον από απλούν δέκατον.
Την λεπτομερεστέραν έκθεσιν των διατρεξάντων και διατρεχόντων εις την υπόθεσιν ταύτην, Βασιλεύ, παραλείπωμεν πρός το παρόν, διά να καθυποβάλωμεν ενώπιον του Σού Θρόνου, αν ποτέ ευρεθώμεν εις τοιαύτην λυπηράν ανάγκην.
Μεγαλειότατε! η ιστορία την οποίαν υποφέρομεν δεινών είναι μοναδική.
Α. Επί Τουρκοκρατίας είμεθα ιδιοκτήται, με μόνην την υποχρέωσιν του να δίδωσιν εις τινας Αλβανούς προστάτας είκοσι οικογένειαι έν είδος κεσιμίου από 6 κοιλά σίτον εκάστη, και 4 κριθής επί είκοσι λεγομένων μπαστίνων.
Β. Επί της Κυβερνήσεως του Καποδιστρίου και επί Κυβερνήσεως της Υ.Μ., ως ιδιοκτήται των γαιών ολοκλήρου του χωρίου μας, εδίδαμεν και δίδομεν εισέτι απλούν δέκατον.
Γ. Αγορασταί πρώτοι των λεγομένων αυτών μπεστίνων του ρηθέντος κεσιμίου, διεμαρτυρήθημεν και διά της εφημερίδος Αθηνάς από τα 1835, καθ’ οποιουδήποτε δευτέρου αγοραστού, ενώ ο αντίδικός μας εφάνη ως τοιούτος το 1836.
Δ. Δικασθέντες ενώπιον των τακτικών δικαστηρίων, ημείς μέν εκερδήσαμεν την νόμιμον αγοράν μας, ο δε αντίδικός μας κατεδικάσθη ως ήτο επόμενον.
Ε. Υπαγόμεθα, εις την κατηγορίαν των εισέτι διαφιλονεικουμένων χωρίων, κειμένων εις την δεξιάν όχθην του Σπερχειού και κατεχομένων ήδη παρά της Κυβερνήσεώς σου, περί των οποίων ηυδόκησας να δώσης το δικαίωμα προτιμήσεως αγοράς πρός τους κατοίκους των ιδίων χωρίων∙ και περί του αντικειμένου τούτου έγιναν πολλαί επίσημοι εργασίαι παρά της Κυβερνήσεως της Υ.Μ. και των πληρεξουσίων της Υ.Πόρτας.
ΣΤ. Τέλος, απατάται παρά του αντιδίκου μας και εις επίτροπός μας, του οποίου η πληρεξουσιότης δεν ήτον να συμβιβασθή, αλλά ν’ ανακόψη μίαν κατ’ ερήμην απόφασιν της Μ.Επιτροπής, την οποίαν και ανεκόψαμεν μετά ταύτα νομίμως∙ και λαμβάνει παρ’ αυτού ο κύριος Αγαλίδης 5.180 δραχ. απέναντι 7.000 περίπου δραχ. διά την οποίαν μετ’ αυτού είχε συμφωνήσει παράνομον πώλησιν παρανομοτέρας αγοράς.
Ζ. Έν από τα οποία μας επροξένησαν και μας προξενούν τόσα δεινά, αν και περίεργον, είναι και το εξής περιστατικόν∙ ενώπιον της Μ.Επιτροπής, ότε ανεκόψαμεν την κατ’ ερήμην ρηθείσαν απόφασιν, και ενάξαμεν διά τούτο τον Οθωμανόν, ηθέλησε να επεμβή ως τρίτος ο Κ.Αγαλίδης, κατά της αιτήσεως του οποίου γενομένης εννόμου ενστάσεως περί της μη επεμβάσεώς του, δεν παρεδέχθη η αίτησίς του, ως αποδεικνύεται από τα πρακτικά της Μ.Επιτροπής∙ αλλά μετά παρέλευσιν δύω ολοκλήρων ετών, αφότου η Επιτροπή έπαυσε να δέχεται αγωγάς, ευρίσκεται αίφνης αγωγή του αντιδίκου, εισαγμένη εγκαίρως ενώπιον της Μ.Επιτροπής!! πως ο αντίδικος ούτος, όταν ηθέλησε να παρεμβή ως τρίτος, δεν επαρουσίαζε την αγωγήν του ταύτην;!
Και όμως, οι υποφαινόμενοι βασανίζονται εισέτι ενώπιον της Μ.Επιτροπής, και κινδυνεύουν να γίνωσι θύματα, της πλέον απανθρώπου πλεονεξίας∙ όθεν και επικαλούμενοι την δικαιοσύνην του Βασιλέως, καθικετεύομεν να μας απαλλάξη πλέον από την δυσπραγίαν μας ταύτην.
Υποσημειούμεθα ευσεβάστως.
Ο πληρεξούσιος επίτροπος των κατοίκων του χωρίου Καστανιάς.
Δ.Α.Παππά Σταμούλας.

ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
[2] το κοιλό ήταν μονάδα μέτρησης του όγκου των δημητριακών και αντιστοιχούσε σε 24 οκάδες.

*Ευχαριστούμε τον αγαπητό φίλο αρχαιολόγο και συντηρητή έργων τέχνης κ.Πέτρο Μεχτίδη για την υπόδειξη της εφημερίδας.

ΠΗΓΕΣ-ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