Η δημοτική εκπαίδευση στη Φθιώτιδα το σχολικό έτος 1901-1902

Ι. Εισαγωγή (δημοτικά σχολεία-γραμματοδιδασκαλεία-γραμματοδιδάσκαλοι-γραμματιστές)

Με το νόμο ΒΤΜΘ΄ της 3^ης Σεπτεμβρίου 1895 «Περί της στοιχειώδους ή δημοτικής εκπαιδεύσεως» (ΦΕΚ 37/Α/05-10-1895), (Εικ.1α-ι) η κυβέρνηση Θεοδώρου Δηλιγιάννη προσπάθησε να οργανώσει τη στοιχειώδη εκπαίδευση στο ελληνικό βασίλειο. Ο νόμος υπογράφεται από τον Δημήτριο Γ. Πετρίδη, υπουργό Εκκλησιαστικών και δημοσίας εκπαιδεύσεως, όπως ονομαζόταν τότε το υπουργείο παιδείας. Με τον νόμο αυτό καθιερώθηκαν τα πλήρη (εξατάξια), τα κοινά (τετρατάξια) δημοτικά σχολεία και τα γραμματοδιδασκαλεία ή γραμματοσχολεία, τα οποία ουσιαστικά ήταν τα σχολεία των χωριών.

Προϋπόθεση για τη σύσταση γραμματοδιδασκαλείου σε ένα χωριό ήταν η ύπαρξη τουλάχιστον 15 μαθητών. Εάν οι μαθητές υπερέβαιναν τους 70 μπορούσε να συσταθεί κοινό (τετρατάξιο) δημοτικό σχολείο. Στο γραμματοδιδασκαλείο δίδασκε ο γραμματοδιδάσκαλος. Με τον όρο γραμματοδιδάσκαλος χαρακτηρίστηκε κατά την αρχαιότητα (ελληνιστική περίοδο) ο διδάσκων στους μαθητές τα πρώτα γράμματα, ενώ ως γραμματιστής χαρακτηρίστηκε ο διδάσκων ανάγνωση και γραφή. Με το νόμο του 1895 καταβλήθηκε προσπάθεια να αντικατασταθούν οι γραμματοδιδάσκαλοι από τους γραμματιστές λόγω της ελλιπούς μόρφωσής τους.

Οι γραμματιστές αποφοίτησαν από τα υποδιδασκαλεία που ιδρύθηκαν με το νόμο ΒΟΘ΄ της 6^ης Αυγούστου 1892 «Περί υποδιδασκαλείων» (ΦΕΚ 277/Α/11-08-1892). Σύμφωνα με αυτόν ιδρύθηκε σε κάθε νομό υποδιδασκαλείο. Η φοίτηση ήταν ετήσια. Δικαίωμα φοίτησης είχαν όσοι διέθεταν απολυτήριο Ελληνικού σχολείου (Σχολαρχείου). Οι γραμματιστές διορίζονταν σε χωριά κάτω των 600 κατοίκων στη θέση των γραμματοδιδασκάλων. Το γραμματοδιδασκαλείο που διοριζόταν ονομαζόταν γραμματείο. Στο άρθρο 17 του νόμου «Περί υποδιδασκαλείων» ορίζεται ότι «απολυόμενοι εκ των υποδιδασκαλείων οι μαθηταί αυτών διορίζονται υπό του επί των Εκκλησιαστικών και της Δημοσίας Εκπαιδεύσεως Υπουργού γραμματισταί εις τα γραμματεία, τα ιδρυμένα κατά τάς κώμας τάς εχούσας αριθμόν κατοίκων ολιγώτερον των 600. Διορίζονται δε εις μέν τάς κώμας τάς εχούσας 500-600 κατοίκους οι λαβόντες τον βαθμόν άριστα, εις δε τάς εχούσας 400-500 οι τον βαθμόν λίαν καλώς και εις τάς εχούσας ολιγώτερον των 400 μέχρις 150 κατοίκων οι τον βαθμόν καλώς.». Στο άρθρο 18 ορίζεται το ζήτημα της μισθοδοσίας και κατοικίας των γραμματιστών: «Μισθόν λαμβάνουσιν οι γραμματισταί 75 μέν δραχμάς οι έχοντες άριστα, 65 οι έχοντες λίαν καλώς και 55 οι έχοντες καλώς. Κατοικούσι δε πάντες ανεξόδως εν τοίς διδακτηρίοις, όπου τούτο είναι δυνατόν.».

