Οδηγός του νομού Φθιώτιδος και Φωκίδος του έτους 1889

Από Οδηγό της Ελλάδος, ο οποίος εκδόθηκε στην Αθήνα το 1889, αντλούνται πληροφορίες για τους Δήμους του Νομού Φθιώτιδος και Φωκίδος (α/α 53-88). Παρέχονται στοιχεία για ονοματεπώνυμα δημάρχων, πρωτεύουσα δήμου, αριθμό χωριών, πληθυσμό δήμων των ετών 1870, 1879 και 1889, αριθμό σχολείων και μαθητών, γεωλογική σύσταση του εδάφους, παραγόμενα προϊόντα, συγκοινωνιακή σύνδεση, κ.ά.).

Αναλυτικότερα στον Οδηγό αναφέρονται τα εξής:

«ΝΟΜΟΣ ΦΘΙΩΤΙΔΟΣ ΚΑΙ ΦΩΚΙΔΟΣ

Επαρχίαι 4: Φθιώτιδος, Παρνασσίδος, Λοκρίδος και Δωρίδος.

–Δήμοι 36, περί ων κατωτέρω.

–Πληθυσμός τω 1879: 128.440, τω 1889: 136.470.

–Πρωτεύουσα: Λαμία.

–Δευτερεύουσαι πόλεις: Άμφισσα, Γαλαξείδιον, Δαδίον, Δεσφίνα, Στυλίς, Υπάτη, Λιδωρίκιον, Αταλάντη.

53) ΔΗΜΟΣ ΛΑΜΙΕΩΝ (επαρχ. Φθιώτιδος).

–Δήμαρχος Θεμιστ. Λάζος.

–Χωρία 13 και μονή «Γενέσιον Θεοτόκου ή Αντινίτσης», πρωτ. Λαμία, εκ των κυριωτέρων πόλεων της Ελλάδος, ωραία και πλουσία, εξασκούσα ευρύ εμπόριον επί των πολλών και ποικίλων προϊόντων του ευφόρου τούτου νομού και ιδίως επί των καπνών.

–Πληθ. τω 1870: 8.310, τω 1879: 9.984, τω 1889: 11.458.

–Αρχαιότητες: Η αρχαία ακρόπολις (Ακρολαμία) και λείψανα του αρχαίου τείχους.

–Έδαφος: Ασβεστόλιθοι και σχιστόλιθοι.

–Γεωργία λίαν ανεπτυγμένη: Πολύς σίτος, αραβόσιτος και κριθή, βάμβαξ, καπνός, αμπελώνες, λαχανόκηποι, σικεώνες (μποστάνια) και πλείσται βοσκαί δι’ ακμάζουσαν κτηνοτροφίαν.

–Οικον. Εφορία. Ταμείον. Ταχ. και Τηλεγραφείον ηνωμένον. –Δικαστήρια: Πρωτοδικείον υπαγόμενον εις το Εφετείον Αθηνών και περιλαμβάνον τα Ειρηνοδικεία Λαμίας, Υπάτης, Αχιλλείου, Φαλάρων, Μακρακώμης, Σπερχειάδο;, Αταλάντης, Θερμοπυλών, Δρυμίας, Ελατείας.

–Ειρηνοδικείον Λαμίας.

–Εκκλησία: Έδρα της χηρευούσης Αρχιεπισκοπής Φθιώτιδος περιλαμβανούσης εκκλησιαστ. τας επαρχίας Φθιώτιδος και Λοκρίδος.

–Εκπαίδευσις: Γυμνάσιον πλήρες (μαθ. 120), Ελλ. Σχολ. πλήρες (μαθ. 200), Δημοτικά 12 (μαθ. άρρ. 180, θηλ. 175), Γραμματοδ. 6.

–Στρατός: Το 4_ον τάγμα του εν Χαλκίδι εδρεύοντος 2_ου  πεζικού συντάγματος, έχον απεσπασμένους τον μεν 3_ον αυτού λόχον εις Άμφισσαν, τον δε 4_ον εις Δομοκόν· ωσαύτως ο 3_ος  και 4_ος λόχος του 3_ου τάγματος του αυτού 2_ου συντάγματος.

–Συγκοινωνία: Κατά θάλασσαν διά των ατμοπλοίων των γραμμών Ευβοϊκού των καθεκάστην προσεγγιζόντων εις Στυλίδα, δίωρον απέχουσαν της Λαμίας και ευρισκομένην μετ’ αυτής εις άμεσον συγκοινωνίαν δι’ αμαξιτής οδού. εφ’ ής κυκλοφορούσιν άμαξαι ενοικιαζόμεναι κατά θέσεις (όρα συγκοιν. Φαλάρων και Πειραιώς). Κατά ξηράν δε δι’ αμαξιτών οδών κατά το μάλλον ή ήττον ανεκτών, συγκοινωνεί η Λαμία μετά των κυριωτέρων σημείων του νομού και εκτός αυτού προς Δ. μετά του Καρπενησίου, προς Β. μετά του Δομοκού και λοιπής Θεσσαλίας και προς Ν. μετά της Λεβαδείας, Θηβών, Αθηνών.

–Τράπεζα: Υπάρχει εν Λαμία υποκατάστημα της Εθνικής.

54) ΔΗΜΟΣ ΦΑΛΑΡΩΝ (επαρχ. Φθιώτιδος).

–Δήμαρχος Ματθαίος Μαρκίδης.

–Χωρία 8, πρωτ. Στυλίς, επίνειον της Λαμίας και των μετ’ αυτής συγκοινωνουσών μεσογειοτέρων επαρχιών της Στερεάς και της Θεσσαλίας, συνεπώς εμπορικόν κέντρον. Εν Στυλίδι λειτουργεί και μέγας ατμόμυλος και εκκοκιστήριον βάμβακος των αδελφών Αγαθοκλέους, οίτινες έχουσι και υδρόμυλον μηχανικόν εν Λαμία,

–Πληθ. τω 1870: 3.248, τω 1879: 4.270, το 1889: 4.370.

–Έδαφος: Ασβεστόλιθος, σχιστόλιθος, ψαμμίτης,

–Γεωργία: Σίτος, κριθή, αραβόσιτος, βρύζα, όσπρια, σύσαμον, βάμβαξ, καπνός, αμπελώνας, ελαιώνες πολλοί, λαχανικά και οπώραι και πλείσται βοσκαί διά κτηνοτροφίαν ακμάζουσαν.

–Ταχ. και τηλ. γραφείον ηνωμένον.

–Τελωνείον, εις ό υπάγονται το υποτελ. Αταλάντης, ο τελων. σταθμός Μώλου και τα τελωνοφυλακεία Θρονίου, Αχιλλείου, Αγ. Κωνσταντίνου και Λαρύμνης.

–Ειρηνοδικ. Πρωτοδ. Λαμίας).

–Αρχιεπ. Φθιώτιδος.

–Ελλ. Σχολ. μη λειτουργούν τακτικώς, Δημοτικά 9 (μαθ. αρρ. 180, θηλ. 45), Γραμματοδ. 7.

–Συγκοινωνία: Ο λιμήν της Στυλίδος εις τον βορειότερον μυχόν του Μαλιακού κόλπου κείμενος μετά την κατασκευήν των μελετωμένων λιμενικών έργων, ήτοι βραχίονος κατά των νοτιοανατολικών ανέμων και εμβαθύνσεως αποβήσεται εις των κυριοτέρων λιμένων της Ελλάδος ως εξυπηρετών την συγκοινωνίαν μεγάλου τμήματος της Στερεάς. Εις αυτόν προσεγγίζουσιν όλα τα ατμόπλοια των γραμμών Ευβοϊκού (όρα συγκ. Πειραιώς).

55) ΔΗΜΟΣ ΗΡΑΚΛΕΙΩΤΩΝ (επαρχ. Λαμίας).

–Δήμαρχος Ιω. Γκρίζας.

–Χωρία 16, πρωτ. θερ. Μοσκοχώριον· χειμερ. Αλπόσπητα.

–Πληθ. τω 1870: 3.677, τω 1879: 4.643, τω 1889: 5.012.

–Έδαφος: Ασβεστόλιθοι, σχιστόλιθοι, ψαμμίτης.

–Αλυκή Γαντζούς κατά τας εκβολάς του Σπερχειού εν τω Μαλιακώ παράγουσα ετησίως 450.000 οκάδας άλας.

–Αρχιεπ. Φθιώτιδος.

–Ελλην. Σχολ. μη λειτουργούν τακτικώς, Δημοτικά 5 (μαθ. άρρ. 110), Γραμματοδ. 4.

–Συγκοινωνία διά Στυλίδος, Λαμίας.

56) ΔΗΜΟΣ ΥΠΑΤΗΣ (επαρχ. Φθιώτιδος).

–Δήμαρχος Χ. Τσακνιάς.

–Χωρία 18 και μονή «Κοιμ. Θεοτοκου ή Αγάθωνος», πρωτ. Υπάτη.

–Πληθ. τω 1870: 5.432, τω 1879: 6.393, τω 1889: 6.485.

–Έδαφος: Ασβεστόλιθοι, σχιστόλιθοι.

–Γεωργία: Σιτηρά κυρίως σίτος και αραβόσιτος, όσπρια, καπνός πολύς, αμπελώνες, μωρεώνες, οπώραι και λαχανικά και βοσκαί πολλαί.

