Γράμμα από το Αλβανικό μέτωπο του Νικολάου Δημ. Γκέκα (22-3-1941)

Τιμώντας την εθνική επέτειο της 28ης Οκτωβρίου 1940 δημοσιεύουμε ένα γράμμα από το μέτωπο (Εικ.1αβ), προερχόμενο από το οικογενειακό μας αρχείο. Το έγραψε ο επιστρατευμένος θείος μου Νικόλαος Δημ. Γκέκας (1917-1941), αδελφός της μητέρας μου (Εικ.2-4). Το απευθύνει στην αδελφή του Αθηνά Δημ. Γκέκα (από το 1948 σύζυγο Αθανασίου Βλάχου)(Εικ.5). Τα δύο αυτά αδέλφια ήταν τα μοναδικά που γνώριζαν γραφή και ανάγνωση στην πολυμελή οικογένεια του παππού μου Δημητρίου Αθ. Γκέκα (1877-1942).

Σελίδα 1

Εν Αλβανία τη 22 3 41

αγαπητί μου αδελφή Αθηνά

μάθε από ηγίαν είμε

καλά το αυτό επηθενό και

δια λόγου σας μάθε έλαβα το δέμα

και εχάρηκα πολή ήδα τη μου

είχατε μέσα εχάρηκα αλά δεν

ήχατε καθρέφτη δεν πηράζη

τόρα άμα στήλετε άλο δέμα

θα το στήλεται και θα σττήλεται

τσατσάρα και γληκά και καμία

πήτα ήδα να μου γράφητε ότι

καλειργήτε 2 εκατοστά καλά

κάνεται να κυτάξεται για βαμπακ{όσπορο}

….(δυσανάγνωστο)

γράπσατε και πος έχετε τα άλογα

εάν τα έχεται γερά και να τα

βγάλατε έξο στα κρηθάρια οι χ

Σελίδα 2

χορης άλο σας χερετο

όλω σας και αδελφό σας

Νικόλαος Γκέκας

δόστε τους χερετησμούς

στον δουλόρο και στον

αντρίκο και στον αποστόλη τον πέρπερα

από τον Ταγγούλα

περημένομε απάντησες

γιάσας τα δέοντα

στον Κόστα

Ζαχαρόπουλο

Και ξανά γιασας

Το γράμμα το έγραψε στο Μάλι Σπάτ (Mali Shpat)(Εικ.6), ορεινό συγκρότημα Νότια του Τεπελενίου. Εκεί βρισκόταν το 42^ο Σύνταγμα Ευζώνων Λαμίας (Εικ.7) από τις αρχές Ιανουαρίου του 1941 αντικαθιστώντας μονάδες της IVης Μεραρχίας Πελοποννήσου. Πριν την αναχώρηση για τον τομέα Μάλι Σπάτ ο Νίκος έδωσε τα ατομικά του είδη (ρολόϊ, πορτοφόλι, κ.ά.) σε συγχωριανό του στρατιώτη λέγοντας:

-Πάρτα αυτά να τα πάς στις αδερφάδες μου. Δε θα γυρίσω πίσω από ’κεί που πάω.

Δυστυχώς ο Νίκος δεν έλαβε άλλο δέμα με καθρέφτη, τσατσάρα, γλυκά και πίτα. Οι χαιρετισμοί του Ταγγούλα (παρατσούκλι του Νίκου) μεταβιβάστηκαν στο Δουλόρο (παρατσούκλι, βλέπε την ανάρτηση: Κώστας Στρογγυλός: Αιχμάλωτος πολέμου στη Μικρά Ασία, επιμέλεια Γιάννης Μακρής), στον Αντρίκο, στον Αποστόλη Πέπερα και στον Κώστα Ζαχαρόπουλο. Τρεις ημέρες μετά την αποστολή του γράμματος, στις 25 Μαρτίου 1941, ιταλική οβίδα έπληξε το γεμάτο πυροβόλο, στο οποίο υπηρετούσε ο Νίκος ως σκοπευτής. Το πυροβόλο εξερράγη. Τραυματισμένος βαριά, μεταφέρθηκε στα μετόπισθεν (Σ1 Πεδινό χειρουργείο Βουλιαρατίου) όπου και απεβίωσε στις 31 Μαρτίου 1941 (βλέπε την ανάρτηση: Οι συνθήκες θανάτου ενός ήρωα του Αλβανικού έπους). Η προαίσθησή του έγινε πραγματικότητα. Από πληροφορία του συμπολεμιστή και συγχωριανού του Δημητρίου Αναστ. Καραναστάση γνωρίζουμε ότι ετάφη μαζί με άλλους δύο αποβιώσαντες συμπολεμιστές του.Σήμερα είναι θαμμένος στο Βουλιαράτι (Εικ.8,9). Ο τάφος του εντοπίσθηκε από τον κ.Αγαθοκλή Παναγούλια και τα οστά του επανατοποθετήθηκαν σε νέο το 2002. Ο κ.Αγαθοκλής Παναγούλιας, προς τιμήν του, συνέβαλε τα μέγιστα στην ανάδειξη του Στρατιωτικού νεκροταφείου Βουλιαρατίου.
   Η ιδιαίτερη πατρίδα του Νίκου τίμησε το τέκνο της δίνοντας το ονοματεπώνυμό του στο δρόμο που περνάει μπροστά από το σπίτι του (Εικ.10). Μετά τον πόλεμο από το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας απεστάλη στην οικογένειά του «Δίπλωμα Ευγνωμοσύνης» (Εικ.11).