Το 1899 κατατέθηκαν προς ψήφιση στη Βουλή από τον Αθανάσιο Ευταξία πέντε νομοσχέδια για την παιδεία («Περί δημοτικής εκπαιδεύσεως», «Περί διδασκαλείων των αρρένων», «Περί μέσης εκπαιδεύσεως», «Περί Πανεπιστημίου» και «Περί γυμναστικής και γυμναστικών και αθλητικών αγώνων»). Ψηφίστηκε και έγινε νόμος του κράτους μόνο το τελευταίο, γνωστό ως νόμος ΒΚΧΑ΄ της 10^η Ιουλίου 1899 «Περί γυμναστικής και γυμναστικών και αθλητικών Αγώνων».

 

ΙΙ. Η δημοτική εκπαίδευση στη Φθιώτιδα

Το 1902 εκδόθηκε στην Αθήνα η «Επετηρίς της δημοτικής εκπαιδεύσεως» από τον εκδοτικό οίκο «Υιοί Ανέστη Κωνσταντινίδου» (Εικ.2). Η επετηρίδα δημοσιεύει στοιχεία για τη δημοτική εκπαίδευση εκείνης της εποχής.

Ως προς τη Φθιώτιδα η επετηρίδα παρέχει πληροφορίες για τα μέλη του εποπτικού συμβουλίου, τον αριθμό σχολείων και τα ονοματεπώνυμα των δημοδιδασκάλων, δημοδιδασκαλισσών, γραμματιστών και γραμματοδιδασκάλων που υπηρετούσαν στα σχολεία της δημοτικής εκπαίδευσης του νομού.

Ειδικότερα:

Α. Εποπτικό Συμβούλιο Δημοτικής Εκπαίδευσης

Αποτελείται από τους εξής:

Πρόεδρος: ο αιδεσιμότατος Οικονόμος κ.Ι.Μυλαρόπουλος πρόεδρος της Επισκοπικής επιτροπής.

Επιθεωρητής: Χ. Μάρας.

Μέλη: Β.Νικολαΐδης γυμνασιάρχης, Κ.Κελαϊδίνης, Ι.Γεωργιάδης.

Β. Αριθμός σχολείων

Ο αριθμός των σχολείων δημοτικής εκπαίδευσης, των εκπαιδευτικών και των μαθητών για το σχολικό έτος 1901-1902 στη Φθιώτιδα είναι:

Σχολεία αρρένων 63,

Σχολεία θηλέων 25,

Γραμματεία ή Γραμματοδιδασκαλεία 90,

Αριθμός μαθητών,

αρρένων 6.531,

θηλέων 1.388,

Αριθμός διδασκάλων 88,

Αριθμός διδασκαλισσών 30,

Αριθμός γραμματιστών 90.

Γ. Ονοματεπώνυμα δημοδιδασκάλων, δημοδιδασκαλισσών, γραμματιστών και γραμματοδιδασκάλων

Μετά το ονοματεπώνυμο περιγράφεται η θέση που κατέχει ο εκπαιδευτικός (π.χ. γραμματοδιδάσκαλος). Στα ονοματεπώνυμα χωρίς περιγραφή θέσης εννοείται δημοδιδάσκαλος ή δημοδιδασκάλισσα.

1) Δήμος Λαμιέων.

Λαμία

αρρένων:

Α΄: Ι. Λάζος, Χ. Δροσογιάννης, Ι. Ασβεστάς, Γ. Παπαθανασίου.

Β΄: Α. Μακρυναίος, Γ. Τσιμπούρης, Ν. Βαλατσός, Ι. Τσιότρας.

θηλέων:

Α΄: πλήρες Α. Πυργοπούλου, Β. Τσαούση, Α. Κόντου.

Β΄: Α. Τοπαλόγλου, Ειρ. Στεργίου, Α. Βαλσάμη.

Ιμίρμπεη (Ανθήλη)

αρρένων: Γ. Καρυοφύλλης, Κ. Παπαβασιλείου

θηλέων: κενό.

Μπεκή (Σταυρός) αρρένων: Θ. Γαρδίκης.

Δίβρη αρρένων: Δ. Αθανασίου.