–Ταχ. και τηλ. γραφείον ηνωμένον.

–Ειρηνοδικείον (Πρωτοδ. Λαμίας).

–Αρχιεπ. Φθιώτιδος.

–Ελλην. Σχολ. πλήρες (μαθ. 65), Δημοτικά 7 (μαθ. άρρ. 200, θηλ. 25), Γραμματοδ. 4.

–Ιαματική Πηγή: Η θειοπηγή της Υπάτης, θερμ. 31.6⁰ περιέχει 210 () κ. εκ. υδροθείου και 3792 κ. εκ. ανθρακικού οξέος, στερεάς δε ουσίας, 62.5 γρ., μεταξύ των οποίων πρωτεύει το χλωριούχον νάτριον, υπάρχει δε και θειούχον νάτριον και ασβέστιον. Η σιφιλιδική δυσκρασία, η αρθρίτις, τα νοσήματα των ουροποιητικών οργάνων και του ήπατος και τα δερματικά ευρίσκουσιν ίασιν ενταύθα. Εις τα λουτρά της Υπάτης προσέρχονται πολλοί κατά τους θερινούς μήνας και ευρίσκουσι θεραπείαν, ουχί όμως και πολλήν άνεσιν ελλείψει καταλλήλου καταστήματος και ξενοδοχείων, ου ένεκα αναγκάζονται να σύρωσι μεθ’ εαυτών και τας στρωμνάς των.

–Η συγκοινωνία είναι ευκολωτάτη διά Στυλίδος και Λαμίας δι’ αμαξιτής οδού.

–Στρατός: Το 9_ον  τάγμα των ευζώνων.

57) ΔΗΜΟΣ ΝΕΑΣ ΜΙΖΕΛΛΗΣ (επαρχ. Φθιώτιδος).

–Δήμαρχος Ν. Γριζιάνος.

–Αποτελείται εξ ενός μόνον ναυτικού συνοικισμού της Νέας Μιζέλλης, κειμένου αριστερά τω εισερχομένω εις τον Παγασητικόν και δίωρον μόλις απέχοντος του Βόλου.

–Πληθ. τω 1870: 786, τω 1879: 986, τω 1889: 845.

–Έδαφος: Ασβεστόλιθοι, σχιστόλιθοι, ψαμμίτης.

–Ταχ. και τηλ. γραφείον ηνωμένον.

–Υποτελωνείον.

–Αρχιεπ. Φθιώτιδος.

–Ελλ. Σχολ. (ταξ. 1 μαθ. 15), Δημοτ. 2 (μαθ. άρρ. 40, θηλ. 30).

–Ναυτιλία: Ιστιοφ. 6 τόννων εν όλω 17.

–Συγκοινωνία διά των ατμοπλοίων των γραμμών Ευβοϊκού (όρα συγκ. Πειραιώς).

58) ΔΗΜΟΣ ΠΤΕΛΕΑΤΩΝ (επαρχ. Φθιώτιδος).

–Δήμαρχος Ι. Τσούκας.

–Χωρία 7, πρωτ. χειμερ. Πτελεόν· θερ. Σούρπη, παρά την παλαιάν οροθετικήν γραμμήν και τον κόλπον του Αλμυρού, εντός του Παγασητικού.

–Πληθ. τω 1870: 2.167, τω 1879: 2.992, τω 1889: 2.893.

–Έδαφος: Ασβεστόλιθοι, σχιστόλιθοι, ψαμμίτης.

–Γεωργία: Σιτηρά, όσπρια, καπνός, αμπελώνες, πολλοί ελαιώνες και βοσκαί.

–Ταχ. και τηλ. ηνωμένον.

–Έδρα χειμερινή του ειρηνοδικείου Αχιλλείου.

–Αρχιεπ. Φθιώτιδος.

–Σχολ. Ελλ. μη λειτουργούν τακτικώς, Δημοτικά 4 (μαθ. άρρ. 150, θηλ. 20), Γραμματοδ. 1.

–Συγκοινωνία κατά θάλασσαν διά Ν. Μιζέλλης και Αλμυρού, κατά ξηράν διά Λαμίας.

59) ΔΗΜΟΣ ΚΡΕΜΑΣΤΗΣ ΛΑΡΙΣΣΗΣ (επαρχία Φθιώτιδος).

–Δήμαρχ. Ιω. Κυρίτσης.

–Χωρία 9, πρωτ. Γαρδίκιον.

–Πληθ. τω 1870: 1.866, τω 1879: 2.569, τω 1889: 2.690.

–Έδαφος: Ασβεστόλιθοι, σχιστόλιθοι, ψαμμίτης.

–Γεωργία: Σιτηρά, όσπρια, λιναρόσπορος, λίνον, αμπελώνες, ελαιώνες και πλείσται βοσκαί.

–Ταχ. και τηλ. γραφείον ηνωμένα.

–Ειρηνοδικείον Αχιλλείου (Πρωτοδ. Λαμίας).

–Αρχιεπ. Φθιώτιδος.

–Ελλην. Σχολ. μη λειτουργούν τακτικώς. Δημοτικά 3 (μαθ. άρρ. 70) Γραμματοδ. 1.

–Ιαματική Πηγή: Υπάρχει ενταύθα θερμή αλιπηγή, ής όμως, ως φαίνεται, ουδεμία γίνεται χρήσις.

–Συγκοινωνία διά Στυλίδος.

60) ΔΗΜΟΣ ΠΑΡΑΧΕΛΩΙΤΩΝ (επαρχία Φθιώτιδος).

–Δήμαρχος Αναγν. Τραγωδάρας.

–Χωρία 6, πρωτ. Λιανοκλάδιον.

–Πληθ. τω 1870: 1.353, τω 1879: 1.959, τω 1889: 2.146.

–Έδαφος: Ασβεστόλιθοι, σχιστόλιθοι, ψαμμίτης.

–Γεωργία: Σίτος, αραβόσιτος, κριθή, καπνός πολύς και αμπελώνες.

–Αρχιεπ. Φθιώτιδος.

–Δημοτικά Σχολ. 4 (μαθ. άρρ. 80), Γραμματοδ. 3.

–Συγκοινωνία διά Λαμίας.

61) ΔΗΜΟΣ ΜΑΚΡΑΚΩΜΗΣ (επαρχία Φθιώτιδος).

–Δήμαρχος Ιω. Στεργιόπουλος.

–Χωρία 13, πρωτ. Βαρυμπόπη.

–Πληθ. τω 1870: 4.317, τω 1879: 6.657, τω 1889: 5.980.

–Έδαφος: Ασβεστόλιθοι, σχιστόλιθοι, ψαμμίτης.

–Γεωργία: Σίτος, αραβόσιτος, κριθή και αμπελώνες.

–Ταχυδ. γραφείον.

–Αρχιεπ. Φθιώτιδος.

–Ελλην. Σχολ. μη λειτουργούν τακτικώς, Δημοτικά 5 (μαθητ. άρρ. 50), Γραμματοδ. 1.

–Συγκοινωνία διά Λαμίας, της Βαρυμπόπης κειμένης εις το μέσον της από Λαμίας εις Καρπενήσιον οδού.

62) ΔΗΜΟΣ ΤΥΜΦΡΗΣΤΟΥ (επαρχ. Φθιώτιδος).

–Δήμαρχος Π. Σιανόπουλος.

–Χωρία 13, πρωτ. Μαυρίλλον.

–Πληθ. τω 1870: 3.593, τω 1879: 4.506, τω 1889: 5155.

–Έδαφος: Ασβεστόλιθοι, σχιστόλιθοι, ψαμμίτης.

–Γεωργία: Σίτος, αραβόσιτος, ολίγη κριθή, αμπελώνες.

–Αρχιεπ. Φθιώτιδος.

–Σχολ. Ελλην. εν Κάψη (ταξ. 1 μαθ. 30). Δημοτικά 8 (μαθ. άρρ. 200), Γραμματοδ. 2.

–Συγκοινωνία διά Λαμίας διά της οδού Καρπενησίου, ούτινος το Μαυρίλλον και η Κάψη απέχουσι τρίωρον.

63) ΔΗΜΟΣ ΣΠΕΡΧΕΙΑΔΟΣ (επαρχ. Φθιώτιδος).

–Δήμαρχος Δημ. Κοντογιάννης.

–Χωρία 11, πρωτ. Αγάς.

–Πληθ. τω 1879: 4.506, τω 1889: 4.854.

–Έδαφος: Ασβεστόλιθοι, σχιστόλιθοι, ψαμμίτης.

–Γεωργία: Αραβόσιτος, σίτος, ολίγη κριθή και καπνός, αμπελώνες, μποστάνια και πολλαί βοσκαί.

–Τηλεγραφείον άνευ ταχυδρ. γραφείου.

–Ειρηνοδικείον (Πρωτοδ. Λαμίας).

–Αρχιεπ. Φθιώτιδος.

–Ελλην. Σχολ. (ταξ. 2 μαθ. 40), Δημοτικά 5 (μαθ. άρρ. 90, θηλ. 10), γραμματοδ. 2.

–Συγκοιν. διά Λαμίας.

64) ΔΗΜΟΣ ΟΜΙΛΑΙΩΝ (επαρχ. Φθιώτιδος).

–Δήμαρχος Γ. Σπανός.

–Χωρία 7, πρωτ. Γαρδίκιον, τετράωρον απέχον του Καρπενησίου και δωδεκάωρον και πλέον της Λαμίας.

