Τσερνοβίτι: Οι εκλογείς του Τσερνοβιτίου σε εκλογικό κατάλογο του Δήμου Φαλάρων του 1879

Στις 23 Σεπτεμβρίου 1879 ο Αλέξανδρος Κουμουνδούρος διενήργησε εκλογές. Δικαίωμα ψήφου είχαν μόνο οι άνδρες ηλικίας 21 ετών και άνω. Οι εγγεγραμμένοι ψηφοφόροι ανέρχονταν σε 426.442 (το 25,2% του πληθυσμού του Βασιλείου της Ελλάδος). Ψήφισαν 275.974 (το 16,8% του πληθυσμού). Ο αριθμός των υποψηφίων ήταν 476 και ο αριθμός των εδρών στη Βουλή 209. Κέρδισε με σχετική πλειοψηφία το κόμμα του Κουμουνδούρου με 95 έδρες[1]. Στη Φθιώτιδα εξελέγησαν βουλευτές από όλα τα κόμματα οι: Χατζόπουλος, Τράκας, Ζουλούμης, Χατσίσκος και Κοντογιάννης.

Στα Γενικά Αρχεία του Κράτους, Παράρτημα Νομού Φθιώτιδας διασώθηκε ο εκλογικός κατάλογος των εκλογών αυτών. Όσον αφορά το Δήμο Φαλάρων, περιέχονται τα ονοματεπώνυμα των εκλογέων. του Δήμου Φαλάρων, στον οποίο ανήκε το Τσερνοβίτι (Εικ.1,2,3). Εκτός από τα ονοματεπώνυμα αναγράφεται το πατρώνυμο, η ηλικία και το επάγγελμα του κάθε εκλογέα [οφείλονται ευχαριστίες στον τότε Διευθυντή των ΓΑΚ Φθιώτιδας κ.Δημήτριο Νάτσιο για την ευγενή παραχώρηση φωτοαντιγράφου του καταλόγου με τα ονόματα των εκλογέων του Τσενοβιτίου]. Η εγγραφή των εκλογέων έγινε με χαλαρή αλφαβητική σειρά, με βάση το μικρό τους όνομα. Αποτελεί πολύτιμη πηγή άντλησης πληροφοριών για την οικογενειακή και επαγγελματική κατάσταση των κατοίκων του Τσερνοβιτίου κατά τα τέλη του 19^ου αιώνα.

Ακολουθεί αναδημοσίευση του καταλόγου. Προτάσσεται το επώνυμο κατά αλφαβητική σειρά και προστίθεται μία στήλη με το έτος γεννήσεως:

Α/Α	Ονοματεπώνυμο	Όνομα Πατρός	Έτος γεννήσεως	Ηλικία	Επάγγελμα
1	Αλεξίου Δημήτριος	Αλέξιος	1817	62	γεωργός
2	Αλεξίου Αλέξιος	Δημήτριος	1839	40	γεωργός
3	Αλεξόπουλος Ιωάννης	Δημήτριος	1837	42	ποιμήν
4	Αλεξόπουλος Αλέξανδρος	Δημήτριος	1845	34	γεωργός
5	Γεωργίου Γεώργιος	Αλέξιος	1851	28	γεωργός
6	Γούλας Δημήτριος	Γεώργιος	1837	42	γεωργός
7	Γούλας Αλέξανδρος	Γεώργιος	1839	40	γεωργός
8	Ζήσης Ιωάννης	Ζήσης	1847	32	ποιμήν
9	Ζήσης Απόστολος	Ζήσης	1851	28	μυλωνάς
10	Ιωάννου Πολύμερος	Ιωάννης	1849	30	γεωργός
11	Κατσαντώνης Χρήστος	Ιωάννης	1832	47	γεωργός
12	Κατσαντώνης Δημήτριος	Ιωάννης	1837	42	γεωργός
13	Κατσαντώνης Αλέξανδρος	Ιωάννης	1849	30	γεωργός
14	Κατσαούνης Κωνσταντίνος		1834	45	γεωργός
15	Καράμπας Νικόλαος	Κωνσταντίνος	1837	42	ποιμήν
16	Καράμπας Απόστολος	Κυριάκος	1840	39	ποιμήν
17	Καραπλιός Κωνσταντίνος	Γεώργιος	1837	42	γεωργός
18	Καραπλιός Δημήτριος	Γεώργιος	1847	32	ποιμήν
19	Καραπλιός Στάθης	Γεώργιος	1849	30	γεωργός
20	Κάνουρας Θεόδωρος	Δημήτριος	1839	40	γεωργός
21	Κολιάτος Αναγνώστης	Αθανάσιος	1797	82	γεωργός
22	Κολιάτος Παναγιώτης	Αναγνώστης	1837	42	γεωργός
23	Κολιάτος Νικόλαος	Αναγνώστης	1839	40	γεωργός
24	Κόρτζας Βασίλειος	Αθανάσιος	1827	52	ρακοπώλης
25	Κούτρας Αθανάσιος	Δημήτριος	1827	52	γεωργός
26	Κούτρας Δημήτριος	Αθανάσιος	1851	28	κτίστης
27	Κούτρας Πανταζής	Δημήτριος	1827	52	γεωργός
28	Κούτρας Ιωάννης	Πανταζής	1851	28	γεωργός
29	Κούτρας Χριστόδουλος	Ιωάννης	1839	40	γεωργός
30	Λιάπης Δημήτριος	Αλέξιος	1824	55	ποιμήν
31	Μπαλατζός Στάθης	Αθανάσιος	1853	26	γεωργός
32	Μπακαλιάνος Ιωάννης	Αναγνώστης	1827	52	γεωργός
33	Μπακαλιάνος Χρήστος	Αναγνώστης	1840	39	γεωργός
34	Μπαλτάς Ευστάθιος	Κωνσταντίνος	1832	47	γεωργός
35	Μπαλτάς Δημήτριος	Κωνσταντίνος	1834	45	γεωργός
36	Μπερτσιμάς Απόστολος	Παναγιώτης	1840	39	γεωργός
37	Μπερτσιμάς Γεώργιος	Παναγιώτης	1847	32	γεωργός
38	Παπαϊωάννου Δημήτριος	Κωνσταντίνος	1827	52	γεωργός
39	Παπαϊωάννου Ιωάννης	Κωνσταντίνος	1827	52	μυλωνάς
40	Παναγιώτου Στάμος	Παναγιώτης	1825	54	γεωργός
41	Παναγιώτου Γεώργιος	Στάμος	1850	29	γεωργός
42	Πολυμέρου Γεώργιος	Πολύμερος	1835	44	γεωργός
43	Πολυμέρου Χρήστος	Ιωάννης	1851	28	γεωργός
44	Σκηπαρνάκος Δημήτριος	Γεώργιος	1834	45	γεωργός
45	Τσόγκας Γεώργιος		1834	45	γεωργός
46	Φράγκου Νικόλαος	Χρήστος	1837	42	γεωργός
47	Φράγγου Γιαννακούλας	Ιωάννης	1849	30	ποιμήν
48	Χάδου Δημήτριος	Ιωάννης	1813	66	γεωργός
49	Χάδου Νικόλαος	Δημήτριος	1834	45	γεωργός
50	Χάδου Γεώργιος	Δημήτριος	1839	40	γεωργός
51	Χάδου Ιωάννης	Δημήτριος	1839	40	γεωργός
52	Χάδου Κωνσταντίνος	Ιωάννης	1815	64	γεωργός
53	Χάδου Θεόδωρος		1834	45	γεωργός
54	Χάδου Κωνσταντίνος	Ανάγνως	1850	29	γεωργός

Ο εκλογικός κατάλογος αποτελεί πηγή γνώσης για τον ενεργό ανδρικό πληθυσμό του Τσερνοβιτίου το 1879. Οποιοσδήποτε σημερινός απόγονος των εγγεγραμμένων ψηφοφόρων μπορεί να αναζητήσει το γενεαλογικό του δένδρο. Παρουσιάζονται τα στοιχεία για κάθε εκλογέα κατά αλφαβητική σειρά. Μετά το επώνυμο ακολουθούν κατά σειρά ηλικίας τα ονόματα του παππού, των υιών και, όπου υπάρχουν, των εγγονών.

                                                                 ΑΛΕΞΙΟΥ:

                                                            Αλεξίου Αλέξιος

                                                                       ↓

                                                                 Αλεξίου

                                                                Δημήτριος

                                                                (γεν.1817)

                                                                        ↓

                                                                 Αλεξίου

                                                                 Αλέξανδρος

                                                                 (γεν.1839)

Ο Δημήτριος ψήφισε 62 ετών. Απέκτησε το γυιό του σε ηλικία 22 ετών. Ο Αλέξανδρος ψήφισε 42 ετών. Είναι και οι δύο γεωργοί. Σήμερα το επώνυμο αυτό δεν υπάρχει στο χωριό. Συναντάται όμως στη γειτονική Σπαρτιά.

                                                           ΑΛΕΞΟΠΟΥΛΟΣ:

Αλεξόπουλος             Δημήτριος

↓                              ↓

Αλεξόπουλος              Αλεξόπουλος

Ιωάννης                      Αλέξανδρος

(γεν.1837)                   (γεν.1845)

Πρόκειται για τα δύο αδέλφια Αλεξόπουλοι με πατέρα τον Δημήτριο, γενάρχη των Αλεξοπουλαίων. Ο Ιωάννης είναι κτηνοτρόφος και ψήφισε σε ηλικία 42 ετών. Ο μικρότερος αδελφός Αλέξανδρος είναι γεωργός και ψήφισε σε ηλικία 34 ετών.

                                                              ΓΕΩΡΓΙΟΥ:

                                                         Γεωργίου Αλέξιος

                                                                      ↓

                                                               Γεωργίου

                                                               Γεώργιος

                                                              (γεν.1851)

Ο Γεώργιος είναι γεωργός και ψήφισε σε ηλικία 28 ετών. Σήμερα το επώνυμο αυτό δεν υπάρχει στο χωριό.

