Ο πανηγυρικός εορτασμός της δεκάτης επετείου της Μάχης του Τουμλού Μπουνάρ στη Λαμία

 

 

Εικ.1. Ο πανηγυρικός εορτασμός της δεκάτης επετείου της μάχης του Τουμλού Μπουνάρ. (πηγή: πρωτοσέλιδο εφημερίδας «Ο ΡΟΥΜΕΛΙΩΤΗΣ», φύλλο 296 της 2ας Μαΐου 1931).

Το Μάρτιο του 1921 το Ελληνικό Επιτελείο, μετά από έμμεση υπόδειξη των Άγγλων, προσπαθώντας να ανιχνεύσει και διαπιστώσει τη δυναμική των τουρκικών στρατευμάτων στη Μικρά Ασία, σχεδίασε και πραγματοποίησε τις επιθετικές Επιχειρήσεις Μαρτίου. Λίγο πριν το πέρας των επιχειρήσεων στο Νότιο Μέτωπο έλαβε χώρα η Μάχη του Τουμλού Μπουνάρ (τουρκ. Dumlupinar).

Η διεξαγωγή της μάχης περιγράφεται στις αναρτήσεις:

1.  Πολεμικό Ημερολόγιο του Χρήστου Αλεξόπουλου (Απόσπασμα 5α).

2.  Πολεμικό Ημερολόγιο του Χρήστου Αλεξόπουλου (Απόσπασμα 5β).

Καθοριστική ήταν η συμβολή του 5/42 Συντάγματος Ευζώνων στη θετική έκβαση του αγώνα για τα ελληνικά όπλα και την απόκρουση της τουρκικής επίθεσης. Ο απόηχος της μάχης αυτής φαίνεται από το γεγονός του πανηγυρικού εορτασμού της επετείου της, δέκα χρόνια μετά τη διεξαγωγή της, στην έδρα του 5/42 Συντάγματος Ευζώνων, στη Λαμία.

Η τελετή του εορτασμού περιγράφεται μέσα από τις στήλες της εφημερίδας «Ο ΡΟΥΜΕΛΙΩΤΗΣ» ως εξής:

«ΝΕΑ ΕΚ ΛΑΜΙΑΣ

ΔΟΞΑ ΕΙΣ ΤΟΥΣ ΤΣΟΛΙΑΔΕΣ

Η ΕΠΕΤΕΙΟΣ ΤΟΥΛΟΥ ΜΠΟΥΝΑΡ

ΛΑΜΙΑ, (Του ανταπ/ιτού μας).-Εις τον πρό των Στρατώνων χώρον τεχνικώς διασκευασθέντα, όπου το ηρώον των πεσόντων κατά τους πολέμους υψούται, ετελέσθη το μνημόσυνον το καθορισθέν ως η ετησία εορτή της δράσεως του 5/42 Συν/τος Ευζώνων διαπρέψαντος κατ’ εξοχήν εις την μάχην του Τουλού-Μπουνάρ, καθ’ ήν διά του απαραμίλλου ηρωϊσμού του έσωσε την κατάστασιν την 28^ην Μαρτίου του 1921. Κατ’ αυτό παρέστησαν ο αντιστράτηγος Διοικητής του Β΄ Σ.Σ. κ.Μανέτας ο υποστράτηγος κ.Κωνσταντίνου, ο Αρχηγός πεζικού κ. Γουλιανός και όλοι οι αξιωματικοί της φρουράς, ο κ.Νομάρχης ο κ.Δήμαρχος μετά του Δημοτικού Συμβουλίου και άπασαι αι αρχαί και πολύς κόσμος.

Χοροστατούντος του Σεβ. Μητροπολίτου Ιακώβου εψάλη η επιμνημόσυνος δέησις υπό τας κατά ριπάς βολάς οπλοπολυβόλων από της στέγης των αποθηκών και τον βόμβον του πολύ χαμηλά ιπταμένου αεροπλάνου. Η όλη εικών ήτο άκρως συγκινητική και επιβλητική ιδία όταν ανεγνώσθη ο κατάλογος των πεσόντων διά τιμητικής προσκλήσεως. Ο Διοικητής του Συν/τος κ.Ι.Γαρδίκης καταθέτων στέφανον εξιστόρησε δι’ ολίγων την δράσιν του Συν/τος. Ακολούθως διά καταλλήλων προσφωνήσεων κατέθεσαν στεφάνους διά την Κυβέρνησιν ο κ.Νομάρχης, του Δήμου Λαμιέων ο κ.Δήμαρχος του Σώματος χωροφυλακής ο υπομ. κ.Κεκερής του Β΄ Σ.Στρατού ο κ.Καραποστόλου.

Επηκολούθησε παρέλασις των στρατ. τμημάτων υπό τους ήχους της Στρατ. Μουσικής Λαρίσης επί τούτω αφιχθείσης ενταύθα και μετ’ αυτήν δεξίωσις εις την αίθουσαν του Στρατώνος καταλλήλως διακοσμηθείσαν προσεφέρθησαν αναψυκτικά.».

 

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ:

► Ο διοικητής του Β΄ Σώματος Στρατού αντιστράτηγος Κωνσταντίνος Μανέτας είχε συμμετάσχει στην Εκστρατεία της Ουκρανίας και στη Μικρασιατική Εκστρατεία και γνώριζε εξ ιδίας τη μαχητική αξία του 5/42 Συντάγματος Ευζώνων.

► Ο υποστράτηγος Ιωάννης Κωνσταντίνου στη μάχη του Τσεντίς Χαν στη Μικρασιατική Εκστρατεία (νύχτα της 14^ης προς 15 Οκτωβρίου 1920) διοικούσε το 2^ο Σύνταγμα Πεζικού [βλέπε φωτογραφία στην εισαγωγή της ανάρτησης Φθιώτες νεκροί 1919-1922 (Μικρασιατική Εκστρατεία)]. Υπήρξε υποδιοικητής της Ανεξάρτητης Μεραρχίας στη Μικρά Ασία, η οποία σχηματίσθηκε τον Ιούλιο του 1921 με σκοπό της κατάληψη της Κωνσταντινούπολης. Το 1933, δύο χρόνια μετά την εκδήλωση στη Λαμία για τη μάχη του Τουμλού Μπουνάρ, ο Ιωάννης Κωνσταντίνου, κυκλοφόρησε το βιβλίο του «Η δράσις της Ανεξαρτήτου Μεραρχίας κατά την Μικρασιατικήν καταστροφήν του 1922».

► Για τον αρχηγό πεζικού Γουλιανό η Μεγάλη Στρατιωτική και Ναυτική Εγκυκλοπαίδεια γράφει τα εξής: «Γουλιανός Γρηγόριος του Ευαγ. Συν/χης Πεζ. εγεν. εις Παλαμάν Τρικάλων το 1882 μετ. των εκστρ. 12-13, 17-23, διετέλεσε Διοικητής Συν/ματος Πεζ. και αρχηγός Πεζικού». (Πηγή: Μεγάλη Στρατιωτική και Ναυτική Εγκυκλοπαιδεία, τόμος 2, σελίδα 518).

► Για το μητροπολίτη Ιάκωβο (Παπαϊωάννου) βλέπε Εικ.4 ανάρτησης: Οδηγός Λαμίας του 1920. Μέρος Β΄ [Προσωπικότητες].

► Για το Συνταγματάρχη Ιωάννης Γαρδίκη αναφέρονται τα εξής:

«Ο Ιωάννης Γαρδίκης (1883-1965) του παπά-Οδυσσέας, γεννήθηκε στο Γαρδίκι Ομιλαίων. Τελείωσε το Ελληνικό Σχολείο (Σχολαρχείο) Σπερχειάδας. Μετά την στρατιωτική θητεία του κατετάγη στα μόνιμα στελέχη του Στρατού ως Υπαξιωματικός και μετά τη φοίτηση στη Σχολή Υπαξ/κών Κέρκυρας προήχθη σε Ανθυπολοχαγό. Έλαβε μέρος σε όλους τους πολέμους από το 1912-13, 1922, και αποστρατεύτηκε με το βαθμό του Υποστράτηγου. Η γυναίκα του λεγόταν Αρτεμισία. Δεν απέκτησαν παιδιά. Το σπίτι του (διώροφο νεοκλασικό) ήταν στην πλατεία Διάκου. [Από το ανέκδοτο βιβλίο “Σκόρπιες μνήμες και διαλογισμοί”, του Γεωργίου Ανδρ. Πολίτη, Γενικού Αρχίατρου Ε.Α., 1989, Αθήνα]». [Πηγή: Κωνσταντίνου Μπαλωμένου, Σύντομη ιστορία του 5/42 Συντάγματος Ευζώνων της Λαμίας, Εκδόσεις ΛΑΜΙΑΚΟΣ ΤΥΠΟΣ, Λαμία 2012, υποσημείωση 58, σελίδα 31].