Το 1977 η Αθηνά προσπάθησε να πάει στο Βουλιαράτι να προσκυνήσει τον τάφο του αδελφού της. Δυστυχώς έφτασε μέχρι την Κακαβιά. Το αλβανικό καθεστώς του Εμβέρ Χότζα είχε κλειστά τα σύνορα. Όταν έπεσε το καθεστώς και άνοιξαν τα σύνορα, η Αθηνά πλέον είχε φύγει από τη ζωή.

ΕΙΚΟΝΕΣ

 α

 β

 Εικ.1αβ: Το δισέλιδο γράμμα. [πηγή: οικογενειακό αρχείο Σωτήρη Γ. Αλεξόπουλου].

 Εικ.2: Ο Νίκος σε ηλικία 20 ετών. [πηγή: οικογενειακό αρχείο Σωτήρη Γ. Αλεξόπουλου].

 Εικ.3: Ο Νίκος εύζωνας στο Κάστρο της Λαμίας μαζί με το συγχωριανό του Γιώργο Κυροδήμο. [πηγή: οικογενειακό αρχείο Σωτήρη Γ. Αλεξόπουλου].

 Εικ.4: Εύζωνοι του 42 Συντάγματος, πιθανότατα σε άσκηση. Η φωτογραφία είναι αρκετά κατεστραμμένη και δεν μπορεί να εντοπισθεί ο Νίκος. [πηγή: οικογενειακό αρχείο Σωτήρη Γ. Αλεξόπουλου].

 Εικ.5: Η Αθηνά με τον σύζυγό της Αθανάσιο Βλάχο το 1949, ένα χρόνο μετά το γάμο τους. [πηγή: οικογενειακό αρχείο Σωτήρη Γ. Αλεξόπουλου].

Εικ.6: Χάρτης από το διαδίκτυο. Μέσα στον γαλάζιο κύκλο προβάλλεται η περιοχή του Mali Shpat. [πηγή διαδικτύου: https://peakery.com/map/#n=tepelena&q=shpat)

 Εικ.7: Εφημερίδα ΤΥΠΟΣ. Ανταπόκριση του Σ. Ματαντού σε επικό τόνο για τους «τσολιάδες της Λαμίας».[πηγή: εφημερίδα ΤΥΠΟΣ, φύλλο 2165/08-12-1940, πρωτοσέλιδο, ψηφιακός σελιδοδείκτης 589].

 Εικ.8: Πίνακας με τους θανόντες και ταφέντες στο Βουλιαράτι. [πηγή: φωτογραφικό αρχείο Σωτήρη Γ. Αλεξόπουλου].

 Εικ.9: Λεπτομέρεια του πίνακα της Εικ.8, με το παρένθετο σημείωμα που περιέχει επιπλέον ονόματα 4 θανόντων. Διαβάζεται πρώτο το όνομα του Νίκου και ακολουθούν άλλα δύο ονόματα ευζώνων του 42 Συντάγματος. Αργότερα το παρένθετο σημείωμα, παρότι είναι γνήσιο, εφόσον γράφηκε από τον ίδιο γραφέα που έγραψε τον Πίνακα πεσόντων (ίδιος γραφικός χαρακτήρας), αποσύρθηκε. [πηγή: φωτογραφικό αρχείο Σωτήρη Γ. Αλεξόπουλου].

