Ο απόηχος της έξωσης του Όθωνα στη Λαμία και τη Στυλίδα

Εισαγωγικά

Στις 25 Ιανουαρίου 1850 γιορτάσθηκε στη Λαμία η 17η επέτειος της άφιξης του Όθωνα στο Ναύπλιο. Σε ανταπόκρισή της από τη Λαμία η αθηναϊκή εφημερίδα «ΑΙΩΝ» γράφει τα εξής:

«ΛΑΜΙΑ, 26 Ιανουαρίου….

Χθες ετελέσθη η εορτή των αποβατηρίων της Α.Μ. με την πρέπουσαν τάξιν. Πλήθος λαού συνέρρευσεν εις τον Ναόν, εκτός των Στρατιωτικών και υπαλλήλων, όπου μετά την δοξολογίαν εξεφώνησε μικρόν μέν, πλήν κατάλληλον διά τας περιστάσεις λογίδριον ο Σχολάρχης μας Κύριος Ζαχ. Παναγιωτίδης.» (εφημερίδα ΑΙΩΝ, φύλλο 1037/04-02-1850, σελίδα 4).

Ακριβώς δώδεκα χρόνια αργότερα, την 1η Φεβρουαρίου 1862, ξέσπασε κίνημα εναντίον του Όθωνα στο Ναύπλιο, όπου είχε αποβιβασθεί το 1833. Τα Ναυπλιακά, όπως ονομάσθηκε το κίνημα, απέτυχαν. Άνοιξαν όμως το δρόμο για την έξωση του Όθωνα (Εικ.1αβ) λίγους μήνες μετά, στις 12 Οκτωβρίου 1862.

 

 α

Εικ.1α. Η έξωση του Όθωνα σε σκίτσο γερμανόφωνου σατιρικού περιοδικού της εποχής με τίτλο “Aus Giechenland” (ελλ. Από την Ελλάδα). Ο Όθωνας βγαίνει από κτίσμα με την επιγραφή Provisorische Regie(rung) (ελλ. Προσωρινή κυβέρνηση) κλείνοντας με το αριστερό του χέρι την πόρτα με την επιγραφή Ausgang (ελλ. έξοδος). Στο δεξί του χέρι κρατάει το στέμμα, το σκήπτρο και το μανδύα του. Η Αμαλία ήδη έχει πλησιάσει και ετοιμάζεται να επιβιβαστεί σε βάρκα με δυσανάγνωστη επιγραφή (Πλειζε;) Στο βάθος η πινακίδα Pyräus (ελλ. Πειραιάς) προσδιορίζει τον τόπο. Στη βάση του σκίτσου η λεζάντα γράφει Auch einer, der-“zur Disposition” gestellt ist (ελλ. Ακόμη ένας, που τέθηκε σε διαθεσιμότητα). H μετάφραση έγινε από τον καθηγητή Γερμανικών κ.Νίκο Σωκράτους (πηγές: 1) περιοδική έκδοση Kladderadatsch, τεύχος 50/02-11-1862, σελίδα 200 και 2) https://www.kaliterilamia.gr/2019/11/blog-post_3468.html).

 

 

β

Εικ.1β. Η έξωση του Όθωνα σε ελληνική λιθογραφία της εποχής. Ο Όθωνας επιβιβάζεται σε βάρκα του ατμοδρόμωνα «Αμαλία», όπου ήδη καθισμένη και περίλυπη τον περιμένει η Αμαλία. Θα κατευθυνθούν στην αγγλική κορβέττα «HM Corviette Scylla», με την οποία θα αναχωρήσουν από την Ελλάδα (πηγή: http://arxeiomnimon.gak.gr/browse/resource.html?tab=tab02&id=567403).

 

Το πλοίο με τους εκπτώτους βασιλείς από τον Πειραιά κατέπλευσε στην Κέρκυρα και στη συνέχεια στη Βενετία. Γράφει ο «ΑΙΩΝ», «-Ο πρώην βασιλεύς Όθων, μετά της συνοδίας του, εκ Κερκύρας έπλευσε προς την Βενετίαν και εκείθεν μεταβαίνει εις Μόναχον. Διερχομένου του φέροντος τον βασιλέα πλοίου εκ Ζακύνθου, ο της νήσου ταύτης λαός, συναθροισθείς εις την παραλίαν, απεδοκίμασε τον έκπτωτον ηγεμόνα. Λέγεται, ότι η βασίλισσα Αμαλία προσεβλήθη υπό ημιπληγίας, αλλ’ εισέτι ουδέν αληθεύει» (πηγή: εφημερίδα «ΑΙΩΝ», φύλλο 2079/22-10-1862, σελίδα 4).

Ο «ΑΙΩΝ» αναδημοσιεύει και τα γεγονότα που συνέβησαν στη Λαμία και τη Στυλίδα, στον απόηχο της έξωσης του Όθωνα. Ως πηγή χρησιμοποιεί τη λαμιώτικη εφημερίδα «Φωνή του Λαού».

1. Η συγκέντρωση στη Λαμία

Στις 14 Οκτωβρίου 1862 πραγματοποιήθηκε αντιοθωνική συγκέντρωση στη Λαμία. Το πλήθος, πολίτες και στρατιωτικοί, συγκεντρώθηκε στη μέχρι τότε πλατεία Όθωνος (σήμερα πλατεία Ελευθερίας).

  

Εικ.2. Ο «αρηΐφιλος» (δηλ. αγαπητός στον Άρη, θεό του πολέμου) ομιλητής Τιμολέων Βάσσος (πηγή: https://www.haniotika-nea.gr/h-katalipsi-toy-pyrgoy-tis-malaxas/).