Σαρμουσακλή (Ροδίτσα) αρρένων: Κ. Λαγός.

Δερβέν Φούρκα (Καλαμάκι) αρρένων: κενό.

Τσοπανλάτα (Λυγαριά) αρρένων: Στ. Αθανασίου.

Κόμμα αρρένων: Γ. Παπαθανασίου.

Καλύβια αρρένων: Α. Λιανός (γραμματοδιδάσκαλος).

2) Δήμος Φαλάρων.

Στυλίς

αρρένων: Ν. Ευθυμίου, Κ. Χορμόβας.

θηλέων: Μ. Κωνσταντίνου.

Λογγίτσιον αρρένων: Ηλ. Τσώκρας (γραμματιστής).

Νεράϊδα αρρένων: Γ. Τσιλιμάγκος (γραμματιστής).

Νίκοβα (Άνυδρο) αρρένων: Γ. Παπαγεωργίου (γραμματιστής).

Σπαρτιά αρρένων: κενό.

Αγία Μαρίνα αρρένων: Ν. Αναγνωστόπουλος (γραμματιστής).

3) Δήμος Κρεμαστής Λαρίσης.

Γαρδίκιον (Πελασγία)

αρρένων: Α. Παπασακελλίωνος.

θηλέων: Α. Παναγιωτοπούλου.

Ράχαις (Ράχες): Ι. Κόντος.

Μύλοι: Κ. Παπασταμούλης (γραμματιστής).

Σουβάλα (Βαθύκοιλο) αρρένων: Γ. Ζούκας (γραμματιστής).

4) Δήμος Πτελεατών.

Σούρπη

αρρένων: Γ. Λουκάς, Δ. Καντζούκης.

θηλέων: κενό.

Πτελεόν αρρένων: Δ. Γραμματίκας.

Άγιος Θεόδωρος αρρένων: κενό.

Χαμάκου (Αχίλλειο) αρρένων: Ηλ. Τσιλιμάγκος (γραμματιστής).

5) Δήμος Αμαλιαπόλεως.

Αμαλιάπολις

αρρένων: Ι. Θεοδοσίου.

θηλέων: Αικ. Τσαβελάκου.

6) Δήμος Σπερχειάδος.

Αγά (Σπερχειάδα)

αρρένων: Σ. Πιτσίκας, Ι. Δασκαλόπουλος.

θηλέων: Μ. Γελαδάκη.

Χαλίλι (Μεσοποταμία) αρρένων: Σ. Παπαγυαλιάς.

Παλαιοβράχα αρρένων: Κ. Αθανασόπουλος, Λ. Δούκας.

Μπρούφλιανη (Δίλοφο) αρρένων: Γ. Γεραντώνης.

Φτέρη αρρένων: Χ. Παναγιωτόπουλος.

Καμπιά αρρένων: Α. Αίσωπος (γραμματιστής).

Γυφτοχώριον (Καλλιθέα) αρρένων: Ι. Καρφής.

Κλωνίον αρρένων: Κ. Αναγνωστόπουλος (γραμματοδιδάσκαλος).

7) Δήμος Ομιλαίων.

Γαρδίκιον

αρρένων: Ι. Γαρδίκης, Οδ. Γαρδίκης.

θηλέων: κενό.

Σέλιανη (Μάρμαρα) αρρένων: Κ. Παπανικολάου.

Κυριακοχώριον αρρένων: Ηλ. Αποστολόπουλος.

Αργύρια αρρένων: Γ. Μαλούκος (γραμματιστής).

Κολοκυνθιά αρρένων: Α. Παπαχρήστου (γραμματιστής).

Στάγια (Πλάτανος) αρρένων: Γ. Παπαστάμου (γραμματιστής).

8) Δήμος Υπάτης.

Υπάτη

αρρένων: Α. Βασακάρης, Δ.. Σκούρας.

θηλέων: κενό.

Μεξιάται

αρρένων: Ε. Ξηροτύρης.

θηλέων: Π. Θεοδώρου.

Λάλα (Ροδωνιά) αρρένων: Χ. Οικονομόπουλος.

Νεοχώριον αρρένων: Π. Πανέτσος.

Καστανιά αρρένων: Ν. Μαλούκος (γραμματιστής).