 Εικ.10: Σταυρός Λαμίας: η οδός Γκέκα Νικολάου. [πηγή: φωτογραφικό αρχείο Σωτήρη Γ. Αλεξόπουλου].

 Εικ.11: Η πατρίς ευγνωμονούσα το τέκνο της Νικόλαο Δ. Γκέκα. [πηγή: οικογενειακό αρχείο Σωτήρη Γ. Αλεξόπουλου].

ΠΗΓΗ

Οικογενειακό αρχείο Σωτήρη Γ. Αλεξόπουλου.

Τσερνοβίτι: Ο περιβάλλων χώρος και η πύλη εισόδου του ναού του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου

Ο ναός και ο εξωτερικός χώρος που τον περιβάλλει, προστατεύεται από περίβολο κτισμένο από ημικατεργασμένους λίθους (Εικ.1-4)). Ο σκοπός του περιβόλου είναι διττός: αφ’ ενός μεν ο προσδιορισμός των ορίων του ναού, αφετέρου δε η συγκράτηση και σταθεροποίηση των χωμάτων του περιβάλλοντος χώρου. Δημιουργείται έτσι ένα πλάτωμα, επάνω στο οποίο είναι κτισμένος ο ναός. Από επιτόπια έρευνα διαπιστώθηκε ότι ο περίβολος παλαιότερα υψωνόταν σε μεγαλύτερο ύψος από το σημερινό. Με την πάροδο του χρόνου όμως και λόγω της εγκατάλειψης, αρκετοί λίθοι κατέπεσαν και το ύψος ελαττώθηκε.

Η είσοδος στον περιβάλλοντα χώρο πραγματοποιείται από τη νοτιοδυτική πλευρά δια μέσου πύλης κατασκευασμένης από λίθινους δόμους (Εικ.5), πραγματικό κόσμημα του χώρου. Κατασκευάσθηκε το 1812, εποχή κατασκευής του ναού, από τους ίδιους τεχνίτες. Η πύλη φράσσεται από παλαιά δίφυλλη σιδερένια καγκελόπορτα. Στην κορυφή του αριστερού φύλλου τοποθετήθηκε σιδερένιος σταυρός, ο οποίος υπενθυμίζει στον επισκέπτη την είσοδό του σε ιερό χώρο. Χρονολογικά ανάγεται στα τέλη του 19ου ή αρχές 20ου αιώνα.

Στον αρχιτεκτονικό ρυθμό της πύλης παρατηρείται ανάμειξη οθωμανικών και ευρωπαϊκών αρχιτεκτονικών στοιχείων. Ο ρυθμός αυτός απαντάται σε παράθυρα και πύλες κτιρίων της ύστερης οθωμανικής περιόδου σε όλη την ελληνική επικράτεια και στο βαλκανικό χώρο γενικότερα. Αυτό που διαφοροποιείται από περιοχή σε περιοχή είναι το υλικό κατασκευής. Σε μερικές περιοχές χρησιμοποιούνται κεραμικοί πλίνθοι, όπως σε κτίρια της Θεσσαλονίκης, ενώ σε άλλες λίθινοι δόμοι, όπως στην Ήπειρο. Ακριβώς ίδια με την πύλη του περιβάλλοντος χώρου του Αγίου Ιωάννου Τσερνοβιτίου είναι η πύλη αυλόγυρου σπιτιού στο χωριό Σέρβου Αρκαδίας στην Πελοπόννησο (Εικ.6).

Το κατώφλι της πύλης αποτελείται από δύο επιμελώς κατεργασμένους δόμους. Κάθε μία κάθετη πλευρά αποτελείται από τέσσερις, επίσης επιμελώς κατεργασμένους, δόμους. Οι δύο πλευρές διακρίνονται για την πλήρη συμμετρική τοποθέτησή τους.