                                                                        ΓΟΥΛΑΣ:

                                                                   Γούλας Γεώργιος

         ↓                      ↓

              Γούλας            Γούλας

             Δημήτριος      Αλέξανδρος

            (γεν.1837)       (γεν.1839)

Πρόκειται για τους δύο αδελφούς Γούλα με πατέρα το Γεώργιο. Ο Δημήτριος ψήφισε 42 ετών ενώ ο Αλέξανδρος 40. Είναι και οι δύο γεωργοί. Το επώνυμο Γούλας δεν υπάρχει σήμερα στο χωριό. Ο Αθανάσιος Γούλας, ο οποίος είχε σπίτι στη Λιναριά, απεβίωσε σε μεγάλη ηλικία τη δεκαετία του 1970 χωρίς να αφήσει άρρενες απογόνους.

                                                                         ΖΗΣΗΣ:

                                                                 Ζήσης             Ζήσης

          ↓                      ↓

                Ζήσης             Ζήσης

                Ιωάννης          Απόστολος

                (γεν.1847)       (γεν.1851)

Πρόκειται για τους δύο αδελφούς Ζήση, με πατέρα το Ζήση. Ο Ιωάννης είναι κτηνοτρόφος και ψήφισε 32 ετών. ο Απόστολος είναι μυλωνάς και ψήφισε 28 ετών. Ερείπια του νερόμυλου του Αποστόλου σώζονται και σήμερα κοντά στο γεφύρι του ποταμού Βελά.

                                                                          ΙΩΑΝΝΟΥ:

                                                                     Ιωάννου Ιωάννης

                                                                                  ↓

                                                                            Ιωάννου

                                                                            Πολύμερος

                                                                            (γεν.1849)

Ο Πολύμερος είναι γεωργός και ψήφισε σε ηλικία 30 ετών. Σήμερα το επώνυμο Ιωάννου δεν υπάρχει στο χωριό ενώ το όνομα Πολύμερος απαντάται ως επώνυμο. Ίσως πρόκειται για μετατροπή του κυρίου ονόματος σε επώνυμο.

                                                                   ΚΑΤΣΑΝΤΩΝΗΣ:

                                             Κατζαντώνης                                     Ιωάννης

              ↓                                  ↓                         ↓

            Κατζαντώνης             Κατζαντώνης             Κατζαντώνης

            Χρήστος                     Δημήτριος                  Αλέξανδρος

           (γεν.1832)                    (γεν.1837)                   (γεν.1849)

Πρόκειται για τους τρείς αδελφούς Κατσαντώνη με πατέρα τον Ιωάννη, γενάρχη των Κατσαντωναίων. Η γραφή τζ αντί τσ συνηθίζεται αυτή την εποχή από τους γραφείς (π.χ. Τζερνοβίτι αντί Τσερνοβίτι). Ο ίδιος τρόπος γραφής απαντά και στα κείμενα του Μακρυγιάννη. Και οι τρείς είναι γεωργοί και ψήφισαν ο Χρήστος 47 ετών, ο Δημήτριος 42 και ο Αλέξανδρος 30 ετών.

                                                                     ΚΑΤΣΑΟΥΝΗΣ:

                                                 Κατσαούνης Κωνσταντίνος (γεν.1834)

Ο Κωνσταντίνος είναι γεωργός και ψήφισε σε ηλικία 45 ετών. Στον κατάλογο δεν αναγράφεται το πατρώνυμο, ενώ σήμερα το επώνυμο αυτό δεν υπάρχει στο χωριό.

                                                                        ΚΑΡΑΜΠΑΣ:

      Καράμπας Κωνσταντίνος                             Καράμπας Κυριάκος

↓                                                          ↓

   Καράμπας                                             Καράμπας

   Νικόλαος                                              Απόστολος

   (γεν.1837)                                             (γεν.1840)

Και οι δύο είναι κτηνοτρόφοι. Πιθανότατα οι γονείς τους Κωνσταντίνος και Κυριάκος να είναι αδέλφια ή ξαδέρφια. Είναι οι γενάρχες των Καραμπαίων και ψήφισαν ο Νικόλαος 42 ετών και ο Απόστολος 39.

                                                                      ΚΑΡΑΠΛΙΟΣ:

                                                 Καραπλιός                             Γεώργιος

               ↓                           ↓                            ↓

             Καραπλιός                 Καραπλιός                 Καραπλιός

             Κωνσταντίνος            Δημήτριος                  Στάθης

             (γεν.1837)                   (γεν.1847)                   (γεν.1849)

Πρόκειται για τα τρία αδέλφια Καραπλιού με πατέρα τον Γεώργιο, γενάρχη των Καραπλαίων. Ο Δημήτριος είναι κτηνοτρόφος, ενώ ο Κωνσταντίνος και ο Στάθης είναι γεωργοί. Ο Κωνσταντίνος ψήφισε σε ηλικία 42 ετών, ο Δημήτριος  32 και ο Στάθης 30. Οι απόγονοί τους σήμερα είναι εγκαταστημένοι σε γειτονικά χωριά.

                                                                      ΚΑΝΟΥΡΑΣ:

                                                               Κάνουρας Δημήτριος

                                                                             ↓

                                                                       Κάνουρας

                                                                      Θεόδωρος

                                                                      (γεν.1839)

Ο Θεόδωρος είναι γεωργός και ψήφισε σε ηλικία 40 ετών. Σήμερα το επώνυμο αυτό δεν υπάρχει στο χωριό. Οι Κανουραίοι στην αρχή εγκαταστάθηκαν στις Ράχες και κατόπιν στην Πελασγία (μαρτυρία Κωνσταντίνος Χ. Κούτρας). Έως τα τέλη της δεκαετίας του 1960 ερχόταν στην Παλαιοκερασιά ο Ιωάννης Κάνουρας. Επιδιόρθωνε τους ξύλινους κάδους αποθήκευσης του ελαιόκαρπου, καθότι επαγγέλονταν βαρελάς.

                                                                       ΚΟΛΙΑΤΟΣ:

                                                                 Κολιάτος Αθανάσιος

       ↓

                                                      Κολιάτος Αναγνώστης (γεν.1797)

            ↓                                  ↓

             Κολιάτος                         Κολιάτος

             Παναγιώτης                     Νικόλαος

             (γεν.1837)                         (γεν.1839)

Πρόκειται για τους δύο αδελφούς Kολιάτου Παναγιώτη και Νικόλαο και τον υπέργηρο πατέρα τους Αναγνώστη. Ο Αθανάσιος, πατέρας του Αναγνώστη, έζησε το δεύτερο μισό του 18^ου αιώνα, κατά την εποχή των Ορλωφικών (1770-1774). Ο Αναγνώστης είναι ο μεγαλύτερος σε ηλικία ψηφοφόρος του χωριού (82 ετών). Σε ηλικία 40 ετών απέκτησε τον Παναγιώτη, ενώ τον Νικόλαο σε ηλικία 42 ετών. Το 1821 ήταν 24 ετών, ενώ σε ηλικία 15 ετών το 1812 μαζί με τον πατέρα του Αθανάσιο είδε να κτίζεται η εκκλησία του Αϊ-Γιάννη στο Τσερνοβίτι. Είναι οι γενάρχες των Κολιαταίων. Οι γιοί του Παναγιώτης και Νικόλαος ψήφισαν σε ηλικία 42 και 40 ετών αντίστοιχα. Και οι τρείς είναι γεωργοί.

                                                                      ΚΟΡΤΖΑΣ:

                                                             Κόρτζας Αθανάσιος

                                                                             ↓

                                                                      Κόρτζας

                                                                      Βασίλειος

                                                                      (γεν.1827)

Ο Βασίλειος ψήφισε σε ηλικία 52 ετών. Σήμερα το επώνυμο Κόρτζας ή Κόρτσας είναι άγνωστο στο χωριό.

                                                       ΚΟΥΤΡΑΣ:

Κούτρας            Δημήτριος                                      Κούτρας Ιωάννης

 ↓                                                     ↓                                                  ↓

      Κούτρας                                             Κούτρας                                 Κούτρας

     Αθανάσιος                                          Πανταζής                               Χριστόδουλος

     (γεν.1827)                                           (γεν.1827)                               (γεν.1839)

↓                                                        ↓

     Κούτρας                                             Κούτρας

    Δημήτριος                                          Ιωάννης

    (γεν.1851)                                           (γεν.1851)

Εδώ έχουμε τους γενάρχες των Κουτραίων. Ο Αθανάσιος και ο Πανταζής είναι δίδυμα αδέλφια με πατέρα τον Δημήτριο. Ψήφισαν σε ηλικία 52 ετών, ενώ τους δύο γιούς τους Δημήτριο και Ιωάννη τους απέκτησαν σε ηλικία 24 ετών. Ο Δημήτριος και ο Ιωάννης, πρώτα ξαδέρφια, ψήφισαν σε ηλικία 28 ετών. Ο Χριστόδουλος ψήφισε 40 ετών. Πιθανώς είναι ξάδερφος των Αθανασίου και Πανταζή. Οι Αθανάσιος, Ιωάννης, Πανταζής και Χριστόδουλος είναι γεωργοί, ενώ ο Δημήτριος κτίστης. Σύμφωνα με μαρτυρία του Κωνσταντίνου Χ. Κούτρα κάποιοι Κουτραίοι μετοίκησαν στις Ράχες και στο γειτονικό Άνυδρο, όπου συναντάται το όνομα Θωμάς.

                                                                    ΛΙΑΠΗΣ:

                                                              Λιάπης Αλέξιος

                                                                           ↓

                                                                     Λιάπης

                                                                    Δημήτριος

                                                                    (γεν.1824)

Είναι κτηνοτρόφος και ψήφισε 55 ετών. Γεννήθηκε στα ταραγμένα χρόνια της επανάστασης.