Λιάσκοβο (Μεσοχώρι) αρρένων: Κ. Λουκόπουλος (γραμματιστής).

Χομίργιανη (εδώθε) (Δάφνη) αρρένων: κενό.

Χομίργιανη (πέρα) (Ανατολή) αρρένων: Ι. Κοτσόβολος.

Συκά αρρένων: Γ. Ξηροτύρης (γραμματιστής).

Σμόκοβον (Πύργος) αρρένων: ΗΛ. Ρούσκας (γραμματιστής).

Μάντετση (Περιστέρι) αρρένων: Ι. Γιαχτύπης (γραμματιστής).

Λυχνό αρρένων: Ν. Κεφαλάς (γραμματιστής).

Βασιλικά αρρένων: Σ. Κατσογιαννόπουλος (γραμματιστής).

9) Δήμος Ηρακλειωτών.

Μοσχοχώριον

αρρένων: Δ. Σπέντζος.

θηλέων: κενό.

Παύλιανη (μάλλον αρρένων, δεν διευκρινίζεται): Θ. Κοντομήτρος.

Κομποτάδες

αρρένων: Ι. Ανδρικόπουλος.

θηλέων: Ελ. Χαλκιοπούλου.

Γαρδικάκιον (Οίτη) αρρένων: Λ. Μαράζης (γραμματιστής).

Μουσταφάμπεη (Ηράκλεια) αρρένων: κενό.

Δρακοσπηλιά (Θερμοπύλες) αρρένων: κενό.

Ελευθεροχώριον αρρένων: Ι. Μάρος (γραμματιστής).

Φρατζή αρρένων: Γ. Λιάκος (γραμματιστής).

Μωροκοβινίκος (Προκοβενίκος, σήμερα Σκαμνός) αρρένων: κενό.

Δύο Βουνά αρρένων: κενό.

Αλπόσπιτα (Αλεπόσπιτα) αρρένων: Α. Τσιγαρίδας (γραμματιστής).

10) Δήμος Μακρακώμης.

Βαρυμπόπη (Μακρακώμη)

αρρένων: Ηλ. Ζωητός.

θηλέων: κενό.

Ροβολιάριον αρρένων: Κ. Μητσάκης.

Γιαννιτσού αρρένων: Π. Γιωτόπουλος, Λ. Πολυμερόπουλος, Ι. Ξηροτύρης.

Τσούκα αρρένων: Ηλ. Αποστολόπουλος.

Γραμμένη Ράχη (Γραμμένη) αρρένων: Σ. Κατσανός.

Μάκρυση (Μάκρη) αρρένων: Κ. Αναγνωστόπουλος (γραμματιστής).

Λιτόσελον αρρένων: Γ. Παπανικολάου (γραμματιστής).

Σκορλιά (Πτελέα) αρρένων: Γ. Λιανός (γραμματιστής).

Αρχάνιον αρρένων: Α. Παπαποστόλου (γραμματιστής).

Πλατύστομον αρρένων: Δ. Δημητρέσας (γραμματιστής).

Ασβέστης αρρένων: Κ. Πανέτζος (γραμματιστής).

11) Δήμος Παραχελωϊτών.

Λιανοκλάδιον

αρρένων: Κ. Κατσόγιαννος.

θηλέων: Α. Χρίστου.

Στύρφακα αρρένων: Θ. Λάμπρου.

Δερβέν Καρυά (Μοσχοκαρυά) αρρένων: κενό.

Αμούριον αρρένων: Ν. Νικολαΐδης (γραμματοδιδάσκαλος).

Κούρνοβον (Τρίλοφο) αρρένων: Ι. Παπακωνσταντίνου (γραμματιστή).

12) Δήμος Τυμφρηστού.

Μεσαία ή Μεγάλη Κάψη αρρένων: Δ. Παπακωνσταντίνου.

Πουγγάκια αρρένων: Κ. Παναγιωτόπουλος.

Ζιώψη (Ασπρόκαμπος) αρρένων: Γ. Θεοδοσόπουλος.

Συμιανή (Ζημιανή, σήμερα Δίκαστρο) αρρένων: Δ. Κυριακόπουλος.

Κανάλια αρρένων: Δ. Καλέντζος (γραμματιστής).

Κάψη Πέρα αρρένων: Ε. Πολυχρονόπουλος (γραμματιστής).