Το ανώφλι της πύλης αποτελείται από δύο επιμελώς κατεργασμένους δόμους, οι οποίοι στο κέντρο της πύλης συνδέονται μεταξύ τους με μαρμάρινο πεσσίσκο (Εικ.7). Ο πεσσίσκος τοποθετήθηκε εκεί ως κλειδί. Στις θύρες και τα παράθυρα αυτού του είδους το κλειδί αποτελεί το σπουδαιότερο σημείο ισορροπίας του κατασκευάσματος. Ενδεχόμενη αφαίρεσή του οδηγεί την πύλη σε κατάρρευση. Τα άκρα των δύο οριζοντίων δόμων μετά από κατάλληλη λάξευση, εφάπτονται ακριβώς στην άνω πλευρά του δόμου κάθε κάθετης πλευράς. Ο δύο δόμοι του ανωφλίου έχουν τοξοειδές σχήμα, μήκους ενός δωδεκάτου της διαμέτρου του κύκλου.

Ο μαρμάρινος πεσσίσκος (κλειδί) της εισόδου της πύλης φέρει διακοσμητικά σχέδια οθωμανικής προέλευσης. Τοποθετήθηκε εκεί προφανώς σε δεύτερη χρήση. Οι τεχνίτες τον μετέφεραν από αλλού. Εκτιμώντας την αισθητική του αξία, λόγω των σχεδίων, τον τοποθέτησαν στο εμφανέστερο σημείο της πύλης. Παρόμοια περίπτωση δεύτερης χρήσης (spolium) παλαιοχριστιανικού επικράνου με επιγραφή (5^ος-6^ος αι. μ.Χ), απαντάται στην τοιχοδομία του παρεκκλησίου του Αγίου Χαραλάμπους.

Η στερέωση του δευτέρου με τον τρίτο δόμο σε κάθε πλευρά πραγματοποιείται με σιδερένιο σύνδεσμο (τζινέτι, όπως ονομαζόταν από τους τεχνίτες της εποχής). Το ίδιο συμβαίνει στη σύνδεση του αριστερού δόμου του ανωφλίου με τον πρώτο κάθετο δόμο της αριστερής πλευράς. Επίσης σύνδεσμοι συνέδεαν όλους του δόμους μεταξύ τους. Αργότερα αφαιρέθηκαν. Σήμερα υπάρχουν μόνο τα ίχνη των οπών τους. Παρόμοιοι σύνδεσμοι υπάρχουν στο καμπαναριό του ναού.

Στη θύρα εισόδου του ναού των Αγίων Ισαποστόλων Κωνσταντίνου και Ελένης στην Παλιονίκοβα Ανύδρου, σιδερένιοι σύνδεσμοι τοποθετούνται συμμετρικά, ανά δύο σε κάθε κάθετη πλευρά (Εικ.8α,8β). Σήμερα είναι αρκετά δυσδιάκριτοι λόγω επάλειψής τους με ασβέστη κατά την ανακαίνιση του ναού αλλά και παλαιότερα[1]. Μόνο με προσεκτική παρατήρηση μπορούν να εντοπισθούν.

Ο σκοπός της χρήσης σιδερένιων συνδέσμων ήταν η στατική ισορροπία της πύλης. Πρόκειται για παλαιά τεχνική, η οποία αντί για αρμό χρησιμοποιεί σιδερένιους συνδέσμους για τη στήριξη λίθινων ή μαρμάρινων δόμων, επιτυγχάνοντας καλύτερα αποτελέσματα. Οι σύνδεσμοι βοηθούν καλύτερα στην απορρόφηση των κραδασμών από σεισμικές δονήσεις απ’ ότι η συνδεσμολογία με κονίαμα, απομακρύνοντας τον κίνδυνο καταρρεύσεως. Η χρήση σιδερένιων συνδέσμων από τους τεχνίτες παραλληλίζεται με την τεχνική της χρήσης μολύβδου για τη σύνδεση των σπονδύλων στους κίονες των αρχαίων ελληνικών ναών.

ΣΧΟΛΙΑ-ΕΠΕΞΗΓΗΣΕΙΣ

[1] Ο ναός των Αγίων Ισαποστόλων Κωνσταντίνου και Ελένης σήμερα είναι ένα από τα πολλά εξωκλήσια του Ανύδρου (πρώην Νίκοβα). Πριν τα μέσα του 19^ου αιώνα, εξυπηρετούσε τις λατρευτικές ανάγκες των κατοίκων της Νίκοβας.

ΕΙΚΟΝΕΣ

Εικ.1 Η νοτιοδυτική πλευρά του περιβόλου.

 Εικ.2 Η είσοδος του περιβόλου με την χαρακτηριστική πύλη.

 Εικ.3 Άποψη του περιβόλου από νοτιοανατολικά.

 Εικ.4 Άποψη του περιβόλου από ανατολικά.

