Δύο αιτήματα για πολιτική παρέμβαση του βουλευτή και προέδρου της Βουλής Δημητρίου Χατζίσκου στο Δήμο Φαλάρων

  

Ο πρόεδρος της Βουλής Δημήτριος Χατζίσκος (περίοδοι 1848-49 & 1871).

[Πηγή: Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων, Πρόεδροι της Βουλής, Γερουσίας και Εθνοσυνελεύσεων 1821-2008, Αθήνα 2009, σελίδα 118].

Από έρευνα στα ψηφιακά αρχεία στην ιστοσελίδα της Ακαδημίας Αθηνών εντοπίσθηκαν ένα τηλεγράφημα και μία επιστολή που απευθύνονται στον Δημήτριο Χατζίσκο[1].

Ειδικότερα:

Α. Το τηλεγράφημα (Εικ.1αβ) φέρει αριθμό 182, ημερομηνία 29/11/1871 και αποτελείται από 116 λέξεις. Αποστέλλεται από Στυλίδα πρός Αθήνα. Αποστολέας του είναι ο εργοστασιάρχης Κ.Π.Αγαθοκλής (Εικ.2)[2]. Παραλήπτης ο Πρόεδρος της Βουλής Δημήτριος Χατζίσκος.

Στο τηλεγράφημα, ο Κ.Π.Αγαθοκλής αναφέρει ότι παρά τις μεγάλες δυσκολίες, κατάφερε να ιδρύσει εργοστάσιο «εις τόπον απόκεντρον όπου πάντα ελλείπουσι». Ακολούθως εκθέτει την προσφορά το εργοστασίου του στην τοπική κοινωνία, τονίζοντας ότι ο ίδιος, αφοσιωμένος στο εργασιακό του καθήκον, «ουδεμίαν προσοχήν έδωσα εις τάς ραδιουργίας και τάς κακοβουλίας ησχολήθην αποκλειστικώς εις την αποκατάστασιν του εργοστασίου κεκλεισμένος πάντοτε εντός αυτού». Όμως ο Δήμαρχος Φαλάρων «ακαταπαύστως εργάζεται παρεμβάλων μυρία προσκόμματα πρός βλάβην του εργοστασίου». Για το λόγο αυτό ο Κ.Π.Αγαθοκλής ζητάει τη συνδρομή του Δημητρίου Χατζίσκου για να «ενεργηθώσι πρέποντα απαλαχθώ μάστιγος συντόμως».

Το πλήρες κείμενο του τηλεγραφήματος έχει ως εξής:

«Πρόεδρον Βουλής/

Κ.Χαντζίσκον/

Αθήνας/

Ενηργήθησαν παρ’ υμών/

και παρά του εδεσμεύθην η κα-/

τάδικος και εις τόπον απόκεντρον/

όπου πάντα ελλείπουσι κατηρτίσθη/

εις πλήρη ενέργειαν και εργασίαν/

εργοστάσιον μετά πέντε έργων/

ακαταπαύστως εργάζονται πλέον/

των εκατόν οίτινες πορίζονται/

και μορφώνονται μετά μεγάλης/

φροντίδος και υπομονής με τι-/

μής και αξιοπρεπείας εξεπλήρωσα/

το καθήκον μου και τούτο πρός/

υμών του έθνους και των/

ευεργετών δύναμαι να είπω/

μετά θάρρους ταύτα πάντα/

μαρτυρούσι τά έργα και πρά-/

ξεις μου. Ενθυμούμαι τάς/

πατρικάς συμβουλάς σας ουδε-/

μίαν προσοχήν έδωσα εις τάς ραδιουργίας/

και τάς κακοβουλίας ησχολήθην αποκλειστι-/

κώς εις την αποκατάστασιν του εργοστα-/

σίου κεκλεισμένος πάντοτε εντός/

αυτού Δήμαρχος Φαλάρων ακα-/

καταπαύστως εργάζεται παρεμβαλών/

μυρία προσκόμματα πρός βλάβην/

του εργοστασίου. επεκαλέσθην τηλε-/

γραφικώς πατρικήν συνδρομήν/

προθυπουργού παρακαλώ σπεύσα-/

τε ενεργηθώσι πρέποντα απαλαχ-/

θώ μάστιγος συντόμως.-/

Κωσταντίνος Αγαθοκλής».

Β. Η επιστολή (Εικ.3αβ) φέρει ημερομηνία 17 Μαρτίου 1869. Αποστέλλεται από τον Κ.Κωστορρίζο πρός τον κουμπάρο του βουλευτή Δημήτριο Χατζίσκο. Ο αποστολέας, αφού εκθέτει τα τυπικά και ουσιαστικά προσόντα του αδερφού του Ιωάννη, παρακαλεί τον παραλήπτη για το διορισμό του αδελφού του ως δασοφύλακα στο Δασονομείο Υπάτης ή ως τηλεγραφικό κλητήρα στο Τηλεγραφείο Στυλίδας. Κλείνοντας, ο επιστολογράφος υπενθυμίζει παλαιότερη υπόσχεση του Δημητρίου Χατζίσκου για διορισμό στις θέσεις αυτές μέλους της οικογενείας Κωστορρίζου.

Το πλήρες κείμενο της επιστολής έχει ως εξής:

«Εκ Στυλίδος, την 17 Μαρτίου 1869/

Σεβαστέ μοί!/

Επειδή το σημερινόν Υπουργείον τυγ-/

χάνει φιλικόν υμίν και πολύ ισχύετε εν/

αυτώ, μεταξύ των όσων έχετε υπ’ όψιν/

Σας να διορίσητε εν τη επαρχία μας/

υπαλλήλους να συμπεριλάβητε και τον/

αυτάδελφόν μου Ιωάννην Κωστορρίζον/

και φροντίσητε πατρικώς να διορισθή ή δα-/

σοφύλαξ εις το δασονομείον Υπάτης ή/

Τηλεγραφικός κλητήρ εις το ενταύθα τη-/

λεγραφείον. ο ειρημένος αδελφός μου, ών/

προστάτης ήδη της οικογενείας του μα-/

καρίτου πατρός μου, έχει ηλικίαν 21-21/

ετών και διήλθε και την πρώτην τάξιν/

του Ελληνικού Σχολείου, ώστε εις μίαν/

των σεσημασμένων θέσεων, ου μόνον/

θα φανή άξιος αλλά θα ευκολύνετο και η/

υπηρεσία δεόντως. Σας παρακαλώ λοι-/

πόν θερμώς να εισακουσθώσιν αι πα-/

ρακλήσεις μου αύται, καθ’ όσον παρο-/

μοίας θέσεις πρό χρόνων και με-/

χρι του θανάτου του θείου μου Ζαχαρία/

τάς έχετε υποσχεθή άτινας δεν θ’ αφήση-/

τε σήμερον βεβαίως απραγματοποιήτους/

πρός τον προμνησθέντα αδελφόν μου, ούσης/

της ευκαιρίας ευνοϊκής. ο δε διορισμός άς/

σταλή πρός εμέ./

Σας προσκυνώ μεθ’ απάσης της οικο-/

γενείας μου./

Ο κουμπάρος Σας/

Κ.Κωστορρίζος».

ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

[1] Στην έκδοση του Ιδρύματος της Βουλής των Ελλήνων Πρόεδροι της Βουλής, Γερουσίας και Εθνοσυνελεύσεων 1821-2008 (σελίδες 117, 119 και 120) αναφέρονται τα εξής για τον Δημήτριο Χατζίσκο:

«Ο Δημήτριος Χατζίσκος γεννήθηκε το 1805 στην Υπάτη, κοντά στη Λαμία. Καταγόταν από παλιά οικογένεια προκρίτων της Φθιώτιδας, η οποία έφερε το όνομα Χατζής και προεπαναστατικά είχε αναπτύξει σημαντική κοινωφελή δράση. Επειδή ο Δημήτριος ήταν ο μικρότερος της γενιάς του Χατζή, η οποία σφαγιάστηκε, έμεινε γνωστός ως Χατζίσκος-δηλαδή μικρός Χατζής. Παντρεύτηκε δύο φορές, πρώτα με την κόρη του στρατηγού Δυοβουνιώτη και στη συνέχεια με τη Βασιλική Μπασκλαβάνου, που ήταν ανηψιά του Ιωάννη Κωλέττη.

Κατά την Επανάσταση εντάχθηκε στις τακτικές στρατιωτικές δυνάμεις του Αλέξανδρου Μαυροκορδάτου, με τις οποίες πολέμησε τον πρώτο χρόνο της Επανάστασης. Το 1823 εντάχθηκε στο στρατιωτικό σώμα του Κωλέττη, με τη μοίρα του οποίου ταύτισε έκτοτε την πολιτική του σταδιοσρομία, προσχωρώντας στο «γαλλικό» κόμμα. Συμμετείχε στην έξοδο του Μεσολογγίου το 1826, ενώ ανέλαβε υπεύθυνες στρατιωτικές και διοικητικές θέσεις στη Σάμο ως αξιωματικός και ως έφορος αλληλοδιδακτικών σχολείων.

Το 1832 εξελέγη αντιπρόσωπος Φθιώτιδας στην Ε΄ Εθνοσυνέλευση του Άργους, στην οποία και αναδείχθηκε μέλος της επιτροπής που θα ρύθμιζε θέματα αποζημιώσεων και αμοιβών όσων παρείχαν σημαντικές υπηρεσίες κατά την Επανάσταση. Στη συνέχεια ανέλαβε αξιώματα στο χώρο της επαρχιακής και νομαρχιακής διοίκησης. Το 1843, μετά την εξέγερση της 3ης Σεπτεμβρίου, αν και υπήρξε υποψήφιος στην περιοχή της Υπάτης στις εκλογές που ακολούθησαν για τη σύσταση εθνοσυνέλευσης, απέτυχε να εκλεγεί χαρακτηρίζοντας παράνομο το αποτέλεσμα. Τα επόμενα όμως χρόνια (1844-1850) εκλεγόταν συνεχώς βουλευτής.

Πρόεδρος της Βουλής αναδείχθηκε στις 13 Νοεμβρίου 1848 και παρέμεινε στη θέση έως τις 5 Οκτωβρίου της επόμενης χρονιάς. Η θητεία του συνέπεσε εν πολλοίς με εκείνη της κυβέρνησης Κωνσταντίνου Κανάρη και τις ευρωπαϊκές επαναστάσεις του 1848.. Οι τελευταίες σήμαναν την έναρξη μιας εποχής που κλόνισε τα κοινωνικά και πολιτικά θεμέλια των αυταρχικών καθεστώτων σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, χωρίς ευθείες όμως αναλογίες με την ελληνική πραγματικότητα.

Το 1850 διορίστηκε από τον Όθωνα γερουσιαστής, αξίωμα που ήταν τότε ισόβιο και το οποίο διατήρησε έως την κατάργηση της Γερουσίας μετά την έξωση του Όθωνα το 1862. Ως γερουσιαστής εξελέγη στη θέση του γραμματέα και του αντιπροέδρου της Γερουσίας. Το 1862 διορίστηκε υπουργός Εκκλησιαστικών και Δημοσίας Εκπαιδεύσεως, θέση που διατήρησε κατά το πεντάμηνο 26 Μαΐου – 11 Οκτωβρίου 1862.

Ανέπτυξε προσωπικές σχέσεις με τον Όθωνα και τη σύζυγό του Αμαλία. Τους είχε μάλιστα ακολουθήσει στην περιοδεία που έκαναν στην Ελλάδα λίγους μήνες πριν από την έκπτωσή τους. Συμμετείχε ως υπουργός Εκκλησιαστικών και Δημοσίας Εκπαιδεύσεως στην υπό το Γενναίο Κολοκοτρώνη τελευταία κυβέρνηση που σχηματίστηκε πριν από την έξωση του Όθωνα. Μετά την έξωση του τελευταίου και της συζύγου του, τους ακολούθησε στο ταξίδι τους στο Μόναχο, όπου και παρέμεινε 40 μέρες.

Όταν επέστρεψε στην Ελλάδα, παρέμεινε για μεγάλο διάστημα εκτός πολιτικής, για να εκλεγεί βουλευτής Φθιώτιδας το Μάϊο του 1865. Το 1869 εξελέγη για τελευταία φορά βουλευτής. Πρόεδρος της Βουλής εκλέχθηκε με απόλυτη πλειοψηφία στις 25 Οκτωβρίου 1871 και παρέμεινε στο αξίωμά του για ένα δίμηνο περίπου, έως τις 28 Δεκεμβρίου της ίδιας χρονιάς.

Αναλαμβάνοντας τα καθήκοντά του την πρώτη φορά, ανέφερε στο Σώμα τα εξής:

Κύριοι!

Σας ευγνωμονώ διά την τιμήν, της οποίας μ’ εκρίνατε άξιον, απονέμοντες

τοιαύτην πρός εμέ εμπιστοσύνην.