Σύμφωνα με την τοπική εφημερίδα «Φωνή του Λαού», ομιλητής ήταν ο αξιωματικός Τιμολέων Βάσσος (Εικ.2). Ανέβηκε πάνω σε ένα τραπέζι για να διακρίνεται από το πλήθος, το οποίο τον ζητωκραύγαζε. Στην ομιλία του, χρησιμοποιώντας παράδειγμα από τη ρωμαϊκή ιστορία, παραλλήλισε την πτώση του αυταρχικού βασιλιά της Ρώμης Λεύκιου Ταρκύνιου του Υπερήφανου με την έξωση του Όθωνα. Η συγκέντρωση των κατοίκων της Ρώμης εναντίον του αυταρχικού βασιλιά τους έλαβε χώρα στην πλατεία των ανακτόρων, την οποία με ψήφισμά τους ονόμασαν πλατεία της ελευθερίας. Έμμεσα ο Τιμολέων Βάσσος προτείνει το όνομα αυτό για τη μετονομασία της πλατείας Όθωνος της Λαμίας, όνομα που φέρει σήμερα η πλατεία. Επιπλέον προτείνει, η δεύτερη την εποχή εκείνη πλατεία της Λαμίας (σημερινή πλατεία Πάρκου), να μετονομασθεί από πλατεία Αμαλίας σε πλατεία Ομονοίας.

Γράφει ο «ΑΙΩΝ»:

“Εν τώ από 15 τ.μ. φύλλω της «Φωνής του Λαού,» (Λαμίας) αναγινώσκομεν τα επόμενα:

Χθές άπαντες συνήλθον εν τη ενταύθα κεντρική πλατεία, (του Όθωνος καλουμένη το πρίν,) ότε αναβάς επί μιάς τραπέζης ο αρηΐφιλος Τιμολέων Βάσος απήγγειλε στεντορεία τη φωνή το κατωτέρω ωραίον ψήφισμα. Ζητωκραυγαί του ενθουσιασθέντος στρατού και του εκβαχευθέντος πλήθους συνώδευσαν την ωραίαν ταύτην του Κυρίου Βάσου προσλαλιάν, ανωτέραν ούσαν παντός επαίνου.

«Συμπολίται και συστρατιώται!

Ο τόπος ούτος, εις τον οποίον συνηθροίσθημεν την ώραν ταύτην, φέρει έν όνομα, όπερ δεν αναφέρω. Είναι όνομα πικρών αναμνήσεων, είναι όνομα, όπερ καθιστά το παρελθόν πλήρες πικριών, πλήρες δυστυχημάτων.

Όταν της Ρώμης η εξουσία ευρίσκετο εις χείρας αυτογνώμονος και ανηθίκου ηγεμόνος Ταρκυνίου του υπερηφάνου, ότε ο μέγας ούτος λαός εγερθείς εζήτησε τα δίκαια αυτού, όταν Βρούτος ο παλαιός εξέσχιζε την αλλουργίδα του ηγεμόνος τούτου, και έθετον οι Ρωμαίοι υπό την των ανακτόρων πλατείαν τάς στερεάς εκείνας βάσεις της ελευθερίας των ενδόξων της δημοκρατίας ημερών, μεταξύ των πολλών ψηφισμάτων, άτινα εκεί εθέσπιζον, εκάλεσαν την θέσιν εκείνην πλατείαν της ελευθερίας. Η θέσις αύτη επί πολλούς αιώνας ανεμίμνησκεν εις τους Ρωμαίους την ωραίαν εκείνην νύκτα, καθ’ ήν ήρχισαν την οικοδόμησιν του μεγαλείου των· εις την θέσιν εκείνην εζήτησαν την ελευθερίαν του λαού οι δύο Γράκχοι· εις την θέσιν εκείνην απέδωκε την ελευθερίαν τοίς Ρωμαίοις ο Καμίλλος· εις την θέσιν εκείνην, οσάκις οι Ρωμαίοι έπραττόν τι υπέρ του μεγαλείου και της ελευθερίας των, συνήρχοντο και συνερχόμενοι ανεμιμνήσκοντο το παρελθόν, και, εάν ελησμόνουν ενίοτε τον τίτλον του πολίτου Ρωμαίου, εκεί πάντοτε τον ενθυμήθησαν.

Συμπολίται. Επέρχονται γενεαί μεθ’ ημάς· αφήσωμεν εις τά τέκνα μας το όνομα τούτο· και, αν ποτε τολμήση τύραννος όμοιος του Όθωνος να παραγνωρίση τα δικαιώματά των, ας ενθυμηθούν ημάς τους προγόνους των και άς φυτεύσωσι νέας δάφνας επί του τόπου τούτου, εις τον οποίον ημείς μέν έχομεν την ωραιοτέραν ανάμνησιν, εκείνοι δε το ηθικώτερον παράδειγμα.

Συμπολίται. Υπάρχει ακόμη εν τη πόλει ταύτη ετέρα πλατεία φέρουσα το όνομα της πριγκιπέσης της Ολδεμβούργης Αμαλίας συζύγου του Πρίγκηπος της Βαυαρίας Όθωνος.

Η ομόνοια υπήρξε πάντοτε η πρόξενος των μεγάλων έργων· ας ονομάσωμεν την πλατείαν εκείνην της ομονοίας· ημείς δε λησμονούντες το παρελθόν ας υπακούσωμεν εις τους νόμους της και ας προβώμεν εις την παγίωσιν του μεγάλου έργου και εθνικής ημών παλιγγενεσίας.

Ζήτω η ελευθερία».

