Φθιώτες νεκροί στην Εκστρατεία της Ουκρανίας

Η ΡΟΣΙΑ

Τα βάσανα της Ροσίας

Τας 28 Φεβρουαρίου αναχωρίσαμι από Μακιδονήας Ελεφτεράς και βαδίσαμι 2 μιρόνηκτα.

Και στας 2 Μαρτίου ευτάσαμι μέσα εις την Πόλυν Κωσταντινώπολιν. Και σταματήσαμι μίαν υμέραν εκύ. Κε κιτάζαμι κε εμίς την Πόλυν από μέσα από τα καράβια. Κιτάζου, βλέπου γίρου όλιν την Πόλιν. Βλέπου κε την Αγιά Σουφιάν με τες υξίντα διό καμπάνες 62.

Σιμένι ο Θεός σιμέν η γή, σιμένον τα οράνια

σιμένι κι η Αγιά Σοφιά, το μέγα μαναστήρι

με τετρακόσια 400 σίμαντρα, μ’ εξίντα διό καμπάνες

που ύχε 300 καλογρές και χίλιους καλογέρους…

Τότες κ’ εγώ στάθικα κε σκέπτηκα και λέγω:

-Τούτην ύνε η Πόλυ κε υ Αγία Σοφιά, απού ύχα ακουστά από τα μικρά μου χρόνηα κε από τους παλυούς γερόντους!

Τότες εφθής κε εγώ καθόμι, γράφου μίαν επιστολύν και στέλνω εις το σπίτι μου, πος βρίσκομι στην Πόλυν.

Κε τας 3 υ όρα απόγιβμα πάλιν αναχωρίσαμι κι που βαδίζαμι δεν γνορίζαμι, όσου που πίραμι την Μάβριν Θάλασαν. Διό μέρες κε διό νίκτες μέσα στην Μάβριν Θάλασαν. Κιτάζω γίρο για βωνά, ούτε βωνά βλέπου πουθενάς, ούτε και κάμπον! Κιτάζαμι των ουρανόν και όλον την Μάβριν Θάλασαν και τ’ άγρια θηρίαν, που γιρνούσαν μες την Μάβριν Θάλασαν. Κ’ εκί στην Μάβριν Θάλασαν κάνε πσίχους, κάνη μηγάλιν τιρκιμίαν. Τότες τα κίματα εβαρούσαν από πάνω από το πλίον. Βαρούσαν τα φουγάρα!

Τότες κ’ ένας καραβογέρις[καραβοκύρης] σκέδια κάνι το πλίον να γιρίσι, εμάς τα ευζωνάκια στην θάλασα για να μας ρίξι, για να μας πνήξι όλους! Τότες κινά[κι ένα] καλό ναφτάκι, ερχέτε και το λέγι. Τότες εφθής όλυ υ αξιματηκί σικόθησαν κε τρέξαν και τον πιάσανε. Ξίλο πολύ τον ρίξανε και φιλακί των βάλανε, όσον που βγίκαμι στηργιάν στιν γιν μέσα στων Οδισόν.

Στας 6 από το πλίον βγίκαμι και μες την πόλυν Οδισόν εμπίκαμι. Παρέλασιν εκάναμι επ’ όμου με τα όπλα. 3 όρες εβαδίσαμι βαρώντας μι της σάλπιγες, όσου να μπούμε μέσα στες στρατώνες. Και οχτό μιρούλες κάτσαμι. Κε για μας [η υγεία μας] δεν μας ύρθεν από την Μάβριν Θάλασαν. Και ο τόπος δεν μας ύχε από τα βάσανά μας. Γιατή μπροστά μας ύχαμι το 3 σύνταγμα και το πουλιμούσαν Μπολσοβίκι με τάνξ κε πολιβώλαν. (Από την εισαγωγή του Πολεμικού Ημερολογίου του Χρήστου Δ. Αλεξόπουλου).