 

 

 

 

Εικ.2. Ο Διοικητής του 42^ου Συντάγματος Ευζώνων συνταγματάρχης Ιωάννης Γαρδίκης φωτογραφήθηκε στις 9 Μαΐου 1930 στην είσοδο του Διοικητηρίου. Πίσω του και δεξιά διακρίνεται η μορφή και τα τσαρούχια ενός εύζωνα, πιθανώς σκοπού. Η επιγραφή στο μπαλκόνι: «42^ον ΣΥΝΤΑΓΜΑ ΕΥΖΩΝΩΝ». Κάτω από την επιγραφή «ΣΤΡΑΤ. ΚΤΙΡΙΑ/ΠΟΛΕΩΣ ΛΑΜΙΑΣ/….». (Πηγή: Κωνσταντίνου Μπαλωμένου, Σύντομη ιστορία του 5/42 Συντάγματος Ευζώνων της Λαμίας, Εκδόσεις ΛΑΜΙΑΚΟΣ ΤΥΠΟΣ, Λαμία 2012, σελίδα 32).

 

 

 

 

ΠΗΓΗ

 

Εφημερίδα «Ο ΡΟΥΜΕΛΙΩΤΗΣ», φύλλο 296 της 2ας Μαΐου 1931.

 

 

 

 

 

 

 

Οδηγός επαγγελματιών Λαμίας και Στυλίδας του έτους 1891

Από τη διαδικτυακή έρευνα, μετά από ευγενική υπόδειξη του κ.Πέτρου Μεχτίδη, εντοπίσθηκε δίγλωσσος (ελληνικά-γαλλικά) «Οδηγός του εμπορίου και της βιομηχανίας της Ελλάδος 1891» του Χ. Μακρίδου. Στις σελίδες 195-198 παρουσιάζονται οι επαγγελματίες της Λαμίας και Στυλίδας. Προηγείται εισαγωγή με πληροφορίες για το νομό Φθιώτιδος και Φωκίδος. Ακολουθεί πιστή μεταγραφή του κειμένου από το πρωτότυπο:

«ΦΘΙΩΤΙΣ ΚΑΙ ΦΩΚΙΣ – PHTHIOTIDE ET PHOCIDE

Περιλαμβάνει 4 επαρχίας: Φθιώτιδος, Παρνασσίδος, Λοκρίδος και Δωρίδος. Πληθυσμός136.470 (απογρ. 1889). Γεωργία και κτηνοτροφία ανεπτυγμένη. Διακρίνονται δε αι εξής πόλεις: Λαμία, πρωτεύουσα του νομού, ένθα συγκεντρούται ζωηρόν εμπόριον εισαγωγής και εξαγωγής. Στυλίς, επίνειον της Λαμίας, εις ό προσεγγίζουσι καθ’ εκάστην τα ατμόπλοια των γραμμών Ευβοϊκού και ένθα υπάρχει μέγα βιομηχανικόν κατάστημα ως φαίνεται περαιτέρω. Η Άμφισσα δια την εξαγωγήν ελαιών κυρίως εις Ρωσσίαν αποστελλομένων διά θαλάσσης εκ του εν τω Κορινθιακώ κόλπω επινείου αυτής, Ιτέας. Γαλαξείδιον διά την εμπορικήν ναυτιλίαν και τα εν αυτώ ναυπηγεία εν οίς κατασκευάζονται ιστιοφόρα μεγάλων αποστάσεων.

Get arrondissement est divisé on 4 éparchies: Phthiotide, Parnasside, Locride et Doride. Habitants 136.470 (recensement 1889). Voici les villes qui se font le plus remarquer: Lamia. chef-lieu de l’ arrondissement, fait le commerse d’ importation en général ainsi qu’ une exportation de cereals, tabac, animaux etc. La ligne du chemin de fer Pirèa-Larisse est tracée tout près de Lamia: un embrauchement arrivera jusqu á la mer á Sainte Marine, rade près de Stylis. Stylis est la rade par laquelle Lamia communiqué avec la iner dans le golfe de Negréponte et où touchent tous le jours les bateaux desservant ce golfie; elle possede un grand établissement de moulin á vapeur, filature de cotton et fabg. de pàtes alimentaires. Amfissa (Salona) est bien comue par la production des olives qu’ ells exporte généralement en Russie et dont l’ expédition se fait de la rade Itea, dans le golfe de Corinthe. Galaxidi possede une flotte nombreuse de bateaux á voiles et des chantiers pour la construction de ces bateaux.

                                        —————————

                                             ΛΑΜΙΑ - LAMIA

ΑΛΕΥΡΟΜΥΛΟΙ (υδροκίνητοι) Αγαθοκλής και Σα. Μιχαλόπουλος Α. (εν Φραντζή) ΕΜΠΟΡΟΙ (εισαγ. και εξαγ. εν γένει) Εισαγωγή, Αποικιακά, υφάσματα, σιδηρικά, δέρμ. κατειργασμ. υέλους, χρώματα κ.λ.π.-Εξαγωγή. Σιτηρών, καπνών, ζώων, δέρμ. ακατέργ. μαλλίων κλπ. Ακρίβου Δ. (εισαγ.) Αναγνωστόπουλος Α. (εισαγ.) Αναγνωστόπουλος Δ. (εισαγ.) Αναστασίου Π. ((εις. υφάσμ.) Βενετσανόπουλος Π. ((εισ. εξ.) Γερογιάννης Δ. (και τοκιστής) Γερογιάννης Σ. (και τοκιστής) Γραμματίκας Γ. (εισαγ.) Γραμματίκα Ν. Υιοί (εισ.) Γραψίτης Ιω. (εις. εξαγ.) Δόλογλους Π. (εισαγ.) Ζαχαρίου Γ.Χρ. (εισαγ.) Ζαχόπουλος Κ. (εισαγ.) Ζάχος και Τριανταφύλλου (εισ.) Θεοδωρίδης και Σακελίων (εισ.) Θεοδωρίδης Σ.(εισ. εξαγ.) Καρακλής Κ. (εξαγ. δερμ.) Καρόμπεης Λεων. (εισ. εξ.) Κατσιφός και Γερογιάννης. Κοκκινόπουλος Ηλ. (εισ. δερμ.) Λάμπρου Γ. (εισαγ.) Λάμπρου Κ. (εις. και δερμ.) Μαρούλης Γ. (εισαγ.) Μανόπουλος και Μακρής (εισ.) Μητρόπουλος Χ. (εις. υφασμ.) Μιχαλόπουλος Α. (εξαγ.) Μπακογιάννης Ζ. (εισαγ.) Νουτσόπουλος Δ. (εισ. εξ.) Νουτσόπουλος Ι. (εξαγ. τοκ.) Παλαμιώτης Απ. (εξ. δερμ.) Πεζά Αδελφοί. (και τοκιστ.) Ρόδιος και Δασκαλάκης (εισ. εξαγ.) Συγγούρης Ε. (εισαγ.) Συγγούρης Ν. (εισαγ.) Φλασκάκης Αντ. (εισαγ.) Χολέβας Αθ. (εισαγ. υελ. ΖΩΕΜΠΟΡΟΙ (εξαγ.) Κόντος Λ.-Ξηρός Γ.-Πετρόπουλος Αρ.-Πετρόπουλος Π.-Σκούτσης Κ. ΚΑΠΝΟΣ (εξαγ.) Αθανασίου Ν. Βαρσαμής Δ. και Σία. Δεληγιάννης Δημ. Ελασσώνος Χρ. Καρφής Σπυρ. Κοντακτσής Δ. Κουφοδήμος Δήμος Μανιάς Ευστάθ. ΚΑΡΟΠΟΙΕΙΑ (μετά σιδηρουργ.) Βλάχος Χρ. και Ιωσήφ Ν. (και άροτρα ευρωπ. κατασκευής) Κουγιούφας Δ. Κωνσταντόπουλος Ν. Τζαμτζής Ηλ. Χωροφυλακόπουλος Γ. ΚΗΡΟΠΛΑΣΤΕΙΟΝ Καρακλής Κ. (και μελισσοτρ.) ΞΥΛΕΙΑ (οικοδομική εισαγ. και εξαγ.) Δούκας Μ. (εισαγ.) Δούκας Τόλιος (εισαγ.) Δροσόπουλος Δρόσος Δροσόπουλος Ηλίας. Κόρακας Θ. (Αλπόσπητα) ΠΑΡΑΓΓΕΛΙΟΔΟΧΟΣ Μπέσιος Αναστ. (Πρώτος εισαγαγών τον μεταξόσπορον συστήματος Παστέρ) ΠΝΕΥΜΑΤΩΔΗ ΠΟΤΑ (Εργοστ.) Μπαϊζάνης Χρ. Σταμούλης Γ. ή Ίντας. Στεφόπουλος Γ. Στεφόπουλος Ε. Στεφόπουλος Ι. ΣΤΡΩΤΗΡΕΣ (σιδηροδρόμων) Δεδούσης Χαρ. Μητρόπουλος Χαρ. ΤΡΑΠΕΖΑ Υποκαταστήματα της Εθν. Τραπέζης. ΦΑΡΜΑΚΕΙΑ Ιατρού Ευστ. και αδελφοί Καθαρός Αθ. Λαχανοκάρδης Ν. ΦΥΣΙΓΓΙΩΝ (κατασκευαστής) Ιωαννίδης Αθ.

