Ο πληθυσμός του νομού Φθιώτιδος & Φωκίδος κατά την απογραφή της 16ης Οκτωβρίου 1940

Την Τετάρτη 16 Οκτωβρίου 1940, δώδεκα ημέρες πριν την έναρξη του ελληνοϊταλικού πολέμου, διεξήχθη γενική απογραφή του πληθυσμού (Εικ.1). Τα αποτελέσματά της, λόγω της εμπόλεμης κατάστασης, δημοσιεύθηκαν από την Εθνική Στατιστική Υπηρεσία έξι χρόνια αργότερα, στις 28 Ιανουαρίου 1946.

Δημοσιεύονται εδώ τα αποτελέσματα της απογραφής των πέντε επαρχιών (Δομοκού, Δωρίδος. Λοκρίδος, Παρνασσίδος και Φθιώτιδος), οι οποίες αποτελούσαν τον τότε νομό Φθιώτιδος και Φωκίδος.

Ειδικότερα:

ΛΔ΄. ΝΟΜΟΣ ΦΘΙΩΤΙΔΟΣ ΚΑΙ ΦΩΚΙΔΟΣ

Αύξων αριθμός	Δήμοι και Κοινότητες	Πληθυσμός
		Πραγματικός	Νόμιμος	Μόνιμος
1. Επαρχία Δομοκού
	Κοινότητες:
1	Αγίου Γεωργίου	353	363	348
2	»    Στεφάνου	310	303	295
3	Αγραπιδιάς	354	382	417
4	Αχλαδιάς	373	390	388
5	Βαρδαλής	551	521	553
6	Βελεσιωτών	407	400	430
7	Βουζίου	797	861	801
8	Γαμβρακίων	290	318	310
9	Δομοκού	1.820	2.378	1.952
10	Εκκάρας	973	966	932
11	Καρυών	632	646	648
12	Κάτω Δομοκού	510	538	538
13	Κορομηλιάς	248	252	270
14	Λεύκας	417	448	430
15	Μακρολιβάδου	523	473	451
16	Μαντασιάς	768	746	711
17	Μελιταίας	754	829	777
18	Νέας Μάκρυσης	350	344	345
19	Νέου Μοναστηρίου	908	874	912
20	Νεοχωρίου	748	750	734
21	Ξυνιάδος	683	677	655
22	Ομβριακής	2.063	1.555	1.874
23	Παλαμά	756	775	746
24	Περιβολίου	714	762	713
25	Πετρωτού	751	768	774
26	Πολυδενδρίου	325	351	316
27	Πουρναρίου	560	552	543
28	Σοφιάδας	532	531	529
29	Φιλιαδώνος	1.022	1.070	1.048
	Σύνολον Επαρχίας	19.432	19.821	19.435
2. Επαρχία Δωρίδος
	Κοινότητες:
1	Αβόρου	395	402	355
2	Αγίων Πάντων	400	445	436
3	Αγλαβίστης	209	252	219
4	Αιγιτίου	384	497	408
5	Αλποχωρίου	319	381	326
6	Αμυγδαλιάς	1.013	1.126	1.054
7	Αρτοτίνης	1.535	1.762	1.606
8	Βελενίκου	303	375	341
9	Βραΐλας	269	324	281
10	Γκουμαίων	427	454	439
11	Δάφνου	410	507	403
12	Δαφνοχωρίου	554	618	564
13	Διακοπίου	783	938	776
14	Διχωρίου	401	526	434
15	Ερατεινής	677	523	468
16	Ευπαλίου	1.173	1.392	1.213
17	Ζωριάνου	510	629	541
18	Καλλιθέας	693	728	708
19	Καλλίου	287	361	325
20	Κάμπου	408	471	423
21	Καρδάρας	291	318	305
22	Καρουτίων	518	538	525
23	Καρουτών	475	582	469
24	Καστρακίου	450	403	390
25	Κάτω Παλαιοξαρίου	454	604	533
26	Κερασιών	313	385	377
27	Κλήματος Ευπαλίου	740	835	770
28	»        Υαίας	249	331	286
29	Κοκκίνου	300	368	323
30	Κονιάκου	420	457	426
31	Κουπακίου	329	381	320
32	Κροκυλείου	800	1.018	865
33	Λευκαδιτίου	412	461	412
34	Λεύκας	264	297	271
35	Λιδωρικίου	1.611	1.971	1.604
36	Μακρυνής	268	298	279
37	Μαλαμάτων	736	455	382
38	Μαλανδρίνου	646	697	686
39	Μαναγούλης	810	621	584
40	Μηλέας	388	425	395
41	Μοναστηρακίου	787	754	720
42	Νέων Τριζονίων	335	273	280
43	Πανόρμου	414	463	416
44	Πενταγιών	664	820	715
45	Περιθειωτίσσης	214	240	212
46	Ποτιδανείας (Άνω Παλαιοαξαρίου)	684	698	671
47	Σεβεδίκου	307	359	326