Συναισθάνομαι, Κύριοι, το βάρος και την σπουδαιότητα των καθηκόντων μου, τόσω μάλλον καθ’ όσον αι δυνάμεις μου είναι κατώτεραι της επιθυμίας μου του να εκπληρώσω ταύτα με την ακρίβειαν εκείνην, την οποίαν η υψηλή αύτη θέσις απαιτεί. Αλλά θαρρών εις την πατρικήν και έμφρονα υμών συνδρομήν, θέλλω καταβάλλει πάσαν δυνατήν προσπάθειαν, ίνα φανώ άξιος της μεγάλης τιμής, με την οποίαν με περιεβάλετε, διά της ακριβούς διαχειρήσεως των σπουδαίων καθηκόντων μου.

Ναί, Κύριοι Βουλευταί! συναπαντώμεθα βεβαίως εις την επιθυμίαν ταύτην∙ θέλομεν δε φθάσει εις την εκπλήρωσιν αυτής, τηρούντες ακριβώς τόσον υμείς καθώς και το προεδρείον τους όρους του κανονισμού.

Στη Βουλή διακρίθηκε ως ρήτορας, πρωταγωνιστώντας με τις αγορεύσεις του στο ζήτημα της απαγωγής ξένων υπηκόων από ληστές στο Δήλεσι το 1870, όπως και σε αυτό της τύχης αξιόλογης κτηματικής περιουσίας στην περιοχή της Υπάτης, για την οποία επί χρόνια ήταν σε αντιδικία με το Δημόσιο. Υπέβαλλε προτάσεις νόμων σχετικές με θέματα γεωργικής οικονομίας και φορολογίας.

Πέθανε στην Αθήνα τον Οκτώβριο του 1877.».

Για την καταγωγή και τους προγόνους του Δημητρίου Χατζίσκου βλέπε: Σύγκρουση Ελλήνων γαιοκτημόνων της Δυτικής Φθιώτιδας πριν την Επανάσταση του ’21.

[2] Για το βιομηχανικό συγκρότημα του Κ.Π.Αγαθοκλή βλέπε:

1) Οδηγός της Λαμίας του 1875 και το βιομηχανικό συγκρότημα “Κ.Π.Αγαθοκλής” (Στυλίδα-Λαμία) και

2) Κωνσταντίνος Παν. Αγαθοκλής, πρωτοπόροι βιομήχανοι στη Φθιώτιδα.

ΕΙΚΟΝΕΣ

α.

β.

Εικ.1αβ. Το δισέλιδο τηλεγράφημα. [Πηγή:τεκμήριο 197774].

 Εικ.2. Ο Κ.Π.Αγαθοκλής. [Πηγή: Η περίπτωση της βιομηχανίας Κ.Π. ΑΓΑΘΟΚΛΗΣ ΚΑΙ ΣΙΑ και το εργοστάσιο "ΦΘΙΩΤΙΣ"στη Στυλίδα].

α.

β.

Εικ.3αβ. Η δισέλιδη επιστολή. [Πηγή:τεκμήριο 198323].

ΠΗΓΗ

Ακαδημία Αθηνών

Περί χειμερινού λειβαδίου της μονής του Αγίου Γεωργίου Μυγδαλιάς του Δήμου Φαλάρων

 Το Καθολικό της Ιεράς Μονής Αγίου Γεωργίου Μυγδαλιάς όπως ήταν το 1972. [Πηγή φωτογραφίας: Λαϊνάς Θ., Το Μοναστήρι του Αγίου Γεωργίου Μυγδαλιάς, Δήμου Στυλίδος. Άρθρο στην περιοδική έκδοση ΣΤΕΡΕΑ ΕΛΛΑΣ, τόμος Ιουλίου 1972, σελίδες 17-18].

Από έρευνα στην ιστοσελίδα των Γενικών Αρχείων του Κράτους εντοπίσθηκε φάκελλος με θέμα «Πολυετείς ενοικιάσεις και εκποιήσεις των μοναστηριακών κτημάτων». Υποφάκελλός του τιτλοφορείται «Νομός Φθιώτιδος και Φωκίδος/Επαρχία Φθιώτιδος/Άγιος Γεώργιος Μυγδαλιάς Μονή διαλυμένη Δήμος Φαλάρων» και περιέχει ένα έγγραφο με θέμα «Περί τινος χειμερινού λειβαδίου του διαλαλυμένου Μαναστ(ηρίου) αγ(ίου) Γεωργ(ίου) Μυγδαλιάς Σαπουνά».

Το έγγραφο (Εικ.1αβ) συντάχθηκε από τον πολιτικό Διοικητή Φθιώτιδας Αδάμ Δούκα[1], ο οποίος, όπως αναφέρει, εντόπισε την ύπαρξη του αναφερομένου χειμερινού λειβαδίου, ιδιοκτησίας της διαλυμένης Ιεράς Μονής Αγίου Γεωργίου Μυγδαλιάς. Το λειβάδι βρισκόταν κοντά στον οικισμό Σαπουνάς[2]. Είχε χωρητικότητα (δυνατότητα βοσκής) 500 αιγών και νοικιάστηκε για 150 δρχ. το χρόνο.

Το κείμενο του εγγράφου αναφέρει τα εξής:

σελίδα 1

«Αρ. 1413

εξ(ερχόμενον). 4 9βρίου (18)36

αρ.Πρωτ.9078

Πρός την επί των εκκλησ(ιαστικών)/

Β(ασιλικής) Γραμματείας της Επικρατείας/

Περί τινος χειμερινού λει-/

βαδίου του διαλαλυμένου Μα-/

ναστ(ηρίου) αγ(ίου) Γεωργ(ίου) Μυγδαλιάς Σα-/

πουνά.-

Ανακάλυψα πρό ημερών εν/

χειμερινόν λειβάδιον, του διαλαλυμένου/

Μοναστ(ηρίου) του αγίου Γεωργίου Μυ-/

γδαλιάς εις το χωρίον Σαπουνάς το/

οποίον καθώς παρατηρώ όχι μόνον/

τους παρελθόντας χρόνους δεν διετέθη/

εις όφελος του εκκλ(ησιαστικού) ταμείου αλλά ως/

εις αυτούς τους καταλόγους της δια-/

γραφής των Μοναστ(ηριακών) κτημάτων, δεν/

ευρίσκεται σημειωμένον, εν τοσούτω έλα-/

βα τα ανήκοντα περί της διαθέσεως/

αυτού μέριμνα και το εξέθεσα εις/

δημοπρασίαν. Εις το χειμερινόν τούτον λειβά-/

διον χωρητικότητος περίπου 500/

αιγών και ως ελάχιστον όρον εισοδήματος δρχ/

μας 50. αλλά εις τον πλειστηριασμόν/

ανέβη εις τάς δραχμάς 150 και κατε-/

κυρώθη εις τον τελευταίον πλειοδότην./

Ως προθεσμία της πληρωμής/

του ενοικίου επροσδιόρισα επί μια

σελίδα 2

δόσιν των 20. του ήδη προσεγγίζοντος 9βρίου/

και ειδοποίησα τον ταμίαν της υπό την/

διεύθυνσίν μου Διοικήσεως διά/

να ενεργήση την είσπραξιν εν δεόντι/

ειδοποιώ δε κατά χρέος και την Β(ασιλικήν)./

ταύτην Γραμματείαν/

Εν λαμία την 31 9βρίου/

1836/

Ευπειθέστατος/

ο Διοικητής Φθιώτιδος/

Αδάμ Δούκας»

ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

[1] Ο Αδάμ Δούκας ήταν αγωνιστής του 1821. Ο πατέρας του Ζώτος υπήρξε προύχοντας της Πρεμετής. Γεννήθηκε το 1790 στα Ιωάννινα. Αποφοίτησε από την Καπλάνειο Σχολή των Ιωαννίνων και διετέλεσε σύμβουλος του Αλή πασά. Όταν εξεράγη η Ελληνική Επανάσταση έλαβε μέρος σε αυτήν και προσέφερε 7.000 γρόσια για τις ανάγκες του Αγώνα. Στάλθηκε πληρεξούσιος της Θήβας στις Συνελεύσεις των Σαλώνων και της Επιδαύρου και, στα 1828, πληρεξούσιος της Εύβοιας στην Δ΄ Εθνοσυνέλευση. Διετέλεσε αρχιγραμματεύς του Αρείου Πάγου. Σύμφωνα με τα Στρατιωτικά Ενθυμήματα του Κασομούλη (τόμος 2, σελίδα 47,48) στις 14 Απριλίου 1825 τοποθετήθηκε Υπουργός του πολέμου, θεωρούμενος της επιρροής του Κωλέττη. Η τοποθέτησή του εντάσσεται στην απέλπιδα προσπάθεια απόκρουσης των τουρκοαιγυπτίων του Ιμπραήμ πασά στην Πελοπόννησο.

Μετά την απελευθέρωση τοποθετήθηκε σε διάφορες θέσεις στη Διοίκηση του νεότευκτου Ελληνικού Βασιλείου. Στην Οθωνική περίοδο, από τα 1850 ως τα 1860 διετέλεσε γερουσιαστής. Το 1833 από Έπαρχος Αιτωλοακαρνανίας μετακινήθηκε στη θέση του Διευθυντή Νομού Αρκαδίας (βλέπε ΦΕΚ 29/14-09-1833, σελίδα 11). Το 1841-42 ήταν τοποθετημένος Διοικητής Αττικής. Το 1844 διετέλεσε Διοικητής Σύρου και ως τόπος διαμονής του αναφέρεται η Χαλκίδα (βλέπε ΦΕΚ 15/11-05-1844, σελίδα 5). Το 1854, γερουσιαστής πλέον, διορίσθηκε Νομάρχης Φθιώτιδος και Φωκίδος αντί του Κ.Π.Λιδωρίκη, ο οποίος λόγω υγείας δεν μπόρεσε να αναλάβει τα καθήκοντα του Νομάρχη. (βλέπε ΦΕΚ 5/26-02-1854, σελίδα 3).

Απεβίωσε το 1860 στην Εύβοια.

[2] Ο Σαπουνάς απαντάται προεπαναστατικά. Ήταν ένα από τα 37 τσιφλίκια, τα οποία πουλήθηκαν από τους Οθωμανούς ιδιοκτήτες τους σε αντίστοιχους Έλληνες, αμέσως μετά τη δημιουργία του Ελληνικού Βασιλείου.

Το 1833 ιδιοκτήτες του ήταν οι Οθωμανοί Χατζημεχμέτης (½) και Χασάν αράπης (½). Και οι δύο πούλησαν το Σαπουνά σε Στυλιδιώτες αντί 28.000 γροσίων. Ο Χατζημεχμέτης εισέπραξε 17.000 γρόσια ενώ ο Χασάν αράπης 11.000 (βλέπε: Μακρής Ι., Το ιδιοκτησιακό καθεστώς των χωριών της επαρχίας Ζητουνίου κατά τα πρώτα μεταπελευθερωτικά χρόνια (1833-1840 μ.Χ. περίπου), σύμφωνα με τα πρακτικά της Μικτής Ελληνοτουρκικής Δικαστικής Επιτροπής. Άρθρο στα Πρακτικά 1^ου Συνεδρίου Φθιωτικής Ιστορίας, Λαμία 2002, σελίδες 141-153).

Ο οικισμός Σαπουνάς καταργήθηκε το 1879.

ΕΙΚΟΝΕΣ

α.

β.

Εικ.1αβ. Το έγγραφο του Διοικητή Φθιώτιδας Αδάμ Δούκα.

ΠΗΓΗ

Γενικά Αρχεία του Κράτους.

Η ληστοκρατία στη Φθιώτιδα το 1835

Η τραγική κατάσταση της ανυπαρξίας του κράτους και της αβεβαιότητας στην καθημερινή ζωή των κατοίκων της Φθιώτιδας εξαιτίας της ληστείας, περιγράφεται παραστατικά μέσα από τις σελίδες της εφημερίδας «ΑΘΗΝΑ» που εκδιδόταν από τον ΕμμανουήλΑντωνιάδη. Ειδικότερα στο φύλλο 296 της 10^ης Δεκεμβρίου 1835 (Εικ.1αβ) δημοσιεύεται επιστολή κατοίκου της Φθιώτιδας με τα αρχικά Δ.Σ., η οποία περιγράφει τη χαώδη κατάσταση που επικρατούσε στην περιοχή.

Ειδικότερα:

α) στην εισαγωγή της επιστολής επικρίνεται το κλίμα ευφορίας που επικρατεί στην πρωτεύουσα από την άφιξη του Όθωνα και η αδιαφορία για τα τεκταινόμενα στην παραμεθόρια Φθιώτιδα.

β) Τονίζεται ότι οι κάτοικοι της Φθιώτιδας δεν ελπίζουν σε τίποτα διότι υποφέρουν καθημερινά από το φαινόμενο της ληστείας.