Έτσι περιγράφεται η αναχώρηση και άφιξη στην Οδησσό μιας μονάδας του ελληνικού στρατού, του 5/42 Συντάγματος Ευζώνων από έναν οπλίτη του. Για την αποστολή και δράση του 2ου Συντάγματος πεζικού στην Κριμαία υπάρχει ανάλογη περιγραφή στο Πολεμικό Ημερολόγιο του εφέδρου λοχία Βασιλείου Δημ. Σούλιου.

Στις αρχές του 1919 απεστάλησαν στην Ουκρανία δύο ελληνικές μεραρχίες, η ΙΙ Μεραρχία Αθηνών και η ΧΙΙΙ Μεραρχία Στερεάς Ελλάδας. Σκοπός της αποστολής ήταν η καταστολή του μπολσεβικικού κινήματος μαζί με τις άλλες δυνάμεις της ΑΝΤΑΤ. Το σύνολο της δύναμης των δύο μεραρχιών ανέρχονταν σε 23.351 άνδρες και η κατανομή τους ήταν η εξής:

Δύναμη ελληνικού εκστρατευτικού σώματος στις 6 Μαΐου 1919

ΜΟΝΑΔΕΣ	ΑΞΙΩΜΑΤΙΚΟΙ	ΟΠΛΙΤΕΣ	ΣΥΝΟΛΟ
ΙΙ Μεραρχία	379	10.430	10.809
ΧΙΙΙ Μεραρχία	380	10.500	10.880
Βάση Γαλατσίου & Υπηρεσιακών Αυτοκινήτων	83	1.579	1.662
Άθροιση	842	22.509	23.351

[Τα στοιχεία ελήφθησαν από την έκδοση: Διεύθυνσις Ιστορίας Στρατού, Το ελληνικόν εκστρατευτικόν σώμα εις Μεσημβρινήν Ρωσίαν (1919), Αθήναι 1955, σελίδα 261].

Η εκστρατεία αυτή απέτυχε για πολλούς λόγους, κυρίως όμως εξαιτίας της υπεροχής των μπολσεβίκων σε οπλισμό και αριθμό στρατιωτών.

Ενδεικτικά παρατίθεται περιγραφή της άνισης μάχης της Κουμπάνκα (23 Μαρτίου 1919) (Χάρτης 1) και της άτακτης οπισθοχώρησης-φυγής του ελληνικού στρατού μπροστά στη συντριπτική υπεροπλία των μπολσεβίκων:

Κι μόλυς χάραξι, κυτάζομι κ’ ερχόνταν από κίνο το χωργίον. Να κατεβένον τσούχτρα! Άμος! Πεζικόν, περοβολικόν, υπικόν, τάνξ με πολιβόλα θορακιασμέναν [θωρακισμένα]! Να έχον τρένα και απάνω στο τρένω να έχων πιρόβολαν. Να έχουν όλα τα μέσα τους! Και ’μίς να έχομι μόνον ένα όπλον, το οπίον βαστούσαμι στα χέρια μας μοναχά!

Αφόσον επλισίασαν επί χίλια οκτακόσια μέτρα, μας ύδα{ν}. Εμίς ύμασταν ακροβολιζμένη μέσα στον κάμπον κε τως περιμέναμι να πλισιάσον κοντά μας δια να τους βάλομι. Αλά εκίνη μας ύδαν και μας άρχισαν με τα πιρόβολαν! Κε σκάζαν υ οβίδες εις το μέρος όπου ευρισκόμασταν εμίς. Αλά εφτηχός ύτων όλον κάμπος κε δεν μας κάνανι τήποτας με αφτές. Μετά εδιαταχτήκαμη εμίς να βαδίσομι προς τα εμπρός πεντακόσια μέτραν, δια να βλέπομι των εχτρόν καλίτεραν και ν’ αρχίσομι κε εμίς να τους βάλομι. Ενό εσικοθήκαμι, εκάναμι ένα μεγάλον τροχάδεν μέσα στων κάμπον κε πέσαμι πιρκιδόν [πρηνηδόν]. Και αφτή ερίχναν διαρκός εις το διάστημα αφτόν! Κι μιτά αρχίσαμι κι εμίς δια να βένωμι πιρά διαρκός κατά αφνούς [αυτούς]! Αλά από το πιζικό τσου [τους] δεν μας βαράγαν τόσις πολές σφέρις, όσου μας βάργγι το τάνξ τους με τα πολιβόλα τους. Αφόσον εμπίκαμι όλι σι μίαν γραμίν κι αρχίσαμι να ρίχνομι κι εμίς διαρκός.