Σ.Σ. του Αιώνος. Ομολογουμένως το λογίδριον τούτο είναι το ωραιότερον και ρητορικώτερον πάντων των μέχρι τούδε κατά τάς εσχάτας ταύτας ημέρας δημοσιευθέντων. Βεβαίως ο αξιωματικός Τιμολέων Βάσος είναι πεπροικισμένος δι’ αρετής ρητορικής ουχί κοινής.”.

Για τον Τιμολέοντα Βάσσο γράφει η Μεγάλη Στρατιωτική και Ναυτική Εγκυκλοπαιδεία: «Βάσσος Τιμολέων. Αντιστράτηγος. γενν(ηθείς) εν Λαμία το 1836. Μετ(είχε) του πολ(έμου) 97 ως αρχηγός του Στρατού ο οποίος απεστάλη εις Κρήτην. Απεστρ(ατεύθη) την 29 Αυγ(ούστου) 1906» (πηγή: ΜΣΝΕ, τόμος 2, σελίδα 421).

 

2. Η αντίδραση του 10^ου Τάγματος Πεζικού Στυλίδας

Στη συνέχεια ο «ΑΙΩΝ» δημοσιεύει τις αντιδράσεις του 10^ου Τάγματος Πεζικού με έδρα τη Στυλίδα. Το τάγμα τάχθηκε υπέρ της έξωσης του Όθωνα. Εξέλεξαν αρχηγό τον γηραιό αγωνιστή του 1821 συνταγματάρχη Ιωάννη Κλίμακα (Εικ.3). Το «πρωτόκολλον» της εκλογής το έστειλαν με τον ανθυπολοχαγό Πέτρο Παπαγεωργίου στον Ιωάννη Κλίμακα που διέμενε την εποχή αυτή στη Λαμία.

  

Εικ.3. Ο αγωνιστής του 1821 συνταγματάρχης Ιωάννης Κλίμακας (πηγή: Ε.Λ.Ι.Α.).

Γράφει ο «ΑΙΩΝ»:

“Η αυτή Λαμιακή εφημερίς δημοσιεύει και το επόμενον πρωτόκολλον του εν Στυλίδι Τάγματος:

Σήμερον την 12 8βρίου 1862, συνελθόντες οι υποφαινόμενοι αξιωματικοί του 10 πεζικού τάγματος και συναισθανόμενοι τάς δεινάς της Πατρίδος περιστάσεις και θεωρούντες καθήκον ημών να συνεισφέρωμεν πάν ότι εις την ευημερίαν, το μεγαλείον και την δόξαν της, ανεφωνήσαμεν και απεφασίσαμεν τάδε:

Α) Ομνύομεν αμοιβαίαν σύμπραξιν και ειλικρίνειαν εις ό,τι ήθελε κριθή αναγκαίον προς τον σκοπόν, δι’ όν τα όπλα εδράξαμεν.

Β) Προς τον σκοπόν μας τούτον εκλέγομεν ως αρχηγόν μας τον γηραιόν αγωνιστήν συνταγματάρχην Ιω. Κλίμακαν μεγάλου σεβασμού και αγάπης προς τούτον ένεκεν, εις όν υποσχόμεθα τυφλήν υπακοήν αναθέτοντες αυτώ την τύχην ημών, την ζωήν και την τιμήν επ’ αγαθώ της Πατρίδος.

Γ) Δίδομεν τω ανθυπολοχαγώ Πέτρω Παπαγεωργίω την εντολήν ίνα παραλάβη το παρόν πρωτόκολλον και μεταβάς εις Λαμίαν παραδώση αυτό τω μνησθέντι αρχηγώ Ιω. Κλίμακα, όντινα αναμένομεν προς παραλαβήν της διοικήσεώς μας.

Εγένετο εν Στυλίδι.

Ζήσιμος Παπαδάτος, Σταμάτιος Αποστολίδης, Ν. Δουδουμόπουλος, Δημ. Παρνασίδης, Α. Ανδρέου, Λ. Αποστολίδης, Εμμ. Στεφανάκος, Κωνστ. Ασπρέας, Κ. Πονηρόπουλος, Πέτρος Παπαγεωργίου, Α. Κοκκάρριζας, Λ. Γκολφινόπουλος, Δ. Μανολίδης, Σ. Τριάντης, Δ. Μήλιος.”.

Πληροφορίες για τους παραπάνω στρατιωτικούς και τη μετέπειτα εξέλιξή τους αντλούνται από τη Μεγάλη Στρατιωτική και Ναυτική Εγκυκλοπαιδεία. Διατηρήθηκε η σειρά των ονομάτων όπως καταχωρήθηκαν στο έγγραφο:

-Ζήσιμος Παπαδάτος: «Παπαδάτος Ζήσιμος, ταγ(ματάρχης) πεζ(ικού), γεν(νηθείς) το 1808 εν Μηλιά Θεσ(σα)λίας, απεστρ(ατεύθη) 18 Ιουλ(ίου) 1865 και απεβ(ίωσε) 4 Απριλίου 1874.» (πηγή: ΜΣΝΕ, τόμος 5, σελίδα 475).

-Σταμάτιος Αποστολίδης: «Αποστολίδης Σταμάτιος Συνταγ(ματάρχης) Πεζ(ικού) γεν(νηθείς) το 1818 εν Δρεμίσση Παρνασσίδος. Μετέσχε της πολιορκίας της Ακροπόλεως ως παίς του Στρατού υπό τον Στρατηγόν Μαμούρην το 1826 και των μαχών Τροιζηνίας, Βετρενίτσης και Σαλώνων το 1827-1828.» (πηγή: ΜΣΝΕ, τόμος 2, σελίδα 414).