γ) Ακολουθεί παράθεση ορισμένων περιστατικών ληστείας πρός τεκμηρίωση των απόψεων του επιστολογράφου:

- Επιδρομή ληστών στο Λιμογάρδι.

- Τη νύχτα της 27^ης Νοεμβρίου εξήντα ληστές επέδραμαν στο χώρο που προοριζόταν για λοιμοκαθαρτήριο στην Ιερά Μονή Αντίνιτσας. Η φρουρά του από πέντε ή έξι χωροφύλακες προσπάθησε να αντισταθεί. Ακολούθησε τρίωρη μάχη με αποτέλεσμα τον τραυματισμό δύο ή τριών χωροφυλάκων. Οι ληστές αφού έκαμψαν την αντίσταση, έκλεψαν το ταμείο του τελωνείου. Φόρτωσαν πέντε άλογα με κλοπιμαία και αναχώρησαν για την οθωμανική επικράτεια.

- Στις 26 Νοεμβρίου άλλοι ληστές έστησαν ενέδρα στο δρόμο Λαμίας-Άμφισσας. Σταμάτησαν ολόκληρη συνοδοιπορία ανθρώπων που μετέβαινε στη Λαμία και τους λήστευσαν. Επιτέθηκαν στον Ενωμοτάρχη Χρήστο που συνόδευε δύο κατηγορούμενους για ληστεία στην Άμφισσα. Γύμνωσαν και φόνευσαν τον Ενωματάρχη, αφού αιφνιδίασαν και διασκόρπισαν την ενωμοτία του. Απελευθέρωσαν τους δύο κατηγορουμένους και τους πήραν μαζί τους.

- Στις Μεξιάτες ληστές έσφαξαν για εκδίκηση τριάντα πρόβατα του Παρέδρου γιατί δεν τους έδωσε ψωμί.

- Στην παραθαλάσσια Αγία Μαρίνα επιτέθηκαν μεσημέρι, έδεσαν τους βοσκούς και πήραν τα πρόβατα.

δ) Παρότι επήλθε ο χειμώνας η ληστεία δεν παρουσιάζει ύφεση. Ο επιστολογράφος κατηγορεί τα βασιλικά στρατεύματα (Βαυαρούς) ότι συμπεριφέρονται όπως οι ληστές: βιαιοπραγούν στα χωριά (ξυλισμοί, φοβερισμοί, αγγαρείαι, όρνιθες, κρασία και άλλα πολλά). Αποτέλεσμα όλων αυτών είναι οι κάτοικοι να υποφέρουν και από τους ληστές αλλά και από τα βασιλικά στρατεύματα (τους αχρήστους διά την εξάλειψιν της ληστείας τούτους στρατιώτας). Η καθημερινή αβεβαιότητα λόγω της έλειψης ασφάλειας οδηγεί τους κατοίκους να στήσουν τις καλύβες τους έξω από τη Λαμία εγκαταλείποντας τα χωριά τους.

ε) Στον επίλογο ο επιστολογράφος στρέφει τα βέλη του εναντίον της κυβερνητικής μηχανής. Προτείνει στο βασιλιά τη δημιουργία δέκα ελαφρών ταγμάτων, όπως είχε πράξει ο Καποδίστριας. Τέλος προτρέπει τον Όθωνα να επισκεφθεί τη Φθιώτιδα μόνος ή συνοδευόμενος από τον πατέρα του Λουδοβίκο Α΄ της Βαυαρίας για να διαπιστώσει από κοντά την κατάσταση (να έμβη εις κοινωνίαν με τον πάσχοντα μέν λαόν του, αλλά λατρεύοντα τον Βασιλέα του και ελπίζοντα εις μόνον αυτόν).

Το κείμενο της επιστολής έχει ως εξής:

«Εκ Λαμίας την 30 Νοεμβρίου 1835∙

Ίσως σείς οι κάτοικοι της πρωτευούσης άγεσθε και φέρεσθε την στιγμήν ταύτην από τάς συνήθεις παρατάξεις και τους χορούς διά την άφιξιν της Α.Μ. του Βασιλεώς της Βαυαρίας. Ίσως ευφημείτε εις τας διακοπτομένας από ερείπια οδούς των Αθηνών, εμπνευσμένοι από ελπίδας καλητέρου μέλλοντος και εκλαμβάνοντες τάς επιθυμίας σας διά πράγματα! . . εύχομαι και εγώ και πιστεύω μάλιστα, κρίνων εκ των προηγουμένων του μεγάλου και πρώτου φιλλέληνος Βασιλέως ΛΟΥΔΟΒΙΚΟΥ, ότι η μετά του αγαθού Βασιλέως μας συνέντευξις του Πατρός θέλει φέρει καλά αποτελέσματα, αν η ραδιουργία προλαβούσα δεν μιάνη την περί τους Βασιλείς ατμοσφαίραν.

Αλλ’ εν τοσούτω εις ημάς τους δυστυχείς κατοίκους των συνόρων, εξευτηλισθέντας εις τον έσχατον βαθμόν από την επί μάλλον και μάλλον προοδεύουσαν επάρατον ληστείαν αι παρατάξεις αύται∙ οι χοροί ούτοι και αι ανευφημίαι δεν προξενούν καμμίαν εντύπωσιν∙ όχι ότι ημείς δεν ευγνωμονούμεν εις τον ένδοξον ξένον∙ όχι ότι δεν εγκρίνομεν την δικαίως απαιτουμένην ενθουσιώδη και πάνδημον έκφρασιν των αισθημάτων του Ελληνικού λαού πρός τον μέγαν υμνητήν των ενδόξων κατορθωμάτων του∙ άπαγε! αλλά η εκ των αλλεπαλλήλων κακώσεων δυστυχία και θλίψις ζωγραφισμένη εις τα πρόσωπα των ανθρώπων, εκυρίευσαν όλην την ψυχήν αυτών τόσον, ώστε δεν αφήκαν ούτε μέρος αυτής ελάχιστον, όπου να εισχωρέση άλλο αίσθημα∙ποτέ εις καμμίαν εποχήν της μεγάλης Εθνικής επαναστάσεως, και όταν τα Οθωμανικά στρατιωτικά σμήνη είχον πανταχόθεν περικυκλομένην την Ελλάδα, ποτέ δεν είχον φθάσει εις τόσην και τοιαύτην απελπισίαν.