«Κατοικούσε μόνιμα στη Βρύναινα, όπου είχε το κοπάδι του. Είχε πέντε ή έξι κόρες. Για το λόγο αυτό δεν υπάρχει σήμερα το επώνυμο στο χωριό. Αντιδίκησε με συγχωριανό του και κλήθηκε από τον Αγά της Βρύναινας να απολογηθεί. Απεστάλησαν δύο Οθωμανοί στρατιώτες για να τον οδηγήσουν ενώπιον του Αγά. Πήγαν στη στάνη του και τον συνέλαβαν χωρίς όμως να τον αφοπλίσουν. Ο Λιάπης στη μέση του έφερε ένα μαχαίρι με σπασμένη μύτη, γι’ αυτό οι στρατιώτες δεν έδωσαν σημασία. Στο δρόμο τους ρώτησε τι τον θέλει ο Αγάς. Ο ένας στρατιώτης του είπε "θα δείς τι σε περιμένει". Φτάνοντας στις βρύσες της Βρύναινας, ο πρώτος στρατιώτης ήπιε νερό και συνέχισε την πορεία του χωρίς να κοιτάξει πίσω. Ο δεύτερος, ο οποίος συνόδευε το Λιάπη, έσκυψε να πιεί νερό. Ο Λιάπης βρήκε την ευκαιρία, έσυρε το μαχαίρι του και κάρφωσε το στρατιώτη στο λαιμό. Του πήρε το όπλο, πήγε γρήγορα στη στάνη του, μάζεψε το κοπάδι και μαζί με την οικογένειά του πέρασε στο ελληνικό έδαφος. Οι ελληνικές αρχές δεν τον παρέδωσαν στις οθωμανικές και ο Λιάπης εγκαταστάθηκε στο Τσερνοβίτι. Μετά την προσάρτηση της Θεσσαλίας (1881) τα σύνορα πλέον δεν υπήρχαν. Ο Λιάπης πήγαινε τακτικά με το κοπάδι του στα παλιά μέρη, ειδικά στην Ιερά Μονή Άνω Ξενιάς, η οποία ήταν το αγαπημένο του μέρος. Εκεί απεβίωσε και ετάφη κοντά στην αψίδα του ιερού. Δίπλα στο μνήμα του φυτεύθηκε ένα κυπαρίσσι, το οποίο υπάρχει και σήμερα. Από τις κόρες του ήταν συγγενής με τους Αλεξοπουλαίους. Απόγονοί του ζούν σήμερα στη Βρύναινα» [Οι πληροφορίες δόθηκαν από τον κ. Δημήτριο Χρ. Αλεξόπουλο].

                                                                   ΜΠΑΛΑΤΣΟΣ:

                                                          Μπαλατσός Αθανάσιος

                                                                             ↓

                                                    Μπαλατζός Στάθης (γεν.1853)

Είναι πρόγονος των Μπαλατσαίων. Και εδώ έχουμε τη γραφή Μπαλατζός αντί Μπαλατσός. Ψήφισε σε ηλικία 26 ετών και είναι γεωργός.

                                                    ΜΠΑΚΑΛΙΑΝΟΣ:

                                                       Μπακαλιάνος          Αναγνώστης

         ↓                                              ↓

       Μπακαλιάνος                                    Μπακαλιάνος

       Ιωάννης                                              Χρήστος

       (γεν.1827)                                            (γεν.1840)

Πρόκειται για τους δύο γιούς του Αναγνώστη, γενάρχη των Μπακαλιαναίων. Ο Ιωάννης ψήφισε 52 ετών, ενώ ο Χρήστος 39. Είναι και οι δύο γεωργοί.

                                                                     ΜΠΑΛΤΑΣ:

             Μπαλτάς     Κωνσταντίνος

     ↓                                  ↓

        Μπαλτάς                    Μπαλτάς

        Ευστάθιος                  Δημήτριος

        (γεν.1832)                   (γεν.1834)

Είναι οι δύο γιοί του Κωνσταντίνου, γενάρχη των Μπαλταίων. Ο Ευστάθιος ψήφισε 45 ετών, ενώ ο Δημήτριος 43. Και οι δύο δηλώνουν γεωργοί.

                                                       ΜΠΕΡΤΣΙΜΑΣ:

                                                   Μπερτσιμάς               Παναγιώτης

            ↓                                  ↓

                 Μπερτσιμάς               Μπερτσιμάς

                 Απόστολος                  Γεώργιος

                 (γεν.1840)                   (γεν.1847)

Είναι οι δύο γιοί του Παναγιώτη. Ο Απόστολος ψήφισε 39 ετών, ενώ ο Γεώργιος 32. Είναι και οι δύο γεωργοί. Σήμερα απόγονοί τους ζουν σε γειτονικά χωριά.

                                                                  ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ:

                                                     Παπαϊωάννου     Κωνσταντίνος

           ↓                                  ↓

            Παπαϊωάννου              Παπαϊωάννου

            Ιωάννης                       Δημήτριος

            (γεν.1827)                    (γεν.1827)

Είναι οι δύο δίδυμοι γιοί του Κωνσταντίνου, γενάρχη των Παπαϊωάννου και γεννήθηκαν τα ταραγμένα χρόνια της επανάστασης. Ψήφισαν σε ηλικία 52 ετών. Ο Δημήτριος είναι γεωργός, ενώ ο Ιωάννης μυλωνάς.

                                                                ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΥ:

                                                      Παναγιώτου  Παναγιώτης

                                                                           ↓

                                                  Παναγιώτου Στάμος (γεν.1825)

                                                                           ↓

                                                 Παναγιώτου Γεώργιος (γεν.1850)

Ο Στάμος γεννήθηκε κατά τη διάρκεια της επανάστασης. Ψήφισε σε ηλικία 54 ετών και απέκτησε το γιό του Γεώργιο σε ηλικία 25 ετών. Και οι δύο είναι γεωργοί. Ο Γεώργιος ψήφισε σε ηλικία 29 ετών. Μάλλον είναι οι γενάρχες των Σταμαίων με μετατροπή του μικρού ονόματος Στάμος σε επώνυμο.

                                                                    ΠΟΛΥΜΕΡΟΥ:

                           Πολυμέρου Πολύμερος                                 Πολυμέρου Ιωάννης

                ↓                                                                    ↓

                           Πολυμέρου Γεώργιος                                    Πολυμέρου Χρήστος

                                 (γεν.1835)                                                       (γεν.1851)

Και οι δύο είναι γεωργοί. Πιθανότατα οι γονείς τους Πολύμερος και Ιωάννης να είναι αδέλφια ή ξαδέρφια. Είναι οι γενάρχες των Πολυμεραίων και ψήφισαν ο Γεώργιος 44 ετών και ο Χρήστος 28.

                                                                 ΣΚΕΠΑΡΝΑΚΟΣ:

                                                               Σκηπαρνάκος Γεώργιος

                                                                                ↓

                                                                       Σκηπαρνάκος

                                                                      Δημήτριος

                                                                      (γεν.1834)

Είναι γεωργός και ψήφισε 45 ετών. Ο Γεώργιος είναι ο γενάρχης. Στον κατάλογο αναγράφεται Σκηπαρνάκος. Προφανώς ο γραφέας επηρεάσθηκε από την τοπική προφορά.

                                                                     ΤΣΟΓΚΑΣ:

                                                   Τσόγκας Γεώργιος (γεν.1834)

Δεν αναγράφεται το πατρώνυμο. Είναι γεωργός και ψήφισε 45 ετών. Είναι ο γενάρχης των Τσογκαίων.

                                                       ΦΡΑΓΚΟΥ & ΦΡΑΓΓΟΥ:

                               Φράγκου Χρήστος                                        Φράγγου Ιωάννης

       ↓                                                                      ↓

          Φράγκου                                                        Φράγγου

          Νικόλαος                                                        Γιαννακούλας

          (γεν.1837)                                                       (γεν.1849)

Ο Νικόλαος ψήφισε 42 ετών και είναι γεωργός, ενώ ο Γιαννακούλας 30 και είναι κτηνοτρόφος. Πιθανότατα οι γονείς τους Χρήστος και Ιωάννης να είναι αδέλφια ή ξαδέρφια. Είναι οι γενάρχες των Φραγκαίων. Οι δύο γραφές (Φράγκου και Φράγγου) οφείλονται σε άγνοια του γραφέα.

                                                             ΧΑΔΟΥ & ΧΑΔΟΣ:

Χάδου                         Ιωάννης

↓                         ↓

Χάδου                         Χάδου                         Χάδου

Δημήτριος                  Κωνσταντίνος            Αναγνώστης

(γεν.1813)                   (γεν.1815)                   ή Ανάγνως

↓                 ↓             ↓                                                     ↓

    Χάδου          Χάδου          Χάδου                                       Χάδου               Χάδου

   Νικόλαος     Γεώργιος    Ιωάννης                                    Κωνσταντίνος   Θεόδωρος

   (γεν.1834)    (γεν.1839)    (γεν.1839)                                 (γεν.1850)           (γεν.1834)

Ο Δημήτριος και ο Κωνσταντίνος ψήφισαν σε ηλικία 66 και 64 ετών αντίστοιχα. Γεννήθηκαν πριν την επανάσταση και κατά τη διάρκειά της ήταν παιδιά.

Ο Δημήτριος έχει τρείς γιούς, τους οποίους απέκτησε σε ηλικία 21 και 26 ετών. Οι γιοί του Νικόλαος, Γεώργιος και Ιωάννης ψήφισαν σε ηλικία 45 και 40 ετών. Ο Γεώργιος και ο Ιωάννης είναι δίδυμοι. Ο Κωνσταντίνος δεν έχει παιδιά με δικαίωμα ψήφου.

Ο γιός του Αναγνώστη ή Ανάγνου Κωνσταντίνος ψήφισε 29 ετών.

Ο Θεόδωρος ψήφισε 45 ετών και στον κατάλογο δεν αναγράφεται όνομα πατρός.

Όλοι δηλώνουν γεωργοί και είναι οι γενάρχες των Χαδαίων και Αναγναίων.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

α) Σε πληθυσμό 311 κατοίκων σύμφωνα με την απογραφή του 1879, ο αριθμός των εκλογέων ανέρχεται σε 54. Πρόκειται για τον ανδρικό πληθυσμό του χωριού άνω της ηλικίας των 21 ετών με γηραιότερο όλων τον Αναγνώστη Κολιάτο (ετών 82).

β) Σήμερα ορισμένα επώνυμα εκλογέων δεν υπάρχουν στο χωριό: Αλεξίου, Γεωργίου, Γούλας, Ιωάννου, Κατσαούνης, Κάνουρας, Κόρτσας, Λιάπης, Μπερτσιμάς, Παναγιώτου. Αυτό συμβαίνει είτε διότι δεν υπήρξαν άρρενες απόγονοι, είτε διότι οι απόγονοί τους μετακόμισαν σε γειτονικά χωριά: Κάνουρας, Καραπλιός, Μπερτσιμάς.