-Ν.Δουδουμόπουλος: «Δουδουμόπουλος Νικόλαος ταγμ(ατάρχης) πεζ(ικού) γεν(νηθείς) το 1807 εν Μαρτίνω Λοκρίδος. Υπηρ(έτησε) εις τα άτακτα σώματα από του 1825-1833. Απεστρ(ατεύθη) 12 Ιουνίου 1872.» (πηγή: ΜΣΝΕ, τόμος 3, σελίδα 188).

-Δημ.Παρνασίδης: «Παρνασίδης Δημήτριος, συντ(αγματάρχης) πεζ(ικού), γεν(νηθείς) το 1813 εν Αμφίσση, μετ(είχε) των μαχών Πειραιώς, Ναυπάκτου, Θηβών, Στεβενίκου, Πέτρας και Κρήτης, απεστρ(ατεύθη) 31 Μαΐου 1885 και απεβ(ίωσε) 11 Φεβρουαρίου 1895.» (πηγή: ΜΣΝΕ, τόμος 5, σελίδα 481).

-Α.Ανδρέου: «Ανδρέου Αντώνιος Ταγ(ματάρχης) πεζ(ικού) γεν(νηθείς) το 1820 εν Στυλίδι απεστρ(ατεύθη) 3 Ν(οεμ)βρίου 1873.» (πηγή: ΜΣΝΕ, τόμος 5, σελίδα 412).

-Λ.Αποστολίδης: «Αποστολίδης Λεωνίδας Συνταγ(ματάρχης) Πεζ(ικού) γεν(νηθείς) το 1830 εν Ναυπλίω, απεβ(ίωσε) την 6 Ιουλ(ίου) 1894.» (πηγή: ΜΣΝΕ, τόμος 2, σελίδα 414).

-Εμμ.Στεφανάκος: «Στεφανάκος Εμμανουήλ συντ(αγματάρχης) πεζ(ικού), γεν(νηθείς) το 1822 εν Γυθείω, απεστρ(ατεύθη) 10 Μαρτ(ίου) 1890 και απεβ(ίωσε) 16 Μαρτ(ίου) 1898.» (πηγή: ΜΣΝΕ, τόμος 6, σελίδα 286).

-Κωνστ. Ασπρέας: «Ασπρέας Κωνσταντίνος Ταγ(ματάρχης) πεζ(ικού) γεν(νηθείς) το 1822 εν Κ(ωνσταντινου)πόλει απεστρ(ατεύθη) 21 Ιουλ(ίου) 1881 και απεβ(ίωσε) εν Αθήναις την 20 Μαΐου 1892.» (πηγή: ΜΣΝΕ, τόμος 2, σελίδα 416).

-Κ.Πονηρόπουλος: «Πονηρόπουλος Κυριάκος, συντ(αγματάρχης) πεζ(ικού), γεν(νηθείς) το 1824 εν Κυπαρισσία, απεστρ(ατεύθη) 21 Φεβρ(ουαρίου) 1891 και απεβ(ίωσε) 4 Φεβρ(ουαρίου) 1896.» (πηγή: ΜΣΝΕ τόμος 5, σελίδα 492).

-Πέτρος Παπαγεωργίου (ο ανθυπολοχαγός κομιστής του εγγράφου): «Παπαγεωργίου Πέτρος, αντ(ισυνταγματάρ)χης πεζ(ικού), γεν(νηθείς) το 1828 εν Βυτίνη, απεβ(ίωσε) 25 Ιουλ. 1883» (πηγή: ΜΣΝΕ, τόμος 5, σελίδα 473).

-Α.Κοκκάρριζας: «Κοκάριτζας Αριστείδης, υποφαρμ(ακοποιός), γεν(νηθείς) το 1830 εν Θήβαις, απεβ(ίωσε) 12 Ιουλίου 1869.» (πηγή: ΜΣΝΕ τόμος 4, σελίδα 293).

-Λ.Γκολφινόπουλος. Με αυτό το ονοματεπώνυμο είναι καταγεγραμμένοι δύο στρατιωτικοί: 1)«Γκολφινόπουλος Λεωνίδας. Υπεπιμελητής γεν(νηθείς) το 1830 εν Πύργω. Απεστρ(ατεύθη) 4 Νοεμ(βρίου) 1891.» και 2)«Γκολφινόπουλος Λεωνίδας. Συνταγμ(ατάρχης) Πεζ(ικού) γεν(νηθείς) το 1834 εν Πάτραις. Διετέλεσε Διευθυντής της Επιτ(ελικής) Υπηρ(εσίας) Στρατού και Φρούραρχος Αθηνών. Μετ(είχε) του πολ(έμου) (18)97. Απεστρ(ατεύθη) 12 Φεβρ(ουαρίου) 1901 και απεβ(ίωσε) 3 Ιαν(ουαρίου) 1914.» (πηγή: ΜΣΝΕ τόμος 2, σελίδα 517).

-Δ.Μανολίδης: «Μανωλίδης Δημήτριος αντισ(υνταγματάρχης) πεζ(ικού) γεν(νηθείς) το 1828 εν Ραυτοπούλω Ευρυτανίας, απεστρ(ατεύθη) 2 Νοεμβρ(ίου) 1890 και απεβ(ίωσε) 19 Ιαν(ουαρίου) 1915.» (πηγή: ΜΣΝΕ τόμος 4, σελίδα 654).

-Σ.Τριάντης: καταγράφεται ως «Τριάντου Σωτήριος ταγ(ματάρχης) πεζ(ικού), γεν(νηθείς) το 1832 εν Τοπολίοις Αμφίσσης, απεστρ(ατεύθη) 21 Αυγούστου 1882 και απεβ(ίωσε) Απρίλιο του 1900.» (πηγή: ΜΣΝΕ τόμος 6, σελίδα 432).