–Πληθ. τω 1879: 3.735, τω 1889: 3.827.

–Έδαφος: Ασβεστόλιθοι, σχιστόλιθοι, ψαμμίτης.

–Γεωργία: Σίτος, αραβόσιτος και αμπελώνες.

–Αρχιεπ. Φθιώτιδος.

–Ελλην. Σχολ. μη λειτουργούν τακτικώς, Δημοτικά 3 (μαθηταί άρρεν. 130), Γραμματοδιδάσκαλ. 1.

–Συγκοινωνία διά Λαμίας.

65) ΔΗΜΟΣ ΑΤΑΛΑΝΤΗΣ (επαρχ. Λοκρίδος).

–Δήμαρχος Σπυρ. Φιλ. Παναγιώτου.

–Χωρία 8. πρωτ. Αταλάντη.

–Πληθ. τω 1870: 2.759, τω 1879: 3.147. τω 1889: 3.643.

–Βιομηχανία μαλλίνων υφασμάτων.

–Έδαφος: Ασβεστόλιθοι κρητιδικοί.

–Οικον. Εφορία. Ταμείον. Υποτελωνείον. Ταχ. και τηλεγραφείον ηνωμένα.

–Ειρηνοδικείον (Πρωτοδ. Λαμίας).

–Αρχιεπ. Φθιώτιδος.

–Ελ. Σχολ. πλήρες (μαθ. 50), Δημοτικά 6 (μαθ. άρρ. 150, θήλ. 50), Γραμματοδ. 4.

–Ιαματική Πηγή: Εν τη παρά την Αταλάντην παραλία του Οπουντίου κόλπου ρέει θερμή αλιπηγή προς την θάλασσαν. –Συγκοινωνία κατά θάλασσαν διά των ατμοπλοίων των γραμμών Ευβοϊκού, των προσεγγιζόντων εις Αταλάντην (όρα συγκ. Πειραιώς), κατά ξηράν δε ένθεν μέν διά Λαμίας ένθεν μέν διά Λεβαδείας και Θηβών.

–Τράπεζα: Υποκατάστημα της Εθνικής.

66) ΔΗΜΟΣ ΛΑΡΥΜΝΗΣ (επαρχ. Λοκρίδος).

–Δήμαρχος Ανδρέας Γιάγκου.

–Χωρία 9 και μονή «Αγ. Γεώργιος ή Μαλεσίνα», πρωτ. Μαρτίνον.

–Πληθ. τω 1870: 2.919, τω 1879: 3.398, τω 1889: 3.768.

–Έδαφος: Ασβεστόλιθοι κρητιδικοί.

–Γεωργία: Σιτηρά, όσπρια, όροβος, βάμβαξ, αμπελώνες, ελαιώνες και πλείσται βοσκαί.

–Αρχιεπ. Φθιώτιδος.

–Ελλην. Σχολ. μη λειτουργούν τακτικώς, Δημοτικά 4 (μαθ. άρρ. 120), Γραμματοδ. 1.

–Συγκοινωνία δι’ Αταλάντης.

67) ΔΗΜΟΣ Ν. ΠΕΛΛΗΣ (επαρχ. Λοκρίδος).

–Δήμαρχος Γ. Αναστ. Ζήσης.

–Ναυτικός δήμος αποτελούμενος εκ δύο ομωνύμων συνοικισμών. πρωτ. Κάτω Πέλλη.

–Πληθ. τω 1870: 856, τω 1879: 921, τω 1889: 793.

–Έδαφος: Ασβεστόλιθοι κρητιδικοί.

–Αρχιεπ. Φθιώτιδος.

–Συγκοινωνία δι’ Αταλάντης, παρ’ ή κείνται οι συνοικισμοί και ο λιμενίσκος της Ν. Πέλλης.

68) ΔΗΜΟΣ ΔΑΦΝΗΣΙΩΝ (επαρχ. Λοκρίδος).

–Δήμαρχος Γ. Ευσταθίου.

–Χωρία 8 και μονή «Αγ. Κωνσταντίνος», πρωτ. Λειβανάταις.

–Πληθ. τω 1870: 1.775, τω 1879: 2.170, τω 1889: 2.180.

–Έδαφος: Ασβεστόλιθοι κρητιδικοί.

–Γεωργία: Κυρίως σίτος, κριθή, πολλά κουκιά, ρεβύθια. λάθυροι, αμπελώνες, ελαιώνες και βοσκαί.

–Αρχιεπ. Φθιώτιδος.

–Δημοτικά Σχολ. 3 (μαθ. άρρ. 50), Γραμματοδ. 1.

–Συγκοινωνία δι’ Αταλάντης.

69) ΔΗΜΟΣ ΘΡΟΝΙΟΥ (επαρχ. Λοκρίδος).

–Δήμαρχος Ανδρέας Κίτσου.

–Χωρία 8, πρωτ. Ρεγγίνιον.

–Πληθ. τω 1870: 1.798, τω 1879: 1.989, τω 1889: 2.160.

–Έδαφος: Ασβεστόλιθοι κρητιδικοί.

–Γεωργία: Σιτηρά και όσπρια, ολίγος βάμβαξ και καπνός, ολίγοι αμπελώνες και ελαιώνες και ολίγα μποστάνια και βοσκαί.

–Αρχιεπ. Φθιώτιδος.

–Δημοτικά Σχολ. 3 (μαθ. άρρ. 45), Γραμματοδ. 1.

–Συγκοινωνία διά Λαμίας και Αταλάντης, του Θρονίου κειμένου εις το μέσον της συνδεούσης αυτάς οδού.

70) ΔΗΜΟΣ ΘΕΡΜΟΠΥΛΩΝ (επαρχ. Λοκρίδος).

–Δήμαρχος Κ. Σιαφάς.

–Χωρία 9, πρωτ. Μώλος. Ενταύθα κείται το Στενόν των Θερμοπυλών, περιώνυμον εκ της ιστορικής εν τη αρχαιότητι μάχης προς τους Πέρσας των 300 Σπαρτιατών υπό τον Λεωνίδα.

–Πληθ. τω 1870: 2.327, τω 1879: 2.971, τω 1889: 3.235.

–Έδαφος: Ασβεστόλιθοι.

–Γεωργία: Σιτηρά, όσπρια, βάμβαξ, καπνός, αμπελώνες, ελαιώνες, λαχανόκηποι, καρποφόρα δένδρα και δή αμυγδαλέαι, σικεώνες (μποστάνια) και βοσκαί.

–Ταχυδρ. γραφείον.

–Ειρηνοδικείον (Πρωτοδ. Λαμίας).

–Αρχιεπ. Φθιώτιδος.

–Ελλην. Σχολ. (ταξ. 1 μαθ. 15), Δημοτικά 4 (μαθ. άρρ. 90, θήλ. 25), Γραμματοδ, 1.

–Ιαματικαί Πηγαί: Αι ενταύθα ευρισκόμεναι θερμαί θειοπηγαί οι αρχαίοι χύτροι, έδωκαν το όνομα εις τας Θερμοπύλας. Η κυριωτέρα αυτών περιέχει μεταξύ 10.000 γρ. 61 κυβ. εκατοστόμετρα υδρόθειον και 2.527 κ. εκ. ανθρακικόν οξύ, 105 γρ. στερεόν υπόλειμμα εξατμίσεως, εν οίς 65,7 γρ. χλωριούχον νάτριον και 12 γρ. χλώριον μαγνησίου. Υπάρχει δε κατά Λάνδερερ και τις πικροπηγή θερμή.

–Συγκοινωνία κατά θάλασσαν διά πλοιαρίων μετά της Στυλίδος και κατά ξηράν διά Λαμίας, διά της οδού της διηκούσης παραλλήλως της παραλίας του Μαλιακού και Ευβοϊκού μέχρις Αταλάντης και Μαρτίνου της Λαρύμνης.

71) ΔΗΜΟΣ ΔΡΥΜΙΑΣ (επαρχ. Λοκρίδος).

–Δήμαρχος Ιω. Καραμερτζάνης.

–Χωρία 4 και μονή «Κοιμ. Θεοτόκου ή Δαδίου», πρωτ. Δαδίον, πολίχνη πλουσία εν μέσω ευφορωτάτης πεδιάδος παραγούσης πολύν βάμβακα και σίτον.

–Πληθ. τω 1870: 3.526, τω 1879: 3.941, τω 1889: 4.367.

–Έδαφος: Ασβεστόλιθοι. Γεωργία: όλα τα είδη των δημητριακών, κυρίως σίτος, όσπρια, βάμβαξ πολύς, καπνός και αμπελώνες.

–Ταχ. και Τηλεγραφείον ηνωμένον.

–Ειρηνοδικείον (Πρωτοδ. Λαμίας).

–Αρχιεπ. Φθιώτιδος.

–Ελλην. Σχολ. πλήρες (μαθ. 150), Δημοτικά 4 (μαθ. άρρ. 340, θήλ. 60), Γραμματοδ. 2. Συγκοινωνία εκ τεσσάρων αντιθέτων διευθύνσεων, διά Λαμίας, Αταλάντης, Λεβαδείας και Ιτέας, ών απέχει εξ’ ίσου σχεδόν, 8-10 ώρας.

72) ΔΗΜΟΣ ΕΛΑΤΕΙΑΣ (επαρχ. Λοκρίδος).