48	Σεργούλας	579	623	595
49	Σκαλούλας	425	464	440
50	Στύλιας	333	409	348
51	Συκιάς	375	434	382
52	Σωταίνης	183	212	197
53	Τειχίου	460	426	399
54	Τολοφώνος	790	918	801
55	Τρικόρφου	774	865	789
56	Τριστένου	318	404	328
57	Υψηλού Χωριού	325	378	300
	Σύνολον Επαρχίας	29.451	32.891	29.441
3. Επαρχία Λοκρίδος
	Κοινότητες:
1	Αγίας Μαρίνης	413	498	514
2	»   Παρασκευής	240	224	215
3	»   Τριάδος	209	223	212
4	Αγίου Κωνσταντίνου	1.311	1.234	1.241
5	»   Σεραφείμ	325	571	617
6	Αγνάντης	586	511	522
7	Αμφικλείας	4.114	4.373	4.083
8	Ανάβρας	260	283	266
9	Ανθοχωρίου	380	362	356
10	Αρκίτσης	554	578	592
11	Αταλάντης	4.041	4.261	4.169
12	Γουλεμίου	282	284	280
13	Δρυμαίας	799	911	822
14	Ελατείας	1.759	1.874	1.844
15	Εξάρχου	688	775	760
16	Ζελίου	1.216	1.138	1.177
17	Καινουρίου	639	663	608
18	Καλαποδίου	837	860	845
19	Καλλιδρόμου	389	429	401
20	Καλοθρονίου	278	318	308
21	Καρυάς	1.263	1.126	1.173
22	Κηφισσοχωρίου	1.303	1.232	1.287
23	Κολάκας	526	554	574
24	Κόμνηνας	475	454	468
25	Κραββασαρά	209	180	174
26	Κυπαρισσίου	187	180	178
27	Λαρύμνης	704	625	687
28	Λειβανατών	1.970	2.002	2.008
29	Λευκοχωρίου	540	544	513
30	Λιαπάτας	401	389	403
31	Λουτσίου	367	334	362
32	Μαλεσσίνης	2.572	2.595	2.585
33	Μαρτίνου	2.068	2.134	2.122
34	Μεγαπλατάνου	536	575	545
35	Μενδενίτσης	1.110	1.253	1.085
36	Μοδίου	773	869	816
37	Μώλου	2.073	2.025	2.014
38	Ξυλικών	311	336	324
39	Παναγίτσης	337	355	363
40	Παρορίου	696	697	681
41	Παύλου	1.352	1.453	1.456
42	Προσκυνά	216	184	194
43	Προφήτου Ηλία	262	232	224
44	Πύργου	317	284	289
45	Ρεγγινίου	1.049	1.165	1.098
46	Σκαρφείας	591	589	567
47	Σφάκας	316	344	326
48	Τιθορέας	1.575	1.801	1.673
49	Τραγάνας	571	572	555
	Σύνολον Επαρχίας	44.267	45.453	44.576
4. Επαρχία Παρνασσίδος
	Κοινότητες:
1	Αγίας Ευθυμίας	1.528	1.725	1.608
2	Αγίου Γεωργίου	166	186	176
3	»     Κωνσταντίνου	104	120	112
4	Αμφίσσης	5.466	5.737	5.360
5	Άνω Μουσουνίτσης	600	734	591
6	Αποστολιά	571	617	588
7	Βάργιανης	376	413	389
8	Βουνιχώρας	977	1.005	998
9	Γαλαξειδίου	2.240	3.326	2.559
10	Γραβιάς	764	924	822
11	Δελφών	998	1.115	1.036
12	Δεσφίνης	3.590	3.798	3.638
13	Ελαιώνος	779	842	1.042
14	Επταλόφου	651	652	591
15	Ιτέας	2.532	2.440	2.51916
16	Κολοβατών	843	909	860
17	Καλοσκοπής	842	988	885
18	Καστελλίου	1.078	1.183	1.079
19	Καστριωτίσσης	431	472	461
20	Κάτω Μουσουνίτσης	339	431	349
21	Κίρρας	654	671	665
22	Λιλαίας	730	822	739
23	Μαριολάτας	640	653	504
24	Μαυρολιθαρίου	776	971	777
25	Μπράλλου	809	841	788
26	Παλαιοχωρίου	691	773	701
27	Πανουργιά	616	726	620
28	Πεντεορίων	694	779	720
29	Πολυδρόσου	1.628	1.813	1.688
30	Προσηλίου	1.138	1.154	1.114
31	Πυράς	280	322	276
32	Σερνικακίου	763	806	756
33	Σκλήθρου	183	210	194
34	Στρώμης	385	429	398
35	Τριταίας	348	475	386
36	Χρυσού	1.310	1.507	1.333
	Σύνολον Επαρχίας	36.520	40.569	37.325
5. Επαρχία Φθιώτιδος
1	Δήμος Λαμιέων	16.542	17.384	17.762