Αλά σι ολίγων φτάνι ένα τάνξ με 4 πολιβόλα μέσα. Κι φτάνη ύσια απάν’ υμάς [απάνω μας]! Και χιμάγι μέσα εις των λόχον! Κι μας αλόνησε σάμπος [όπως] αλονήζη ο λίκος τα πρόβατα! Όταν πίδαγι μέσα η αξιματική μας εφονάζαν όλι κε λέγαν:

-Ρίξετε όλι απάνω εις αφτό το τάνξ!

Κι ρίχναμι! Όλος ο λόχος μου έριχνε εις αφτό! Αλά το κολάνι το σίδερον σφέρες; Αφόσον ύνε όλον από σίδερον μπραζέρνηον [μπρούτζινον;]. Τέλος την ημέραν αφτήν, τας 23, μας ύρθεν 7 φορές ενώλον. Κι μόλις το βλέπαμι κι έρχονταν φονάζαν όλι, στρατιώτης κι αξιοματηκί:

-Ερίξετε όλι εις αφτό!

Κι ρίχναμι, κι ρίχναμι… Κι αφτό δεν υμπουρούσαμι τήποτας να το κάνουμι! Όλιν την υμέραν δε δεν σικόσαμι κιφάλυ καθόλον. Μάλον [Μόνον] μι τα νήχια, όταν μας δίνονταν κιρός, σκάβαμι κε βγάζαμι χόμα δια το κεφάλι μας, να ηπιφιλατόμιθα [προφυλασόμαστε] από τις σφέρες. Ο κιρός πολί ψιχρός. Φίσαγι αγρίος ένας ψιλός άννεμος. Κε μίαν ψιλίν βροχίν έριχνη από όραν εις όραν. Και εμίς πεσμένη της κιλιάς μέσα εις τα {ο}ργώματα! Κε νηστηκί από τιν άλυν ημέραν! Και διψαζμένη! Αλά τή ύταν να γιρέψη ένας πσουμί εκίνην την υμέραν κε νερόν; Κανένας δεν ύπεν ότη πινάγο κε διψάγω. Παρά φονάζαν όλι, τρανά-μιγάλα για φισίγγια.

-Φισίγγια! Όλι σκούζαν τότες για φισίγγια…

Όσον από μας πίρεν το βασίλιμα του ύλιου. Κε σόσαμι τότες τα φισίγγια όλι! Κε ανακαγαζόμινε [αναγκαζόμενοι] τότες διά να οπιστοχορέσομι, διότη φισίγγια δεν ήχαμι. Κε ύταν υ όραν απάνω, απού κόντεβε να μας πιάσονε, από σόσαμι τα φυσίγγια. Κε λαβένομι τότες μίαν διαταγίν να οπιστοχορέσομι, όπως και αν υμπορέσομι! Διότη από διξιά μας ύχαν οπιστοχορέσι όλα τα στρατέματα, χορίς εμίς όμος να γνορίζομι. Κε μίναμι εμίς μόνον το 3 τάγμα. Μίναμι σαν μισαργιάν [καταμεσίς] στον κάμπον. Κι μιτά, όταν λάβαμι διαταγίν να οπιστοχορέσομι, όπως κι αν υμπορέσομι, διότη μας κλίσαν και θαλα [θα] μας πιάσον. Και αρχίσαμι αμέσος τότες να πιστοχορούμε λίγιν-λίγιν [λίγοι-λίγοι].