Μαυρίλον αρρένων: Χ. Αναστασόπουλος (γραμματιστής).

Μερκάς αρρένων: Α. Παπαγεωργίου (γραμματιστής).

Περίλευτον (Περίβλεπτο) αρρένων: Γ. Παππαδημητρίου (γραμματιστής).

Παλαιόκαστρον αρρένων: Ν. Βορτσέλας (γραμματιστής).

Πιτσιωτά αρρένων: Α. Ζορμπάς (γραμματιστής).

Νεοχώριον αρρένων: Γ. Τσιούτρας (γραμματιστής).

Λευκάς αρρένων: Δ. Κλεφτοδήμος (γραμματιστής).

13) Δήμος Αταλάντης.

Αταλάντη

αρρένων: Ν. Μολότσος.

θηλέων: Μ. Μυρίζου.

Ζέλιον αρρένων: Γ. Λάμπρου.

Έξαρχος αρρένων: Ε. Γραβάνης (γραμματιστής).

Καλαπόδιον αρρένων: Γ. Αναγνώστου (γραμματιστής).

Κολάκα (Κυρτώνη) αρρένων: κενό.

Σκεντέραγας (Μεγαπλάτανος) αρρένων: κενό.

14) Δήμος Λαρύμνης.

Μαρτίνον

αρρένων: Δ. Παλασάντζας.

θηλέων: κενό.

Μαλεσίνα

αρρένων: κενό.

θηλέων: Α. Χριστακοπούλου.

Τραγάνα αρρένων: Κ. Λάϊος.

Παύλος αρρένων: Ν. Γκριτζελής.

Καστρί αρρένων: κενό.

Μάζιον αρρένων: ΗΛ. Φραγκάκης (γραμματοδιδάσκαλος).

15) Δήμος Δαφνησίων.

Λειβανάταις

αρρένων: Ν. Αναγνωστόπουλος, Κ. Θεοδοσίου.

θηλέων: Ε. Καλλιπολίτου.

Άγιος Κωνσταντίνος αρρένων: Α. Παπαναστάσης (γραμματιστής).

Αρκίτσα αρρένων: Α. Κοτσιάνης (γραμματιστής).

Αγνάντη αρρένων: Γ. Κωστορίζος (γραμματιστής).

Γολέμιον αρρένων: κενό.

16) Δήμος Τιθορέας.

Βελίτσα (Τιθορέα)

αρρένων: Ι. Ζέρβας, Κ. Παναγόπουλος.

θηλέων: Μ. Στρατηγοπούλου.

Μόδιον αρρένων: Γ. Παπαργυρόπουλος.

Κηφισσοχώριον (Κάτω Τιθορέα) αρρένων: Α. Γεροσταθόπουλος (γραμματιστής).

Αγία Μαρίνα αρρένων: Ι. Θεοδώρου (γραμματιστής).

17) Δήμος Θρονίου.

Καρυά αρρένων: Α. Τριανταφύλλου.

Ριγγίνιον αρρένων: Ν. Μαμαλέτος.

Δερβισάδα (Άγιος Σεραφείμ) αρρένων: Ν. Παπαμιλτιάδης (γραμματιστής).

Καινούργιον αρρένων: Γ. Κορκόβελος (γραμματιστής).

Κόμνηνα (Κόμνινα) αρρένων: Τ. Παπαϊωάννου (γραμματιστής).

18) Δήμος Θερμοπυλών.

Μώλος

αρρένων: Γ. Περγαντής, Π. Σακελλαρόπουλος.

θηλέων: κενό.

Μενδενίτσα

αρρένων: Κ. Ακρίδας.

θηλέων: Σ. Ψύλλα.

Αγία Τριάδα αρρένων: Λ. Δρούκαλης (γραμματιστής).

Κατμάτα (Ανάβρα) αρρένων: κενό.

Άντερας (Σκάρφεια) αρρένων: Σ. Αυγερινάκος (γραμματιστής).

Ρεντζάριον (μάλλον Ρεγγίνι) αρρένων: Ηλ. Δροσόπουλος (γραμματιστής).

Λιαπάτα (Άγιος Χαράλαμπος) αρρένων: κενό.

19) Δήμος Δρυμίας.

Δαδίον (Αμφίκλεια)

αρρένων: Ε. Στρογγύλης, Δ. Κονταξής, Δ. Αγγέλης, Γ. Κοτρίδης.