Animaux (export.) Condos L.-Petropoulos A. -Petropoulos P.-Scoutsis G.-Xiros G. Banque Succursale de la Banque Nationale de Grece. Bois (de construction) Coracas Th. (Alpospita). Doucas M. (import) Doucas Tolios (import) Drossopoulos Drossos Drossopoulos El. Boissons alcool.(fabr. de) Baizanis Chr. Stamoulis G. Indas Stefopoulos E. Stefopoulos G. Stefopoulos J. Cartuches(fabr. de) Ioannidès Ath. Commissionnaire Bessios A. (Premier importateur de grains de ver à soie syst. Pasteur) Charrettes (fabr. de et forget) Chorofylakopoulos G. Couyoufas D. Constantopoulos N. Tzamtzis El. Vlachos Chr. et Joseph. N. (et fabr. de charrues). Cierges (fabr. de) Karaclis C. Moulins (à courant d eau) Agathoklès C. P et Co. Michalopoulos A. (à Franzi) Négociants (import et export) (Import. denrèes colon. tissus quincaillerie, fers, cuirs, verreries, coulours etc.-Exportas, cèrcale., tabac. peaux, laine etc.) Acrivou D. (import.) Anagnostopoulos A. (imp.) Anagnostopoulos D. (imp.) Anastasiou P. (imp. tissus) Bacoyannis Z. (import.) Carombeis L. (imp. exp.) Catsifos et Geroyannis (imp. export.) Cholevas Ath. (imp. verrer) Dologlou P. (import.) Flascakis Ant. Geroyannis D. (rentier) Geroyannis S. (rentier) Grammatica G. (import.) Grammatica N. fils (imp.) Grapsitis J. (imp. exp.) Karaelis C. (exp. peaux) Kokinopoulos El. (import. cuirs). Lamprou C. (imp. et cuirs) Lamprou G. (import.) Manopoulos et Macris (imp.) Maroulis G. (import.) Michalopoulos A. (export.) Mitropoulos C. (imp. tissus) Noutsopoulos C. (imp. exp.) Noutsopoulos D. (imp. exp.) Noutsopoulos J. (export. et rentier). Palamiotis Ap. (exp. peaux) Peza frères (et rentiers) Rodios et Dascalakis (imp. et export.) Syngouris E. (import) Syngouris N. (import) Theodoridès et Sakelion (import. export.) Theodoridès S (imp. exp.) Venetsanopoulos P (import. et export.) Zachariou G. Chr. (imp.) Zacharopoulos G. (import.) Zachos et Triantafyllou (imp.) Pharmacies Catsaros Ath. Iatrou E. et frères Lachanocardis N. Tadac(export) Athanassiou N. Carfis Spiridon Condactsis D. Coufodimos Dimos Delyannis D. Elassonos Chr. Manias Eustache Varsamis D. et Co. Traverses (pour ch. de fer) Dedoussis Charal. Mitropoulos Charal.

                                            ΣΤΥΛΙΣ - STYLIS

ΑΤΜΟΜΥΛΟΣ Αγαθοκλής Κ.Π. και Σια. ΕΜΠΟΡΙΟI (εισαγ. και εξαγ.) (Εισαγ. αποικ. υφασμ. σίδηρ. κλπ.-Εξαγωγή ελαίου ελαιών ζώων.) Καμπούρης Ν.-Κλάρα Αδελ.-Λασκόπουλος Χρ.-Παπαδήμoς Δ.-Πολυμερόπουλος Κ.-Ταλιαδούρος A.-Τεμπέλης Δ. (ζωέμπορος και τοκιστής). ΚΛΩΣΤΗΡΙΟΝ (μετ’ εκκοκιστηρίου) Αγαθοκλής Κ.Π. και Σια. ΜΑΚΑΡΟΝΟΠΟΙΕΙΟΝ (ατμοκ.) Αγαθοκλής Κ.Π. και Σια. ΠΑΝΤΟΠΩΛΕΙΑ Αθανασίου Α.-Κουκούρας Ι.-Κουρής Γ.-Πιπιλίγκας Σ.-Φραγκάκης Γ.

Epieeries Athanasiou A.-Coucouras J.-Kouris G.-Frangakis G.-Pipilingas S. Filature (de cotton) Agathoklès C. P et Co. Moulin (à vapeur) Agathoklès C. P et Co. Négociants (import et export) (Import. denrèes colon. tissus qa… cel etc.-Export haile, olives, animaux). Cambouris N.-Clara freres.-Lambrou J. Laskopoulos Chr.-Papadimos D.-Polymeropoylos C.-Taliadouros A.-Tembelis D. (exp. d’animaux et rentier) Pàtes alimentaires (fabr. de..)) Agathoklès C. P et Co.»

ΠΗΓΗ

Χ.Μακρίδου, Οδηγός του εμπορίου και της βιομηχανίας της Ελλάδος 1891, Μέρος Α΄ Διευθύνσεις και Πληροφορίαι, Μέρος Β΄ Αγγελίαι, Εν Αθήναις 1891.

[Ευχαριστούμε τον κ.Πέτρο Μεχτίδη για την υπόδειξη του Οδηγού]

  

Οδηγός της Λαμίας του έτους 1920. Μέρος Β΄

Μετά την αναδημοσίευση στην προηγούμενη ανάρτηση από Πανελλήνιο Οδηγό του έτους 1920 πληροφοριών, οι οποίες αφορούν τη Λαμία εκείνης της εποχής, ακολουθεί εδώ αναδημοσίευση φωτογραφικού υλικού, μέσα από το οποίο παρουσιάζονται πρόσωπα της ζωής της πόλης, τα οποία αναφέρονται στον Οδηγό. Ως πηγή χρησιμοποιήθηκαν τα βιβλία του Νίκου Ταξ. Δαβανέλλου, μέσα στα οποία υπάρχει άφθονο φυτογραφικό υλικό και πληροφορίες για τη Λαμία του 19^ου και 20^ου αι..

Το φωτογραφικό υλικό ταξινομήθηκε ανά κατηγορίες. Σε κάθε φωτογραφία παρατίθενται συνοπτικά πληροφορίες, οι οποίες αντλήθηκαν από τις λεζάντες των φωτογραφιών των βιβλίων. Η επιλογή των προσώπων και φωτογραφιών πραγματοποιήθηκε τυχαία και ενδεικτικά για την κάθε κατηγορία.

Αναλυτικότερα ακολουθήθηκε η εξής κατηγοριοποίηση:

Α. Εκκλησιαστική ζωή

Β. Εκπαίδευση

Γ. Δικαιοσύνη-Νομικές υπηρεσίες

Δ. Υγεία

Ε. Οικονομική ζωή.

Των παραπάνω κατηγοριών προτάσσονται τρείς χαρακτηριστικές φωτογραφίες, οι οποίες παρουσιάζουν τη Λαμία της δεκαετίας του 1920.