γ) Ορισμένα επώνυμα σημερινών κατοίκων της Παλαιοκερασιάς δεν απαντώνται στον κατάλογο: Ανάγνου, Αρμυριώτης, Γίτσας, Καλέτσος, Καπνίτης, Καρανάσιος, Κασσιαράς, Κορούλης, Λαμπράκης, Μαντζίκος, Μπετένιος, Σκιαδάς, Στάμος, Τσαγιάννης, Χασιώτης. Αυτό οφείλεται σε διάφορους λόγους:

-κάποιοι εγκαταστάθηκαν στο χωριό μετά το 1879[2],

-το 1879 κάποιες οικογένειες δεν είχαν μέλη με δικαίωμα ψήφου,

-κάποια ονόματα μετατράπηκαν σε επώνυμα (Στάμος) ή επώνυμα άλλαξαν (π.χ. από Χάδου σε Ανάγνου).

δ) Απαντώνται βαπτιστικά ονόματα που σήμερα έχουν εκλείψει ή μετατραπεί σε επώνυμα: Αλέξιος, Αναγνώστης, Γιαννακούλας, Ζήσης, Πανταζής, Πολύμερος, Στάμος και Χριστόδουλος.

ε) Ως προς την επαγγελματική ενασχόληση προκύπτουν τα εξής στοιχεία: Οι κάτοικοι του χωριού ασχολούνται στη συντριπτική τους πλειοψηφία με τη γεωργία και κατά δεύτερο λόγο με την κτηνοτροφία. Έτσι έχουμε 43 γεωργούς, 7 κτηνοτρόφους, 2 μυλωνάδες, 1 κτίστη και 1 ρακοπώλη. Σύμφωνα με τους πίνακες που ακολουθούν επαγγελματικά κατατάσσονται ως εξής:

Α. Γεωργοί

Α/Α	Ονοματεπώνυμο
1	Αλεξίου Δημήτριος
2	Αλεξίου Αλέξιος
3	Αλεξόπουλος Αλέξανδρος
4	Γεωργίου Γεώργιος
5	Γούλας Δημήτριος
6	Γούλας Αλέξανδρος
7	Ιωάννου Πολύμερος
8	Κατσαντώνης Χρήστος
9	Κατσαντώνης Δημήτριος
10	Κατσαντώνης Αλέξανδρος
11	Κατσαούνης Κωνσταντίνος
12	Καραπλιός Κωνσταντίνος
13	Καραπλιός Στάθης
14	Κάνουρας Θεόδωρος
15	Κολιάτος Αναγνώστης
16	Κολιάτος Παναγιώτης
17	Κολιάτος Νικόλαος
18	Κούτρας Αθανάσιος
19	Κούτρας Πανταζής
20	Κούτρας Ιωάννης
21	Κούτρας Χριστόδουλος
22	Μπαλατζός Στάθης
23	Μπακαλιάνος Ιωάννης
24	Μπακαλιάνος Χρήστος
25	Μπαλτάς Ευστάθιος
26	Μπαλτάς Δημήτριος
27	Μπερτσιμάς Απόστολος
28	Μπερτσιμάς Γεώργιος
29	Παπαϊωάννου Δημήτριος
30	Παναγιώτου Στάμος
31	Παναγιώτου Γεώργιος
32	Πολυμέρου Γεώργιος
33	Πολυμέρου Χρήστος
34	Σκηπαρνάκος Δημήτριος
35	Τσόγκας Γεώργιος
36	Φράγκου Νικόλαος
37	Χάδου Δημήτριος
38	Χάδου Νικόλαος
39	Χάδου Γεώργιος
40	Χάδου Ιωάννης
41	Χάδου Κωνσταντίνος
42	Χάδου Θεόδωρος
43	Χάδου Κωνσταντίνος

B. Κτηνοτρόφοι

Α/Α	Ονοματεπώνυμο
1	Αλεξόπουλος Ιωάννης
2	Ζήσης Ιωάννης
3	Καράμπας Νικόλαος
4	Καράμπας Απόστολος
5	Καραπλιός Δημήτριος
6	Λιάπης Δημήτριος
7	Φράγγου Γιαννακούλας

Γ. Μυλωνάδες

Α/Α	Ονοματεπώνυμο
1	Ζήσης Απόστολος
2	Παπαϊωάννου Ιωάννης

Δ. Κτίστες

Α/Α	Ονοματεπώνυμο
1	Κούτρας Δημήτριος

Ε. Ρακοπώλες

Α/Α	Ονοματεπώνυμο
1	Κόρτζας Βασίλειος

Πρέπει να σημειωθεί ότι η σχέση μεταξύ των επαγγελμάτων γεωργού και κτηνοτρόφου μέσα σε μία οικογένεια την εποχή αυτή ήταν αρκετά χαλαρή. Ένα μέλος της οικογενείας ασχολούνταν με το κοπάδι των αιγοπροβάτων, ενώ τα άλλα μέλη ασχολούνταν με την καλλιέργεια των χωραφιών και τη συγκομιδή των ελαιών. Κτηνοτρόφοι πιθανώς να δήλωναν και κάποιοι που είχαν «ρουγιαστεί», δηλαδή έναντι αμοιβής δούλευαν σε τσέλιγκες, βοσκώντας τα κοπάδια τους (στη ρουμελιώτικη καθομιλουμένη ρουγιάζομαι=δουλεύω ως μισθωτός βοσκός)[3].

Το χωριό διέθετε δύο μυλωνάδες, τον Απόστολο Ζήση και τον Ιωάννη Παπαϊωάννου. Για τον μύλο του Αποστόλου Ζήση βλέπε ΤΣΕΡΝΟΒΙΤΙ: ΤΟ ΚΕΦΑΛΟΧΩΡΙ ΤΗΣ ΟΘΡΥΟΣ. Για ύπαρξη άλλου μύλου, που να ανήκε στον Ιωάννη Παπαϊωάννου δεν διαθέτουμε πληροφορίες.

Στο χωριό υπήρχε και ένας κτίστης, ο Δημήτριος Κούτρας.

Ο Βασίλειος Κόρτζας ήταν ρακοπώλης (πουλούσε τσίπουρο). Επομένως το χωριό είχε ρακοπωλείο, το οποίο πιθανότατα λειτουργούσε και ως παντοπωλείο (όπως ακόμη και σήμερα συμβαίνει). Προκύπτει το συμπέρασμα ότι την εποχή αυτή στο Τσερνοβίτι παραγόταν τσίπουρο. Το γεγονός τεκμηριώνεται από την ύπαρξη αμπελιών στην περιοχή (βλέπε τοπωνύμια Αμπελάκια, Αμπέλια, Παλιάμπελα).

στ) Συγκεντρώνοντας σε πίνακα τα ονόματα των πατέρων των εκλογέων προκύπτει ένας αριθμός από 36 κατοίκους του Τσερνοβιτίου που γεννήθηκαν πριν ή κατά τη διάρκεια του αγώνα του 1821:

Α/Α	Ονοματεπώνυμο	Παρατηρήσεις
1	Αλεξίου Αλέξιος
2	Αλεξίου Δημήτριος	Γεννήθηκε το 1817
3	Αλεξόπουλος Δημήτριος
4	Γεωργίου Αλέξιος	Ίσως γεννήθηκε τη δεκαετία του 1820
5	Γούλας Γεώργιος	Ίσως γεννήθηκε τη δεκαετία του 1820
6	Ζήσης Ζήσης	Ίσως γεννήθηκε τη δεκαετία του 1820
7	Ιωάννου Ιωάννης	Ίσως γεννήθηκε τη δεκαετία του 1820
8	Κατσαντώνης Ιωάννης
9	Κατσαούνης	Άγνωστο το όνομά του
10	Καράμπας Κυριάκος
11	Καράμπας Κωνσταντίνος
12	Καραπλιός Γεώργιος
13	Κάνουρας Δημήτριος
14	Κολιάτος Αθανάσιος
15	Κολιάτος Αναγνώστης	Γεννήθηκε το 1797
16	Κόρτσας Αθανάσιος
17	Κούτρας Δημήτριος
18	Κούτρας Ιωάννης
19	Λιάπης Αλέξιος
20	Μπαλατσός Αθανάσιος	Ίσως γεννήθηκε τη δεκαετία του 1820
21	Μπακαλιάνος Αναγνώστης
22	Μπαλτάς Κωνσταντίνος
23	Μπερτσιμάς Παναγιώτης
24	Παπαϊωάννου Κωνσταντίνος
25	Παναγιώτου Παναγιώτης
26	Πολυμέρου Ιωάννης
27	Πολυμέρου Πολύμερος
28	Σκεπαρνάκος Γεώργιος
29	Τσόγκας	Άγνωστο το όνομά του
30	Φράγγου Ιωάννης	Ίσως γεννήθηκε τη δεκαετία του 1820
31	Φράγκου Χρήστος
32	Χάδου Ιωάννης
33	Χάδου Δημήτριος	Γεννήθηκε το 1813
34	Χάδου Κωνσταντίνος	Γεννήθηκε το 1815
35	Χάδου	Δεν γνωρίζουμε το όνομά του
36	Χάδου Αναγνώστης ή Ανάγνως	Ίσως γεννήθηκε τη δεκαετία του 1820

Πιθανώς κάποιοι να πολέμησαν κατά την Επανάσταση του 1821. Απομένει να διαπιστωθεί μέσα από τα αρχεία αγωνιστών

ζ) O πίνακας με τον αριθμό των γεννήσεων ανά έτος (Σχ.1) είναι:

Έτος	Αριθμός γεννήσεων	Ονοματεπώνυμο
1797	1	Κολιάτος Αναγνώστης
1813	1	Χάδου Δημήτριος
1815	1	Χάδου Κωνσταντίνος
1817	1	Αλεξίου Δημήτριος
1824	1	Λιάπης Δημήτριος
1825	1	Παναγιώτου Στάμος
1827	6	Κόρτσας Βασίλειος Κούτρας Αθανάσιος Κούτρας Πανταζής Μπακαλιάνος Ιωάννης Παπαϊωάννου Δημήτριος Παπαϊωάννου Ιωάννης
1832	2	Κατσαντώνης Χρήστος Μπαλτάς Ευστάθιος
1834	6	Κατσαούνης Κωνσταντίνος Μπαλτάς Δημήτριος Σκεπαρνάκος Δημήτριος Τσόγκας Γεώργιος Χάδου Θεόδωρος Χάδου Νικόλαος
1835	1	Πολυμέρου Γεώργιος
1837	7	Αλεξόπουλος Ιωάννης Γούλας Δημήτριος Κατσαντώνης Δημήτριος Καράμπας Νικόλαος Καραπλιός Κωνσταντίνος Κολιάτος Παναγιώτης Φράγκου Νικόλαος
1839	7	Αλεξίου Αλέξιος Γούλας Αλέξανδρος Κάνουρας Θεόδωρος Κολιάτος Νικόλαος Κούτρας Χριστόδουλος Χάδου Γεώργιος Χάδου Ιωάννης
1840	3	Καράμπας Απόστολος Μπακαλιάνος Χρήστος Μπερτσιμάς Απόστολος
1845	1	Αλεξόπουλος Αλέξανδρος
1847	3	Ζήσης Ιωάννης Καραπλιός Δημήτριος Μπερτσιμάς Γεώργιος
1849	4	Ιωάννου Πολύμερος Κατσαντώνης Αλέξανδρος Καραπλιός Στάθης Φράγγου Γιαννακούλας
1850	2	Παναγιώτου Γεώργιος Χάδου Κωνσταντίνος
1851	5	Γεωργίου Γεώργιος Ζήσης Απόστολος Κούτρας Δημήτριος Κούτρας Ιωάννης Πολυμέρου Χρήστος
1853	1	Μπαλατσός Στάθης

Το 1827 είναι το έτος των διδύμων. Γεννήθηκαν οι Κούτρας Αθανάσιος και Πανταζής, καθώς και οι Παπαϊωάννου Ιωάννης και Δημήτριος.

Το 1839 γεννήθηκαν οι δίδυμοι αδελφοί Χάδου, Γεώργιος και Ιωάννης. Κατακόρυφη αύξηση παρουσιάζουν οι γεννήσεις τα έτη 1827, 1834, 1837, 1839 και 1851.

ΣΧΟΛΙΑ-ΕΠΕΞΗΓΗΣΕΙΣ

[1] Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τόμος ΙΓ΄, σελίδες 297, 298.

[2] Ο «ατυχής» ελληνοτουρκικός πόλεμος του 1897 οδήγησε σε αναγκαστικές μετακινήσεις πληθυσμών από τη Θεσσαλία, η οποία κατελήφθη από τους Οθωμανούς (βλέπε: Πέμπτη 7 Μαΐου 1897: Οι Οθωμανοί προ των πυλών (ante portas) της Λαμίας την προφορική μαρτυρία της Δέσποινας Ε. Αλεξοπούλου για τη φυγή της γιαγιά της από τα χωριά του Βελεστίνου). Για παράδειγμα το επώνυμο Αρμυριώτης δείχνει τόπο καταγωγής τον Αλμυρό Μαγνησίας (Αρμυρός στην καθομιλουμένη της περιοχής) ενώ το επώνυμο Χασιώτης δείχνει τόπο καταγωγής την οροσειρά των Χασίων, περιοχής Τρικάλων Θεσσαλίας.

[3] Το ρήμα ρογιάζομαι προέρχεται από το ουσιαστικό η ρόγα=μισθός, αμοιβή. Η ρίζα της λέξης ανάγεται στη βυζαντινή εποχή. Συναντάται αρκετές φορές στο «Χρονικόν του Μορέως». Η ετυμολογία είναι: ρόγα<ρογεύω<λατιν.crogāre=αποδίδω χρηματική αμοιβή, δαπανώ (Λεξικό Μπαμπινιώτη). Οι μισθωτοί βοσκοί ρογιάζονταν για ένα εξάμηνο, από την ημέρα της γιορτής του Αγίου Γεωργίου έως την ημέρα της γιορτής του Αγίου Δημητρίου.

ΕΙΚΟΝΕΣ

 Eικ.1 Το εξώφυλλο του εκλογικού καταλόγου.

 Eικ.2 Η πρώτη σελίδα με τους εκλογείς του Τσερνοβιτίου.

 Εικ.3 Η δεύτερη σελίδα με τους εκλογείς του Τσερνοβιτίου.

ΙΣΤΟΓΡΑΜΜΑ

 Σχ.1 Ιστόγραμμα με τον αριθμό γεννήσεων (1797-1853).

ΠΗΓΗ

Αρχείο Σωτήρη Γ. Αλεξόπουλου.

Τσερνοβίτι: Η εποχή της ληστοκρατίας

Αμέσως μετά την απελευθέρωση και το σχηματισμό του ελληνικού κράτους στην περιοχή της Φθιώτιδας άνθισε το φαινόμενο της ληστείας. Μάλιστα η έκτασή του ήταν τόσο μεγάλη ώστε σήμερα η επιστημονική κοινότητα χρησιμοποιεί τον όρο ληστοκρατία. Τα αίτια της ανάπτυξής του είναι πολυποίκιλα και δεν μπορούν να εξετασθούν αναλυτικά εδώ.

Η ορεινή φύση του εδάφους και η παραμεθόρια θέση των χωριών της Φθιώτιδας συνετέλεσαν στο να γίνει η περιοχή θέατρο εκκαθαριστικών επιχειρήσεων. Αποσπάσματα της Οροφυλακής (μετέπειτα ονομάσθηκε Βασιλική Χωροφυλακή) καταδίωκαν τις συμμορίες των ληστών (Εικ.1,2). Όταν η πίεση από την ελληνική πλευρά γινόταν αφόρητη, οι ληστές διάβαιναν την οριογραμμή και κατέφευγαν σε οθωμανικό έδαφος, το λεγόμενο «τουρκικό» (σημερινή Θεσσαλία). Το αντίστροφο συνέβαινε με την καταδίωξή τους εκ μέρους των Οθωμανών δερβεναγάδων της Θεσσαλίας (πλουσίων Αλβανών μουσουλμάνων, καταγομένων από επιφανείς φάρες, π.χ. της φάρας των Φράσερι). Όσοι δεν «προσκυνούσαν» κατέφευγαν στην τότε παραμεθόρια Φθιώτιδα.

Κορυφαία στιγμή της περιόδου της ληστοκρατίας στη Φθιώτιδα αποτελεί η εξόντωση του εισαγγελέα Λεωνίδα Ροζάκη και του ανακριτή Γεωργίου Αγγελή. Οι δύο ανώτατοι κρατικοί λειτουργοί φονεύθηκαν από τη συμμορία του Παπακυριτσόπουλου το 1894 [για το γεγονός αυτό βλέπε: 1)Αιχμαλωσία και φόνος δικαστών από ληστές στη Μπεκή (σημ. Σταυρός) το 1894, του Μπεκιώτη (Αναδημοσίευση) και 2)Το τέλος του ληστή Θανάση Παπακυριτσόπουλου και των συντρόφων του μέσα από τον τύπο της εποχής].

Ορισμένοι ληστές, όπως ο Χρήστος Νταβέλης, που έδρασε στην Αττικοβοιωτία, έγιναν θρύλος στη συνείδηση του λαού της Ρούμελης γι’ αυτό τραγουδήθηκαν ιδιαίτερα (δημοτικά τραγούδια για το Νταβέλη: Μας πήρε η μέρα κι η αυγή και Κατακαημένη Αράχωβα).

Πολύτιμο γραπτό ντοκουμέντο για τις επιχειρήσεις εναντίον των ληστών κατά την περίοδο 1836-37 αποτελεί το Ημερολόγιο του Νικολάου Κασομούλη (1795-1872). Ανδριάντας του υπάρχει σήμερα σε πάρκο της Στυλίδας πλησίον της εξόδου προς Εθνική Οδό. Ο τάφος του βρίσκεται στο νεκροταφείο Στυλίδας. Στο Ημερολόγιο αναφέρονται λεπτομερώς οι μετακινήσεις του για επιθεώρηση και καθοδήγηση των καταδιωκτικών αποσπασμάτων, καθώς και οι μετακινήσεις των ληστών (25 Φεβρουαρίου 1836 - 30 Οκτωβρίου 1837). Είναι η χρονική περίοδος της υπηρεσίας του στην Οροφυλακή, η οποία με επικεφαλής το Βάσο Μαυροβουνιώτη (Εικ.3) προσπαθούσε να επιβάλει την τάξη στην παραμεθόρια Φθιώτιδα.

Παρατίθενται αυτούσια τα αποσπάσματα του κειμένου του Ημερολογίου, όπου αναφέρεται το Τσερνοβίτι:

«― 22 Απριλίου ημέρα Τετάρτη.

...... Την αυτήν με αριθ. 227 διαταγήν ο συνταγματάρχης διώρισε τον ταγματάρχην Τριαντάφυλλον Τζιουράν να συγκεντρωθεί εις Γαρδίκι και να προσέχει από Σιούρπην έως Τσερνοβίκι το αν(ατολικόν) μέρος Λαμίας……[1].

― 24 Μαϊου ημέρα Κυριακή.

...... εδείξαμεν την σειράν των βουνών και των ορίων του ανατολικού μέρους έως επάνω από το Τζερνοβίκι οπού εφαίνετο και δυτικώς έως του Ζαχαράκη την βρύσιν και εκείθεν οπού εφαίνετο η σειρά των βουνών……[2].

― 29 Μαΐου ημέρα Παρασκευή.

...... Την αυτήν ο Λάζαρος Μαυροβουνιώτης ήλθεν από Τζερνοβίτι……[3].

― 25 Ιουνίου ημέρα Πέμπτη.