 Εικ.5 Η πύλη εισόδου στον περιβάλλοντα χώρο του ναού.

 Εικ.6 Η πύλη εισόδου στον αυλόγυρο σπιτιού στο χωριό Σέρβου Αρκαδίας.

 Εικ.7 Ο μαρμάρινος πεσσίσκος (κλειδί) της πύλης.

 Εικ.8α Η αριστερή πλευρά της θύρας εισόδου του ναού των Αγίων Ισαποστόλων Κωνσταντίνου και Ελένης.

 Εικ.8β Η δεξιά πλευρά της θύρας εισόδου του ναού των Αγίων Ισαποστόλων Κωνσταντίνου και Ελένης.

ΠΗΓΕΣ ΕΙΚΟΝΩΝ

Εικ. 1-5,7,8αβ: Φωτογραφικό αρχείο Σωτήρη Γ. Αλεξόπουλου.

Εικ.6: http://www.servou.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=966:2009-05-20-16-39-23&catid=58:laikiarxitektoniki&Itemid=73

Τσερνοβίτι: Γενικά για το ναό του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου

Ο ενοριακός ναός του Τσερνοβιτίου βρίσκεται στο κεντρικό σημείο του χωριού και συνδυάζεται αρμονικά με το χώρο. Είναι αφιερωμένος στο Γενέσιον του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου (+24 Ιουνίου). Πρόκειται για τυπική τρίκλιτη ξυλόστεγη βασιλική της τουρκοκρατίας με δικλινή στέγη. Καταλήγει σε σαμαρωτή απόληξη στην κόγχη του ιερού. Σύμφωνα με μαρτυρίες των κατοίκων ο ναός παλαιότερα διέθετε και γυναικωνίτη.

Στο Βασιλικό Διάταγμα της 20^ης Δεκεμβρίου 1911 «Περί ορισμού των ενοριών των χωρίων του δήμου Φαλάρων», το οποίο δημοσιεύθηκε στο ΦΕΚ 1/01-01-1911 και υπογράφηκε από τον τότε υπουργό εκκλησιαστικών και δημόσιας εκπαίδευσης Απόστολο Γ. Αλεξανδρή, ο ναός του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου αναφέρεται ως ενοριακός ναός της ενορίας του Τσερνοβιτίου: «…Αι ενορίαι των χωρίων του δήμου Φαλάρων καθορίζονται ως εξής:…..4)του χωρίου Τσερνοβιτσίου εις μίαν, την του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου….» (Εικ.1αβ).

Ανακαινίσθηκε αρκετές φορές. Γι’ αυτό σήμερα δεν σώζονται το αρχικό τέμπλο, το αρχικό δάπεδο, η αρχική οροφή κ.ά.. Σε κάποια από τις ανακαινίσεις ο δυτικός τοίχος μετακινήθηκε αρκετά μέτρα ανατολικότερα, με συνέπεια την αφαίρεση του γυναικωνίτη. Πραγματοποιήθηκε μετά το 1950 και αφού το χωριό είχε μεταφερθεί στη σημερινή θέση Βαλσέρα. Η ανακαίνιση πραγματοποιήθηκε για την αποφυγή της κατάρρευσης του δυτικού τοίχου και της στέγης του ναού, τα οποία ενωνόταν με το κατηφορικό έδαφος.

Επόμενη ανακαίνιση πραγματοποιήθηκε το 1990, όπως αναγράφεται σε μαρμάρινο σταυρό τοποθετημένο στο κτιστό τέμπλο, ακριβώς επάνω από την ωραία πύλη:

ΑΓΙΟΣ

ΙΩΑΝΝΗΣ Ο

ΠΡΟΔΡΟΜΟΣ

1990

Τοποθετήθηκε νέο ξύλινο ταβάνι. Έγιναν αρμολογήματα των τοίχων και επιδιορθώσεις της στέγης. Αντικαταστάθηκαν τα «ευρωπαϊκά» κεραμίδια, που τοποθετήθηκαν σε παλαιότερη ανακαίνιση, με νέα «ρωμαϊκά». Τοποθετήθηκε μεγάλο στέγαστρο επάνω από τη θύρα εισόδου. Σκοπός ήταν η προστασία από τα όμβρια ύδατα του νοτίου τοίχου, συμπεριλαμβανομένης και της εισόδου του παρεκκλησίου του Αγίου Χαραλάμπους (Εικ.2,3,4).