-Δ.Μήλιος: Με αυτό το ονοματεπώνυμο είναι καταγεγραμμένοι δύο στρατιωτικοί: 1)«Μήλιος Δημήτριος, αντισυντ(αγματάρχης) πεζ(ικού), γεν(νηθείς) το 1829 εν Κέα, απεστρ(ατεύθη) 12 Απρ(ιλίου) 1890, και απεβ(ίωσε) 18 Αυγ(ούστου) 1893» και 2) «Μήλιος Διονύσιος, ανθ(υπασπι)στής μηχ(ανικού), γεν(νηθείς) το 1840 εν Γαργαλιάνοις, απεβ(ίωσε) 14 Φεβρ(ουαρίου) 1888.» (πηγή: ΜΣΝΕ τόμος 4, σελίδα 660).

  

ΠΗΓΗ

Εφημερίδα «ΑΙΩΝ», φύλλο 2079/22-10-1862, σελίδα 4.

 

 

 

 

Ομιλία του Ιωάννου Θ. Κλάρα προς τους κατοίκους της Στυλίδας το 1876

Τον Οκτώβριο του 1876 δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα ΝΕΟΛΟΓΟΣ ΑΘΗΝΩΝ «ΛΟΓΟΣ Εκφωνηθείς εν τη εν υπαίθρω γενομένη συνελεύσει της κοινότητος Στυλίδος υπό του Ιωάννου Θ. Κλάρα τελειοφοίτου της Νομικής».

Από τον τίτλο προκύπτει ότι η ομιλία εκφωνήθηκε από τον Ιωάννη Θ. Κλάρα[1] σε υπαίθρια συγκέντρωση των κατοίκων της Στυλίδας. Αποσκοπεί στην τόνωση του εθνικού φρονήματος και την πολεμική προετοιμασία του λαού για την απελευθέρωση των υποδούλων Ελλήνων της Οθωμανικής αυτοκρατορίας. Αποτέλεσμα της κίνησης αυτής ήταν τα επαναστατικά κινήματα του 1878 στη Θεσσαλία, Μακεδονία και Κρήτη.

Στην εισαγωγή της ομιλίας του ο Ιωάννης Θ. Κλάρας αναφέρεται σε συγκέντρωση που πραγματοποιήθηκε στην Πνύκα με τη συμμετοχή των καθηγητών του Πανεπιστημίου. Οι συμμετέχοντες διαμαρτυρήθηκαν εκ μέρους του λαού εναντίον της Ευρώπης για την αδιαφορία της στο θέμα της καταπίεσης των υποδούλων Ελλήνων (Κρήτες, Θεσσαλοί, Ηπειρώτες Μακεδόνες, κ.ά.). Παράλληλα τόνισαν την ανάγκη για τον εξοπλισμό του έθνους και την γρήγορη προπαρασκευή του από την κυβέρνηση για την απελευθέρωση των υποδούλων αδελφών.

Στη συνέχεια της ομιλίας του αναφέρει ότι η συγκέντρωση αποσκοπεί στη δημιουργία και ενίσχυση ενός θεσμού για την εφαρμογή των παραπάνω, καθώς και στο σχηματισμό επιτροπής που θα πιέσει την κυβέρνηση για τη σύσταση ειδικού ταμείου για τον εξοπλισμό του στρατού.

Κλείνοντας, προτρέπει τους κατοίκους της Στυλίδας να συνεισφέρουν «εις την εθνικήν ανάγκην», διαθέτοντας ένα μέρος των χρημάτων της κοινότητας Στυλίδας «προς εξοπλισμόν του έθνους».

Το κείμενο της ομιλίας έχει ως εξής:

«ΛΟΓΟΣ

Εκφωνηθείς εν τη εν υπαίθρω γενομένη συνελεύσει της κοινότητος Στυλίδος υπό του Ιωάννου Θ. Κλάρα τελειοφοίτου της Νομικής.

Συμπολίται!

Βεβαίως ίδατε εις τάς εφημερίδας ότι εν Αθήναις, τη πρωτευούση του Βασιλείου μας, εγένετο συνέλευσις παρά τη Πνυκί εκλεκτού πλήθους, προεξαρχόντων των Κυρίων Καθηγητών του εθνικού Πανεπιστημίου, οίτινες λαβόντες αλληλοδιαδόχως τον λόγον εν τη ομηγύρει ταύτη διεμερτυρήθησαν διερμηνεύοντες τα αισθήματα των εντολέων των κατά της ακηδείας και εντελούς αδιαφορίας της Ευρώπης ως προς τούς βαρυαλγούντας και στενάζοντας υπό τον των Μουσουλμάνων ζυγόν αδελφούς ημών Κρήτας, Θεσσαλούς, Ηπειρώτας, Μακεδόνας και λοιπούς, και κατέδειξαι τη κυβερνήσει την ανάγκην της συντόνου και ταχείας παρασκευής και εξοπλίσεως του έθνους.

Βεβαίως θα ανεπλήσθητε ανεκλαλήτου χαράς ιδόντες εν τη εστία των φώτων και του πολιτισμού αναθάλλοντα θεσμόν, από πολλού χρόνου νεκρόν γράμμα εν τώ Συντάγματι κείμενον.