...... Εντεύθεν κινήσαντες προς το εσπέρας μετέβημεν εις Τζερνοβίτι χωρίον, οπού ήτον η ημιλοχία του Βου λόχου τοποθετημένη, και εις το οποίον συνοίκησαν και οι φαμελιές του Δροσοθανάση, Μολοτζαίων και Τζιμαίων, καπιταναίων ελλήνων εις την τουρκικήν δούλευσιν ευρισκομένων εις έν τουρκικόν οίκημα οχυρόν. Εις το χωρίον τούτο μόλις ευρίσκοντο έως 10 φαμελιές πολλά δυστυχισμένες από τον καιρό της επαναστάσεως και της καταδρομής των ληστών κατά το 1836. Εμείναμεν αυτό το εσπέρας εκεί.

― 26 Ιουνίου ημέρα Παρασκευή

Πρωΐ εκινήσαμεν από Τζερνοβίτι περί τάς 6 1/4 της ώρας και εφθάσαμεν εις Τρία Ποτάμια προς τα μεθόρια περί τας 8 3/4 της ώρας και ηύραμεν τοποθετημένον τον Δον λόχον του Αου τάγματος εις καλήν τάξιν και αρμονίαν. Αυτού είχε και τας σκηνάς του και την στάνην του ο Ζυγογιάννης αρχιποιμήν......[4].

― 2 Σεπτεμβρίου Τετάρτη

Αυγή μετέβημεν εις Τσερνοβίτι …….Την αυτήν περί τας 8 ώρας μ.μ. επαρρησιάσθησαν οι κατατρεγμένοι γραμματικοί του Δρόσου και μερικοί άλλοι σωθέντες από τους Τούρκους……[5].

― 7 Σεπτεμβρίου ημέρα Δευτέρα.

Ο Μήτρος Λάππα λοχαγός, διαβάς από Τζερνοβίτι να λάβει την άδειαν, μας εδιηγήθη, ότι τον αδελφόν μόνον του Χρόνου συνέλαβον οι Τούρκοι και εκρέμασαν εις τον Βόλον, ο δε Χρόνος εσώθη.

― 8 Σεπτεμβρίου ημέρα Τρίτη, της Παναγίας.

Την αυγήν εξελθόντες από Τζερνοβίτι μετά μιάς ώρας οδοιπορίας εφθάσαμεν εις το χωρίον Σπαρτιά……[6].

― 17 Σεπτεμβρίου ημέρα Πέμπτη.

.......Με υπ΄αρ. 637 διαταγήν προς την διοίκησιν του Αου τάγματος εδιατάξαμεν να αφοπλίση τον αδελφόν του Δροσοθανάση και λοιπούς 17 φυγάδας εις Τσερνοβίτι και να δώση αποδεικτικά προς αυτούς των όπλων των.

― 18 Σεπτεμβρίου ημέρα Παρασκευή.

......Εγράψαμεν……εάν τοποθετηθούν τα στρατεύματα……καμμίαν ασφάλειαν δεν έχουν τα προς μεθόρια 14 χωρία και επομένως το σώμα να τοποθετηθή, εάν εγκρίνη, ούτως: ……εις Σπαρτιάν μία ημιλοχία, εις Τζερνοβίτι ομοίως ……[7].

―30 Οκτωβρίου ημέρα Παρασκευή.

......Μας ειδοποίησε και την μετάθεσιν του Λόχου Αου εις Σπαρτιά και Τζερνοβίτι ……[8].

― 31 Οκτωβρίου - ημέρα Σάββατο, Γαρδίκι.

......Επαρρησιάσθη ο λοχαγός Κρεκούκης εις τον αρχηγόν, όστις εδιετάχθη να διορίση τον ανθυπολοχαγόν Δρίζην εις την ημιλοχίαν Τζερνοβιτίου και επιπλήχθη, διότι άφησε την ημιλοχίαν χωρίς την διοίκησιν αξιωματικού, ενώ υπάρχουν δύο υπολοχαγοί και ανθυπολοχαγός και ακόμη να διατάξη να παρρησιασθή ο λοχίας Στέργιος εις τον αρχηγόν….[9].

― 14 Δεκεμβρίου ημέρα Δευτέρα.

......Εδιατάχθη ο λοχίας να μεταβή αμέσως να φέρει τους βοσκούς να παρρησιασθούν και τους έφερε την νύκτα και ήσαν ο υιός του Τζιαγιάννη και του Μουλαρά, 4 κοπάδια εις τον Πάλον πλησίον ευρόντες και εφυλακίσθησαν εκείνο το εσπέρας όλην την νύκτα και την αυγήν παρρησιασθέντες επιπλήχθησαν αυστηρώς και……(τα αποσιωπητικά πιθανώς σημαίνουν και εδάρησαν).

― 15 Δεκεμβρίου ημέρα Τρίτη.

......Ευρόντες τον αξιωματικόν Γιάννην Στάμου επαρρησιάσθη και ο αρχιποιμήν Σαγιάννης, όστις επιπλήχθη μόνον απλώς……[10].

― 24 (Σεπτεμβρίου) ― ημέρα Παρασκευή.

......Εδιατάχθη η διοίκησις του Γου τάγματος να μεταθέση τους λόχους από τα ορεινά και τοποθετήση εις Σπαρτιάν, Τζερνοβίτι, ……η δε διοίκησις να συγκεντρωθή εις Νεράϊδαν……[11].

―15 Οκτωβρίου ημέρα Σάββατο.

......περί τοποθετήσεως του σώματος ανά ένα λόχον εις Νέαν Μιτζέλαν…… Σπαρτιά Τζερνοβίτι……τας δε προκατεχομένας θέσεις να τας αφήσωμεν εις του Μαμούρη το σώμα……[12].

― 26 Οκτωβρίου (ημέρα) Τρίτη, εορτή του Αγίου Δημητρίου.

......Οι Τζερνοβιτιώτες παραπονεθέντες δια την στενοχωρίαν των καταλυμάτων, διέταξεν ο αρχηγός την μίαν ημιλοχίαν του Δου εκείσε λόχου να μεταβή πλησίον της διοικήσεως του τάγματος, τους δε περί του τάγματος στρατιώτας να τους απολύση...[13].

Στα πλαίσια λοιπόν της πάταξης του ληστρικού φαινομένου και επιτήρησης της μεθορίου, ο Νικόλας Κασομούλης πραγματοποιεί ελέγχους και επιθεωρήσεις των εγκαταστημένων λόχων και ημιλοχιών στα παραμεθόρια χωριά. Στην Ανατολική Φθιώτιδα, για ενάμισι έτος, πραγματοποίησε δέκα περιοδείες από Λαμία έως Σούρπη: ως εξής:

1^η περιοδεία: (13 έως 24 Απριλίου 1836): ξεκινάει από Λαμία με τον νομάρχη Φθιωτιδοφωκίδος και ακολουθεί τη διαδρομή Λαμία-Στυλίδα-Γαρδίκι[14]-Άγιοι Θεόδωροι-Σούρπη-Νέα Μιτσέλα[15]-Σούρπη-Πτελεός-Χαμάκου[16]-Γαρδίκι-Ράχες-Στυλίδα-Λαμία.

2^η περιοδεία: (7 Ιουνίου έως 6 Ιουλίου 1836): Λαμία-Στυλίδα-Άγιος Ιωάννης (κάτω από τις Ράχες)-Γαρδίκι-Πτελεός-Σούρπη-Νέα Μιτσέλα-Σούρπη-Γαύριανη-ανάβαση στο βουνό Σιαμαντήρας απέναντι από το Γερακοβούνι (Γκιούζι)-στάνη του Κώστα Κωστούλα πάνω από τη Σπαρτιά-Τσερνοβίτι-Τρία Ποτάμια στη στάνη του Ζυγογιάννη-Αρνόβρυση (συνάντηση με Νουροντίναγα, τον Αγά του Αλμυρού και Δροσοθανάση)-στάνη του Πεπόνα στη θέση Ζυγός του βουνού Αρκουδοπούρναρο-Ελαφόβρυση-Δρίστελλα (καλύβα Πεπόνα)-Λογγίτσι-Δίβρη-Μονή Αντίνιτσας-Δερβέν Φούρκα-Λαμία.

3^η περιοδεία: (17 Αυγούστου έως 3 Σεπτεμβρίου 1836): Λαμία-Στυλίδα-Αχλάδι-Γαρδίκι-Τσερνοβίτι-Σπαρτιά-Γαρδίκι-Πτελεός-Σούρπη-Νέα Μιτσέλα-Σούρπη-Άγιοι Θεόδωροι-Γαρδίκι-Αχινός-Στυλίδα-Λαμία.

4^η περιοδεία: Στυλίδα-Σούρπη-Πτελεός-Χαμάκου-Γαρδίκι-Στυλίδα.

5^η περιοδεία: (14 έως 23 Δεκεμβρίου 1836): Στυλίδα-Σπαρτιά-Μύλοι-Γαρδίκι-Πτελεός-Σούρπη-Νέα Μιτσέλα-Σούρπη-Γαρδίκι-Στυλίδα-Λαμία.

6^η περιοδεία: (7 έως 12 Ιανουαρίου 1837): Στυλίδα-Αχινός-Γαρδίκι-Σούρπη-Νέα Μιτσέλα-Σούρπη-Γαρδίκι-Ράχες-Στυλίδα.

7^η περιοδεία: (30 Απριλίου έως 30 Μαϊου 1837): Στυλίδα-Ράχες-Γαρδίκι-Σούρπη-Νέα Μιτσέλα-Σούρπη-Γαύριανη-Γαρδίκι-Αχινός.

8^η περιοδεία: (7 έως 14 Ιουλίου 1837): Στυλίδα-Ράχες-Γαρδίκι-Μύλοι-Αχινός-Στυλίδα-Λαμία.

9^η περιοδεία: (16 έως 27 Ιουλίου 1837): Λαμία-Στυλίδα-Ράχες-Γαρδίκι-Σούρπη-Πτελεός-Χαμάκου-Γαρδίκι-Στυλίδα.

10^η περιοδεία: (16 έως 27 Οκτωβρίου 1837): Στυλίδα-Γαρδίκι-Χαμάκου-Πτελεός-Σούρπη-Νέα Μιτσέλα-Πτελεός-Χαμάκου-Γαρδίκι-Μύλοι-Σπαρτιά-Στυλίδα.