Δεν είναι πλούσιος, δεν είναι πένης, πολίτης ή στρατιώτης ή ποιμήν ή οποιοσδήποτε άνθρωπος εις τον οποίον να μη βλέπη τις την κατήφειαν ως μαύρον μανδύαν κατακαλύπτουσαν το πρόσωπόν του∙ όλοι οι άνθρωποι σκυθρωποί και αγέλαστοι, περίλυποι έως θανάτου, παριστάνουν θέαμα εξαίσιον λαού σκεπτομένου σπουδαίως περί του μέλλοντός του∙το οποίον βλέπουν τρομερόν! και τώ όντι∙ ποίαν παρηγορίαν να έχωμεν αφού, αντί η Κυβέρνησις να λάβη μέτρα εκτεταμμένα, μέτρα μεγάλα∙μέτρα όλως Εθνικά, περιστρέφεται εις μικρόν περίβολον ιδεών και σχεδίων;

Ω, τους τυπικούς μας Υπουργούς! οίτινες επεριορίσθησαν εις μόνους τους τύπους, μέσα εις τα γραφεία των, και θέλουν να διοικήσουν δογματικώς∙ ας εκβούν έξω εις τον πραγματικόν κόσμον∙ ας ρίξουν τους οφθαλμούς των εις τα γινόμενα∙ ας πλησιάσωσι τα ώτα των εις την κλαυθηράν φωνήν ολοκλήρων Επαρχιών∙ και ας ακούσουν∙ η ληστεία απέβη σπουδαία∙ δεν είναι πλέον ληστεία, είναι επιδρομή γειτωνική και επιδρομή κατά τα διδόμενα συστηματική, ωφελουμένη από την γενικήν δυσαρέσκειαν και προθεμένη σκοπόν την καταστροφήν της Ελλάδος και την διά της βιαστικής μεταναστεύσεως των Ελληνικών χωρίων εις την Τουρκίαν ερήμωσιν των Επαρχιών∙ όθεν και λεηλατεί, και εξολοθρεύει αυτά διά του πυρός και της μαχαίρας. Προλαβόντος εγύμνωσαν το χωρίον Λιμογάρδι∙ εις τάς 27 του παρόντος Νοεμβρίου επάτησαν διά νυκτός το εις την έρημον επί των ορίων Μοναστηρίου της Αδινίτσης, προσδιωρισμένον διά λιμοκαθαρτήριον (αν εις τοιούτον τόπον δύναται να υπάρξη λοιμοκαθαρτήριον), όπου όλη η πρός φύλαξιν των καταδικασμένων εκεί παραλόγως και απανθρώπως να αγνίζωνται, φαίνεται, εις το ύπαιθρον διά της χιόνος και των σφοδρών ανέμων, όλη, λέγω, η πρός φύλαξιν των δυστυχών τούτων και των εκεί πραγματικών δύναμις μόνον εις πέντε ή έξι χωροφύλακες συνησταμένη, αφού δε διά περίπου τρείς ώρας επολέμησαν όντες οι λησταί περί τους εξήκοντα∙ επλήγωσαν δύω τρείς χωροφύλακας, εγύμνωσαν το εκεί τελωνιακόν Ταμείον, εφόρτωσαν τάς περισσοτέρας εκ των υπό κάθαρσιν πραγματειών εις πέντε άλογα και ανεχώρησαν εκτός των ορίων, όπου είναι το μέγα των ληστών εμπορείον, η τακτική των πανήγυρις.

Εις τάς 26 του αυτού πάλιν άλλο σώμα ληστών ενεδρεύον εκεί τον διά την Άμφισσαν από Λαμίαν δρόμον, όπου ήδη είχον σταματήσει ολόκληρον συνοδοιπορίαν ερχομένην διά την Λαμίαν και την εγύμνωσαν, εφόνευσαν και τον πρώτον ενωμοτάρχην Χρήστον, άνθρωπον αξιόλογον, τον οποίον όλοι εν γένει ελυπήθημεν, τον εφόνευσαν αιφνηδίως, συνοδεύοντα δύω υποδίκους, κατηγορούμενους επί ληστείαν, εις το εν Αμφίσση Πλημμελειοδικείον∙ αφ’ ού δε κατετρόμαξαν και δισκόρπισαν όλην την Ενωματίαν του, έλαβον μεθ’ εαυτών ή ως λέγουν αυτοί, ελευθέρωσαν τους υποδίκους. Προχθές έσφαξαν εις το χωρίον Μεξάταις περίπου τριάκοντα πρόβατα του Δημαρχικού παρέδρου, διότι δεν τους έδωσε ψωμί∙ σήμερον ημέρα μεσημέρι υπήγαν εις τα πέριξ του παραθαλασσίου χωρίου Αγίας Μαρίνας και έδεσαν τους ποιμένας εμάζευσαν αρκετά αιγιδοπρόβατα και τα επήραν∙ Τοιαύτα άπειρα κακά γίνονται καθεκάστην και τώρα μάλιστα εν καιρώ χειμώνος, ότι συνήθως έπαυεν άλλοτε και οι ληστείαι οπωσούν. σημείον και τούτο ότι έχουν ετοιμασμένον το ξεχειμαδίον των οι λησταί εις την γειτονίαν μας και εξησφαλισένον, όθεν και εξακολουθούν και τώρα το έργο των∙ αλλ’ οποία είναι άραγε τα γινόμενα κακά από τα λεγόμενα Βασιλικά στρατεύματα εις όλα ενγένει τα χωρία; ξυλισμοί και φοβερισμοί ακατάπαυστα. αγγαρείαι συνεχείς χωρίς να πληρώνονται. όρνιθες κρασία και άλλα πολλά∙ οι δυστυχείς κάτοικοι εν ενί λόγω πάσχουν διττώς∙ και από τους ληστάς και από τους αχρήστους διά την εξάλειψιν της ληστείας τούτους στρατιώτας χειρότερα∙ όθεν και άλλοι μέν απελπισθέντες αναχωρούν διά την Τουρκίαν, άλλοι δε έρχονται εις τα άκρα της Λαμίας, οπού έστησαν και στήνουν ήδη τάς καλύβας των, εγκαταλείποντες κατ’ αυτόν τον τρόπον τα χωρία των και την γεωργίαν των, μη έχοντες και τα αναγκαία πρός τροφήν διά τον χειμώνα . . . !