	Κοινότητες:
1	Αγίου Γεωργίου	878	928	926
2	Αλεποσπίτων	415	385	451
3	Αμουρίου	490	490	491
4	Ανατολής	294	295	286
5	Ανθήλης	1.463	1.301	1.334
6	Ανύδρου	630	601	583
7	Αργυρίων	504	570	539
8	Αργυροχωρίου	335	365	352
9	Αρχανίου	619	710	715
10	Ασβεστίου	279	332	319
11	Ασπροκάμπου	373	414	426
12	Αυλακίου	249	243	207
13	Αχινού	477	374	454
14	Αχλαδίου	369	265	382
15	Βαθύκοιλου	262	258	320
16	Βαρδάτων	726	680	714
17	Βασιλικών	281	252	264
18	Βίτωλης	273	206	263
19	Γαρδικίου Ομιλαίων	1.281	1.540	1.336
20	Γιαννιτσούς	935	1.166	980
21	Γλύφας	330	299	317
22	Γραμμένης	596	611	615
23	Δάφνης	313	367	309
24	Δελφίνου	245	270	253
25	Δίβρης	1.348	1.390	1.322
26	Δικάστρου	609	733	679
27	Διλόφου	820	862	840
28	Δρακοσπηλιάς	287	269	273
29	Δύο Βουνών	502	333	363
30	Ελευθεροχωρίου	306	311	305
31	Ζηλευτού	341	329	316
32	Ηρακλείας Τραχινίας	946	784	856
33	Καλαμακίου	576	489	501
34	Καλλιθέας Σπερχειάδος	619	659	615
35	Καμπιών	373	659	615
36	Καναλίων	618	672	649
37	Καστανιάς	552	644	584
38	Καστρίου	420	385	451
39	Κλωνίου	509	539	525
40	Κολοκυθιάς	315	372	371
41	Κόμματος	526	519	515
42	Κομποτάδων	845	909	903
43	Κουμαριτσίου	215	235	240
44	Κουρνόβου	340	385	403
45	Κυριακοχωρίου	845	917	879
46	Κωσταλέξη	476	514	501
47	Λαδικούς	275	266	312
48	Λεύκας	701	739	723
49	Λιανοκλαδίου	1.141	1.126	1.156
50	Λιτοσέλου	531	584	543
51	Λογγιτσίου	356	399	388
52	Λυγαριάς	446	402	461
53	Λυχνού	313	323	315
54	Μακρακώμης	1.766	1.909	1.737
55	Μάκρης	594	656	599
56	Μαρμάρων	836	995	893
57	Μαυρίλλου	410	483	455
58	Μεγάλης Κάψης	350	429	408
59	Μεξιατών	992	1.040	999
60	Μερκάδας	531	626	560
61	Μεσαίας Κάψης	176	223	197
62	Μεσοποταμιάς	738	771	840
63	Μεσοχωρίου	391	429	402
64	Μοσχοκαρυάς	899	970	921
65	Μοσχοχωρίου	1.072	844	856
66	Μύλων	777	729	734
67	Νεοχωρίου Τυμφρηστού	287	366	282
68	»         Υπάτης	559	641	572
69	Νεράϊδας	782	547	753
70	Νικολιτσίου	193	222	194
71	Οίτης	751	798	754
72	Παλαιοβράχας	1.149	1.178	1.107
73	Παλαιοκάστρου	555	665	667
74	Παλαιοκερασιάς	776	596	703
75	Παύλιανης	1.089	1.145	1.097
76	Πελασγίας	1.852	1.941	1.847
77	Περιβλέπτου	276	315	307
78	Περιβολίου	289	320	294
79	Περιστερίου	328	354	356
80	Πιτσιωτών	321	370	342
81	Πιτσίου	151	156	170
82	Πλατυστόμου	611	646	657
83	Πουγκακίων	833	898	876
84	Πτελέας	506	530	529
85	Πύργου Υπάτης	600	699	628
86	Ράχεων	893	853	872
87	Ροβολιαρίου	1.014	1.126	1.078
88	Ροδίτσης	672	696	713
89	Ροδωνιάς	428	424	431
90	Σπαρτιάς	580	665	615
91	Σπερχειάδος	1.988	1.999	1.965
92	Στάγιας	393	421	393
93	Σταυρού	626	577	613
94	Στυλίδος	3.606	3.585	3.661
95	Στύρφακας	613	627	617
96	Συκιάς Υπάτης	285	269	300
97	Τσούκας	1.024	1.124	1.074
98	Τυμφρηστού	849	1.013	903
99	Υπάτης	2.166	2.464	2.145
100	Φραντζή	626	594	585
101	Φτέρης	957	1.010	994
	Σύνολον Επαρχίας	83.409	86.758	85.639
	Σύνολον Νομού Φθιώτιδος  και Φωκίδος	213.079	225.492	216.416