Τότε συνέτεχι [έτυχε] εγώ με μιρικούς άλους να διαταχτούμι να βαστήξουμι πιρά να φίγων η άλι! Κι τη πιρά να κάνομι από ήχα 10 φισίγγια τότες! Κι έριξα τα 8. Κε βάστακξα και 2 δια λογαριαζμό μου διότη δεν ύξεβρα το τη θαλα μ’ σινέβι [θα μού συνέβαινε]! Να μι με πιάσον ζουντανόν εις τα χέρια! Κε έπιτα από διαταχτήκαμι να φίγομι κε εμίς, πιός να εκτηλέσι πιρά να φίγωμι κε εμίς, απού έρχονταν υ σφέρες όλες απάνο μας σαν βροχί;

Κε σικόνομε τότες δια να φίγομι κε τα πόδια μας ύταν μοδιαζμένα! Ύχιν ξιλόσι [ξυλιάσει] όλον το σόμα μας από το κρίον κι πισμένη μέσα στην λάκαν ολομιρίς. Κε δεν υμπορούσα να φίγω καθόλον! Παρά σικονόμαν κι έπιφτα επί 3 φορές! Όχι μόνον εγώ αλά όλος ο κόζμος.

Κε τρέχαμι…! Και τρέχαμι…! Κε τρέχομι, να φτάσομι τους άλους! Κε εβάρεσα{ν} μιρικούς στρατιώτες τότες κι υ οποίη μίναν αδικί [επιτόπου]. Κε ένας των έπηασι ποδάγρια, κε έμινεν αδικί, εις την γραμίν όπου οπιστοχωρέσαμι

Κε εμίς τρέχομι, τρέχομι! Όρες 8 ύτων οι Οδισός κε των πίραμι διά 4ρις όρας! Κι μόλις φτάσαμι απέξο από των Οδισόν ύβραμι κι το υπόλιπον σύνταγμά μας. Κε ύβραμμε κε το 3 σύνταγμα. Κε υ όραν ύτων 11 νήκταν. Κι μίναμι εκί δια να κιμιθόμι. Κι ο κιρός έβριχι, κοβέρτες δεν ύχαμι, αντήσκινα δεν ύχαμι, ούτε κι μαντήες ύχαν όλι, καθός της ύχαν πιτάξι υ περισότηριν. Kι κρίον μι ροτάς, πολί έκανεν.

Τότες, εγώ μι μιρικά πεδιά απού ύμασταν μαζή, με 2 πεδιά από την Νεράϊδαν, ένα από το Λογγίτσι, πιγένωμι πιο κάτου από τους άλους, αφόσον κριόναμι τόσον πουλύ κι πέφτομι μέσα σ’ ένα χαντάκιν δια να απανγγιάζομι [προφυλαχτούμε από το κρύο].

Καμιάν φοράν τέλος απουκιμιθήκαμι καμίαν όρα, όπου ύμασταν κε από τ’ άλον βράδι αήπνοτη. Φτάνον πάλι κοντά υ φίλι μας μολσοβίκοι! Αμέσος τότε σικόνοντε υ άλι να φίγων. Κι άρχισαν να φέβγον. Τότις εμάς πιός να μας εξιπνήσι; Εφτηχός δε σι ολίγον διάστημα σικόνομι εγώ κι άκουσα φονές μεγάλες να φονάζον εκίνι από φέβγαν μέσα την πολιτήαν. Κιτάζου γίρου, κανένας! Εφίγαν όλι! Αμέσος τότες εξίπνισα κε τους άλους κε το στρόνομι στην φίβγαν [τρέχομε στα τυφλά]! Κε τρέχαμι… Κε τρέχομι μέσα στα σουκάκια κε μέσα στους δρόμους!