ΕΙΚΟΝΕΣ

 Εικ.1: Η Λαμία χιονισμένη το 1920. Σε πρώτο πλάνο το κτίριο του Παρθεναγωγείου. Κτίσθηκε το 1912 στη θέση όπου πριν ήταν το Κουρσούμ (μολυβοσκέπαστο) τζαμί (1816-1912) και χρησίμευε ως σχολείο. Αρχιτέκτονας ήταν ο Χέλμης και αρχιμάστορας ο Στ. Χαραλαμπόπουλος. Είναι το πρώτο σχολικό κτίριο που ανηγέρθη στη Λαμία. Από το 1912 έως το 1938 στέγασε το «Παρθεναγωγείο», δηλαδή το Δημοτικό Σχολείο Θηλέων. Από το 1938 έως το 1978 στεγάσθηκε το Γυμνάσιο Αρρένων. Το 1978 έγινε Μικτό Γυμνάσιο. [ΠΗΓΗ: Νίκος Ταξ. Δαβανέλλος, Λαμία, το Χρονικό μιας Πόλης, Αθήνα 1994, σελίδα 106].

Εικ.2: Λαμία 1925. Άποψη από την οδό Θερμοπυλών. Διακρίνονται οι εκκλησίες Άγιοι Θεόδωροι, Αρχοντική, Άγιος Νικόλαος, Παναγία Δέσποινα και στο λόφο αριστερά το εξωκκλήσι του Αη-Λιά (φωτογρ. Σ. Στουρνάρα) [ΠΗΓΗ: Νίκος Ταξ. Δαβανέλλος, Λαμία, το Χρονικό μιας Πόλης, Αθήνα 1994, σελίδα 91].

Εικ.3: Η πλατεία Ελευθερίας κατά την περίοδο του 1920. [ΠΗΓΗ: Νίκος Ταξ. Δαβανέλλος, Λαμία, το Χρονικό μιας Πόλης, Αθήνα 1994, σελίδα 214].

 Εικ.4: Ο Μητροπολίτης Φθιώτιδος Ιάκωβος Παπαϊωάννου (χρονική περίοδος 1913-1932). Καταγόταν από τη Δημητσάνα Αρκαδίας. Πριν τη χειροτονία του ως μητροπολίτης διετέλεσε ιερέας των ανακτόρων. Το 1922 του απονεμήθηκε ο τίτλος του Μητροπολίτη λόγω της μετατροπής των Επισκοπών σε Μητροπόλεις. [ΠΗΓΗ: Νίκος Ταξ. Δαβανέλλος, Λαμία, τα πρόσωπα (1760-1930), Λαμία 2003, σελίδα 442].

 Εικ.5: Ο ιερέας Γεώργιος Λαναράς (1875-1957). Γεννήθηκε στη Λαμία. Το 1895 τελείωσε γυμνασιακές σπουδές και διορίσθηκε υπάλληλος του Δήμου Λαμιέων έως το 1909, έτος χειροτονίας του. Αρχικά διακόνησε στο μητροπολιτικό ναό του Αγίου Νικολάου. Από το 1923 εκλέχτηκε στην επιτροπή επιτρόπων του νέου μητροπολιτικού ναού Ευαγγελίστριας. Διετέλεσε αρχιερατικός επίτροπος επί μητροπολιτών Ιακώβου Παπαϊωάννου (1913-1932) και Αμβροσίου Νικολαΐδη (1932-1958). Μαζί με τον ιερέα Κωνσταντίνο Παπαστεργίου ήταν οι μοναδικοί ιερείς με απολυτήριο Γυμνασίου εκείνη την εποχή. [ΠΗΓΗ: Νίκος Ταξ. Δαβανέλλος, Λαμία, το Χρονικό μιας Πόλης, Αθήνα 1994, σελίδα 233].

 Εικ.6: Ο ιερέας Κωνσταντίνος Παπαστεργίου (1872-24 Απριλίου 1943). Γεννήθηκε στην Πελασγία (τότε Γαρδίκι). Χειροτονήθηκε διάκονος στις 17 Ιουνίου 1894, επί μητροπολίτου Κωνσταντίνου Καλοζύμη (1894-1902). Μετά 12 ημέρες έγινε ιερέας στο ναό της Παναγίας Δέσποινας. Αμέσως μετά τοποθετήθηκε στο μητροπολιτικό ναό του Αγίου Νικολάου. Το 1903 ο Γεώργιος Α΄ και η σύζυγός του Όλγα πραγματοποίησαν τα αποκαλυπτήρια του ανδριάντα του Αθανασίου Διάκου. Άκουσαν τον ιερέα Κωνσταντίνο να ψάλλει και ζήτησαν να γίνει ιερέας των ανακτόρων. Δεν το αποδέχτηκε όμως γιατί δεν θέλησε να εγκαταλείψει το ποίμνιό του και γιατί ήταν τοποτηρητής μέχρι το 1906, έτος κατά το οποίο ανήλθε ο Θεόφιλος Ιωάννου. Τέθηκε σε αργία γιατί βοήθησε δύο εκδιδόμενες γυναίκες να νοικοκυρευτούν. Στις διαμαρτυρίες του ποιμνίου του ο Γεώργιος Α΄ έστειλε βασιλικό διάταγμα για εξακρίβωση του γεγονότος. Μετά από διασταύρωση πληροφοριών και έρευνα ο δεσπότης ανακάλεσε και ο π. Κωνσταντίνος επέστρεψε. Στο σιδηροδρομικό σταθμό Λαμίας πραγματοποιήθηκε υποδοχή του με επικεφαλής την μπάντα του Δήμου Λαμιέων. Με το οφίκιο του Οικονόμου αποσπάσθηκε στο ναό της Ευαγγελιστρίας έως το θάνατό του. [ΠΗΓΗ: Νίκος Ταξ. Δαβανέλλος, Λαμία, το Χρονικό μιας Πόλης, Αθήνα 1994, σελίδα 233].

 Εικ.7: Μαθητές και μαθήτριες του Α΄ Ελληνικού Σχολείου (1835-1929) με το Σχολάρχη τους Γιώργο Σπανοκωλέττη το 1923. [ΠΗΓΗ: Νίκος Ταξ. Δαβανέλλος, Λαμία, το Χρονικό μιας Πόλης, Αθήνα 1994, σελίδα 367].

 Εικ.8: Μαθητές και μαθήτριες του Β΄ Ελληνικού Σχολείου (1909-1929) το 1924. Ολοήμερη εκδρομή στον Άγιο Λουκά και στο Ισαδάκι. Πάνω δεξιά ο Σχολάρχης Τσοχαντάρης, κάτω αριστερά ο δάσκαλος. [ΠΗΓΗ: Νίκος Ταξ. Δαβανέλλος, Λαμία, το Χρονικό μιας Πόλης, Αθήνα 1994, σελίδα 369].

Εικ.9: Το κτίριο των φυλακών. Οι φυλακές χτίσθηκαν και λειτούργησαν από το τελευταίο τέταρτο του 19^ου αι. έως το 1968. Το κτίριο βρισκόταν στην οδό Καποδιστρίου. [ΠΗΓΗ: Νίκος Ταξ. Δαβανέλλος, Λαμία, το Χρονικό μιας Πόλης, Αθήνα 1994, σελίδα 162].

Εικ.10: Γιώργος Ιωαν. Παγουρόπουλος (1861-1945). Γεννήθηκε στην Υπάτη. Γόνος πολυμελούς οικογενείας, η οποία έλαβε μέρος στην Αντιοθωνική εξέγερση του 1848 μαζί με τους Αινιάνες. Άσκησε το επάγγελμα του δικηγόρου στη Λαμία. Νυμφεύθηκε το 1904 την Ουρανία Σαρρή, ανιψιά του ευεργέτη Μουστάκα. Απέκτησε πέντε αγόρια και τρία κορίτσια: τον Ιωάννη και Δημήτριο, δικηγόρους στη Λαμία, το Χαρίλαο, αξιωματικό του πυροβολικού και μηχανικού, τον Αιμίλιο, πολιτικό μηχανικό, το Σπύρο, οδοντίατρο, τη Σοφία, σύζυγο του εμπόρου Αλέκου Κονταξή, την Ελένη, σύζυγο του Χρήστου Τσάλλη και την Ευφροσύνη, σύζυγο του πολιτικού μηχανικού Ευαγγέλου Κουντούρη. [ΠΗΓΗ: Νίκος Ταξ. Δαβανέλλος, Λαμία, τα πρόσωπα (1760-1930), Λαμία 2003, σελίδα 94].