ΕΙΚΟΝΕΣ

α.

β.

γ.

Εικ.1 «Απόδειξις απογραφής». Οι τρείς βεβαιώσεις ανήκουν α) στον Δημήτριο Γκέκα (παππούς μου), β) στην Δημητρούλα Γκέκα (γιαγιά μου) και γ) στην Ευσταθία Γκέκα (μητέρα μου). Ο απογραφέας Ευθύμιος Σπύρου Καραναστάσης είναι ο ιερέας του χωριού τους. [Πηγή: οικογενειακό αρχείο Σωτήρη Γ. Αλεξόπουλου].

ΠΗΓΕΣ-ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την Απογραφήν της 16 Οκτωβρίου 1940 - Πραγματικός, νόμιμος και μόνιμος πληθυσμός, Αθήναι 1946.

Ληστρική επιδρομή κατά της Στυλίδας το 1835

Edward Lear, Στυλίδα 26 Ιουνίου 1848.

[Πηγή: EDWARD LEAR’S GRECIAN TRAVELS].

Στη στήλη «ΔΙΑΦΟΡΟΙ ΕΙΔΗΣΕΙΣ» της αθηναϊκής εφημερίδας «ΑΘΗΝΑ» (φύλλο 253/29-6-1835) δημοσιεύεται η είδηση για ληστρική επιδρομή εναντίον της Στυλίδας. Ειδικότερα τα γεγονότα συνέβησαν ως εξής:

Το Σάββατο 22 Ιουνίου 1835, λίγο πρίν τη δύση του ηλίου, η ζωή στη Στυλίδα ακολουθούσε το φυσιολογικό της ρυθμό. Οι περισσότεροι κάτοικοι εργαζόταν ακόμη στα χωράφια, ήταν εποχή του θερισμού. Όσοι βρισκόταν στην κωμόπολη, απολάμβαναν τον απογευματινό τους περίπατο στην παραλία. Άλλοι ξυριζόταν γιατί ξημέρωνε Κυριακή και άλλοι βρισκόταν στα καφενεία.