Κι φτάσαμι καμιάν φοράν μιάν φάλαγγαν από διαφόρον σκιματισμόν στρατιώτης. Κι ακουλοθήσαμι κε εμίς κοντά εκί χορίς στρατηώτην το σύνταγμά μας [στρατιώτες του συντάγματός μας] εκί καθόλον. Αλά ευτιχός δεν εχάσαμι, σαν νίκταν όπου ύταν, καθός χάσαν πολί κι μίναν εκί. Κε τους πιάσαν αφτή, διότη έφτασαν αμέσος κοντά μας. Κε βαδίζομι και βαδίζομι όλιν την νίκταν 1 και όλιν την υμέραν 2 και όλιν την νίκταν 3 και όλην την υμέραν 4 και όλιν την νίκταν 5 κι ένα γιόμα. Κε νηστικί ύχαμι από τας 22 κι δο τόρα έχομι 27! 5 υμέρας νηστήαν, πορία, αγριπνήαν! Βαδίζαμι κε τα μάτια μας ύτων κλεζμένα [κλεισμένα]. Πότε πέφταμι, πότε σικονόμασταν.

Πολί εχαθήκαν στρατιώτης από των νίπνο [ύπνο] κι από την πίναν. Άλι κιμόνταν κι μέναν.Κι άλι πίγιναν μέ{σα} εις τα χωργιά για πψομί κι τους σκοτόναν! (Πολεμικό Ημερολόγιο του Χρήστου Δ. Αλεξόπουλου).

Οι απώλειες του εκστρατευτικού σώματος αναλυτικά ήταν:

	Νεκροί	Αποβιώσαντες	Εξαφαν.	Σύνολο	Τραυμ.	Σύνολο
Αξιωματικοί	9	2	7	18	30	48
Οπλίτες	170	44	166	380	627	1.007
Σύνολο	179	46	173	398	657	1.055

[Τα στοιχεία προέρχονται από την έκδοση: Διεύθυνσις Ιστορίας Στρατού, Το ελληνικόν εκστρατευτικόν σώμα εις Μεσημβρινήν Ρωσίαν (1919), Αθήναι 1955, σελίδα 261].

Ακολουθούν τα ονόματα των νεκρών με τόπο καταγωγής τη Φθιώτιδα:

ΕΠΙΛΟΧΙΕΣ

-Λιαραμάντζας ή Μαραμάντζας Χρήστος του Χαραλάμπους, Επιλοχίας από Αργύρια, φονεύθηκε 17 Μαρτίου 1919 στην Ανδρέϊφσκα.

 

ΔΕΚΑΝΕΙΣ

-Καραγκούνης Ιωάννης, Δεκανέας από Γιαννιτσού, φονεύθηκε 18 Μαρτίου 1919 στην Ανδρέϊφσκα.

-Κοτρώτσος Σπυρίδων του Κωνσταντίνου, Δεκανέας 2ου λόχου του 2ου Συντάγματος Πεζικού από Ιμίρμπεη (σήμερα Ανθήλη) Λαμίας, φονεύθηκε 25 Μαρτίου 1919 στο Εσκήκιοϊ Ζάμα Ουκρανίας.

 

ΥΠΟΔΕΚΑΝΕΙΣ

-Δρίβας Ιωάννης του Δημητρίου, Υποδεκανέας από Λαμία, φονεύθηκε 18 Μαρτίου 1919 στην Ανδρέϊφσκα.

 

ΣΤΡΑΤΙΩΤΕΣ

Α

-Αντωνόπουλος Κωνσταντίνος του Σταύρου, Στρατιώτης από Βελίτσα (σήμερα Τιθορέα), φονεύθηκε 23 Μαρτίου 1919 στην Κρεμιδόφσκα.

 

Β

-Βαΐτσος Λουκάς του Δημητρίου, Στρατιώτης από Βελίτσα (σήμερα Τιθορέα), φονεύθηκε 23 Μαρτίου 1919 στο Γιουσούν Κριμαίας.

-Βαΐτσος Λουκάς του Στάμου, Στρατιώτης από Κηφισσοχώρι, φονεύθηκε 23 Μαρτίου 1919 στο Γιουσούν Κριμαίας.