 Εικ.11: Ιωάννης (Γιάγκος) Παπαλουκάς (1873-1936). Γεννήθηκε στη Λαμία. Γιός του δικηγόρου, γερουσιαστή και βουλευτή Αχιλλέα Παπαλουκά. Σπούδασε τη Νομική επιστήμη στην Αθήνα και Ιένα (γερμαν. Jena) της Γερμανίας. Σύζυγός του υπήρξε η Αγλαΐα Περιβολιώτη, κόρη του δικηγόρου και δημάρχου Θερμοπυλών Νικολάου Περιβολιώτη. Απέκτησε τρία παιδιά, τον Αχιλλέα, την Ευαγγελία και την Ολυμπιάδα. Διετέλεσε πρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου Λαμίας και βουλευτής Λοκρίδας, Φθιώτιδας και Φωκίδας. [ΠΗΓΗ: Νίκος Ταξ. Δαβανέλλος, Λαμία, τα πρόσωπα (1760-1930), Λαμία 2003, σελίδα 127].

Εικ.12α: Θεόδωρος Ζάχου Πολιτόπουλος (1878-1966). Γεννήθηκε στον Επτάλοφο (τότε Αγόριανη) Παρνασσίδας. Αποφοίτησε από τη Νομική Αθήνας το 1902. Αρχικά εργάσθηκε ως συμβολαιογράφος στη Γραβιά και κατόπιν δικηγόρος του Πρωτοδικείου Λαμίας. Διετέλεσε νομικός σύμβουλος του Δήμου Λαμιέων επί δημαρχίας Στυλιανού Αναστασίου. Υπερασπίσθηκε τους Παπαναστασίου, Βηλαρά, κ.ά. στη δίκη του Δημοκρατικού Μανιφέστου, η οποία έγινε στο Δικαστικό μέγαρο Λαμίας στις 20 Ιουνίου 1922. [ΠΗΓΗ: Νίκος Ταξ. Δαβανέλλος, Λαμία, τα πρόσωπα (1760-1930), Λαμία 2003, σελίδα 154].

Εικ.12β: Η δασκάλα Αφροδίτη Γκιώνη, απόφοιτος της Αρσακείου Σχολής και σύζυγος του δικηγόρου Πολιτόπουλου. [ΠΗΓΗ: Νίκος Ταξ. Δαβανέλλος, Λαμία, τα πρόσωπα (1760-1930), Λαμία 2003, σελίδα 155].

 Εικ.13: Νικόλαος Κονιαβίτης (1855-1935). Αρχικά διορίσθηκε Ειρηνοδίκης στη Στυλίδα, κατόπιν στη Μυτιλήνη και τελευταία στη Χαλκίδα. Το 1887 διορίσθηκε Συμβολαιογράφος στη Λαμία, όπου εργάσθηκε έως το 1933. Νυμφεύθηκε το 1900 την Αικατερίνη Αχιλλέα Παπαλουκά. [ΠΗΓΗ: Νίκος Ταξ. Δαβανέλλος, Λαμία, τα πρόσωπα (1760-1930), Λαμία 2003, σελίδα 83].

Εικ.14: Δημάκης Γ. Ταλιαδούρος (1848-1920). Γεννήθηκε στη Στυλίδα και αποφοίτησε από την Ιατρική Σχολή Αθηνών. Το ιατρείο του βρισκόταν στη συμβολή των οδών Καποδιστρίου, Αγίου Νικολάου και Δημολιούλια, εκεί όπου βρίσκεται η Στοά Μουσάτου. Το υπέροχο αρχοντικό βομβαρδίσθηκε τη Μεγάλη Παρασκευή 18 Απριλίου 1941 από τη γερμανική Luftwaffe. Αργότερα περιήλθε ως προίκα στην κατοχή του γιατρού Χαριλάου Μουσάτου, γαμπρού του Ταλιαδούρου από τη θετή κόρη του Βασιλική. [ΠΗΓΗ: Νίκος Ταξ. Δαβανέλλος, Λαμία, τα πρόσωπα (1760-1930), Λαμία 2003, σελίδα 72].

Εικ.15: Χαρίλαος Μουσάτος (1889-1973). Γεννήθηκε στη Λαμία. Το 1901 αποφοίτησε από την Ιατρική Αθηνών. Το 1912 του επιδόθηκε το Πτυχίο της διδακτορικής διατριβής. Κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου πολέμου και για τέσσερα χρόνια, λόγω ελλείψεως Σέρβων ιατρών, διετέλεσε Διευθυντής του Στρατιωτικού Νοσοκομείου Σεράγεβου με υποδιευθυντή τον κατοπινό καθηγητή χειρουργικής Σμπαρούνη. Από θαύμα γλύτωσε επιδημία εξανθηματικού τύφου. Επιστρέφοντας εγκαταστάθηκε στη Λαμία, όπου εργάσθηκε ως ειδικός παθολόγος. Διετέλεσε Διευθυντής του Κρατικού Νοσοκομείου Λαμίας (1938-1952). Η διατήρηση της λειτουργίας του νοσοκομείου κατά τη διάρκεια της Κατοχής θεωρείται άθλος. [ΠΗΓΗ: Νίκος Ταξ. Δαβανέλλος, Λαμία, τα πρόσωπα (1760-1930), Λαμία 2003, σελίδα 220].

 Εικ.16: Οδός Αγίου Νικολάου 1926. Στο βάθος αριστερά το σπίτι και οι αρχοντικοί κήποι των ιατρών Ταλιαδούρου και Μουσάτου. [ΠΗΓΗ: Νίκος Ταξ. Δαβανέλλος, Λαμία, το Χρονικό μιας Πόλης, Αθήνα 1994, σελίδα 92].

 Εικ.17: Κωνσταντίνος Γαρδίκης (1852-1923). Γεννήθηκε στο Γαρδίκι Ομιλαίων. Τελείωσε το Δημοτικό Σχολείο στο χωριό του, το Σχολαρχείο  και Γυμνάσιο Λαμίας και την Ιατρική του Πανεπιστημίου Αθηνών. Εγκαταστάθηκε στη Λαμία. Επισκεπτόταν ασθενείς σε Φθιώτιδα και Ευρυτανία μεταβαίνοντας με άλογο, κάρο, γάϊδαρο και καμήλα. Το 1893 μετέβη στο Παρίσι, όπου παρακολούθησε κλινικά μαθήματα και απέκτησε την ειδικότητα του πρώτου και μοναδικού ειδικού Γυναικολόγου και Μαιευτήρα στη Φθιώτιδα. Ανακηρύχθηκε πρόεδρος του νεοϊδρυθέντος Ιατρικού Συλλόγου Φθιώτιδας. Σύζυγός του υπήρξε η Ρωξάνη Φραγκάκη από τη Στυλίδα. Απέκτησαν πολλά παιδιά, τα οποία όμως απεβίωσαν, εκτός από το Ζήση Γαρδίκη, δικηγόρο και αντιεισαγγελέα Λαμίας [ΠΗΓΗ: Νίκος Ταξ. Δαβανέλλος, Λαμία, τα πρόσωπα (1760-1930), Λαμία 2003, σελίδα 80].

Εικ.18: Κωνσταντίνος Αθ. Πλατής (1871-1926). Γεννήθηκε στη Δάφνη (τότε Χομίριαννη). Τελείωσε το Γυμνάσιο Υπάτης και την Ιατρική Αθηνών. Εγκαταστάθηκε στη Λαμία, στη γωνία Πλατείας Πάρκου και οδού Χατζοπούλου και αργότερα στη γωνία των οδών Πατρόκλου και Βενιζέλου. Επίσης δεχόταν τους ασθενείς του στο φαρμακείο του Πιπιλίγκα στην Πλατεία Πάρκου ή τους επισκεπτόταν κατ’ οίκον με τη σκαλιστή του άμαξα. [ΠΗΓΗ: Νίκος Ταξ. Δαβανέλλος, Λαμία, τα πρόσωπα (1760-1930), Λαμία 2003, σελίδα 116].

Εικ.19α: Παναγιώτης Ι. Τομαράς (1877-1931). Αποφοίτησε από το Πανεπιστήμιο της Αθήνας το 1904 και άνοιξε φαρμακείο στην Αμφίκλεια το 1910. Το 1914 το μετέφερε στη Λαμία. Στη συνέχεια το ανέλαβε η κόρη του Ιφιγένεια. Διετέλεσε δημοτικός σύμβουλος κατά τη διάρκεια της θητείας του Ιωάννη Μακρόπουλου. [ΠΗΓΗ: Νίκος Ταξ. Δαβανέλλος, Λαμία, τα πρόσωπα (1760-1930), Λαμία 2003, σελίδα 153].