Τους χαλαρούς αυτούς ρυθμούς τάραξε η αιφνιδιαστική εισβολή στην πόλη εβδομήντα ενόπλων ληστών. Έντρομοι οι Στυλιδιώτες εγκατέλειψαν τα καφενεία και διασκορπίσθηκαν στους δρόμους. Οι ληστές με την κραυγή «βαρείτε παιδιά» πυροβολούσαν εναντίον των αιφνιδιασθέντων κατοίκων. Επί τόπου σκοτώθηκε ένας κάτοικος. Άλλοι εννέα πληγώθηκαν, εκ των οποίων οι δύο βαριά. Λόγω απουσίας αντίστασης, οι ληστές με την ησυχία τους λεηλάτησαν τα σπίτια και φόρτωσαν τέσσερα άλογα με λάφυρα. Μετά από μισή ώρα έφυγαν από την πόλη κατευθυνόμενοι πρός τα σύνορα, τα οποία τότε απείχαν μερικά χιλιόμετρα από τη Στυλίδα. Ανήκαν στη συμμορία του Σπύρου Μαλισσόβα που είχε αιχμαλωτίσει τον κτηματία Σκουμπουρδή.

Η είδηση δημοσιεύεται στην εφημερίδα ως εξής:

«ΔΙΑΦΟΡΟΙ ΕΙΔΗΣΕΙΣ.

Εις τάς 22 Ενεστώτος ημέρα σαββάτω εις την Στηλίδα την δύσιν Ηλίου, ενώ ακόμη ο κόσμος δεν είχε επιστρέψει από τα χωράφια των καθότι ήδη είναι καιρός θέρους. και ενώ οι λοιποί ολιγοι Στηλιδιώται οι ευρισκόμενοι μέσα εις την Κωμόπολίν των, επεριφέροντο οι μέν εις το παράλιον, οι δε εξυρίζοντο, καθότι εξημέρωνεν Κυριακή, και άλλοι ήτον εις τα Καφφενεία, αίφνης μέγα σώμα ληστών εμβαίνει εις την Κωμόπολιν ταύτην της Στηλίδος, και ως δι’ εφόδου κυριεύουν τα καφφενεία∙ όθεν σκορπίζουν έντρομοι οι πολίται έξω εις τάς οδούς∙ τότε ακούεται πλέον γενική κραυγή ληστών «βαρείτε παιδιά» και αμέσως τουφεκισμοί και βόλια ρίπτονται από τους κακούργους εις τον σωρόν των ησύχων και αόπλων κατοίκων∙ φονεύεται είς εις τον τόπον, και λαβώνονται άλλοι εννέα Στηληδιώται εκ των οποίων δυω δύσκολα θα λυτρώσουν από τον θάνατον∙ θρήνοι γενικοί βομβούν πανταχόθεν. Ποίος θρηνεί τον φονευθέντα συζυγόν της, ποία κλαίει τον κινδυνεύοντα αδελφόν της και άλλη την περιμενομένην άγνωστον τύχην της∙ εις ταύτα οι κακούργοι ευφραίνινται, ως οι λύκοι κυλιώμενοι εις τα αίματα και ευφραίνονται διττώς, και διότι επέτυχαν τον σκοπόν των ως πρός την αρπαγήν, και διότι βλέπουν τάς Αρχάς ταπεινουμένας και την Κυβέρνησιν ανίκανον να τους αντικρούση∙ οποίας περιφρόνησις δι’ αυτήν να εμβαίνουν οι λησταί εις τάς κωμοπόλεις και πότε, ότε ακόμη δεν εκαλονύκτωσεν! Εντοσούτω με όλην την ησυχίαν των γυμνώνουν τα οσπήτια, θύουν και απειλούν, φορτώνουν 4 άλογα και μετά ημισείας ώρας διατριβήν εβγαίνουν με τα λάφυρα των θριαμβευτικώς και ησύχως και φεύγουν, αφήσαντες οπίσω των την δυστυχίαν, τον τρόμον και ύλην βαθείαν σκέψεως περί της μελούσης τύχης των εις τους κατοίκους της επαρχίας! ήτον λέγουν, περί τους εβδομήκοντα και αρχηγός ο Σπύρος Μαλισόβας, ο ίδιος ός τις εσκλάβωσε τον Σκουμπουρδήν[2]..»