Το 2003 πραγματοποιήθηκε νέα ανακαίνιση, σύμφωνα με επιγραφή σε μαρμάρινη πλάκα, τοποθετημένη ψηλά στο δυτικό τοίχο του κυρίως ναού:

ΔΕΗΣΙΣ ΕΝΟΡΙΤΩΝ ΜΕ ΤΗ

ΣΥΝΔΡΟΜΗ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΕΧΙΝΑΙΩΝ

ΤΟ ΕΤΟΣ 2003

ΜΕ ΕΠΙΒΛΕΨΗ

ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ

ΕΝΟΡΙΑΣ ΠΑΛΑΙΟΚΕΡΑΣΙΑΣ

Πραγματοποιήθηκαν εκτεταμένα αρμολογήματα-επιδιορθώσεις της εξωτερικής τοιχοδομίας και της κόγχης του ιερού (Εικ.5,6). Παράλληλα ενισχύθηκε η περίφραξη του περιβάλλοντος χώρου. Το δάπεδο του κυρίως ναού και των πλαγίων κλιτών καλύφθηκε με τσιμέντο. Ταυτόχρονα επιχειρήθηκε η ενίσχυση της αντοχής της θύρας εισόδου με κατασκευή υπερθύρου από μπετόν (σινάζι). Η εντοιχισμένη μαρμάρινη επιγραφή με το έτος ίδρυσης του ναού μετακινήθηκε λίγο ψηλότερα και δεξιότερα της θύρας (Εικ.7). Στη βάση του βορείου τοίχου κατασκευάσθηκε τσιμεντένια υδρορροή για την αποστράγγιση των ομβρίων υδάτων της στέγης (Εικ. 8).

 

 

 

 

 

ΕΙΚΟΝΕΣ

 

 

α.

β.

Εικ.1αβ. Το ΦΕΚ 1/01-01-1911 με το Βασιλικό Διάταγμα για τον ορισμό ενοριών στα χωριά του δήμου Φαλάρων.

 

 

 

 

Εικ.2. Η εξωτερική όψη του ναού πριν την ανακαίνιση του 1990.

 

 

 

 Εικ.3. Η εξωτερική όψη του ναού μετά την ανακαίνιση του 1990.

 

 

 

 Εικ.4. Η κόγχη του ιερού μετά την ανακαίνιση του 1990.

 

 

 

 

Εικ.5. Η εξωτερική όψη του ναού μετά την ανακαίνιση του 2003.

 

 

 

 Εικ.6. Η κόγχη του ιερού μετά την ανακαίνιση του 2003.

 

 

 

 Εικ.7. Η ενισχυμένη θύρα εισόδου του ναού μετά την ανακαίνιση του 2003.

 

 

 

 Εικ.8. Η βόρεια πλευρά του ναού μετά την ανακαίνιση του 2003.

 

  

ΠΗΓΕΣ ΕΙΚΟΝΩΝ

 

Εικ.1αβ. Εθνικό τυπογραφείο.

Εικ.2-8. Φωτογραφικό αρχείο Σωτήρη Γ. Αλεξόπουλου.

Τσερνοβίτι: Ελληνοϊταλικός πόλεμος του 1940

Εκτός από το 42 Σύνταγμα Ευζώνων (βλέπε σχετική ανάρτηση και τον κύκλο αναρτήσεων του Πολεμικού Ημερολογίου του εφέδρου επιλοχία Ηλία Κωστή), το οποίο επιστρατεύθηκε από τις 29 Αυγούστου και βρισκόταν ήδη στην πρώτη γραμμή στον ελληνοϊταλικό πόλεμο του 1940-41, οι κάτοικοι της Φθιώτιδας επιστρατεύθηκαν κυρίως με το 36^ο Σύνταγμα Πεζικού (Εικ.1&2). Το Σύνταγμα αυτό στελεχώθηκε με εφέδρους και δημιουργήθηκε στη Λαμία. Διοικητής του ήταν ο συνταγματάρχης Δημοκωστούλας Ιωάννης από τη Σούρπη Μαγνησίας (βλέπε: Ιωάννης Δημοκωστούλας: Ένας ηρωικός συνταγματάρχης του Έπους 1940). Διοικητής του 1ου Τάγματος ήταν ο ταγματάρχης Κυτέας Κωνσταντίνος, του 2ου ο ταγματάρχης Ζαχαρόπουλος Σπυρίδων και του 3ου ο ταγματάρχης Ρουμελιώτης Αθανάσιος. Μαζί με το 3ο Σύνταγμα Πεζικού αποτέλεσε τη ΙΙα Μεραρχία, η οποία ανήκε στο Α΄ Σώμα Στρατού.