–Δήμαρχος Δημ. Παπαλουκάς. Χωρία 8, πρωτ. Ελάτεια (Δραχμάνιον), κείμενον παρά την αρχαίαν Ελάτειαν, ής σώζονται τα ερείπια. Αι ευρεθείσαι αρχαιότητες, επιγραφαί κλπ. κατά τάς υπό της Γαλλ. Σχολής ενεργηθείσας ανασκαφάς εν Ελατεία και εν τώ μικρόν προς Β. κειμένω Ναω της Κραναάς Αθηνάς κείνται εν τώ Μουσείω Δραχμανίου.

–Πληθ. τω 1879: 2.415, τω 1889: 2.670.

–Έδαφος: Ασβεστόλιθοι. Γεωργία: Σίτος, κριθή, όσπρια, καπνός και αμπελώνες.

–Ταχυδρ. γραφείον.

–Ειρηνοδικείον (Πρωτοδ. Λαμίας).

–Αρχιεπ. Φθιώτιδος.

–Ελλην. Σχολ. (ταξ. 1 μαθ. 10), Δημοτικά 4 (μαθ. άρρ. 100), Γραμματοδ. 3.

–Συγκοινωνία δι’ Αταλάντης κυρίως, διά Λεβαδείας, δι’ Ιτέας και διά Λαμίας.

73) ΔΗΜΟΣ ΤΙΘΟΡΕΑΣ (επαρχ. Λοκρίδος).

–Δήμαρχος Λουκάς Σκλαβούνος.

–Χωρία 3, πρωτ. Βελίτσα.

–Πληθ. τω 1879: 2.703, τω 1889: 2.760.

–Έδαφος: Ασβεστόλιθοι.

–Γεωργία ανεπτυγμένη: Βάμβαξ κυρίως, σιτηρά, όσπρια, όροβος, πολύς καπνός και αμπελώνες.

–Θερινή έδρα του Ειρηνοδικείου Ελατείας.

–Αρχιεπ. Φθιώτιδος.

–Ελλην. Σχολ. (ταξ. 1. μαθ. 10), Γραμματοδ. 1.

–Συγκοινωνία δι’ Αταλάντης κυρίως, διά Λεβαδείας, δι’ Ιτέας και διά Λαμίας.

73) ΔΗΜΟΣ ΑΜΦΙΣΣΗΣ (επαρχία Παρνασσίδος).

–Δήμαρ. Ν. Σ. Κόκκαλης.

–Χωρία 5 και η πρωτ. Άμφισσα, πόλις πλουσία εκ της μεγάλης παραγωγής ελαιών (Σάλονα) καταναλισκομένων κυρίως εν Ρωσσία και προτιμωμένων παντός άλλου είδους ελαιών διά το μέγεθος και την γεύσιν.

–Πληθ. τω 1870: 6.234, τω 1879: 6791, τω 1889: 8.374.

–Έδαφος: Ασβεστόλιθοι, σχιστόλιθοι, ψαμμίτης και γαιάνθρακες.

–Γεωργία: λίαν ανεπτυγμένη: ελαιώνες αμπελώνες, και πλείσται βοσκαί διά κτηνοτροφίαν ακμάζουσαν.

–Βιομηχανία: Βυρσοδεψεία κατεργαζόμενα παντός είδους δέρματα και ιδίως λεπτά. Κωδωνίσκοι αιγών και προβάτων διά την κτηνοτροφίαν.

–Εμπόριον ζωηρόν εν τε τη εξαγωγή των προϊόντων του τόπου και τη εισαγωγή διαφόρων ειδών διά τας ανάγκας της τε Αμφίσσης και άλλων δήμων συγκοινωνούντων μετ’ αυτής.

–Δημόσ. υπηρ.: Οικον. Εφορία. Ταμείον. Υποτελωνείον. Ταχ. και τηλεγραφείον ηνωμένον εν Αμφίσση και μόνον τηλεγρ. εν Ιτέα.

–Δικαστήρια: Πρωτοδικείον Παρνασσίδος εν Αμφίσση, υπαγόμενον εις το Εφετείον Αθηνών και περιλαμβάνον τα Ειρηνοδικεία Αμφίσσης, Γαλαξειδίου, Δωριέων, Κρίσσης, Δωρίδος, Κροκυλίου και Ποτιδανίας.

–Ειρηνοδικείον Αμφίσσης.

–Εν Αμφίσση εδρεύει η χηρεύουσα Επισκοπή Φωκίδος.

–Εκπαίδευσις: Γυμνάσιον πλήρες (μαθ. 130), Ελλ. Σχολ. πλήρες (μαθ. 190), Δημοτ. 5 (μαθ. άρρ. 450, θήλ.110).

–Στρατός: Ο 3_ος λόχος του εν Λαμία 1 τάγματος του εν Χαλκίδι εδρεύοντος 2_ου πεζικού συντάγματος.

–Συγκοινωνία: Η Άμφισσα συγκοινωνεί κατά θάλασσαν διά της παρακειμένης αυτή Ιτέας, επινείου εν τω Κορινθιακώ, εις ήν προσεγγίζουσι 4κις της εβδομάδος ατμόπλοια της Ελλ. Ατμ. την μέν Δευτέραν και Παρασκευήν προερχόμενα εκ Πατρών, Ναυπάκτου, Αιγίου, Βυτρινίτσης, Γαλαξειδίου και κατευθυνόμενα εις Κόρινθον, την δε Τρίτην και Σάββατον προερχόμενα εκ Κορίνθου και κατευθυνόμενα εις Πάτρας μετά των αυτών προσεγγίσεων και άπαξ της εβδομάδος την πρωΐαν της Τρίτης μόνον μετά των Πατρών δι’ ατμ. της Πανελληνίου Ατμ. (όρα συγκ. Κορίνθου, Αθηνών και Πατρών). Κατά ξηράν δε διά Λεβαδείας μετά των διαφόρων κέντρων της Ανατολικής Ελλάδος.

–Τράπεζα: Υπάρχει εν Αμφίσση υποκατάστημα της Εθν. Τραπέζης.

75) ΔΗΜΟΣ ΓΑΛΑΞΕΙΔΙΟΥ (επαρχ. Παρνασσίδος).

–Δήμαρχος Ν. Λουκέρης.

–Αποτελείται μόνον εκ της πόλεως Γαλαξείδιον, κειμένης εν τω Κορινθιακώ, εκ των ναυτικωτέρων πόλεων της Ελλάδος, τρίτης εν τη ιστιοπλοΐα μετά την Σύρον και τον Πειραιά. Τα πλοία των Γαλαξειδιωτών εν τοις ναυπηγείοις του Γαλαξειδίου ναυπηγούμενα εισίν ονομαστά και οικείως έχουσι προς πάσας τάς θαλάσσας και τους εμπορικούς λιμένας, τιμώντα την Ελληνικήν σημαίαν και πανταχού περιάγοντα αυτήν.

–Πληθυσμός τω 1870: 4.570, τω 1879: 4.226, τω 1889: 4.594.

–Βιομηχανία: Λίαν ανεπτυγμένη η των υφασμάτων,, βαμβακερών μαλλίνων και μεταξωτών παντός είδους, προς δε και η των ταπήτων και νημάτων λευκών τε και χρωματιστών. Ωσαύτως η παραγωγή ασβέστου.

–Έδαφος: Ασβεστόλιθοι, ψαμμίτης και σχιστόλιθοι.

–Γεωργία: Ολίγος σίτος, κριθή και αμπελώνες.

–Τελωνείον, εις ό υπάγονται το υποτελωνείον Αμφίσσης, ο τελων. σταθμός Βιτρινίτσης και τα τελωνοφυλακεία Δομβραίνης και Αντικύρρας.

–Ταχ. και τηλ. γραφείον ηνωμένον.

–Ειρηνοδικείον (Πρωτοδ. Αμφίσσης).

–Επισκ. Φωκίδος.

–Ελλην. Σχολ. πλήρες (μαθ. 90). Δημοτικά 2 (μαθ. άρρ. 210, θηλ.200).

–Ιαματική Πηγή: Λίαν αλμυρά και περιέχουσα χλωριούχον και θειϊκόν νάτριον και πολύ ανθρακικόν οξύ. Οι κάτοικοι εφαρμόζουσιν αυτήν κατά των νοσημάτων του σπληνός και του ήπατος.

–Ναυτιλία: Εν τω λιμένι Γαλαξειδίου εισίν εγγεγραμμένα ιστιοφόρα 222 τόν. 1–400 έκαστον χωρητικότητος εν όλω τόννων 19.415.

–Συγκοινωνία ως και η Ιτέα διά των ατμοπλοίων των γραμμών Κορινθιακού (όρα συγκ. Αμφίσσης, Πατρών, Κορίνθου, Αθηνών).

76) ΔΗΜΟΣ ΜΥΟΝΙΑΣ (επαρχ. Παρνασσίδος).

–Δήμαρχος Δεδούσης Α. Γλυμής.

–Χωρία 4, πρωτ. Αγ. Ευθυμία.

–Πληθ. τω 1870: 2.231, τω 1879: 2.628, τω 1889: 3.067.

–Έδαφος: Ασβεστόλιθοι, σχιστόλιθοι και ψαμμίτης.

–Γεωργία: Κριθή, σίτος και αμπελώνες.

–Επισκ. Φωκίδος.