Εικ.19β: Πλατεία Πάρκου 1938. Στο ισόγειο του νεοκλασσικού κτιρίου στεγάσθηκε το 1915 το φαρμακείο του Π.Τομαρά με την επωνυμία «Ιπποκράτης». [ΠΗΓΗ: Νίκος Ταξ. Δαβανέλλος, Λαμία, το Χρονικό μιας Πόλης, Αθήνα 1994, σελίδα 197].

Εικ.20: Γιώργος Πιπιλίγκας (1810-1943). Αποφοίτησε από τη Φαρμακευτική Σχολή Αθηνών το 1900. Όταν ήλθε στη Λαμία ανέλαβε το φαρμακείο του Λαχανοκάρδη επί της οδού Ρήγα Φεραίου, το οποίο λειτουργούσε από το 1860. Το 1926 το μετέφερε στην Πλατεία Πάρκου και το 1937 ανέλαβε ο γιός του Ανάργυρος. [ΠΗΓΗ: Νίκος Ταξ. Δαβανέλλος, Λαμία, τα πρόσωπα (1760-1930), Λαμία 2003, σελίδα 108].

Εικ.21α: Οικογένεια Χρήστου Ελασσώνα.

Όρθιοι: η σύζυγος Αναστασία, ο Χρήστος και ο Ιωάννης (ιατρός). Ανάμεσα στους γονείς ο Δημήτριος.

Καθήμενοι από αριστερά: Ισμήνη Ελασσώνα-Λεβαδίτου, Ιωάννα Παλαμιώτου, Αικατερίνη Κοντογιώργου, Κωνσταντίνος (ιατρός).

Μετά την απελευθέρωση οι αδελφοί Γιάννης και Κώστας Παπαθανασίου από την Ελασσώνα εγκαταστάθηκαν στη Λαμία, αγοράζοντας μεγάλες εκτάσεις γης και ακίνητα μέσα στη Λαμία. Ως ανάμνηση του τόπου καταγωγής τους υιοθέτησαν το επώνυμο Ελασσώνας [ΠΗΓΗ: Νίκος Ταξ. Δαβανέλλος, Λαμία, τα πρόσωπα (1760-1930), Λαμία 2003, σελίδα 226].

 Εικ.21β: Η οικία της οικογένειας Ελασσώνα στη γωνία της Πλατείας Διάκου και οδού Καραγιαννοπούλου (τέλη 19^ου αι.). Αρχιτέκτονας Τ.Χ.Χέλμης, Αρχιμάστορας Μιλτιάδης Μπάλλας ή Αμπελιώτης, Βολιώτης. [ΠΗΓΗ: Νίκος Ταξ. Δαβανέλλος, Λαμία, τα πρόσωπα (1760-1930), Λαμία 2003, σελίδα 228].

 Εικ.22α: Νικόλαος Ιωσήφ (καθήμενος), ο ιδρυτής του «βιομηχανικού οίκου». Άκρη δεξιά ο διάδοχος Σεραφείμ Ιωσήφ (Αρχείο Φοίβου Ιωσήφ). Ο Νικόλαος Ιωσήφ γεννήθηκε το 1826 στη Θήβα. Έλαβε ως σύζυγο την Άννα από την Κωνσταντινούπολη και απέκτησε τον Ξενοφώντα, το Μιχάλη και το Νικόλαο. Ο Νικόλαος γεννήθηκε το 1860 στη Θήβα. Έλαβε ως σύζυγο το 1895 την Αικατερίνη Δράκου, κόρη της οικογενείας που ίδρυσε την ΙΖΟΛΑ. Υπηρέτησε τη θητεία του στη Λαμία, όπου και παρέμεινε, ιδρύοντας μια μικρή βιοτεχνία κατασκευής γεωργικών εργαλείων. Βρισκόταν στη γωνία των οδών Δροσοπούλου και Έσλιν. Απέκτησε εννέα παιδιά, εκ των οποίων οι Δημήτριος και Σεραφείμ παρέμειναν στο εργοστάσιο μέχρι το 1937. Τότε το μετέτρεψαν σε εμπορική επιχείρηση, την οποία παρέδωσαν το 1975 στους Γιάννη και Φοίβο Ιωσήφ. [ΠΗΓΗ: Νίκος Ταξ. Δαβανέλλος, Λαμία, η Ρεκλάμα (1850-1967), Αθήνα 1999, σελίδα 27].

 Εικ.22β: ΜΗΧΑΝΟΥΡΓΕΙΟΝ-ΧΥΤΗΡΙΟΝ

                ΔΗΜΗΤΡ. ΝΙΚΟΛ. ΙΩΣΗΦ-ΛΑΜΙΑ.

[ΠΗΓΗ: Νίκος Ταξ. Δαβανέλλος, Λαμία, η Ρεκλάμα (1850-1967), Αθήνα 1999, σελίδα 27].

 Εικ.23α: Αθανάσιος Ιωάν. Γιαννούκος (1860-1966). Έμπορος από τη Στεμνίτσα Αρκαδίας. Ο πατέρας του Ιωάννης ήταν σπουδαίος ξυλογλύπτης τέμπλων και φορητών εικόνων και διακόσμησε ναούς μέχρι την Κωνσταντινούπολη. Νυμφεύθηκε τη Δήμητρα Γερολυμάτου, της οποίας ο πατέρας Παναγιώτης διατηρούσε εμπορικό κατάστημα ακριβώς απέναντι από το δικό του, στην αρχής της οδού Ρήγα Φεραίου κοντά στην Πλατεία Πάρκου. Υπήρξε πρωτοπόρος στη διάθεση εμπορευμάτων εισαγομένων από το εξωτερικό (ωρολόγια τσέπης, είδη σπιτιού, εκδόσεις καρτ ποστάλ). Πρωτοπόρος ήταν και στα ηλεκτρικά είδη της εποχής, διετέλεσε μάλιστα αντιπρόσωπος της Philips στην Κεντρική Ελλάδα. Πολέμησε στους Βαλκανικούς πολέμους και του επιδόθηκε παράσημο ανδρείας από το Βασιλιά Κωνσταντίνο. [ΠΗΓΗ: Νίκος Ταξ. Δαβανέλλος, Λαμία, τα πρόσωπα (1760-1930), Λαμία 2003, σελίδα 165].

Εικ.23β: Νεοκλασικό στη συμβολή των οδών Πατρόκλου και Διάκου σε φωτογραφία του 1970. Ανήκε στο μεγαλέμπορα Αθανάσιο Γιαννούκο. Κτίσθηκε, το τελευταίο τέταρτο του 19^ου αι. και κατεδαφίσθηκε το 1979. [ΠΗΓΗ: Νίκος Ταξ. Δαβανέλλος, Λαμία, το Χρονικό μιας Πόλης, Αθήνα 1994, σελίδα 142].

Εικ.24α: Λουκάς Ηλ. Τζαμτζής (1888-1960), καροποιός. [ΠΗΓΗ: Νίκος Ταξ. Δαβανέλλος, Λαμία, τα πρόσωπα (1760-1930), Λαμία 2003, σελίδα 216].

 Εικ.24β: Ο Λουκάς Τζαμτζής έλαβε μέρος στους Βαλκανικούς πολέμους και τραυματίσθηκε στη μάχη του Σαρανταπόρου. Διακρίθηκε με το βαθμό του λοχία. Του απονεμήθηκε τιμητικό μετάλλιο το 1914 από τον Ελευθέριο Βενιζέλο. [ΠΗΓΗ: Νίκος Ταξ. Δαβανέλλος, Λαμία, τα πρόσωπα (1760-1930), Λαμία 2003, σελίδα 217].

 Εικ.24γ: Το καροποιείο του Λουκά Τζαμτζή το 1930. Βρισκόταν στη γωνία των οδών Καποδιστρίου και Λεωσθένους. Το 1936 ο ιδιοκτήτης του βραβεύθηκε με χρυσό μετάλλιο στην ΙΑ΄ Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης, όπου παρουσίασε ένα κάρο σε μικρογραφία. Στο άκρον δεξιά ο Λουκάς Τζαμτζής. [ΠΗΓΗ: Νίκος Ταξ. Δαβανέλλος, Λαμία, το Χρονικό μιας Πόλης, Αθήνα 1994, σελίδα 319].