Όπως δώσωμεν σάρκα και ενισχύσωμεν τον ρηθέντα θεσμόν, εξ ού τεθειμένου εν πλήρει ενεργεία πολλά και μεγάλα προσδοκώνται αγαθά, συνήλθομεν αφ’ ενός ενταύθα, και αφ’ ετέρου όπως συσκεφθώμεν και συναποφασίσωμεν και ημείς επί των παρόντων· επιτρέψατέ μοι όμως, παρακαλώ, φίλοι συμπολίται πρίν ή εξενέγκω την εμήν γνώμην, ήτις πέποιθα ότι θέλει τύχει και της υμετέρας αποδοχής, να παρατηρήσω τοίς άνω σεβασμίοις Καθηγηταίς και Διδασκάλοις, ότι εκ της εν Αθήναις γενομένης ομυγήρεως δεν παρήχθη τι σωστικόν και πρακτικόν αποτέλεσμα· εξηγούμαι. Τώ όντι θα εδικαιούμεθα να διαμαρτυρηθώμεν και ίσως εντονώτερον κατά της αναλγησίας της χριστιανικής και φιλανθρώπου Ευρώπης, εν ή ουδ’ η ελαχίστη αντήχησε φωνή υπέρ των υποδούλων Ελληνικών Επαρχιών, ως να μη αχνίζη εισέτι το αίμα των τέκνων της πολυπαθούς Κρήτης και να μη αντηχώσιν έναυλα εις τάς ακοάς των τά ηρωϊκά ανδραγαθήματα του Αρκαδίου! Αλλά φεύ αντί να προσφεύγωμεν εις τον οίκτον τής υπό των αρχών δήθεν της ισότητος και της δικαιοσύνης εμφορουμένης Διπλωματίας, δεν ήθελεν είναι προκριτώτερον, γεραροί διδάσκαλοι, να είχομεν διαμαρτυρηθή κατά της κουφότητος και νωθρότητος ημών αυτών και ιδία των εν Αθήναις, οίτινες απαθείς όλως και ανάλγητοι εν τη πρό των ποδών μας αναφλεχθείση πυρκαϊά κατετρίβομεν τον πολύτιμον χρόνον διερχόμενοι τάς ωραίας νύκτας εν Φαλήρω και λοιποίς θερινοίς θεάτροις· και εις εξοχικάς επαύλεις επαναπαυόμενοι; Ίσως μας είπη τις δεν πρόκειται περί παρελθόντων· Δεδόσω· απαντώ. Αλλά τουλάχιστον δεν ήθελεν είσθαι συμφερότερον, αντί ν’ αποτεινώμεθα εις τούς Κυβερνήτας μας, όπως επιληφθώσι του γενικού εξοπλισμού του έθνους να είχομεν αναλάβη ημείς αυτοί την θεραπείαν της φθισιώσης και γαγγραινώδους καταστάσεώς μας; και τίς φιλόπατρις έλλην δεν συναισθάνεται ή δεν συνησθάνθη από πολλού την ανάγκην της εθνικής παρασκευής; Βεβαίως η ανεξάρτητος τάξις της κοινωνίας μας, η μη δηλητηριασθείσα έτι εν τη κονίστρα των πολιτικών παθών, πολλάκις εξέπεμψεν εκ του μυχού της καρδίας της γοεράς κραυγάς και εντούτοιςς οι πολιτευόμενοί μας, απολέσαντες το γόητρον τιμίου και ευσυνειδήτου πολιτικού και πάσαν ηθικήν ισχύν και πίστιν εν τη συνειδήσει του λαού, ουδόλως μεριμνήσαντες περί του μεγαλείου και της ευημερίας αυτού, αλλά τουναντίον εις φατριαστικάς διαμάχας κατακερματισθέντες και το ίδιον έκαστος θηρεύσαντες συμφέρον, εκώφευσαν και ημβλυώπησαν καίτοι έβλεπον την πυρκαϊάν επιτεινομένην εν Ανατολή και απειλούσαν την διατάραξιν της Ευρωπαϊκής ισορροπίας. Πλήν διεβουκολήθησαν, προβάλλουσιν ημίν προφασιζόμενοι, εκ των υποσχέσεων της Διπλωματίας αφ’ ενός και έχοντες πεποίθησιν αφ’ ετέρου εις την σύνεσιν και τα φώτα της τουρκικής κυβερνήσεως ότι δεν θέλει παρίδει εν ευθέτω καιρώ τ’ απερίγραπτα δικαιώματα του Ελληνισμού. Οίμοι οποία χλεύη! οποίος σαρκασμός!!!

Φρονώ λοιπόν, σεβαστοί Διδάσκαλοι, ότι κάλλιον ήθελεν είσθαι, η επιτροπή, ήτις εξελέχθη, ίνα παραστήση τη Κυβερνήσει την ανάγκην της παρασκευής ν’ ανελάμβανεν αυτή την φροντίδα να σχηματίση ειδικόν ταμείον προς εξοπλισμόν, πέποιθα δε, ότι την γενναίαν, εθνοσωτήριον και αποτελεσματικήν ταύτην επιχείρησίν της μετ’ επευφημιών και μεγίστου ενθουσιασμού ήθελεν ασπασθή και χειροκροτήσει ου μόνον το επαρχιακόν φρόνημα αλλά και οι απανταχού της γής οικούντες Έλληνες και πάντες ήθελον φιλοτιμηθή μετ’ αγαλλιάσεως μάλιστα να συνεισφέρωσι τον εαυτών οβολόν χάριν της εθνικής ανάγκης, τοσούτω μάλλον, καθόσον, ήθελον πιστεύσει, και ευλόγως, ότι του συλλεχθησομένου ποσού ήθελε γίνει η προσήκουσα χρήσις προς θεραπείαν των κατεπειγουσών αναγκών ημών.

Εν τοιαύτη περιπτώσει δεν αμφιβάλλω, φίλοι συμπολίται, ότι αθρόοι θέλετε συντρέξει εις την εθνικήν ανάγκην.