–Δημοτικά Σχολ. 3 (μαθ. άρρ. 110), Γραμματοδ. 2.

–Συγκοινωνία δι’ Αμφίσσης και Ιτέας (όρα συγκ. Αμφίσσης).

77) ΔΗΜΟΣ ΚΑΛΛΙΕΩΝ (επαρχ. Παρνασσίδος).

–Δήμαρχος Αναγν. Παπαδόπουλος.

–Χωρία 7, πρωτ. Μαυρολιθάριον.

–Πληθ. τω 1870: 3.185, τω 1879: 3.910, τω 1889: 3.591.

–Έδαφος: Ασβεστόλιθοι κρητιδικοί.

–Γεωργία: Σίτος, αραβόσιτος, κριθή, φασόλια, αμπελώνες.

–Έδρα θερινή του Ειρηνοδικείου Δωριέων.

–Επισκ. Φωκίδος.

–Δημοτικά Σχολ. 3 (μαθ. άρρ. 100).

–Ιαματική Πηγή: Εν Καστριωτίσση αναβλύζει πηγή πρό αιώνων, παρά των πέριξ οικούντων φημιζομένη διά την θεραπείαν των στομαχαλγιών, της δυσπεψίας και των λίθων της κύστεως.

–Συγκοινωνία δι’ Αμφίσσης, Ιτέας και διά Λαμίας αλλά δυσχερεστέρα.

78) ΔΗΜΟΣ ΠΑΡΝΑΣΣΙΩΝ (επαρχ. Παρνασσίδος).

–Δήμαρχος Αντ. Μαντζαβίνος.

–Χωρία 2 και μονή «Προφ. Ηλίας», πρωτ. Τοπόλια.

–Πληθ. τω 1870: 1.400, τω 1879: 1.452, τω 1880: 1.475.

–Έδαφος: Ασβεστόλιθοι κρητιδικοί.

–Γεωργία: Ολίγα σιτηρά και όσπρια, αμπελώνες και πολλαί βοσκαί.

–Επισκ. Φωκίδος.

–Δημοτικά Σχολ. 3 (μαθ. άρρ. 60, θηλ. 50).

–Συγκοινωνία δι’ Αμφίσσης, Ιτέας.

79) ΔΗΜΟΣ ΚΡΙΣΣΗΣ (επαρχ. Παρνασίδος).

–Δήμαρχος Ευθ. Πολίτης.

–Χωρία 3, πρωτ. Χρισσόν.

–Πληθ. τω 1870: 2.647, τω 1879: 2.322, τω 1889: 2.563.

–Έδαφος: Ασβεστόλιθοι κρητιδικοί.

–Γεωργία: Σιτηρά όσπρια, αμπελώνες, πλείστοι ελαιώνες μετά την Άμφισσαν, λαχανόκηποι και καρποφόρα δένδρα.

–Ταχυδρ. γραφείον.

–Ειρηνοδικείον (Πρωτ. Αμφίσσης).

–Επισκ. Φωκίδος.

–Δημοτικά Σχολ. 4 (μαθ. άρρ. 190, θηλ. 30).

–Ενταύθα κείνται τα ερείπια των αρχαίων Δελφών ονομαστών εν τη αρχαιότητι εκ του περιωνύμου Μαντείου της Πυθίας και εκ των Αμφικτυονιών. Εν Δελφοίς εύρηται και η πεφημισμένη Κασταλία Πηγή η παρέχουσα έν των καθαροτέρων υδάτων της Ελλάδος, περιέχον εν 10.000 γρ. μόνον 3,13 γρ. στερεάς ουσίας διαλελυμένας.

–Συγκοινωνία δι’ Ιτέας παρ’ ή κείνται το τε Χρισσόν και οι Δελφοί (όρα συγκοιν. Αμφίσσης).

80) ΔΗΜΟΣ ΑΝΤΙΚΥΡΡΑΣ (επαρχ. Παρνασσίδος).

–Δήμαρχ. Ι. Παπαστάθης.

–Αποτελείται εκ μόνης της πολίχνης Δεσφίνης. Μονή «Πρόδρομος».

–Πληθ. τω 1870: 1.765, τω 1879: 2.025, τω 1889: 2.239.

–Έδαφος: Ασβεστόλιθοι κρητιδικοί.

–Γεωργία ανεπτυγμένη: Σίτος, κριθή, αμπελώνες, πολλοί ελαιώνες και πλείσται βοσκαί δι’ ακμάζουσαν κτηνοτροφίαν.

–Επισκ. Φωκίδος.

–Δημοτικόν Σχολ. 1 (μαθ. άρρ. 130).

–Συγκοιν. δι’ Ιτέας, Αμφίσσης.

81) ΔΗΜΟΣ ΔΩΡΙΕΩΝ (Επαρχ. Παρνασσίδος).

–Δήμαρχος Ιω. Βισβίκης.

–Χωρία 12, πρωτ. Γραβιά, παρ’ ή ανηγέρθη πρό διετίας καλλιμάρμαρον Μνημείον του ήρωος της Γραβιάς Οδυσσέως Ανδρούτσου, ού τα αποκαλυπτήρια ετελέσθησαν εν μεγάλη επισημότητι παρόντος και του βασιλέως εν μέσω μεγάλης συρροής πλήθους πανταχόθεν της Ελλάδος συρρεύσαντος.

–Πληθ. τω 1870: 4.706, τω 1879: 5.453, τω 1889: 6.532.

–Έδαφος: Ασβεστόλιθοι κρητιδικοί.

–Γεωργία λίαν ανεπτυγμένη: Σίτος πολύς και αραβόσιτος, κριθή, όσπρια και ιδίως φασόλια πολλά, σύσαμον, βάμβαξ πολύς και καπνός, αμπελώνες, οπωροφόρα και βοσκαί.

–Ειρηνοδικείον Δωριέων (Πρωτοδ. Αμφίσσης).

–Επισκ. Φωκίδος.

–Ελλην. Σχολ. (ταξ. 1 μαθ. 10), Δημοτικά 6 (μαθ. άρρ. 250).

–Συγκοινωνία εκ δύο αντιθέτων διευθύνσεων δι’ Αμφίσσης, Ιτέας και διά Λαμίας, ών απέχει εξ ίσου σχεδόν.

82) ΔΗΜΟΣ ΑΙΓΙΤΙΟΥ (επαρχία Δωρίδος).

–Δήμαρχος Βασ. Κ. Ανδρίστου.

–Χωρία 10, πρωτ. Λιδωρίκιον.

–Πληθ. τω 1870: 3.117, τω 1879: 3.582, τω 1889: 4.104.

–Έδαφος: Ασβεστόλιθοι, σχιστόλιθοι, ψαμμίτης.

–Γεωργία: Σιτηρά, όσπρια, αμπελώνες, λαχανόκηποι, αμυγδαλέαι και πλείσται βοσκαί διά κτηνοτροφίαν ακμάζουσαν.

–Οικον. Εφορία. Ταμείον. Ταχ. και τηλ. γραφείον ηνωμένον.

–Ειρηνοδικείον Δωρίδος (Πρωτοδ. Αμφίσσης).

–Επισκ. Φωκίδος.

–Ελλην. Σχολ. πλήρες (μαθ. 80), Δημοτικά 5 (μαθ. άρρ. 120), Γραμματοδ. 1.

–Συγκοινωνία δι’ Αμφίσσης, Ιτέας (όρα Άμφισσαν).

83) ΔΗΜΟΣ ΥΛΙΑΣ (επαρχ. Δωρίδος).

–Δήμαρχος Γεωργ. Γαρδίκης.

–Χωρία 6, πρωτ. Γρανίτσα.

–Πληθ. τω 1870: 3.021, τω 1879: 3.281, τω 1889: 2.944.

–Έδαφος: Ασβεστόλιθοι, σχιστόλιθοι, ψαμμίτης.

–Γεωργία: Σιτηρά, αμπελώνες και βοσκαί.

–Επισκ. Φωκίδος.

–Ελλ. Σχολ. μη λειτουργούν τακτικώς, Δημοτικά 3 (μαθ. άρρ. 125).

–Συγκοινωνία δι’ Αμφίσσης, Ιτέας.

84) ΔΗΜΟΣ ΚΡΟΚΥΛΙΟΥ (επαρχ. Δωρίδος).

–Δήμαρχος Αναστ. Σακαρέλος.

–Χωρία 7, πρωτ. θερ. Πενταγιοί, χειμερ. Παλαιοκάτουνον.

–Πληθ. τω 1870: 3.131, τω 1879: 3.649, τω 1889: 3.246.

–Έδαφος: Ασβεστόλιθοι, σχιστόλιθοι, ψαμμίτης.

–Γεωργία: Σιτηρά, κυρίως αραβόσιτος, όσπρια, αμπελώνες, καρποφόρα δένδρα, λαχανόκηποι, βοσκαί.

–Ειρηνοδικείον (Πρωτοδ. Αμφίσσης).

–Επισκ. Φωκίδος.

–Ελλην. Σχολ. (ταξ. 1 μαθ. 20), Δημοτικά 4 (μαθ. άρρ. 200).

–Συγκοινωνία διά Βιτρινίτσης, Αμφίσσης, Ιτέας και διά Ναυπάκτου.

85) ΔΗΜΟΣ ΒΩΜΕΑΣ (επαρχ. Δωρίδος).