Με την επιδρομή τους αυτή οι ληστές προξένησαν ζημιές ύψους 25.000 δραχμών σύμφωνα με αναφορά των κατοίκων πρός το βασιλιά Όθωνα.

Στο ίδιο κείμενο αναφέρεται ότι «Οι κάτοικοι της πόλεως ταύτης Μ.Β. απ’ αρχής του Ιερού υπέρ πατρίδος Αγώνος (….) υπερασπίσαμεν την πατρίδα κατά θάλασσαν με ιδικά μας πλοία και κατά ξηράν με την θυσίαν πλέον των τριακοσίων συμπολιτών μας, αι οικογένειαι των οποίων έκτοτε λοιμοκτονούν…….»

Από την παραπάνω αναφορά των κατοίκων προκύπτει ότι οι Στυλιδιώτες συμμετείχαν στην Επανάσταση του 1821 διαθέτοντας δικά τους καράβια. Επίσης έλαβαν μέρος στις κατά ξηράν επιχειρήσεις, όπου έπεσαν αγωνιζόμενοι «πλέον των τριακοσίων». [3].

ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

[1] Καλοδήμος Θ., Η ληστεία στην Επαρχία της Φθιώτιδας, σελίδες 468-526. Άρθρο στα Πρακτικά 3^ου Συνεδρίου Φθιωτικής Ιστορίας (Ιστορία-Αρχαιολογία-Λαογραφία), 4,5 & 6 Νοεμβρίου 2005, Λαμία 2007.

[2] Γράφει σχετικά η ίδια εφημερίδα: «-Λησταί πάλιν εμβήκαν έξωθεν των Συνόρων μας εις την επαρχίαν της Φθιότιδος, και Λοκρίδος. Τον κύριον Σκομπουρδή εζημίωσαν σημαντικώς, λέγουν ότι τον επήραν υπέρ τάς 15.000 χιλιάδες και περιπλέον δραχμάς. Η κυβέρνησις έλαβε τα κατ’ αυτών μέτρα∙ αλλά τα αυτά πρέπει να ληφθούν και από τον εις τα σύνορα Αρχηγόν των Τουρκικών σωμάτων, διότι εκ της παραβλέψεως, διά να μην είπομε συγχωρήσεως τούτου ακολουθούν τα τοιαύτα δυστυχήματα εις τον τόπον μας.». [Εφημερίδα «ΑΘΗΝΑ» φύλλο 252/17-4-1835, σελίδα 4, ψηφιακός σελιδοδείκτης 487].

[3] Για τη συμμετοχή των Στυλιδιωτών στην Επανάσταση του 1821 βλέπε: Στυλιδιώτες αγωνιστές του 1821.

ΠΗΓΕΣ

Εφημερίδα «ΑΘΗΝΑ», φύλλο 253/29-6-1835, σελίδα 4 (ψηφιακός σελιδοδείκτης 530).

Αναφορά των κατοίκων της Καστανιάς Υπάτης πρός τον βασιλιά Όθωνα

Η πλατεία της Καστανιάς με τον Άγιο Αθανάσιο.

[Πηγή: ΚΑΣΤΑΝΙΑ ΥΠΑΤΗΣ ΦΘΙΩΤΙΔΑ -KASTANIA YPATI FTHIOTIS, εφημερίδα «Η ΦΩΝΗ ΤΗΣ ΚΑΣΤΑΝΙΑΣ» 1 (Δεκέμβριος 1979), εξώφυλλο].

Στο φύλλο 846/3-9-1841 της αθηναϊκής εφημερίδας «ΑΘΗΝΑ»* δημοσιεύεται αναφορά των κατοίκων της Καστανιάς Υπάτης πρός τον βασιλιά Όθωνα με ημερομηνία 26 Αυγούστου 1841 και θέμα το ιδιοκτησιακό καθεστώς του χωριού.