Ίνα όμως εκ προοιμίων και καταδείξωμεν ότι φλεγόμεθα υπό μαλερού και σφοδρού προς την πατρίδα μας έρωτος, ότι επιποθούμεν την ευημερίαν και την εύκλειαν αυτής σήμερον, ότε κατεπείγουσα ανάγκη παρίσταται, ας ψηφίσωμεν ποσόν τι εκ των υπαρχόντων κοινοτικών χρημάτων μας, χρησιμεύον αποκλειστικώς προς εξοπλισμόν του έθνους, ώμεν δε βέβαιοι, ότι το έργον ημών θέλουσιν ασπασθή άπαντες οι υπό των αυτών γενναίων και πατριωτικών αισθημάτων εμφορούμενοι.

Περαίνων τον λόγον μου αποτείνω τάς δεήσεις μου προς τον ύψιστον, όστις ποσώς μη αμφιβάλλετε, ότι θέλει είσθαι συναρωγός εις τάς γενναίας και πατριωτικάς αποφάσεις μας, όπως ενσταλάξη εις τούς απανταχού της γής Έλληνας το αίσθημα της ενότητος του γένους και όπως απαξάπαντες από κοινού μετά των δούλων αδελφών ημών συνεργαζόμενοι και συμμοχθούντες επιτελέσωμεν εν δέοντι χρόνω πάν ό,τι πάσα ελληνική καρδία πάλλουσα εύχεται και επιθυμεί. Γένοιτο.

Ζήτω ο Βασιλεύς και η ενότης του Γένους.»

 

ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΗ

[1] Με το επώνυμο Κλάρας είναι εγγεγραμμένοι στον εκλογικό κατάλογο της Στυλίδας του έτους 1865 οι εξής:

-Με α/α 5 ο Ανδρέας Κλάρας του Ιωάννη, ετών 60, επάγγελμα έμπορος. Υπήρξε Α΄ Πάρεδρος του Δήμου Φαλάρων το 1856 (βλέπε: Τσερνοβίτι: Οιεκλογείς του Τσερνοβιτίου σε εκλογικό Κατάλογο του Δήμου Φαλάρων του 1856, Εικ.3).

-Με α/α 6 ο Αθανάσιος Κλάρας του Ιωάννη, ετών 47, επάγγελμα καφεπώλης.

-Με α/α 270 ο Ηλίας Κλάρας του Ανδρέα, ετών 22, επάγγελμα έμπορος. Στον Ηλία Α. Κλάρα είχε παραχωρηθεί το 1873 το δικαίωμα εκμετάλλευσης μεταλλείου στη θέση Παλαιά Νίκοβα του σημερινού Ανύδρου Φθιώτιδας (βλέπε: Παραχώρηση μεταλλείου μαγγανίτη στη θέση Παλαιά Νίκοβα του Δήμου Φαλάρων).

-Με α/α 275 ο Θεόδωρος Κλάρας του Ιωάννη, ετών 48, επάγγελμα έμπορος.

-Με α/α 292 ο Ιωάννη Κλάρας του Ανδρέα, ετών 24, επάγγελμα συμβολαιογράφος.

Ο Ιωάννης Θ(εοδώρου) Κλάρας δεν είναι εγγεγραμμένος στον εκλογικό κατάλογο του 1865 διότι τότε ήταν ανήλικος. Μάλλον ήταν γιός του Θεοδώρου Κλάρα (α/α 275) και σπούδασε νομικά στη Νομική Σχολή των Αθηνών.

 

 ΠΗΓΗ

Εφημερίδα ΝΕΟΛΟΓΟΣ ΑΘΗΝΩΝ, Έτος Γ΄, φύλλο 37/07-10-1876, σελίδες 3 & 4, ψηφιακοί σελιδοδείκτες 529 & 530.

 

 

 

 

 

Ο πληθυσμός του νομού Φθιώτιδος και Φωκίδος κατά την απογραφή του 1928

 

Την Τρίτη 15 και Τετάρτη 16 Μαΐου 1928 διενεργήθηκε απογραφή πληθυσμού στο ελληνικό κράτος. Μία εβδομάδα νωρίτερα η αθηναϊκή εφημερίδα ΕΣΤΙΑ αναγγέλλει το γεγονός ως εξής:

«ΤΗΝ ΤΡΙΤΗΝ 15 ΜΑΪΟΥ ΘΑ ΓΙΝΗ Η ΑΠΟΓΡΑΦΗ ΤΩΝ ΚΑΤΟΙΚΩΝ

Από της πρωΐας της 15ης Μαΐου καθ’ όλην την Ελλάδα οι ειδικώς εξουσιοδοτημένοι απογραφείς θα διανείμουν εις τάς οικογενείας καθώς και εις τά ξενοδοχεία κ.λ.π. από ένα Δελτίον απογραφής, διά κάθε άτομον. Τα δελτία αυτά περιλαμβάνουν διάφορα ερωτήματα.

Σκοπός των ερωτήσεων είνε η εξακρίβωσις του αριθμού του πληθυσμού και της κατανομής αυτού κατά φύλον, κατά ηλικίας, κατά επαγγέλματα, κ.λ.π. διά να πληροφορηθώμεν, όλοι τί είνε η Ελλάς από απόψεως αριθμού κατοίκων, πώς κατατάσσονται ούτοι κατά ηλικίας, πόσοι είνε ύπανδροι ή μη, πόσοι είνε εγγράμματοι ή αγράμματοι, πόσους έχει η Ελλάς γεωργούς και πόσους βιομηχάνους, εμπόρους και λοιπούς επαγγελματίας.

Όλα τα ερωτήματα σκοπούν την αριθμητικήν εξακρίβωσιν των διαφόρων τάξεων και του πληθυσμού. Τα ονόματα δεν πρόκειται να γίνουν γνωστά από την Στατιστικήν Υπηρεσίαν.