-Βαλατσός Ιωάννης του Ευσταθίου, Στρατιώτης από Φάλαρα (σήμερα Στυλίδα), απεβίωσε από μηνιγγίτιδα 15 Μαρτίου 1919 στο Β΄ Στρατιωτικό Νοσοκομείο Διακομιδής.

 

Γ

-Γιαννέλος Κωνσταντίνος του Δημητρίου, Στρατιώτης από Λεύκα (σήμερα Λευκάδα), φονεύθηκε 15 Φεβρουαρίου 1919 στην Οδησσό.

 

Δ

-Δημόπουλος Φώτιος του Ευθυμίου, Στρατιώτης από Κάμπο, εξαφανίσθηκε 18 Μαρτίου 1919.

 

Ζ

-Ζαφείρης Ιωάννης του Βασιλείου, Στρατιώτης από Τσούκα, φονεύθηκε 15 Μαρτίου 1919 στη Σέρπκα.

 

Κ

-Καρατσέλος Δημήτριος του Ευθυμίου, Στρατιώτης από Δερβένι (σήμερα Καλαμάκι), φονεύθηκε 17 Μαρτίου 1919 στην Ανδρέϊφσκα.

-Κιούσης Γεώργιος του Νικολάου, Στρατιώτης από Μαυρίλλο, εξαφανίσθηκε 15 Μαρτίου 1919 στη Ρωσία.

-Κομματάς Γεώργιος του Δημητρίου, Στρατιώτης από Κόμμα, φονεύθηκε 16 Μαρτίου 1919 στη Σεβαστούπολη.

-Κοντός Γεώργιος του Αθανασίου, Στρατιώτης από Στυλίδα, εξαφανίσθηκε Μάρτιο 1919 στην Ουκρανία.

-Κουσαράς(;) Αθανάσιος του Αποστόλου, Στρατιώτης από Στυλίδα, φονεύθηκε 29 Μαρτίου 1919 στην Κρεμιδόφσκα.

 

Μ

-Μαγκίνης Κωνσταντίνος του Ιωάννου, Στρατιώτης 1ου λόχου του 2ου Συντάγματος Πεζικού από Δερνίτσα (σήμερα Καλοθρόνιο), φονεύθηκε 23 Μαρτίου 1919 εις Γιουσούν Κριμαίας.

-Μαΐτσος Λουκάς του Ιωάννου, Στρατιώτης 1ου λόχου του 2ου Συντάγματος Πεζικού από Δερνίτσα (σήμερα Καλοθρόνιο), φονεύθηκε 23 Μαρτίου 1919 στο Γιουσούν Κριμαίας.

-Μελάκος Βασίλειος του Τριανταφύλλου, Στρατιώτης από Καρυά, απεβίωσε 20 Ιουνίου 1919 στο Πρόσκαιρο Νοσοκομείο Βραΐλας.

-Μπέκος Παναγιώτης του Κωνσταντίνου, Στρατιώτης από Μαυρίλλο, εξαφανίσθηκε Μάρτιο 1919 στην Ουκρανία.

-Μπίτος Ιωάννης του Παναγιώτου, Στρατιώτης από Αργύρια, φονεύθηκε 12 Μαρτίου 1919 στην Ανδρέϊφσκα.

 

Ν

-Ντζίνης Ηλίας του Κωνσταντίνου, Στρατιώτης από Αρχάνι, απεβίωσε 20 Μαρτίου 1919 στο Β΄ Στρατιωτικό Νοσοκομείο Οδησσού.

-Ντόβας Κωνσταντίνος του Θεοδώρου, Στρατιώτης από Συκά Υπάτης, απεβίωσε Μάρτιο 1919 στη Ρωσία.

 

Π

-Παναγιώτου Αθανάσιος του Δημητρίου, Στρατιώτης από Αταλάντη, φονεύθηκε 15 Μαρτίου 1919 στη Σέρπκα.