Επί τουρκοκρατίας οι κάτοικοι ήταν ιδιοκτήτες του χωριού. Στην Καστανιά κατοικούσαν τότε είκοσι οικογένειες. Μοναδική φορολογική υποχρέωσή τους ήταν η απόδοση σε κάποιους Αλβανούς ενός φόρου (κεσίμι ή μακτού, τουρκ. Kesim) ως αμοιβή για την προστασία που τους παρείχαν[1]. Συγκεκριμμένα κάθε οικογένεια έπρεπε να αποδώσει 6 κοιλά[2] σίτου και 4 κοιλά κριθάρι. Οι ποσότητες αυτές αντιστοιχούσαν σε έκταση 20 μπαστίνων. Ο όρος μπάστινα ή μπάσινα (από το σλαβικό baština) σημαίνει έκταση γής που μπορεί να οργώσει ένα ζευγάρι βόδια.

Την περίοδο του Κυβερνήτη Ιωάννη Καποδίστρια και στη συνέχεια επί βασιλείας του Όθωνα, οι κάτοικοι, ως ιδιοκτήτες του χωριού τους, πλήρωναν το φόρο της δεκάτης.

Ήδη από το 1835 μέσω δημοσίευσής τους στην εφημερίδα «ΑΘΗΝΑ» γνωστοποίησαν σε υποψήφιους αγοραστές του χωριού τους ότι δεν δικαιούνται να το αγοράσουν, εφόσον το δικαίωμα αγοράς ανήκε μόνο στους ίδιους.

Το 1836 όμως εμφανίστηκε ως αγοραστής της Καστανιάς κάποιος Αγαλίδης. Οι κάτοικοι προσέφυγαν στα τακτικά δικαστήρια και κέρδισαν τη δίκη.

Ειδικότερα το κείμενο της αναφοράς έχει ως εξής:

«Αναφορά Καστανιωτών πρός την Α.Μ.

Μεγαλειότατε!

Την 26 Αυγούστου 1841, Αθήναι.

Πάς τις θέλει φρίξει όταν ακούση τα δεινά τόσων πιστών Σου υπηκόων, κατοίκων του πρός την δεξιάν όχθην του Σπερχειού κειμένου χωρίου Καστανιάς∙ δεινά τα οποία μας επροξένησε και προξενεί κάποιος κερδοσκόπος Αγαλίδης.

Το χωρίον μας είναι αναμφισβήτητος ιδιοκτησία μας∙ και πασίδηλος πλέον όχι μόνον εις όλους τους κατοίκους της Φθιώτιδος, αλλά και εις αυτήν ακόμη την Κυβέρνησίν Σου, ήτις ενώ λαμβάνει από τα γειτονικά μας χωρία, ως οθωμανικά ποτέ, της επικαρπίας τον φόρον, από το ιδικόν μας ποτέ δεν έλαβε τίποτε περισσότερον από απλούν δέκατον.

Την λεπτομερεστέραν έκθεσιν των διατρεξάντων και διατρεχόντων εις την υπόθεσιν ταύτην, Βασιλεύ, παραλείπωμεν πρός το παρόν, διά να καθυποβάλωμεν ενώπιον του Σού Θρόνου, αν ποτέ ευρεθώμεν εις τοιαύτην λυπηράν ανάγκην.

Μεγαλειότατε! η ιστορία την οποίαν υποφέρομεν δεινών είναι μοναδική.

Α. Επί Τουρκοκρατίας είμεθα ιδιοκτήται, με μόνην την υποχρέωσιν του να δίδωσιν εις τινας Αλβανούς προστάτας είκοσι οικογένειαι έν είδος κεσιμίου από 6 κοιλά σίτον εκάστη, και 4 κριθής επί είκοσι λεγομένων μπαστίνων.

Β. Επί της Κυβερνήσεως του Καποδιστρίου και επί Κυβερνήσεως της Υ.Μ., ως ιδιοκτήται των γαιών ολοκλήρου του χωρίου μας, εδίδαμεν και δίδομεν εισέτι απλούν δέκατον.

Γ. Αγορασταί πρώτοι των λεγομένων αυτών μπεστίνων του ρηθέντος κεσιμίου, διεμαρτυρήθημεν και διά της εφημερίδος Αθηνάς από τα 1835, καθ’ οποιουδήποτε δευτέρου αγοραστού, ενώ ο αντίδικός μας εφάνη ως τοιούτος το 1836.