Από το Τσερνοβίτι πέρασε κατά τη 2^η και 3^η περιοδεία του. Συγκεκριμένα κατά τη 2^η περιοδεία (7 Ιουνίου-6 Ιουλίου 1836) έφτασε στο Τσερνοβίτι την Πέμπτη 25 Ιουνίου 1836. Βρήκε εκεί εγκατεστημένη μία ημιλοχία ανδρών (μισός λόχος) και τις οικογένειες των καπεταναίων Δροσοθανάση, Μολοτζαίων και Τζιμαίων, που ήρθαν από το «τουρκικόν» (Θεσσαλία). Ήταν εγκαταστημένες σε «έν τουρκικόν οίκημα οχυρόν». Πρόκειται για οίκημα, το οποίο πιθανότατα χρησιμοποιήθηκε κατά την ύστερη Τουρκοκρατία ως κατοικία του Οθωμανού Αγά. Το οίκημα βρισκόταν χαμηλά στην είσοδο του χωριού, όπου και ο μικρός στρατώνας για τη στέγαση της φρουράς. Όλα αυτά αργότερα καταστράφηκαν. Στη θέση τους κτίσθηκαν σπίτια.

Ο πληθυσμός του Τσερνοβιτίου την εποχή αυτή ανέρχεται σε 10 οικογένειες (περίπου 50 άνθρωποι) δυστυχισμένες και ταλαιπωρημένες εκ «της καταδρομής των ληστών κατά το 1836». Ο αριθμός των κατοίκων προφανώς ήταν μεγαλύτερος. Λόγω όμως των ταραγμένων πολιτικών γεγονότων διασκορπίστηκαν στη γύρω ορεινή περιοχή. Σιγά-σιγά άρχισαν να επιστρέφουν, όταν επανήλθε η ειρήνη. Ως «καταδρομή ληστών» χαρακτηρίζεται η αντικυβερνητική εξέγερση, η οποία άρχισε το Φεβρουάριο του 1836. Ξεκίνησε με την ανταρσία εναντίον του Όθωνα. Συντάραξε όλη τη Στερεά Ελλάδα, Δυτική και Ανατολική.

Ο Νικόλας Κασομούλης, εκπροσωπώντας την κυβέρνηση, δραστηριοποιείται στην περιοχή[17]. Τα ταραγμένα γεγονότα ήταν ακόμη πολύ νωπά. Γι’ αυτό οι κάτοικοι του Τσερνοβιτίου και των γειτονικών χωριών ζούσαν υπό καθεστώς φόβου. Από τη γραπτή αυτή πηγή αντλείται η πληροφορία ότι το Τσερνοβίτι είχε εγκαταλειφθεί από τους κατοίκους του το 1821 και το 1836.

Κατά την 3^η περιοδεία ο Νικόλας Κασομούλης επανέρχεται στο Τσερνοβίτι στις 2 Σεπτεμβρίου 1836. Παραμένει μία εβδομάδα και αναχωρεί για Σπαρτιά στις 8 Σεπτεμβρίου 1836.

Στις 17 Σεπτεμβρίου 1836 αφοπλίζεται στο Τσερνοβίτι από την ημιλοχία ο αδελφός του λήσταρχου Δροσοθανάση και άλλοι 17 ληστές.

Στις 31 Οκτωβρίου 1836 διορίζεται ο ανθυπολοχαγός Δρίζης διοικητής στην ημιλοχία Τσερνοβιτίου. Η ημιλοχία είχε μείνει χωρίς διοικητή, γεγονός που προκάλεσε την οργή του αρχηγού Βάσου Μαυροβουνιώτη.

Αρκετοί άνδρες ήταν εγκαταστημένοι μέσα στα σπίτια των κατοίκων του Τσερνοβιτίου. Οι κάτοικοι, επειδή τα σπίτια ήταν μικρά και δεν χωρούσαν οι ίδιοι, παραπονέθηκαν στον αρχηγό για τη δυσκολία της συγκατοίκησης. Ο αρχηγός φρόντισε να ικανοποιήσει το αίτημά τους και να ομαλοποιήσει τη συνύπαρξη κατοίκων-στρατιωτών.

Τα χρόνια που ακολούθησαν η ληστεία δεν μπορούσε να παταχθεί αποτελεσματικά από το κράτος. Οι εκκαθαριστικές επιχειρήσεις συνεχιζόταν. Μερικές φορές παρουσιαζόταν ιδιαίτερη έξαρση.

Στις 8 Ιανουαρίου 1856 έξω από το Τσερνοβίτι φονεύθηκε από ελληνικό απόσπασμα ο λήσταρχος Αναστάσιος Γκουρμάτσος (Κορμάζος) ή Ραχιώτης από τις Ράχες Φθιώτιδας[18]. Μόλις είχε μπει στην Ελλάδα από το οθωμανικό έδαφος (Θεσσαλία). Συμμετείχε στη ληστεία στους Ωρεούς Ευβοίας το 1848 με θύματα δύο Οθωμανούς γαιοκτήμονες και μερικούς ευκατάστατους Έλληνες. Η αμοιβή του από τη ληστεία αυτή ήταν 395 δραχμές. Παλαιότερα είχε καταταχθεί και στο σώμα του καπετάνιου Βελέντζα. Το 1853 είχε καταταχθεί στην Β΄ τάξη των ληστών και δινόταν αμοιβή 2.000 δραχμών για το φόνο του ή 1.000 δραχμών «επί τη αποτελεσματική καταδείξει της φωλεάς του» (Εικ.4).

Το 1867 πραγματοποιείται στην Ελληνική Βουλή συζήτηση για το πρόβλημα της ληστείας στη Φθιώτιδα. Ο βουλευτής Ιωάννης Βαλασόπουλος εκθέτει αναλυτικά την κατάσταση[19]. Αναδημοσιεύονται εδώ όσα τμήματα της συζήτησης αφορούν την περιοχή Ανατολικής Φθιώτιδας. Διαφαίνεται η τραγικότητα της κατάστασης:

«Περιγραφή της καταστάσεως της δημοσίας ασφαλείας εν Φθιώτιδι μέχρι τέλους Ιουνίου 1867».

σελίδα 144

…..Οι λησταί αποβαλόντες πάντα φόβον της εξουσίας και πολλαπλασιασθέντες εκ της κατά τα μεθόρια ανωμαλίας, παρήτησαν τα όρη και επλημμύρισαν τα χωρία της Φθιώτιδος, ένθα διεπράξαντο ανεκδιήγητα·εκ τούτων μνημονεύομεν ολίγα τινά.

Το πάσχα όλαι οι ληστρικαί συμμορίαι συνέφαγον εντός των χωρίων μετά των χωρικών εν παντελεί αφοβία και αταραξία, οίον η ληστρική συμμορία του Δεδούση εν τω χωρίω Κάψι, η συμμορία του Σπανού εν τω χωρίω Αυλάκι κειμένω εις τα

σελίδα 145

πρόθυρα της Λαμίας και Στυλίδος……αι δε συμμορίαι των Αρβανιτοβλάχων, Μπόλια και λοιπών εις διάφορα χωρία των δήμων Φαλάρων, Κρεμαστής Λαρίσσης και Πτελεατών, και άλλαι συμμορίαι αλλού………

Αι συμμορίαι των Ντατσογιαναίων εδήωσαν, ήτοι εχαράτσωσαν το χωρίον Ράχες· η συμμορία του Βέμη το χωρίον Σπαρτιά· η συμμορία του Ιμπραΐμη το χωρίον Τσερνοβίκι· η συμμορία των Αρβανιτοβλάχων τα χωρία Γλύφα και Χαμάκου· η συμμορία του Δίπλα τα χωρία Σουβάλα, Γαυριανή και Αγίων Θεοδώρων, και έλαβον ως χαράτσωμα από έκαστον των χωρίων τούτων ανά δύω και επέκεινα χιλιάδας δραχμών…….

Πολλά των θερινών βοσκημάτων της Φθιώτιδος διέθεσαν οι λησταί και έλαβον αυτοί τα ενοίκια, τοποθετήσαντες αυτοί τους ποιμένας, ως εν παραδείγματι, βοσκήματα εις τον δήμον Φαλάρων, Κρεμαστής Λαρίσσης και Πτελεατών. Ο δε αρχιληστής Τσούκας απήτησεν από την κοινότητα Στυλίδος, επί ποινή καταστροφής αυτής, να ενοικιάση προς αυτόν τα χειμερινά κοινοτικά λειβάδια επί δύω έτη.

Τα προϊόντα των ποιμνίων των κατοίκων και των ποιμένων ουχί χάριν τροφής, αλλά και κερδοσκοπίας εκαρπώθησαν οι λησταί, Οι λησταί επώλησαν προς τους λεγομένους γαλατάδες το γάλα πολλών ποιμνίων προς κατασκευήν ξηροτύρων· το γάλα των ποιμνίων του χωρίου Τσερνοβιτσίου επώλησαν οι λησταί προς τους γαλατάδες δι’ επτακοσίας δραχμάς……….

Βουκόλον τινά καταδείξαντά ποτε ληστρικήν συμμορίαν εκρεούργησαν. Τον εκ του χωρίου Νίκοβας αγωνιστήν Ζέρβαν, διότι είχε ποτέ καταδιώξει την συμμορίαν Τσούκα, συλλαβούσα αυτόν, αφού απανθρώπως τον εβασάνισε, τον εκρεούργησεν…….

σελίδα 146

…..Έτεραι συμμορίαι ηχμαλώτισαν δύω μεν κατοίκους του χωρίου Πτελεού, τρείς κατοίκους του χωρίου Σούρπης και τον υιόν του ευπόρου Μουστάκα εκ του χωρίου Νεράϊδας…..»

Από την ομιλία του Ιωάννη Βαλασόπουλου προκύπτουν για το Τσερνοβίτι τα εξής:

1) Το 1867 πλήρωσε φόρο (χαρατσώθηκε) στο λήσταρχο Ιμπραΐμη, μουσουλμάνο αλβανικής καταγωγής. Το 19^ο αιώνα υπήρχαν πάρα πολλές μικτές ελληνοαλβανικές συμμορίες (π.χ. του Μέντσο Μελισσόβα), οι οποίες δρούσαν στα παραμεθόρια του ελληνικού και οθωμανικού εδάφους. Σε άλλο σημείο του κειμένου της ομιλίας αναφέρεται η συμμορία του Αβδούλη (Αμπντούλ).