Αφού ολοκληρώθηκε η επιστράτευση, στις 13 Νοεμβρίου 1940 προωθήθηκε δια μέσου Μετσόβου προς τον Τομέα της Ελαίας, όπου ήδη μάχονταν το αδελφό 42 Σύνταγμα Ευζώνων. Η ΙΙα Μεραρχία αποτελούνταν από 13.000 άνδρες, 30 πυροβόλα και 5.600 κτήνη.

Από τις 23 Νοεμβρίου 1940 υπήχθη στο Β΄ Σώμα Στρατού ως Απόσπασμα Δημοκωστούλα. Τον Ιανουάριο του 1941 μαζί με άλλες μονάδες κατέλαβε μετά από σκληρές μάχες την Κλεισούρα και το όρος Τρεμπεσίνα (1.923 μ. ύψος). Εκεί παρέμεινε μέχρι την οπισθοχώρηση τον Απρίλιο του 1941.

Στον πόλεμο έλαβαν μέρος πολλοί κάτοικοι του Τσερνοβιτίου. Οποιοσδήποτε διαθέτει φωτογραφίες από τη συμμετοχή συγγενικών του προσώπων στον «πόλεμο της Αλβανίας», όπως επικράτησε να ονομάζεται, μπορεί να συμβάλλει από την πλευρά του στην έρευνα, παρέχοντας πρόσθετα στοιχεία.

Προς το παρόν εντοπίσθηκαν τα εξής ονόματα κατά αλφαβητική σειρά:

Αλεξόπουλος Χρήστος του Δημητρίου: επιστρατεύθηκε σε ηλικία 45 ετών. Είχε πολεμήσει, και στις εκστρατείες της Ουκρανίας και Μικράς Ασίας [βλέπε τον κύκλο αναρτήσεων Πολεμικό Ημερολόγιο του Χρήστου Αλεξόπουλου και την ανάρτηση Η συμμετοχή των κατοίκων του Τσερνοβιτίου στις Εκστρατείες Ουκρανίας και Μικράς Ασίας (1919-1922).].

Καρανάσιος Αθανάσιος: Λέγεται ότι συνέλαβε 11 Ιταλούς αιχμαλώτους.

Κολιάτος Αλέξανδρος του Κωνσταντίνου: Σε συζητήσεις γεροντότερων τονιζόταν η τύχη που τον διέκρινε. Έλεγαν ότι ο μανδύας του ήταν διάτρητος από σφαίρες χωρίς όμως αυτός να πληγωθεί.

Στάμος Παναγιώτης: Έλαβε μέρος και τραυματίσθηκε. Εξαιτίας του τραυματισμού του έλαβε από το κράτος άδεια λειτουργίας περιπτέρου στο χωριό.

Χάδος Δημήτριος του Ανδρέα: Ήταν δεκανέας πολυβόλων στο 42 Σύνταγμα Ευζώνων. Ο γιος του κ. Ελευθέριος Δ. Χάδος παραχώρησε ευγενώς πλούσιο φωτογραφικό υλικό, το οποίο δημοσιεύεται στην ανάρτηση Δημήτριος Ανδρέου Χάδος: ένας εύζωνας δεκανέας από την Παλαιοκερασιά Φθιώτιδας (οικογενειακό φωτογραφικό αρχείο Ελευθερίου Δ. Χάδου).