–Δήμαρχ. Μιλτ. Ι. Κουτσαγγέλης.

–Χωρία 6, πρωτ. Αρτοτίνα.

–Πληθ. τω 1870: 3.089, τω 1879: 3.475, τω : 1889: 2.703.

–Έδαφος: Ασβεστόλιθοι, σχιστόλιθοι, ψαμμίτης.

–Γεωργία: Σιτηρά, όσπρια, αμπελώνες και βοσκαί.

–Η Αρτοτίνα είναι έδρα θερινή του Ειρηνοδικείου Κροκυλίου.

–Επισκοπή Φωκίδος.

–Δημοτικά Σχολ. 4 (μαθ. άρρ. 140), Γραμματοδ. 2.

–Συγκοινωνία δι’ Αμφίσσης, Ιτέας.

86) ΔΗΜΟΣ ΠΟΤΙΔΑΝΙΑΣ (επαρχ. Δωρίδος).

–Δήμαρχος Κ. Ηλιόπουλος.

–Χωρία 6 και μονή «Βαρνάκοβα», πρωτ. Άνω Παλαιοαξάριον.

–Πληθ. τω 1870: 2.177, τω 1879: 2.118, τω 1889: 2.141.

–Έδαφος: Ασβεστόλιθοι, σχιστόλιθοι, ψαμμίτης.

–Γεωργία: Σιτηρά, όσπρια, αμπελώνες, λαχανόκηποι, και πλείσται υπέρ πάντα άλλον δήμον βοσκαί διά κτηνοτροφίαν λίαν ανεπτυγμένην.

–Ταχυδρ. γραφείον.

–Ειρηνοδικείον (Πρωτοδ. Αμφίσσης).

–Επισκ. Φωκίδος.

–Δημοτικά Σχολ. 4 (μαθ. άρρ. 120), Γραμματοδ. 2.

–Συγκοινωνία διά Βιτρινίτσης κυρίως, διά Ναυπάκτου και δι’ Αμφίσσης Ιτέας.

87) ΔΗΜΟΣ ΕΥΠΑΛΙΟΥ (επαρχ. Δωρίδος).

–Δήμαρχος Γ. Σεπεντζής.

–Χωρία 15, πρωτ. Μπασταίοι, συνοικ. του χωρίου Κλιμακίου.

–Πληθ. τω 1870: 2.431, τω 1879: 3.132, τω 1889: 3.495.

–Έδαφος: Ασβεστόλιθοι, σχιστόλιθοι, ψαμμίτης.

–Γεωργία: Σίτος, αραβόσιτος, κριθή, φασόλια, ολίγοι σταφιδώνες, βοσκαί.

–Ταχυδρ. γραφείον Σουλέ.

–Επισκ. Φωκίδος.

–Δημοτικά Σχολεία 9 (μαθ. άρρ. 65), Γραμματοδ. 7.

–Συγκοινωνία ένθεν μέν διά Βιστρινίτσης ένθεν δε διά Ναυπάκτου, ών μικρόν απέχει, σχεδόν εξ ίσου.

88) ΔΗΜΟΣ ΤΟΛΟΦΩΝΟΣ (επαρχ. Δωρίδος).

–Δήμαρχος Αγησίλαος Δρόσου.

–Χωρία 10, πρωτ. Βιτρινίτσα, πολίχνη παράλιος εν τω Κορινθιακώ.

–Πληθ. τω 1870: 3.221, τω 1879: 3.541, τω 1889: 4.102.

–Έδαφος: Ασβεστόλιθοι, σχιστόλιθοι, ψαμμίτης.

–Γεωργία: Κριθή κυρίως, σίτος, αραβόσιτος, αμπελώνες, ολίγοι σταφιδώνες, ελαιώνες.

–Ταχ. και τηλ. γραφείον ηνωμένον.

–Χειμερινή έδρα του ειρηνοδικείου Ποτιδανίας.

–Επισκ. Φωκίδος.

–Ελλην. Σχολ. (ταξ. 2 μαθ. 20), Δημοτικά 5 (μαθ. άρρ. 140), Γραμματοδ. 1.

–Συγκοινωνία διά των ατμοπλοίων της Ελλ. Ατμ. των γραμμών Κορινθιακού (όρα συγκ. Αμφίσσης, Πατρών και Κορίνθου).»

ΠΗΓΗ

Χ.Μακρίδου, Οδηγός της Ελλάδος. Μετά ημερολογίου και προσαρτήματος αγγελιών εμπορικών, βιομηχανικών, τραπεζικών, εκπαιδευτικών και άλλων καταστημάτων και εταιριών. Έτος Δ΄ 1890. Μέρος Α΄. Εν Αθήναις 1889, σελίδες 136-149.

[Ευχαριστούμε τον αγαπητό φίλο κ. Πέτρο Μεχτίδη για την υπόδειξη του Οδηγού].

Ο πανηγυρικός εορτασμός της δεκάτης επετείου της Μάχης του Τουμλού Μπουνάρ στη Λαμία

 

 

Εικ.1. Ο πανηγυρικός εορτασμός της δεκάτης επετείου της μάχης του Τουμλού Μπουνάρ. (πηγή: πρωτοσέλιδο εφημερίδας «Ο ΡΟΥΜΕΛΙΩΤΗΣ», φύλλο 296 της 2ας Μαΐου 1931).

Το Μάρτιο του 1921 το Ελληνικό Επιτελείο, μετά από έμμεση υπόδειξη των Άγγλων, προσπαθώντας να ανιχνεύσει και διαπιστώσει τη δυναμική των τουρκικών στρατευμάτων στη Μικρά Ασία, σχεδίασε και πραγματοποίησε τις επιθετικές Επιχειρήσεις Μαρτίου. Λίγο πριν το πέρας των επιχειρήσεων στο Νότιο Μέτωπο έλαβε χώρα η Μάχη του Τουμλού Μπουνάρ (τουρκ. Dumlupinar).

Η διεξαγωγή της μάχης περιγράφεται στις αναρτήσεις:

1.  Πολεμικό Ημερολόγιο του Χρήστου Αλεξόπουλου (Απόσπασμα 5α).

2.  Πολεμικό Ημερολόγιο του Χρήστου Αλεξόπουλου (Απόσπασμα 5β).

Καθοριστική ήταν η συμβολή του 5/42 Συντάγματος Ευζώνων στη θετική έκβαση του αγώνα για τα ελληνικά όπλα και την απόκρουση της τουρκικής επίθεσης. Ο απόηχος της μάχης αυτής φαίνεται από το γεγονός του πανηγυρικού εορτασμού της επετείου της, δέκα χρόνια μετά τη διεξαγωγή της, στην έδρα του 5/42 Συντάγματος Ευζώνων, στη Λαμία.

Η τελετή του εορτασμού περιγράφεται μέσα από τις στήλες της εφημερίδας «Ο ΡΟΥΜΕΛΙΩΤΗΣ» ως εξής:

«ΝΕΑ ΕΚ ΛΑΜΙΑΣ

ΔΟΞΑ ΕΙΣ ΤΟΥΣ ΤΣΟΛΙΑΔΕΣ

Η ΕΠΕΤΕΙΟΣ ΤΟΥΛΟΥ ΜΠΟΥΝΑΡ

ΛΑΜΙΑ, (Του ανταπ/ιτού μας).-Εις τον πρό των Στρατώνων χώρον τεχνικώς διασκευασθέντα, όπου το ηρώον των πεσόντων κατά τους πολέμους υψούται, ετελέσθη το μνημόσυνον το καθορισθέν ως η ετησία εορτή της δράσεως του 5/42 Συν/τος Ευζώνων διαπρέψαντος κατ’ εξοχήν εις την μάχην του Τουλού-Μπουνάρ, καθ’ ήν διά του απαραμίλλου ηρωϊσμού του έσωσε την κατάστασιν την 28^ην Μαρτίου του 1921. Κατ’ αυτό παρέστησαν ο αντιστράτηγος Διοικητής του Β΄ Σ.Σ. κ.Μανέτας ο υποστράτηγος κ.Κωνσταντίνου, ο Αρχηγός πεζικού κ. Γουλιανός και όλοι οι αξιωματικοί της φρουράς, ο κ.Νομάρχης ο κ.Δήμαρχος μετά του Δημοτικού Συμβουλίου και άπασαι αι αρχαί και πολύς κόσμος.

Χοροστατούντος του Σεβ. Μητροπολίτου Ιακώβου εψάλη η επιμνημόσυνος δέησις υπό τας κατά ριπάς βολάς οπλοπολυβόλων από της στέγης των αποθηκών και τον βόμβον του πολύ χαμηλά ιπταμένου αεροπλάνου. Η όλη εικών ήτο άκρως συγκινητική και επιβλητική ιδία όταν ανεγνώσθη ο κατάλογος των πεσόντων διά τιμητικής προσκλήσεως. Ο Διοικητής του Συν/τος κ.Ι.Γαρδίκης καταθέτων στέφανον εξιστόρησε δι’ ολίγων την δράσιν του Συν/τος. Ακολούθως διά καταλλήλων προσφωνήσεων κατέθεσαν στεφάνους διά την Κυβέρνησιν ο κ.Νομάρχης, του Δήμου Λαμιέων ο κ.Δήμαρχος του Σώματος χωροφυλακής ο υπομ. κ.Κεκερής του Β΄ Σ.Στρατού ο κ.Καραποστόλου.