2) Οι ληστές πούλησαν το γάλα από τα κοπάδια των κατοίκων του Τσερνοβιτίου στους γαλατάδες και εισέπραξαν 700 δραχμές, ποσό υπέρογκο για την εποχή. Προκύπτει το συμπέρασμα ότι το 1867 η κτηνοτροφία γνώριζε ανάπτυξη στο Τσερνοβίτι.

Από το κείμενο προκύπτει και ένα όνομα αγωνιστή της Επανάστασης του 1821 από το γειτονικό Άνυδρο (τότε Νίκοβα). Πρόκειται για κάποιον Ζέρβα, τον οποίο κυριολεκτικά κομμάτιασαν, αφού πρώτα τον βασάνισαν απάνθρωπα. Τιμωρήθηκε έτσι γιατί κάποτε καταδίωξε τη συμμορία του Τσούκα. Το Άνυδρο (Νίκοβα) το 1821 βρισκόταν στη θέση όπου σήμερα υπάρχει το τοπωνύμιο Παλιονίκοβα και ο ναός των Ισαποστόλων Κωνσταντίνου και Ελένης.

Για την περίοδο της ληστοκρατίας υπάρχουν και αρκετές προφορικές μαρτυρίες κατοίκων του Τσερνοβιτίου, όπως αυτή για το ληστή Μπουρέκα και τον πλάτανό του. Ακολουθούν άλλες δύο μαρτυρίες του κ.Αθανασίου Κούτρα, όπως μεταφέρθηκαν από την κόρη του Ευαγγελία:

«1. Το Χριστόδουλο Κούτρα τον είχαν πιάσει κλέφτες. Ζητώντας λύτρα έστειλαν το ένα αυτί κομμένο ως απόδειξη ότι δεν αστειευόταν. Όταν δόθηκαν τα λύτρα, οι κλέφτες δεν ικανοποιήθηκαν και τον έριξαν από ένα γκρεμό αλλά αυτός τελικά επέζησε μέχρι τα βαθειά γεράματα»

2. Στο Στενό (τοπωνύμιο) υπάρχει μια σπηλιά που λέγεται του Σαμαρά. Εκεί εντοπίσθηκαν από τη χωροφυλακή τρεις κλέφτες: ο Σαμαράς, ο Κούτρας (Πέτρος ή Γιάννης) και άλλος ένας. Ο Σαμαράς σκοτώθηκε, ο Κούτρας τραυματίστηκε αλλά κατάφερε να ξεφύγει χωρίς να πάει μακριά, αφού ήταν τραυματισμένος. Τότε πέρασε ο Πάλλας και του ζήτησε να ειδοποιήσει τους άλλους κλέφτες. Όμως αυτός ειδοποίησε την αστυνομία στο Γαρδίκι (Πελασγία) και τον συνέλαβαν. Ο τρίτος κλέφτης ξέφυγε».

  Η μέθοδος αποκοπής του αυτιού, ως αποδεικτικό στοιχείο ότι ο αιχμάλωτος βρίσκεται στα χέρια των ληστών, είναι κλασσική. Το γεγονός που περιγράφεται ότι συνέβη στην τοποθεσία Στενό, συνέβη προ του 1926, έτος κατά το οποίο το αναφερόμενο Γαρδίκι μετονομάσθηκε σε Πελασγία.

Πάντως με την προσάρτηση της Θεσσαλίας στην Ελλάδα (1881) και τη μετατόπιση των συνόρων προς βορρά, μετατοπίζεται βορειότερα και η ληστρική δραστηριότητα, ανακουφίζοντας κάπως τον πληθυσμό της περιοχής.

Παρόλα αυτά η ληστεία στην περιοχή οριστικά πατάχθηκε επί Ελευθερίου Βενιζέλου κατά τη δεκαετία του 1920-30.

ΣΧΟΛΙΑ-ΕΠΕΞΗΓΗΣΕΙΣ

[1] Κασομούλης Ν., Ημερολόγιον. Εξ αγνώστου και το πρώτον νύν εκδιδομένου χειρογράφου. Επιμέλεια, εισαγωγή, σχόλια, Αθήναι 1971, σελίδες 93 και 94.

[2] Κασομούλης Ν., Ημερολόγιον. Εξ αγνώστου και το πρώτον νύν εκδιδομένου χειρογράφου. Επιμέλεια, εισαγωγή, σχόλια, Αθήναι 1971, σελίδα 114.

[3] Κασομούλης Ν., Ημερολόγιον. Εξ αγνώστου και το πρώτον νύν εκδιδομένου χειρογράφου. Επιμέλεια, εισαγωγή, σχόλια, Αθήναι 1971, σελίδα 117.

[4] Κασομούλης Ν., Ημερολόγιον. Εξ αγνώστου και το πρώτον νύν εκδιδομένου χειρογράφου. Επιμέλεια, εισαγωγή, σχόλια, Αθήναι 1971, σελίδα 127.

[5] Κασομούλης Ν., Ημερολόγιον. Εξ αγνώστου και το πρώτον νύν εκδιδομένου χειρογράφου. Επιμέλεια, εισαγωγή, σχόλια, Αθήναι 1971, σελίδα 165.

[6] Κασομούλης Ν., Ημερολόγιον. Εξ αγνώστου και το πρώτον νύν εκδιδομένου χειρογράφου. Επιμέλεια, εισαγωγή, σχόλια, Αθήναι 1971, σελίδα 168.

[7] Κασομούλης Ν., Ημερολόγιον. Εξ αγνώστου και το πρώτον νύν εκδιδομένου χειρογράφου. Επιμέλεια, εισαγωγή, σχόλια, Αθήναι 1971, σελίδα 174.

[8] Κασομούλης Ν., Ημερολόγιον. Εξ αγνώστου και το πρώτον νύν εκδιδομένου χειρογράφου. Επιμέλεια, εισαγωγή, σχόλια, Αθήναι 1971, σελίδα 191.

[9] Κασομούλης Ν., Ημερολόγιον. Εξ αγνώστου και το πρώτον νύν εκδιδομένου χειρογράφου. Επιμέλεια, εισαγωγή, σχόλια, Αθήναι 1971, σελίδα 191.

[10] Κασομούλης Ν., Ημερολόγιον. Εξ αγνώστου και το πρώτον νύν εκδιδομένου χειρογράφου. Επιμέλεια, εισαγωγή, σχόλια, Αθήναι 1971, σελίδα 207.

[11] Κασομούλης Ν., Ημερολόγιον. Εξ αγνώστου και το πρώτον νύν εκδιδομένου χειρογράφου. Επιμέλεια, εισαγωγή, σχόλια, Αθήναι 1971, σελίδα 259.

[12] Κασομούλης Ν., Ημερολόγιον. Εξ αγνώστου και το πρώτον νύν εκδιδομένου χειρογράφου. Επιμέλεια, εισαγωγή, σχόλια, Αθήναι 1971, σελίδα 263.

[13] Κασομούλης Ν., Ημερολόγιον. Εξ αγνώστου και το πρώτον νύν εκδιδομένου χειρογράφου. Επιμέλεια, εισαγωγή, σχόλια, Αθήναι 1971, σελίδα 265.

[14] Είναι το παλιό όνομα της Πελασγίας.

[15] Το παλιό χωριό καταστράφηκε κατά τη διάρκεια της επανάστασης του 1821 και οι κάτοικοί του έκτισαν το νέο χωριό.

[16] Οι κάτοικοί του αργότερα ίδρυσαν σε άλλη θέση το Αχίλλειο.

[17] Για το κίνημα του 1836 βλέπε: 1)Κολιόπουλος Ι., Περί λύχνων αφάς. Η ληστεία στην Ελλάδα (19ος αι.). Θεσσαλονίκη 1994, σελίδα 20 κ.ε. και 2)Ιστορία Ελληνικού Έθνους, τόμος ΙΓ΄ σελίδες 63 και 64.

[18] Κολιόπουλος Ι., Περί λύχνων αφάς. Η ληστεία στην Ελλάδα (19ος αι.). Θεσσαλονίκη 1994, σελίδες 188 και 189.

[19] Εφημερίς των συζητήσεων της Βουλής, Περίοδος Α΄, Σύνοδος Γ΄, σελίδες 144-146. Ευχαριστώ τον κ. Πέτρο Μεχτίδη για την υπόδειξη του παρόντος.

 

ΕΙΚΟΝΕΣ

 Εικ.1 Ληστές και βοσκοί στη Φθιώτιδα. Σχέδιο του E.Ronjat σύμφωνα με φωτογραφίες.

 Εικ.2 Άνδρες της Οροφυλακής (μετέπειτα Βασιλικής Χωροφυλακής) σε συνοριακή διάβαση.

Εικ.3 Ο αρχηγός των αποσπασμάτων Οροφυλακής Βάσος Μαυροβουνιώτης.

 Εικ.4 Το ΦΕΚ 1 (13 Ιανουαρίου 1854) με την επικήρυξη του ληστή Αναστάσιου Γκουρμάτσου.

ΠΗΓΕΣ ΕΙΚΟΝΩΝ

Εικ.1: Ζήση Ι., Η Λαμία στις περιγραφές ξένων περιηγητών. Έντουαρτ Σάρτον: Ο Γύρος του κόσμου, Ταξίδι στην Ελλάδα 1877. Οι περιγραφές του περιηγητή Henri Bell για τη Φθιώτιδα-Λαμία. ΠΡΑΚΤΙΚΑ 4ου Συνεδρίου Φθιωτικής Ιστορίας (Ιστορία-Αρχαιολογία-Λαογραφία) 9, 10 και 11 Νοεμβρίου 2007, Λαμία 2010, σελίδα 68.

Εικ.2: Κολιόπουλος Ι., Περί λύχνων αφάς. Η ληστεία στην Ελλάδα (19ος αι.), Θεσσαλονίκη 1994.

Εικ.3: Από: http://www.mlahanas.de/Greece/History/VassosMavrovouniotis01.html

Εικ.4: Αρχείο Σωτήρη Γ. Αλεξόπουλου.