Δ. Δικασθέντες ενώπιον των τακτικών δικαστηρίων, ημείς μέν εκερδήσαμεν την νόμιμον αγοράν μας, ο δε αντίδικός μας κατεδικάσθη ως ήτο επόμενον.

Ε. Υπαγόμεθα, εις την κατηγορίαν των εισέτι διαφιλονεικουμένων χωρίων, κειμένων εις την δεξιάν όχθην του Σπερχειού και κατεχομένων ήδη παρά της Κυβερνήσεώς σου, περί των οποίων ηυδόκησας να δώσης το δικαίωμα προτιμήσεως αγοράς πρός τους κατοίκους των ιδίων χωρίων∙ και περί του αντικειμένου τούτου έγιναν πολλαί επίσημοι εργασίαι παρά της Κυβερνήσεως της Υ.Μ. και των πληρεξουσίων της Υ.Πόρτας.

ΣΤ. Τέλος, απατάται παρά του αντιδίκου μας και εις επίτροπός μας, του οποίου η πληρεξουσιότης δεν ήτον να συμβιβασθή, αλλά ν’ ανακόψη μίαν κατ’ ερήμην απόφασιν της Μ.Επιτροπής, την οποίαν και ανεκόψαμεν μετά ταύτα νομίμως∙ και λαμβάνει παρ’ αυτού ο κύριος Αγαλίδης 5.180 δραχ. απέναντι 7.000 περίπου δραχ. διά την οποίαν μετ’ αυτού είχε συμφωνήσει παράνομον πώλησιν παρανομοτέρας αγοράς.

Ζ. Έν από τα οποία μας επροξένησαν και μας προξενούν τόσα δεινά, αν και περίεργον, είναι και το εξής περιστατικόν∙ ενώπιον της Μ.Επιτροπής, ότε ανεκόψαμεν την κατ’ ερήμην ρηθείσαν απόφασιν, και ενάξαμεν διά τούτο τον Οθωμανόν, ηθέλησε να επεμβή ως τρίτος ο Κ.Αγαλίδης, κατά της αιτήσεως του οποίου γενομένης εννόμου ενστάσεως περί της μη επεμβάσεώς του, δεν παρεδέχθη η αίτησίς του, ως αποδεικνύεται από τα πρακτικά της Μ.Επιτροπής∙ αλλά μετά παρέλευσιν δύω ολοκλήρων ετών, αφότου η Επιτροπή έπαυσε να δέχεται αγωγάς, ευρίσκεται αίφνης αγωγή του αντιδίκου, εισαγμένη εγκαίρως ενώπιον της Μ.Επιτροπής!! πως ο αντίδικος ούτος, όταν ηθέλησε να παρεμβή ως τρίτος, δεν επαρουσίαζε την αγωγήν του ταύτην;!

Και όμως, οι υποφαινόμενοι βασανίζονται εισέτι ενώπιον της Μ.Επιτροπής, και κινδυνεύουν να γίνωσι θύματα, της πλέον απανθρώπου πλεονεξίας∙ όθεν και επικαλούμενοι την δικαιοσύνην του Βασιλέως, καθικετεύομεν να μας απαλλάξη πλέον από την δυσπραγίαν μας ταύτην.

Υποσημειούμεθα ευσεβάστως.

Ο πληρεξούσιος επίτροπος των κατοίκων του χωρίου Καστανιάς.

Δ.Α.Παππά Σταμούλας.

ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

[1] για το κεσίμι βλέπε στη διατριβή: Βαρσαμίδης Αθανάσιος, Οικονομικός βίος και επαγγελματική κίνηση της περιοχής Βοΐου,Ιωάννινα 2004, σελίδα 101-102.

[2] το κοιλό ήταν μονάδα μέτρησης του όγκου των δημητριακών και αντιστοιχούσε σε 24 οκάδες.

*Ευχαριστούμε τον αγαπητό φίλο αρχαιολόγο και συντηρητή έργων τέχνης κ.Πέτρο Μεχτίδη για την υπόδειξη της εφημερίδας.

ΠΗΓΕΣ-ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Εφημερίδα «ΑΘΗΝΑ» φύλλο 846/3-9-1841, σελίδες 3 και 4.