Τοιαύτα βλέπουν και φωνάζουν με στεναγμόν ψυχής οι εδώ άνθρωποι, αλλά τις ο ακούων; η αδράνεια ή μάλλον η παραλυσία της Κυβερνητικής μηχανής έφθασεν εις τον έσχατον βαθμόν∙ ας κοιμηθούν ας αναπαυθούν οι λεγόμενοι Γραμματείς και Υπουργοί∙ η άνοιξις έρχεται και θέλουν τρομάξει όταν είδουν ίσως όλην την Φθιώτιδα Τουρκικήν! άς κωφεύουν εις τάς γοεράς μέν αλλ’ όλως πατριωτικάς φωνάς των Ελλήνων, βλεπόντων εκ του πλησίον τον κίνδυνον, ας κωφεύουν: και όταν εξυπνήσουν η Βασιλική οργή και η Εθνική κατάρα θέλουν πέσει εις τάς κεφαλάς των.

Είθε ο αγαθός Βασιλεύς της Ελλάδος προνοών υπέρ της σωτηρίας και ασφαλείας των λαών του και του Κράτους του, είθε να επισπεύση την θεραπείαν! η θεραπεία του κακού έτοιμος και σύντομος∙ οργανισμός δέκα Ελληνικών Ελαφρών Ταγμάτων διά τα όρια ως επί Καποδιστρίου, και πολιτική καταλληλοτέρα εις τάς περιστάσεις∙ άνευ τούτου ουδέν κατορθούται όσα και αν κάμουν! μόνον μία ελπίς μας έμεινε πλέον, ο Θεός και ο Βασιλεύς∙ άχ! αν ο ΟΘΩΝ άφενε μίαν στιγμήν τάς Αθήνας και την μιασμένην αυτής από την ραδιουργίαν ατμοσφαίραν, και αν έκαμνε μίαν περιήγησιν έως εδώ να έμβη εις κοινωνίαν με τον πάσχοντα μέν λαόν του, αλλά λατρεύοντα τον Βασιλέα του και ελπίζοντα εις μόνον αυτόν, ήθελε βέβαια ιδεί και μάθει πολλά! συνοδευμένος μάλιστα εάν ήρχετο με τον Σεβαστόν Πατέρατου.        Δ. Σ.»

ΕΙΚΟΝΕΣ

α.

β.

Εικ.1αβ Το πρωτοσέλιδο και η τέταρτη σελίδα της εφημερίδας «Αθηνά». Στην επιστολή της τέταρτης σελίδας υπό τον τίτλο «Εκ Λαμίας την 30 Νοεμβρίου 1835» περιγράφεται η ζοφερά κατάσταση που επικρατούσε στη Φθιώτιδα εξ αιτίας της ληστείας

ΠΗΓΗ

Εφημερίδα «ΑΘΗΝΑ», φύλλο 296/10-12-1835, σελίδα 4 (ψηφιακός σελιδοδείκτης 615).

Οι συνθήκες του θανάτου ενός ήρωα του Αλβανικού έπους

        Στη μνήμη του θείου μου

        Νίκου Γκέκα

Στο οικογενειακό μας αρχείο διασώθηκε «Αίτησις» του παππού μου Δημητρίου Αθ. Γκέκα «Πρός την Διοίκησιν Χωροφυλακής Φθιωτιδοφωκίδος» με ημερομηνία 3 Οκτωβρίου 1941. Όπως αναφέρεται, σκοπός της αίτησης είναι να διευκολυνθεί το έργο της ένορκης ανάκρισης, που διέταξε το Υπουργείο Εθνικής Αμύνης, για τις συνθήκες θανάτου του γιού του Νικολάου [βλέπε και ανάρτηση Γράμμα από το Αλβανικό μέτωπο του Νικολάου Δημ. Γκέκα (22-3-1941)]. Προφανώς είχαν κινηθεί διαδικασίες για την απονομή πολεμικής σύνταξης στην οικογένεια του θανόντος.

Από το περιεχόμενο της αίτησης αντλούνται οι εξής πληροφορίες:

Ο Νικόλαος Γκέκας, κλάσης 1938, υπηρετούσε στην 3^η Πυροβολαρχία του 42^ου Συντάγματος Ευζώνων Λαμίας. Στις 25 Μαρτίου 1941 τραυματίσθηκε κατά τις επιχειρήσεις Τεπελενίου. Μεταφέρθηκε στο Στρατιωτικό νοσοκομείο Βουλιαρατίου (Εικ.1). Εκεί πραγματοποιήθηκε τομή και των δύο ποδιών του από τον χειρούργο ανθυπίατρο Αθανάσιο Τσούτσο. Υπέκυψε όμως στα τραύματά του και απεβίωσε στις 31 Μαρτίου 1941 (Εικ.2).

Για τη διευκόλυνση της ένορκης ανάκρισης του Υπουργείου ο αιτών (Δημήτριος Γκέκας), προτείνει να εξετασθούν οι ακόλουθοι αυτόπτες μάρτυρες:

1) Τσούτσος Αθανάσιος, χειρούργος ιατρός κάτοικος Καρδίτσας στην οποία το 1941 διατηρούσε κλινική.

2) Αλεξίου Πολύκαρπος, δεκανέας του Σ1 Πεδινού Χειρουργείου Βουλιαρατίου, κάτοικος Λαμίας, επάγγελμα υποδηματοποιός επί της οδού Καρπενησίου.

3) Γαλάνης Βασίλειος του Ιωάννου, κάτοικος Ροδίτσας Φθιώτιδας. Ήταν παρών κατά το θάνατο του Νίκου.

4) Πολύμερος Ιωάννης του Χαραλάμπους, κάτοικος Αμουρίου Φθιώτιδας. Ήταν ο τραυματιοφορέας που μετέφερε τον βαρέως τραυματία Νίκο στο Σ1 Πεδινό Χειρουργείο Βουλιαρατίου.

5) Ταγκούλης Κωνσταντίνος του Ηρακλέους, κάτοικος Αμουρίου Φθιώτιδας. Ήταν παρών κατά τον τραυματισμό του Νίκου στο Μάλι Σπάτ.

6) Γκιουλές Δημήτριος, κάτοικος Μεξιατών Φθιώτιδος. Τραυματίσθηκε την ίδια στιγμή μαζί με το Νίκο. Προφανώς υπηρετούσαν στο ίδιο πυροβόλο.

7) Ντζινές Γεώργιος, κάτοικος Ομβριακής Φθιώτιδας. Τότε ήταν νοσοκόμος στο Σ1 Πεδινό Χειρουργείο Βουλιαρατίου.

8) Λάμπρου Κωνσταντίνος του Γεωργίου, κάτοικος Αυλακίου Φθιώτιδας. Τότε ήταν νοσοκόμος στο Σ1 Πεδινό Χειρουργείο Βουλιαρατίου.