Επηκολούθησε παρέλασις των στρατ. τμημάτων υπό τους ήχους της Στρατ. Μουσικής Λαρίσης επί τούτω αφιχθείσης ενταύθα και μετ’ αυτήν δεξίωσις εις την αίθουσαν του Στρατώνος καταλλήλως διακοσμηθείσαν προσεφέρθησαν αναψυκτικά.».

 

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ:

► Ο διοικητής του Β΄ Σώματος Στρατού αντιστράτηγος Κωνσταντίνος Μανέτας είχε συμμετάσχει στην Εκστρατεία της Ουκρανίας και στη Μικρασιατική Εκστρατεία και γνώριζε εξ ιδίας τη μαχητική αξία του 5/42 Συντάγματος Ευζώνων.

► Ο υποστράτηγος Ιωάννης Κωνσταντίνου στη μάχη του Τσεντίς Χαν στη Μικρασιατική Εκστρατεία (νύχτα της 14^ης προς 15 Οκτωβρίου 1920) διοικούσε το 2^ο Σύνταγμα Πεζικού [βλέπε φωτογραφία στην εισαγωγή της ανάρτησης Φθιώτες νεκροί 1919-1922 (Μικρασιατική Εκστρατεία)]. Υπήρξε υποδιοικητής της Ανεξάρτητης Μεραρχίας στη Μικρά Ασία, η οποία σχηματίσθηκε τον Ιούλιο του 1921 με σκοπό της κατάληψη της Κωνσταντινούπολης. Το 1933, δύο χρόνια μετά την εκδήλωση στη Λαμία για τη μάχη του Τουμλού Μπουνάρ, ο Ιωάννης Κωνσταντίνου, κυκλοφόρησε το βιβλίο του «Η δράσις της Ανεξαρτήτου Μεραρχίας κατά την Μικρασιατικήν καταστροφήν του 1922».

► Για τον αρχηγό πεζικού Γουλιανό η Μεγάλη Στρατιωτική και Ναυτική Εγκυκλοπαίδεια γράφει τα εξής: «Γουλιανός Γρηγόριος του Ευαγ. Συν/χης Πεζ. εγεν. εις Παλαμάν Τρικάλων το 1882 μετ. των εκστρ. 12-13, 17-23, διετέλεσε Διοικητής Συν/ματος Πεζ. και αρχηγός Πεζικού». (Πηγή: Μεγάλη Στρατιωτική και Ναυτική Εγκυκλοπαιδεία, τόμος 2, σελίδα 518).

► Για το μητροπολίτη Ιάκωβο (Παπαϊωάννου) βλέπε Εικ.4 ανάρτησης: Οδηγός Λαμίας του 1920. Μέρος Β΄ [Προσωπικότητες].

► Για το Συνταγματάρχη Ιωάννης Γαρδίκη αναφέρονται τα εξής:

«Ο Ιωάννης Γαρδίκης (1883-1965) του παπά-Οδυσσέας, γεννήθηκε στο Γαρδίκι Ομιλαίων. Τελείωσε το Ελληνικό Σχολείο (Σχολαρχείο) Σπερχειάδας. Μετά την στρατιωτική θητεία του κατετάγη στα μόνιμα στελέχη του Στρατού ως Υπαξιωματικός και μετά τη φοίτηση στη Σχολή Υπαξ/κών Κέρκυρας προήχθη σε Ανθυπολοχαγό. Έλαβε μέρος σε όλους τους πολέμους από το 1912-13, 1922, και αποστρατεύτηκε με το βαθμό του Υποστράτηγου. Η γυναίκα του λεγόταν Αρτεμισία. Δεν απέκτησαν παιδιά. Το σπίτι του (διώροφο νεοκλασικό) ήταν στην πλατεία Διάκου. [Από το ανέκδοτο βιβλίο “Σκόρπιες μνήμες και διαλογισμοί”, του Γεωργίου Ανδρ. Πολίτη, Γενικού Αρχίατρου Ε.Α., 1989, Αθήνα]». [Πηγή: Κωνσταντίνου Μπαλωμένου, Σύντομη ιστορία του 5/42 Συντάγματος Ευζώνων της Λαμίας, Εκδόσεις ΛΑΜΙΑΚΟΣ ΤΥΠΟΣ, Λαμία 2012, υποσημείωση 58, σελίδα 31].

 

 

 

 

Εικ.2. Ο Διοικητής του 42^ου Συντάγματος Ευζώνων συνταγματάρχης Ιωάννης Γαρδίκης φωτογραφήθηκε στις 9 Μαΐου 1930 στην είσοδο του Διοικητηρίου. Πίσω του και δεξιά διακρίνεται η μορφή και τα τσαρούχια ενός εύζωνα, πιθανώς σκοπού. Η επιγραφή στο μπαλκόνι: «42^ον ΣΥΝΤΑΓΜΑ ΕΥΖΩΝΩΝ». Κάτω από την επιγραφή «ΣΤΡΑΤ. ΚΤΙΡΙΑ/ΠΟΛΕΩΣ ΛΑΜΙΑΣ/….». (Πηγή: Κωνσταντίνου Μπαλωμένου, Σύντομη ιστορία του 5/42 Συντάγματος Ευζώνων της Λαμίας, Εκδόσεις ΛΑΜΙΑΚΟΣ ΤΥΠΟΣ, Λαμία 2012, σελίδα 32).

 

 

 

 

ΠΗΓΗ

 

Εφημερίδα «Ο ΡΟΥΜΕΛΙΩΤΗΣ», φύλλο 296 της 2ας Μαΐου 1931.

 

 

 

 

 

 

 

Οδηγός επαγγελματιών Λαμίας και Στυλίδας του έτους 1891

Από τη διαδικτυακή έρευνα, μετά από ευγενική υπόδειξη του κ.Πέτρου Μεχτίδη, εντοπίσθηκε δίγλωσσος (ελληνικά-γαλλικά) «Οδηγός του εμπορίου και της βιομηχανίας της Ελλάδος 1891» του Χ. Μακρίδου. Στις σελίδες 195-198 παρουσιάζονται οι επαγγελματίες της Λαμίας και Στυλίδας. Προηγείται εισαγωγή με πληροφορίες για το νομό Φθιώτιδος και Φωκίδος. Ακολουθεί πιστή μεταγραφή του κειμένου από το πρωτότυπο:

«ΦΘΙΩΤΙΣ ΚΑΙ ΦΩΚΙΣ – PHTHIOTIDE ET PHOCIDE

Περιλαμβάνει 4 επαρχίας: Φθιώτιδος, Παρνασσίδος, Λοκρίδος και Δωρίδος. Πληθυσμός136.470 (απογρ. 1889). Γεωργία και κτηνοτροφία ανεπτυγμένη. Διακρίνονται δε αι εξής πόλεις: Λαμία, πρωτεύουσα του νομού, ένθα συγκεντρούται ζωηρόν εμπόριον εισαγωγής και εξαγωγής. Στυλίς, επίνειον της Λαμίας, εις ό προσεγγίζουσι καθ’ εκάστην τα ατμόπλοια των γραμμών Ευβοϊκού και ένθα υπάρχει μέγα βιομηχανικόν κατάστημα ως φαίνεται περαιτέρω. Η Άμφισσα δια την εξαγωγήν ελαιών κυρίως εις Ρωσσίαν αποστελλομένων διά θαλάσσης εκ του εν τω Κορινθιακώ κόλπω επινείου αυτής, Ιτέας. Γαλαξείδιον διά την εμπορικήν ναυτιλίαν και τα εν αυτώ ναυπηγεία εν οίς κατασκευάζονται ιστιοφόρα μεγάλων αποστάσεων.

Get arrondissement est divisé on 4 éparchies: Phthiotide, Parnasside, Locride et Doride. Habitants 136.470 (recensement 1889). Voici les villes qui se font le plus remarquer: Lamia. chef-lieu de l’ arrondissement, fait le commerse d’ importation en général ainsi qu’ une exportation de cereals, tabac, animaux etc. La ligne du chemin de fer Pirèa-Larisse est tracée tout près de Lamia: un embrauchement arrivera jusqu á la mer á Sainte Marine, rade près de Stylis. Stylis est la rade par laquelle Lamia communiqué avec la iner dans le golfe de Negréponte et où touchent tous le jours les bateaux desservant ce golfie; elle possede un grand établissement de moulin á vapeur, filature de cotton et fabg. de pàtes alimentaires. Amfissa (Salona) est bien comue par la production des olives qu’ ells exporte généralement en Russie et dont l’ expédition se fait de la rade Itea, dans le golfe de Corinthe. Galaxidi possede une flotte nombreuse de bateaux á voiles et des chantiers pour la construction de ces bateaux.