Εικ.25α: Ο κρεοπώλης Νέστορας Βλαχολειβαδίτης με τη σύζυγό του το 1925 σε φωτογραφία του Δαμασκηνού (Αρχ. Γ. Παπακώστα). [ΠΗΓΗ: Νίκος Ταξ. Δαβανέλλος, Λαμία, η Ρεκλάμα (1850-1967), Αθήνα 1999, σελίδα 88].

Εικ.25β: Το κρεοπωλείο του Νέστορα Βλαχολειβαδίτη το 1925. Ο ίδιος ποζάρει όρθιος με το χατζάρι στο δεξί του χέρι. Βρισκόταν στη γωνία της οδού Καραϊσκάκη και Πλατείας Λαού. Δεν είχε εσωτερικό χώρο και εκτεινόταν κατά μήκος του πεζοδρομίου, όπου βρισκόταν το κρεατοκούτσουρο και η παλάτζα. Τα τσιγκέλια και τα σφάγια κρεμόταν στον εξωτερικό τοίχο. Εσωτερικά στεγαζόταν καφενείο, το οποίο ανήκε σε άλλον ιδιοκτήτη. [ΠΗΓΗ: Νίκος Ταξ. Δαβανέλλος, Λαμία, το Χρονικό μιας Πόλης, Αθήνα 1994, σελίδα 331].

Εικ.26α: Δεξιά ο αρτοποιός Δημήτριος Βάλλας (1880-1945). Γεννήθηκε στα Σουδενά Ζαγοροχωρίων και ήρθε στη Λαμία το 1907. Αρχικά ο φούρνος του βρισκόταν στην οδό Κοραή, στον Άγιο Λουκά. Κατόπιν μεταφέρθηκε στην οδό Κουνούπη. Εγκατέστησε κυλίνδρους και σύγχρονα ζυμωτήρια και διπλασίασε τη δουλειά του. Άνοιξε και ζαχαροπλαστείο στην οδό Υψηλάντους, εκεί όπου άλλοτε ο κινηματογράφος ΠΑΛΛΑΣ. Κληρονόμησαν τον ένα φούρνο ο γαμπρός του Λεωνίδας Ριζάκος και τον άλλο στην οδό Κουνούπη ο Γιώργος Μανθόπουλος, από τον οποίο παρέλαβε ο Βάγιας Ζιώγας και στη συνέχεια ο Νικόλαος Ζιώγας. [ΠΗΓΗ: Νίκος Ταξ. Δαβανέλλος, Λαμία, τα πρόσωπα (1760-1930), Λαμία 2003, σελίδα 163].

Εικ.26β: Αρτοποιεία Δημητρίου Βάλλα στην οδό Κουνούπη. Η λειτουργία τους άρχισε το 1920. Από το 1936-37 ανήκαν στον Βάγια Ζιώγα. [ΠΗΓΗ: Νίκος Ταξ. Δαβανέλλος, Λαμία, η Ρεκλάμα (1850-1967), Αθήνα 1999, σελίδα 23].

 Εικ.27α: Ηλίας Θεοδοσίου (1869-1974). Γεννήθηκε σε χωριό της Κορυτσάς. Έγινε παραγιός σε καρβουνιάρηδες, με τους οποίους έφτασε στη Λαμία όπου παρέμεινε. Εκεί έγινε σαμαράς. Με τα πρώτα χρήματα, 25 λίρες, αγόρασε ένα οικόπεδο από τον Αριστείδη Σκληβανιώτη στην οδό Λεωνίδου, όπου δημιούργησε κατάστημα εμπορίου ξυλείας. [ΠΗΓΗ: Νίκος Ταξ. Δαβανέλλος, Λαμία, τα πρόσωπα (1760-1930), Λαμία 2003, σελίδα 105].

Εικ.27β: Διαφήμιση Ξυλεμπορικού καταστήματος Ηλία Θεοδοσίου. [ΠΗΓΗ: Νίκος Ταξ. Δαβανέλλος, Λαμία, η Ρεκλάμα (1850-1967), Αθήνα 1999, σελίδα 75].

Εικ.28α: Γεώργιος Στεφόπουλος (1873-1945), ποτοποιός. [ΠΗΓΗ: Νίκος Ταξ. Δαβανέλλος, Λαμία, τα πρόσωπα (1760-1930), Λαμία 2003, σελίδα 98].

Εικ.28β: «Δίπλωμα τιμής μετά χρυσού μεταλλίου». Απονεμήθηκε κατά την ΙΣΤ΄ Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης, το 1951, «εις το εργοστάσιον οινοπνευματωδών ποτών Ο ΖΕΥΣ Γ.Ε.Στεφόπουλου Λαμία».

Ιδρυτής της ποτοποιίας υπήρξε ο Ευθύμιος Στεφόπουλος (1825-1890) από την Άμφισσα. Το 1864 άνοιξε ένα μικρό εργοστάσιο ποτοποιίας στην αρχή της οδού Ρήγα Φεραίου. Ο γιός του Γεώργιος (Εικ.28α) το 1924 το μετέφερε στην οδό Σατωβριάνδου και Πλατεία Πάρκου. Με τα παιδιά του Ευθύμιο και Σωτήριο ανέπτυξαν την επιχείρηση. Το 1947 παρήγαγαν γκαζόζα, λεμονάδα, πορτοκαλάδα και το μπιράλ. [ΠΗΓΗ: Νίκος Ταξ. Δαβανέλλος, Λαμία, τα πρόσωπα (1760-1930), Λαμία 2003, σελίδα 98].

Εικ.29: Παναγιώτης Μεγαλιός (1858-1922). Γεννήθηκε στη Μενδενίτσα. Με τον αδερφό του Κωνσταντίνο εγκαταστάθηκαν στη Λαμία όπου ασχολήθηκαν με εισαγωγές εμπορευμάτων από την Αίγυπτο. Το 1910 δημιούργησαν εργοστάσιο μακαρονοποιΐας με μηχανήματα από την Ιταλία. Βρισκόταν στη συμβολή των οδών Αγίου Νικολάου και Ροζάκη-Αγγελή. Ο Παναγιώτης το 1918 έλαβε ως σύζυγο την Αικατερίνη Ράμμου. Τα δύο αδέλφια απεβίωσαν σε πρώϊμη ηλικία και το εργοστάσιο πουλήθηκε στον Κωνσταντίνο Ράμμο. [ΠΗΓΗ: Νίκος Ταξ. Δαβανέλλος, Λαμία, τα πρόσωπα (1760-1930), Λαμία 2003, σελίδα 84].

 Εικ.30: Χρήστος Κ. Στεργιόπουλος-Κόγκας (1870- Φεβρουάριος 1941), εξαγωγέας καπνών. Γεννήθηκε στο Αργυροχώρι Υπάτης. Το 1918 αγόρασε την έκταση της Μεγάλης Βρύσης και αποξήρανε το μεγαλύτερο τμήμα του βαλτώδους εδάφους. Το 1929 απαλλοτριώθηκαν 18.000 στρέμματα. Μετά το θάνατο του Χρήστου Κ. Στεργιόπουλου-Κόγκα το τμήμα περιήλθε στους γιούς του Παύλο, Χαράλαμπο και Γεώργιο. Το 1952 με νόμο του Νικολάου Πλαστήρα ακολούθησε δεύτερη απαλλοτρίωση 7.000 στρεμμάτων. Η υπόλοιπη έκταση παραμένει σήμερα στην ιδιοκτησία των κληρονόμων του. [ΠΗΓΗ: Νίκος Ταξ. Δαβανέλλος, Λαμία, τα πρόσωπα (1760-1930), Λαμία 2003, σελίδα 106].