θηλέων: Α. Λεντούδη, Λ. Μεσσήνη.

Γλουνίτσα (Δρυμαία) αρρένων: Α. Δρίβας.

Ξυλικοί αρρένων: Κ. Χαντζής (γραμματιστής).

Δερνίτσα (Τιθρόνιο) αρρένων: κενό.

20) Δήμος Ελατείας.

Δραχμάνιον (Ελάτεια)

αρρένων: Ηλ. Καράμπελας, Ι. Παππάς.

θηλέων: Μ. Χαραλαμποπούλου.

Μπισχένιον (Παρόρι) αρρένων: Γ. Παπαδημητρίου.

Μάνεσι (Λευκοχώρι) αρρένων: Κ. Οικονόμου (γραμματιστής).

Μπέλεσι (Ανθοχώρι) αρρένων: κενό.

Σφάκα αρρένων: Ι. Παπαθανασίου (γραμματιστής).

21) Δήμος Νέας Πέλλης.

Άνω Πέλλη: Β. Ξενιά. (;)

22) Δήμος Θαυμακού.

Δομοκός

αρρένων: Χ. Τσουτσουλόπουλος, Δ. Παππάζογλους.

θηλέων: Μ. Δημητρίου.

Μπεκερλέρ (είναι το Μπεκριλέρ, οικισμός που καταργήθηκε το 1928) αρρένων: Θ. Αγγελόπουλος.

Αγόριανη αρρένων: Α. Μπινιάρης.

Σκάρμιτσα (Θαυμακός) αρρένων: κενό.

Βελεσιώται αρρένων: κενό.

Πουρνάρι αρρένων: Α. Σάββας.

Καρατζόλι (Αχλαδιά) αρρένων: κενό.

Βούζι αρρένων: Α. Κολοφωτιάς (γραμματιστής).

Λεύκα αρρένων: κενό.

Τσιατμά (Πετρωτό) αρρένων: Ι. Παγουρόπουλος (γραμματιστής).

Γιαρακλί αρρένων: κενό.

Γκαρόμπα (Γιακαρόμπα, σήμερα Αγραπιδιά) αρρένων: κενό.

Βαρδαλή αρρένων: κενό.

Τσουφλάρι (Σοφιάδα) αρρένων: κενό.

23) Δήμος Μελιταίας.

Αβαρίτσα (Μελιταία) αρρένων: κενό.

Παλαμάς αρρένων: κενό.

Χελιαδού (Φιλιαδώνα) αρρένων: Στ. Αθανασίου.

Νεοχώριον αρρένων: κενό.

Δραμάλα (Μακρολίβαδο) αρρένων: κενό.

Μαντασιά αρρένων: κενό.

24) Δήμος Ξυνιάδος.

Ομβριακή

αρρένων: Γ. Λεκατσάς.

θηλέων: Π. Πολυμέρου.

Δαουκλή (Ξυνιάδα) αρρένων: κενό.

Δερελή (Περιβόλι) αρρένων: κενό.

 

 

ΕΙΚΟΝΕΣ

α

β

γ

δ

ε

στ

ζ

η

θ

ι

Εικ.1. Ο νόμος ΒΤΜΘ΄ της 3ης Σεπτεμβρίου 1895 «Περί της στοιχειώδους ή δημοτικής εκπαιδεύσεως» (πηγή: Εθνικό τυπογραφείο).

 

Εικ.2. Το εξώφυλλο του βιβλίου «Επετηρίς της δημοτικής εκπαιδεύσεως» (πηγή: Ψηφιοθήκη ΑΠΘ/Ψηφιακές συλλογές).

 

 

 

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1. Γ. Μπουκουβάλα, Επετηρίς της Δημοτικής Εκπαιδεύσεως, Έτος Α΄ (1901-1902), Εν Αθήναις 1902, σελίδες 416-420.

2. Ηλίας Χρ. Δήμος, Η βασική εκπαίδευση στο νομό Αττικής την περίοδο 1897-1922 (Διδακτορική διατριβή), Ιωάννινα 2010.

3. Γεώργιος Δ. Μούρτζης, Η βασική εκπαίδευση στο Αίγιο (1895-1913) (Διδακτορική διατριβή), Ιωάννινα 2008.