                                        —————————

                                             ΛΑΜΙΑ - LAMIA

ΑΛΕΥΡΟΜΥΛΟΙ (υδροκίνητοι) Αγαθοκλής και Σα. Μιχαλόπουλος Α. (εν Φραντζή) ΕΜΠΟΡΟΙ (εισαγ. και εξαγ. εν γένει) Εισαγωγή, Αποικιακά, υφάσματα, σιδηρικά, δέρμ. κατειργασμ. υέλους, χρώματα κ.λ.π.-Εξαγωγή. Σιτηρών, καπνών, ζώων, δέρμ. ακατέργ. μαλλίων κλπ. Ακρίβου Δ. (εισαγ.) Αναγνωστόπουλος Α. (εισαγ.) Αναγνωστόπουλος Δ. (εισαγ.) Αναστασίου Π. ((εις. υφάσμ.) Βενετσανόπουλος Π. ((εισ. εξ.) Γερογιάννης Δ. (και τοκιστής) Γερογιάννης Σ. (και τοκιστής) Γραμματίκας Γ. (εισαγ.) Γραμματίκα Ν. Υιοί (εισ.) Γραψίτης Ιω. (εις. εξαγ.) Δόλογλους Π. (εισαγ.) Ζαχαρίου Γ.Χρ. (εισαγ.) Ζαχόπουλος Κ. (εισαγ.) Ζάχος και Τριανταφύλλου (εισ.) Θεοδωρίδης και Σακελίων (εισ.) Θεοδωρίδης Σ.(εισ. εξαγ.) Καρακλής Κ. (εξαγ. δερμ.) Καρόμπεης Λεων. (εισ. εξ.) Κατσιφός και Γερογιάννης. Κοκκινόπουλος Ηλ. (εισ. δερμ.) Λάμπρου Γ. (εισαγ.) Λάμπρου Κ. (εις. και δερμ.) Μαρούλης Γ. (εισαγ.) Μανόπουλος και Μακρής (εισ.) Μητρόπουλος Χ. (εις. υφασμ.) Μιχαλόπουλος Α. (εξαγ.) Μπακογιάννης Ζ. (εισαγ.) Νουτσόπουλος Δ. (εισ. εξ.) Νουτσόπουλος Ι. (εξαγ. τοκ.) Παλαμιώτης Απ. (εξ. δερμ.) Πεζά Αδελφοί. (και τοκιστ.) Ρόδιος και Δασκαλάκης (εισ. εξαγ.) Συγγούρης Ε. (εισαγ.) Συγγούρης Ν. (εισαγ.) Φλασκάκης Αντ. (εισαγ.) Χολέβας Αθ. (εισαγ. υελ. ΖΩΕΜΠΟΡΟΙ (εξαγ.) Κόντος Λ.-Ξηρός Γ.-Πετρόπουλος Αρ.-Πετρόπουλος Π.-Σκούτσης Κ. ΚΑΠΝΟΣ (εξαγ.) Αθανασίου Ν. Βαρσαμής Δ. και Σία. Δεληγιάννης Δημ. Ελασσώνος Χρ. Καρφής Σπυρ. Κοντακτσής Δ. Κουφοδήμος Δήμος Μανιάς Ευστάθ. ΚΑΡΟΠΟΙΕΙΑ (μετά σιδηρουργ.) Βλάχος Χρ. και Ιωσήφ Ν. (και άροτρα ευρωπ. κατασκευής) Κουγιούφας Δ. Κωνσταντόπουλος Ν. Τζαμτζής Ηλ. Χωροφυλακόπουλος Γ. ΚΗΡΟΠΛΑΣΤΕΙΟΝ Καρακλής Κ. (και μελισσοτρ.) ΞΥΛΕΙΑ (οικοδομική εισαγ. και εξαγ.) Δούκας Μ. (εισαγ.) Δούκας Τόλιος (εισαγ.) Δροσόπουλος Δρόσος Δροσόπουλος Ηλίας. Κόρακας Θ. (Αλπόσπητα) ΠΑΡΑΓΓΕΛΙΟΔΟΧΟΣ Μπέσιος Αναστ. (Πρώτος εισαγαγών τον μεταξόσπορον συστήματος Παστέρ) ΠΝΕΥΜΑΤΩΔΗ ΠΟΤΑ (Εργοστ.) Μπαϊζάνης Χρ. Σταμούλης Γ. ή Ίντας. Στεφόπουλος Γ. Στεφόπουλος Ε. Στεφόπουλος Ι. ΣΤΡΩΤΗΡΕΣ (σιδηροδρόμων) Δεδούσης Χαρ. Μητρόπουλος Χαρ. ΤΡΑΠΕΖΑ Υποκαταστήματα της Εθν. Τραπέζης. ΦΑΡΜΑΚΕΙΑ Ιατρού Ευστ. και αδελφοί Καθαρός Αθ. Λαχανοκάρδης Ν. ΦΥΣΙΓΓΙΩΝ (κατασκευαστής) Ιωαννίδης Αθ.

Animaux (export.) Condos L.-Petropoulos A. -Petropoulos P.-Scoutsis G.-Xiros G. Banque Succursale de la Banque Nationale de Grece. Bois (de construction) Coracas Th. (Alpospita). Doucas M. (import) Doucas Tolios (import) Drossopoulos Drossos Drossopoulos El. Boissons alcool.(fabr. de) Baizanis Chr. Stamoulis G. Indas Stefopoulos E. Stefopoulos G. Stefopoulos J. Cartuches(fabr. de) Ioannidès Ath. Commissionnaire Bessios A. (Premier importateur de grains de ver à soie syst. Pasteur) Charrettes (fabr. de et forget) Chorofylakopoulos G. Couyoufas D. Constantopoulos N. Tzamtzis El. Vlachos Chr. et Joseph. N. (et fabr. de charrues). Cierges (fabr. de) Karaclis C. Moulins (à courant d eau) Agathoklès C. P et Co. Michalopoulos A. (à Franzi) Négociants (import et export) (Import. denrèes colon. tissus quincaillerie, fers, cuirs, verreries, coulours etc.-Exportas, cèrcale., tabac. peaux, laine etc.) Acrivou D. (import.) Anagnostopoulos A. (imp.) Anagnostopoulos D. (imp.) Anastasiou P. (imp. tissus) Bacoyannis Z. (import.) Carombeis L. (imp. exp.) Catsifos et Geroyannis (imp. export.) Cholevas Ath. (imp. verrer) Dologlou P. (import.) Flascakis Ant. Geroyannis D. (rentier) Geroyannis S. (rentier) Grammatica G. (import.) Grammatica N. fils (imp.) Grapsitis J. (imp. exp.) Karaelis C. (exp. peaux) Kokinopoulos El. (import. cuirs). Lamprou C. (imp. et cuirs) Lamprou G. (import.) Manopoulos et Macris (imp.) Maroulis G. (import.) Michalopoulos A. (export.) Mitropoulos C. (imp. tissus) Noutsopoulos C. (imp. exp.) Noutsopoulos D. (imp. exp.) Noutsopoulos J. (export. et rentier). Palamiotis Ap. (exp. peaux) Peza frères (et rentiers) Rodios et Dascalakis (imp. et export.) Syngouris E. (import) Syngouris N. (import) Theodoridès et Sakelion (import. export.) Theodoridès S (imp. exp.) Venetsanopoulos P (import. et export.) Zachariou G. Chr. (imp.) Zacharopoulos G. (import.) Zachos et Triantafyllou (imp.) Pharmacies Catsaros Ath. Iatrou E. et frères Lachanocardis N. Tadac(export) Athanassiou N. Carfis Spiridon Condactsis D. Coufodimos Dimos Delyannis D. Elassonos Chr. Manias Eustache Varsamis D. et Co. Traverses (pour ch. de fer) Dedoussis Charal. Mitropoulos Charal.

                                            ΣΤΥΛΙΣ - STYLIS

ΑΤΜΟΜΥΛΟΣ Αγαθοκλής Κ.Π. και Σια. ΕΜΠΟΡΙΟI (εισαγ. και εξαγ.) (Εισαγ. αποικ. υφασμ. σίδηρ. κλπ.-Εξαγωγή ελαίου ελαιών ζώων.) Καμπούρης Ν.-Κλάρα Αδελ.-Λασκόπουλος Χρ.-Παπαδήμoς Δ.-Πολυμερόπουλος Κ.-Ταλιαδούρος A.-Τεμπέλης Δ. (ζωέμπορος και τοκιστής). ΚΛΩΣΤΗΡΙΟΝ (μετ’ εκκοκιστηρίου) Αγαθοκλής Κ.Π. και Σια. ΜΑΚΑΡΟΝΟΠΟΙΕΙΟΝ (ατμοκ.) Αγαθοκλής Κ.Π. και Σια. ΠΑΝΤΟΠΩΛΕΙΑ Αθανασίου Α.-Κουκούρας Ι.-Κουρής Γ.-Πιπιλίγκας Σ.-Φραγκάκης Γ.

Epieeries Athanasiou A.-Coucouras J.-Kouris G.-Frangakis G.-Pipilingas S. Filature (de cotton) Agathoklès C. P et Co. Moulin (à vapeur) Agathoklès C. P et Co. Négociants (import et export) (Import. denrèes colon. tissus qa… cel etc.-Export haile, olives, animaux). Cambouris N.-Clara freres.-Lambrou J. Laskopoulos Chr.-Papadimos D.-Polymeropoylos C.-Taliadouros A.-Tembelis D. (exp. d’animaux et rentier) Pàtes alimentaires (fabr. de..)) Agathoklès C. P et Co.»

ΠΗΓΗ

Χ.Μακρίδου, Οδηγός του εμπορίου και της βιομηχανίας της Ελλάδος 1891, Μέρος Α΄ Διευθύνσεις και Πληροφορίαι, Μέρος Β΄ Αγγελίαι, Εν Αθήναις 1891.

[Ευχαριστούμε τον κ.Πέτρο Μεχτίδη για την υπόδειξη του Οδηγού]