 Εικ.31: Ρίζος Ε. Ριζόπουλος (1870-1945). Γεννήθηκε στην Ανάβρα (τότε Γούρα) Αλμυρού. Ήρθε στη Λαμία περίπου το 1885. Αρχικά συνεταιρίσθηκε με τους αδελφούς Μανιά και Γαλάνη, Κατόπιν δημιούργησε δική του βιομηχανική μονάδα τσιγάρων. Εγκατέστησε σύγχρονα μηχανήματα στη γωνία της οδού Ησαΐα και Πλατεία Λαού. Η καπνοβιομηχανία Ριζόπουλου κατασκεύαζε δύο μάρκες τσιγάρων: α)το «Εκλεκτόν», γλυκόπιοτο, ελαφρύ, πολυτελείας, φτιαγμένο από εκλεκτά και καλοδιαλεγμένα καπνά και β) το «Σέρτικο», δεύτερης ποιότητας τσιγάρο, λαϊκό. Οι Γερμανοϊταλοί κατακτητές τον υποχρέωσαν να διπλασιάσει την παραγωγή για να επαρκεί για τον κατοχικό στρατό. Τα κέρδη όμως ήταν μηδενικά εφόσον τα χρήματα δεν είχαν αξία. Η βιομηχανία έκλεισε με το θάνατο του Ρίζου Ριζόπουλου [ΠΗΓΗ: Νίκος Ταξ. Δαβανέλλος, Λαμία, τα πρόσωπα (1760-1930), Λαμία 2003, σελίδα 110].

Εικ.32: Σεραφείμ Μπακογιάννης (1870-1955). Γόνος πάμφτωχης οικογένειας από το Φραντζή. Στη Λαμία έμαθε την τέχνη του τσαρουχοποιού. Εκεί βρέθηκε με τον αδερφό του πριν τελειώσει το Δημοτικό. Έγινε ξακουστός τεχνίτης καθώς άλλαζε σχέδια και έφερνε νέα εμφάνιση στα τσαρούχια. Άνοιξε εργαστήριο στη συμβολή των οδών Τζαβέλλα και Συγγρού, το οποίο όμως αποτεφρώθηκε δύο φορές. Παρόλα αυτά και τις δύο φορές το ξαναδημιούργησε. [ΠΗΓΗ: Νίκος Ταξ. Δαβανέλλος, Λαμία, τα πρόσωπα (1760-1930), Λαμία 2003, σελίδα 112].

Εικ.33: Αθανάσιος Δ. Γαλάνης (1882-1931). Γεννήθηκε στη Λαμία, ενώ οι ρίζες της οικογενείας του βρίσκονται στη Ροδίτσα. Το 1917 άνοιξε βιομηχανία τσιγάρων πίσω από το μητροπολιτικό ναό. Σε συρταρωτό πακέτο έφερε την επωνυμία «ΑΒΕΡΩΦ» προς τιμήν του εθνικού ευεργέτη.. Τα παιδιά του δημιούργησαν και τα «Σέρτικα Λαμίας» σε συνεργασία με την ΚΑΡΕΛΙΑ ΑΕ. [ΠΗΓΗ: Νίκος Ταξ. Δαβανέλλος, Λαμία, τα πρόσωπα (1760-1930), Λαμία 2003, σελίδα 172].

 Εικ.34: Ισίδωρος Ανδρώνος (1884-1963). έμπορος σιδηρικών. Γεννήθηκε στη Λαμία. Ο πατέρας του Ιωάννης καταγόταν από το Χρισσό Φωκίδας και η μητέρα του Άννα Λάζου από Λαμία. Αποφοίτησε από το Σχολαρχείο Λαμίας και ασχολήθηκε με την επιχείρηση του πατέρα του που ιδρύθηκε το 1871. Πολέμησε στους Βαλκανικούς πολέμους και παρασημοφορήθηκε επανειλημμένα. Υπήρξε ιδρυτικό μέλος του Πιστωτικού Συνεταιρισμού Τεχνοεργατών Λαμίας. [ΠΗΓΗ: Νίκος Ταξ. Δαβανέλλος, Λαμία, τα πρόσωπα (1760-1930), Λαμία 2003, σελίδα 187].

Εικ.35: Δημήτριος Αθ. Κωσταρίκας (1889-1982). Γεννήθηκε στο Βαθύπεδο (τότε Προσβάλα) Ιωαννίνων. Ήρθε στη Λαμία όπου δούλεψε σε μπακάλικα και χάνια. Άνοιξε δικό του χάνι στην οδό Καραϊσκάκη λίγο πιο πάνω από τις Εφτά βρύσες. Οι πελάτες του καταγόταν κυρίως από τα βορεινά χωριά της Λαμίας και της επαρχίας Δομοκού. [ΠΗΓΗ: Νίκος Ταξ. Δαβανέλλος, Λαμία, τα πρόσωπα (1760-1930), Λαμία 2003, σελίδα 229].

Εικ.36: Κωνσταντίνος Χ. Στριφτός (1889-1938). Γόνος δεκαμελούς οικογενείας. Έλαβε μέρος στους Βαλκανικούς πολέμους και με τη λήξη τους μετανάστευσε για επτά χρόνια στην Αμερική. Επέστρεψε στη Λαμία και άνοιξε εστιατόριο στη γωνία των οδών Καλύβα-Μπακογιάνη και Ροζάκη-Αγγελή. Στους ντόπιους έγινε γνωστό με την επωνυμία το «Μαγειρείο του Στριφτού». Προμήθευε τις ταβέρνες με κρασιά. Το 1936 έλαβε το Α΄ βραβείο στην ΙΑ΄ Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης. Έκανε δωρεές σε ιδρύματα, βοήθησε φτωχούς, βάφτισε ορφανά, προίκισε και στεφάνωσε άπορες και ανήμπορες κοπέλες. [ΠΗΓΗ: Νίκος Ταξ. Δαβανέλλος, Λαμία, τα πρόσωπα (1760-1930), Λαμία 2003, σελίδα 221].

Εικ.37: Χαράλαμπος Μαυροειδής. Γεννήθηκε στο Κοτύλιο της Ανδρίτσαινας. Το 1910 ήρθε στη Λαμία. Ίδρυσε τυπογραφείο και εξέδιδε την εβδομαδιαία εφημερίδα «Σημαία» (1911-1916). Παράλληλα ίδρυσε βιβλιοχαρτοπωλείο που λειτούργησε μέχρι το 1962 και πρακτορείο αθηναϊκών εφημερίδων. Στεγάσθηκαν σε οίκημα στη γωνία Πλατείας Ελευθερίας και οδού Κουνούπη. Αργότερα μεταφέρθηκαν στην οδό Κολοκοτρώνη. Το βιβλιοχαρτοπωλείο και το πρακτορείο εφημερίδων μετά το θάνατό του περιήλθαν στον υπάλληλό του Ασημάκη Κωστόγιαννη. [ΠΗΓΗ: Νίκος Ταξ. Δαβανέλλος, Λαμία, τα πρόσωπα (1760-1930), Λαμία 2003, σελίδα 308].

Εικ.38: Το υφαντουργείο των αδελφών Μαχαιρά το 1930. Στεγαζόταν στην οδό Τσιριμώκου, απέναντι από το Παρθεναγωγείο (Πέτρινο). Πρωτολειτούργησε το 1902 με χτένια, σαΐτες και ξύλινους αργαλειούς. Το 1927 οι κατασκευασμένοι από ξύλο αργαλειοί αντικαταστάθηκαν από 20 ηλεκτροκίνητους. Η παραγωγή ανέβηκε από τις 40 υφάντριες και βοηθητικό προσωπικό σε περισσότερα από 150.000 μέτρα υφάσματος. [ΠΗΓΗ: Νίκος Ταξ. Δαβανέλλος, Λαμία, το Χρονικό μιας Πόλης, Αθήνα 1994, σελίδα 323].

Εικ.39: Οδός Καποδιστρίου 1925, απέναντι από το δικαστικό μέγαρο. Το κτίριο με τα ρολλά είναι το μεγάλο σαπωνοποιείο των αδελφών Τσιπούρα. [ΠΗΓΗ: Νίκος Ταξ. Δαβανέλλος, Λαμία, το Χρονικό μιας Πόλης, Αθήνα 1994, σελίδα 92].

Εικ.40: Πλατεία Λαού 1935. Το διώροφο κτίριο είναι το ξενοδοχείο «ΑΧΙΛΛΕΙΟΝ» με πρόσοψη στην Πλατεία Ελευθερίας. [ΠΗΓΗ: Νίκος Ταξ. Δαβανέλλος, Λαμία, το Χρονικό μιας Πόλης, Αθήνα 1994, σελίδα 224].

ΠΗΓΕΣ

1) Νίκος Ταξ. Δαβανέλλος, Λαμία, το Χρονικό μιας Πόλης, Αθήνα 1994.

2) Νίκος Ταξ. Δαβανέλλος, Λαμία, η Ρεκλάμα (1850-1967), Αθήνα 1999.

3) Νίκος Ταξ. Δαβανέλλος, Λαμία, τα πρόσωπα (1760-1930), Λαμία 2003.