Χάδος Χρήστος του Ανδρέα (Εικ.3): Ήταν αδελφός του Δημητρίου Χάδου. Στην έκδοση «Διεύθυνση Ιστορίας Στρατού, Αγώνες και Νεκροί του ελληνικού στρατού κατά το δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο 1940-1945, σελίδα 497», αναφέρεται: «Χάδος Χρίστος του Ανδρέα, Στρατιώτης: Γεννήθηκε στην Παλαιοκερασιά Φθιώτιδας το 1914, του 36^ου ΣΠ. Φονεύθηκε στην Πέστανη (στενά Κλεισούρας) στις 3 Μαρτίου 1941». Δηλαδή φονεύθηκε σε ηλικία 27 ετών στο χωριό Πέστανι. Βρίσκεται νότια της Τρεμπεσίνας και ανατολικά του Τεπελενίου στα στενά της Κλεισούρας Βορείου Ηπείρου, η οποία σήμερα ανήκει στην Αλβανία (Χάρτης 1). Πρόκειται για τον μοναδικό πεσόντα από το Τσερνοβίτι. Σύμφωνα με μαρτυρία του ανιψιού του Ελευθερίου Δ. Χάδου ήταν διαβιβαστής και φονεύθηκε από ιταλικό όλμο.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1) Διεύθυνσις Ιστορίας Στρατού, Ο Ελληνοϊταλικός πόλεμος 1940-1941. Η ιταλική εισβολή (28 Οκτωβρίου μέχρι 13 Νοεμβρίου 1940), Αθήναι 1960 (Ανατύπωση 1986).

2) Διεύθυνσις Ιστορίας Στρατού, Ο Ελληνοϊταλικός πόλεμος 1940-1941. Η ελληνική αντεπίθεσις (14 Νοεμβρίου 1940 - 6 Ιανουαρίου 1941), Αθήναι 1966 (Ανατύπωση 1986).

3) Διεύθυνσις Ιστορίας Στρατού, Ο Ελληνοϊταλικός πόλεμος 1940-1941. Χειμεριναί Επιχειρήσεις-Ιταλική Αντεπίθεσις Μαρτίου (7 Ιανουαρίου 1941 - 26 Μαρτίου 1941), Αθήναι 1966.

4) Διεύθυνση Ιστορίας Στρατού, Αγώνες και Νεκροί του ελληνικού στρατού κατά το δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο 1940-1945, Αθήνα 1990.

ΕΙΚΟΝΕΣ ΚΑΙ ΧΑΡΤΕΣ

 Εικ.1: Επίστρατοι μπροστά στο άγαλμα του Αθανασίου Διάκου στη Λαμία, πριν την αναχώρηση για το μέτωπο. Η φωτογραφία εντοπίσθηκε σε αίθουσα του Πολεμικού μουσείου του Καλπακίου, χωρίς όμως να αναφέρεται η περιοχή λήψης της φωτογραφίας (δυστυχώς η ποιότητά της είναι πολύ κακή). Η βάση του αγάλματος του Αθανασίου Διάκου τεκμηριώνει τον τόπο φωτογράφισης.

 Εικ.2: Διάφοροι τύποι φορητών όπλων, που χρησιμοποιήθηκαν το 1940-41 στο Πολεμικό μουσείο Καλπακίου. Χαμηλά διακρίνεται ένα γαλλικό οπλοπολυβόλο Σοσά υποδείγματος 1915 (γαλλ. CSRG Chauchat FM 1915) χωρίς τη γεμιστήρα του. Στη βάση της φωτογραφίας υπάρχουν ξιφολόγχες διαφόρων τύπων, περίστροφο και χειροβομβίδες (κι εδώ η ποιότητα της φωτογραφίας είναι πολύ κακή).

 Εικ.3: Ο πεσών Χρήστος Ανδρέου Χάδος. (Ευχαριστούμε θερμά τον ανιψιό του κ.Ελευθέριο Δ. Χάδο για την ευγενική παραχώρηση της φωτογραφίας και τον κ.Νικόλαο Σωκράτους για τη συμβολή του στην ταχύτατη αποστολή της).

 Χάρτης 1: Η περιοχή Τρεμπεσίνας. Χαμηλά πάνω από τη Νεμέρσκα στη ζώνη του μετώπου διακρίνεται το Πέστανι.

ΠΗΓΕΣ ΕΙΚΟΝΩΝ ΚΑΙ ΧΑΡΤΗ

Εικ.1&2: Φωτογραφικό αρχείο Σωτήρη Γ. Αλεξόπουλου.

Εικ.3: Οικογενειακό φωτογραφικό αρχείο Ελευθερίου Δ. Χάδου.

Χάρτης 1: Από το βιβλίο: Διεύθυνσις Ιστορίας Στρατού, Ο Ελληνοϊταλικός πόλεμος 1940-1941. Χειμεριναί Επιχειρήσεις-Ιταλική Αντεπίθεσις Μαρτίου (7 Ιανουαρίου 1941 - 26 Μαρτίου 1941), Αθήναι 1966.