-Παναγόπουλος Αθανάσιος του Δημητρίου, Στρατιώτης από Αταλάντη, φονεύθηκε 20 Μαρτίου 1919 στο Μπογιαλίκ.

-Πανός Αθανάσιος του Κωνσταντίνου, Στρατιώτης από Λειβανάτες, φονεύθηκε 23 Μαρτίου 1919 στο Γιουσούν Κριμαίας.

-Παπαγεωργίου Γεώργιος, Στρατιώτης από Δραχμάνι (σήμερα Ελάτεια), φονεύθηκε 23 Μαρτίου 1919 στο Γιουσούν Κριμαίας.

-Παπαγεωργίου Σεραφείμ του Ιωάννου, Στρατιώτης από Ελάτεια, φονεύθηκε 23 Μαρτίου 1919 στο Γιουσούν Κριμαίας.

-Παπαστεργίου Ιωάννης του Θεοδώρου, Στρατιώτης από Φθιώτιδα, φονεύθηκε 13 Μαρτίου 1919 στην Ανδρέϊφσκα.

-Πάσσας Αθανάσιος, Στρατιώτης 1ου λόχου του 2ου Συντάγματος Πεζικού από Λειβανάτες, φονεύθηκε 23 Μαρτίου 1919 στο Γιουσούν Κριμαίας.

-Πελίτης Δημήτριος του Ε., Στρατιώτης από Νεοχώρι, φονεύθηκε 25 Μαρτίου 1919 στην Κρεμιδόφσκα.

 

Σ

-Σαρίκας Ιωάννης του Χαραλάμπους, Στρατιώτης από Δυό Βουνά, απεβίωσε 1 Απριλίου 1919 σε Ρουμανικό Νοσοκομείο.

-Σιδέρης Κωνσταντίνος του Σιδ., Στρατιώτης από Μαρτίνο, φονεύθηκε 23 Μαρτίου 1919 στην Κρεμιδόφσκα.

-Σούλιος Δημήτριος του Κωνσταντίνου, Στρατιώτης από Δραχμάνι (σήμερα Ελάτεια), φονεύθηκε το 1919 στη Χερσώνα.

 

Τ

-Τζινιώτης Αθανάσιος του Χαριλάου, Τραυματιοφορέας από Καλλιθέα, εξαφανίσθηκε 21 Μαρτίου 1919.

-Τσαγκάλης Βασίλειος του Νικολάου, Στρατιώτης από Γραμμένη, φονεύθηκε 18 Μαρτίου 1919 στην Οδησσό.

 

Ψ

-Ψωρομύτας Γεώργιος, Στρατιώτης 1ου λόχου του 2ου Συντάγματος Πεζικού από Μαλεσίνα, φονεύθηκε 23 Μαρτίου 1919 στο Γιουσούν Κριμαίας.

 

Οι τόποι θυσίας των νεκρών παρουσιάζονται παρακάτω. Τα τοπωνύμια τουρανικής προέλευσης οφείλονται στην ταταρική παρουσία στην Κριμαία. Τα περισσότερα μετονομάσθηκαν μετά το 1945.

-Ανδρέϊεβκα (σήμερα Hudevycheve, ουκραν. Гудевичево) (Χάρτης 1):. Βρίσκεται λίγα χιλιόμετρα δυτικά της Σέρπκα. Εδώ πολέμησαν τάγματα των 34^ου και 3^ου Συντάγματος πεζικού.

-Βραΐλα (ρουμαν. Brăila): πόλη της Ρουμανίας με σημαντικό ελληνικό πληθυσμό το 1919.