Συμπληρούντες τα δελτία πρόκειται να εξυπηρετήσετε το Κράτος και σάς τούς ίδιους.

Όλα τα πολιτισμένα Κράτη έχουν σαφείς στατιστικάς αι οποίαι έγιναν και γίνονται δι’ απογραφών και χρησιμεύουν διά την καλήν διοίκησιν και πρόοδον των κρατών και την εξακρίβωσιν της κοινωνικής προόδου των κατοίκων των.

Ενισχύσατε την προσπάθειαν του Κράτους και της Στατιστικής αυτού Υπηρεσίας.

Συμπληρώσατε με ακρίβειαν και προσοχήν τά δελτία και παραδώσατε αυτά εις τούς απογραφείς που θα τα ζητήσουν την 16ην Μαΐου.» (πηγή: εφημερίδα ΕΣΤΙΑ, φύλλο 12118/08-05-1928, σελίδα 3, ψηφιακός σελιδοδείκτης 206).

Στα αποτελέσματα της απογραφής περιλαμβάνεται ο νόμιμος και ο πραγματικός πληθυσμός.

Ως νόμιμος πληθυσμός μιας πόλης ή χωριού ορίζεται ο πληθυσμός των δημοτών με ελληνική υπηκοότητα και μόνιμη κατοικία τη συγκεκριμένη πόλη ή χωριό.

Ως πραγματικός πληθυσμός, ορίζεται ο πληθυσμός, ο οποίος την ημέρα της απογραφής βρέθηκε και απογράφηκε στην πόλη ή το χωριό, ανεξάρτητα αν κατοικεί εκεί μόνιμα ή προσωρινά. Επομένως, ο πραγματικός πληθυσμός περιλαμβάνει, εκτός από τους μόνιμους, και κατοίκους άλλων περιοχών που απογράφηκαν στη συγκεκριμένη πόλη ή χωριό.

Τα αποτελέσματα της απογραφής του νόμιμου και πραγματικού πληθυσμού του νομού Φθιώτιδος και Φωκίδος είναι τα εξής:

Α. Νόμιμος πληθυσμός:

 

  

Β. Πραγματικός πληθυσμός:

 

 

 

 

 

ΠΗΓΕΣ

1. Υπουργείον Εθνικής Οικονομίας-Γενική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος, Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την απογραφήν της 15-16 Μαΐου 1928. Νόμιμος πληθυσμός κυρωθείς δια του από 10 Δεκεμβρίου 1928 Διατάγματος, Εν Αθήναις 1929, σελίδες 36-37.

2. Υπουργείον Εθνικής Οικονομίας-Γενική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος, Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την απογραφήν της 15-16 Μαΐου 1928. Πραγματικός πληθυσμός κυρωθείς δια του από 23 Νοεμβρίου 1928 Διατάγματος, Εν Αθήναις 1929, σελίδες 340-354.

 

 

 

 

Ο πληθυσμός του νομού Φθιώτιδος και Φωκίδος κατά την απογραφή του 1920

Στις 18 Δεκεμβρίου 1920, εν μέσω της Μικρασιατικής εκστρατείας και δύο εβδομάδες μετά την επιστροφή του βασιλιά Κωνσταντίνου Α΄, διενεργήθηκε απογραφή πληθυσμού στο Ελληνικό βασίλειο. Πρόκειται για απογραφή του πραγματικού πληθυσμού του κράτους. Ως πραγματικός πληθυσμός ορίζεται ο πληθυσμός μίας πόλης ή χωριού, ο οποίος την ημέρα πραγματοποίησης της απογραφής βρέθηκε και απογράφηκε στη συγκεκριμένη πόλη ή χωριό, ανεξάρτητα αν κατοικεί μόνιμα ή βρέθηκε εκεί προσωρινά για άλλους λόγους (διερχόμενος, εμπορικοί λόγοι, κ.ά.). Αξίζει να σημειωθεί ότι στην απογραφή αυτή περιλαμβάνεται και ο πληθυσμός των τεσσάρων νομών της Ανατολικής Θράκης (Ανδριανούπολης, Καλλίπολης Ραιδεστού και Σαράντα Εκκλησιών) καθώς και ο πληθυσμός των νήσων Ίμβρου και Τενέδου. Οι περιοχές αυτές είχαν παραχωρηθεί στην Ελλάδα με τη Συνθήκη των Σεβρών.

Τα αναλυτικά αποτελέσματα της απογραφής του 1920 ανά νομούς, δήμους, πόλεις και χωριά δημοσιεύθηκαν στην έκδοση του Υπουργείου Εθνικής Οικονομίας «Πληθυσμός του Βασιλείου της Ελλάδος κατά την απογραφήν της 19 Δεκεμβρίου 1920. Πραγματικός πληθυσμός κυρωθείς δια του από 31 Αυγούστου 1921 Β. Διατάγματος».

Ακολουθεί η δημοσίευση των αποτελεσμάτων της απογραφής πληθυσμού του νομού Φθιώτιδος και Φωκίδος, ο οποίος αποτελούνταν από τις επαρχίες Δομοκού, Δωρίδος, Λοκρίδος, Παρνασσίδος και Φθιώτιδος:

 

 

ΠΗΓΗ

Υπουργείον Εθνικής Οικονομίας-Διεύθυνσις Στατιστικής, Πληθυσμός του Βασιλείου της Ελλάδος κατά την απογραφήν της 19 Δεκεμβρίου 1920. Πραγματικός πληθυσμός κυρωθείς δια του από 31 Αυγούστου 1921 Β. Διατάγματος, Εν Αθήναις 1921, σελίδες 295-308.