Εάν υπάρχουν απόγονοι των αναφερομένων και επιθυμούν, παρακαλούνται να επικοινωνήσουν στο e-mail: sotirisgalexopoulos@yahoo.gr. Επιθυμία μας είναι η παρούσα ανάρτηση να εμπλουτισθεί με φωτογραφίες ή επιπλέον πληροφορίες γι’ αυτούς που ήταν παρόντες στον τραυματισμό και θάνατο του Νίκου.

Το κείμενο της Αίτησης (Εικ.3αβγ) έχει ως εξής:

Σελίδα 1

Αίτησις /

Δημητρίου Γκέκα του Αθανα- /

σίου κατοίκου Σταυρού Φθι- /

ώτιδος και προσωρινώς ενταύθα /

Εν Λαμία τη 3^η Οκτωβρίου 1941 /

Πρός /

την Διοίκησιν Χωροφυλακής /

Φθιώτιδοφωκίδος /

Ενταύθα /

Λαμβάνω την τιμήν ν’ αναφέρω υμίν /

ότι είχον υιόν τον στρατιώτην /

Νικόλαον Δημ. Γκέκαν κλάσεως /

1938 υπηρετούντα εις το 42^ον Σύνταγ- /

μα ευζώνων 3^ην πυροβολαρχίαν, /

όστις τραυματισθείς την 25^ην Μαρτίου /

ε(νεστώτος).ε (έτους). κατά τάς επιχειρήσεις Τεπε- /

λενίου, μετεκομίσθη εις χειρουργείον /

Μπουλιαράδες, ένθα αποτμείθη /

και των δύο ποδών του παρά του /

χειρούργου Τσούτσου Αθανα- /

σίου ανθυπιάτρου, υπέκυψεν εις /

τά τραύματά του και απεβίωσεν /

την 31^ην Μαρτίου ε(νεστώτος).ε (έτους). /

Ήδη κατόπιν τηςυπ’ αριθ. 419311/-24-/

9-9 εισηγήσεως πρός υμάς διατα- /

γής του Υπουργείου Εθνικής Αμύνης /

δι’ ής διετάχθητε να ενεργήσητε ένορ- /

κον ανάκρισιν περί των συνθηκών /

υφ’ άς εφονεύθη ο υιός μου ούτος /

και διά να διευκολύνω το έργον /

της υμετέρας ανακρίσεως προτεί- /

νω να εξετασθώσιν οι κάτωθι /

μάρτυρες /

1) Αθανάσιος Τσούτσος ιατρός /

διαμένει εις Καρδίτσαν ένθα /

διατηρεί κλινικήν.

2) Πολύκαρπον Αλεξίου τότε /

Σελίδα 2

Δεκανεύς χειρουργείου Μπολιαράδων /

κάτοικος Λαμίας, επαγγέλμα- /

τος υποδηματοποιός επί της οδού /

Καρπενησίου.

3) Βασίλειος Γαλάνης του Ιωάννου

κάτοικος Ροδίτσης, τότε στρατιώτης /

όστις παρίστατο κατά την /

θανήν του υιού μου

4) Ιωάννης Πολύμερος του /

Χαραλάμπους τραυματιοφορεύς /

κάτοικος Αμουρίου Φθιώτιδος /

όστις μετέφερε τον τραυματίαν υιόν /

 μου εις το ανωτέρω χειρουρ- /

γείον. /

5) Κωνσταντίνος Ταγκούλης του /

Ηρακλέους τότε ευρεθείς παρών /

κατά τον τραυματισμόν του /

υιού μου και κάτοικος ήδη /

Αμουρίου Φθιώτιδος

6) Δημήτριος Γκιουλές τότε /

στρατιώτης τραυματισθείς /

την αυτήν στιγμήν μετά του /

υιού μου κάτοικος Μεξια- /

τών Φθιώτιδος.

7) Γεώργιος Ντζινές τότε /

Νοσοκόμος κάτοικος Ομβριακής /

Δομοκού

8) Κωνσταντίνος Λάμπρου του /

Σελίδα 3

Γεωργίου τότε Νοσοκόμος κάτοικος /

Αυλακίου Φθιώτιδος

                       Ευπειθέστατος ο αιτών

Μετά την ολοκλήρωση των γραφειοκρατικών διαδικασιών απονεμήθηκε από την «Ελληνική Πολιτεία», πολεμική σύνταξη στην οικογένεια του εκλιπόντος (Εικ.4αβ). Πρώτα όμως το Υπουργείο Οικονομικών της κατοχικής κυβέρνησης με έγγραφό του ζήτησε από την Κοινότητα Σταυρού, να αποστείλει πιστοποιητικό «εμφαίνον αν ο θανών ετύγχανεν άγαμος» (Εικ.5). Προφανώς, εάν ήταν έγγαμος, την πολεμική σύνταξη θα ελάμβανε η σύζυγος.

Τέλος, να σημειωθεί ότι εκδόθηκε και άδεια λειτουργίας περιπτέρου στο Σταυρό, την οποία όμως η μητέρα και οι τρεις άγαμες αδελφές του θανόντος, αρνήθηκαν να παραλάβουν. Ο πατέρας του είχε αποβιώσει στις 6 Ιανουαρίου 1942.

ΕΙΚΟΝΕΣ

 Εικ.1 Το Σ1 Στρατιωτικό Χειρουργείο στο Βουλιαράτι. [πηγή: Προσκλητήριο αθανάτων: Οι πεσόντες του αλβανικού μετώπου και οι αναζητήσεις του συγγραφέα και ιστορικού ερευνητή Αγαθοκλή Παναγούλια].

Εικ.2 Το παλιό στρατιωτικό νεκροταφείο στο Βουλιαράτι. [πηγή: Προσκλητήριο αθανάτων: Οι πεσόντες του αλβανικού μετώπου και οι αναζητήσεις του συγγραφέα και ιστορικού ερευνητή Αγαθοκλή Παναγούλια].

α

β

γ

Εικ.3αβγ Η αίτηση του Δημητρίου Αθ. Γκέκα. [πηγή: οικογενειακό αρχείο Σωτήρη Γ. Αλεξόπουλου].

α

β

Εικ.4αβ Η απόφαση απονομής της πολεμικής σύνταξης. .[πηγή: οικογενειακό αρχείο Σωτήρη Γ. Αλεξόπουλου].

Εικ.5 Το έγγραφο του Υπουργείου Οικονομικών προς τον Πρόεδρο της Κοινότητας Σταυρού. .[πηγή: οικογενειακό αρχείο Σωτήρη Γ. Αλεξόπουλου].

ΠΗΓΉ

Οικογενειακό αρχείο Σωτήρη Γ. Αλεξόπουλου.