-Γιουσούν (Ishun, ουκραν. Ишунь) (Χάρτης 2): χωριό της Κριμαίας. Εδώ στις 23 Μαρτίου 1919 διεξήχθη σφοδρή μάχη μεταξύ του 1^ου λόχου του 2^ου Συντάγματος πεζικού με τους μπολσεβίκους του Αταμάν (οπλαρχηγού) Βασίλιεφ. Οι απώλειες του λόχου ανήλθαν σε 12 νεκρούς και 24 τραυματίες. Μεταξύ των νεκρών ήταν ο διοικητής του Υπολοχαγός Παλάσκας Κωνσταντίνος και ο Ανθυπολοχαγός Χαλκιαδάκης.

-Εσκήκιοϊ Ζάμα (Χάρτης 2): χωριό της Κριμαίας. Βρίσκεται 50 χλμ. Ν. του ισθμού Περεκόπ και 25 ανατολικά του Γιουσούν. Σήμερα είναι δύσκολο να προσδιορισθεί ακριβώς η θέση του. Στο χωριό αυτό έδωσε μάχη στις 25 Μαρτίου 1919 ο 2^ος λόχος του 2^ου Συντάγματος Πεζικού. Οι απώλειές του ανήλθαν σε 2 νεκρούς και 12 τραυματίες.

-Κρεμιδόφσκα (ουκραν. Кремидовка) (Χάρτης 1): χωριό με σιδηροδρομικό σταθμό, 40 χιλιόμετρα βόρεια της Οδησσού.

-Μπογιαλίκ (ουκρ. Ъуяльк, σήμερα Большой Буялык) (Χάρτης 1): βρίσκεται 50 χιλιόμετρα βόρεια της Οδησσού. Διαθέτει σιδηροδρομικό σταθμό Ιδρύθηκε το 1801 από 47 βουλγαρικές οικογένειες, οι οποίες κατέφυγαν εδώ για να αποφύγουν τους Οθωμανούς διώκτες τους. Εδώ πολέμησε στις 20 Μαρτίου 1919 το Απόσπασμα Μανέτα.

-Σεβαστούπολη (ουκραν. Севастополь) (Χάρτης 2): παραθαλάσσια πόλη της Κριμαίας με 100.000 κατοίκους το 1919.

-Σέρπκα (ουκραν. Сербка) (Χάρτης 1): χωριό της Ουκρανίας με σιδηροδρομικό σταθμό. Ιδρύθηκε από Σέρβους μετανάστες το 1804. Εδώ έλαβαν χώρα σκληρές μάχες με το 3ο Σύνταγμα πεζικού και απόσπασμα του 5/42 Συντάγματος Ευζώνων. Οι ελληνικές δυνάμεις ανατίναξαν τη σιδηροδρομική γέφυρα για να σταματήσουν την προέλαση των μπολσεβίκων. Οι κάτοικοι του χωριού κάτω από τα ελληνικά πυρά, ανακατασκεύασαν τη γέφυρα, βοηθώντας έτσι τους μπολσεβίκους.

 

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: οι ημερομηνίες αναφέρονται με το Ιουλιανό (παλαιό) ημερολόγιο που ίσχυε τότε επίσημα.

 

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1. Διεύθυνσις Ιστορίας Στρατού, Το ελληνικόν εκστρατευτικόν σώμα εις Μεσημβρινήν Ρωσίαν (1919), Αθήναι 1955.

2. Μπουλαλάς Κ., Ιστορία 2^ου Συντάγματος Πεζικού 1912-1913, 1918-1919, 1920, Αθήναι 1921.

3. Υπουργείον Στρατιωτικών-Επιτροπή Εορτασμού Εκατονταετηρίδος, Αγώνες και νεκροί 1830-1930, τόμος 2, Εν Αθήναις 1930.

 

ΧΑΡΤΕΣ

  

Χάρτης 1: Επιχειρήσεις βόρεια της Οδησσού.

 

 Χάρτης 2: Επιχειρήσεις στην Κριμαία.

 

 

ΠΗΓΗ ΧΑΡΤΩΝ

Διεύθυνσις Ιστορίας Στρατού, Το ελληνικόν εκστρατευτικόν σώμα εις Μεσημβρινήν Ρωσίαν (1919), Αθήναι 1955.