Μπεκί: Οι γεωργοί του 1856, του Γιώργου Δημητρίου δημοσιογράφου (αναδημοσίευση)

Στα Γενικά Αρχεία του κράτους-Κεντρική Υπηρεσία (Φ.977) υπάρχει ένας κατάλογος που υπογράφει ο τότε δήμαρχος Κυριάκος Τασσίκας, με ημερομηνία 14 Αυγούστου 1856, ως απάντηση σε διαταγή της Βασιλικής Νομαρχίας Φθιωτιδοφωκίδος, στον οποίον περιλαμβάνονται οι τότε γεωργοί του Δήμου Λαμίας.

«…συνέταξα …ονομαστικόν κατάλογον μεθ’ όλης της ακριβείας...», όπως χαρακτηριστικά αναφέρει στο με αριθ. Πρωτ. 1598/16-8-1856 διαβιβαστικό του. Στον κατάλογο αυτόν συμπεριλαμβάνονται 25 Μπεκιώτες γεωργοί, έχει δε ως εξής:

α/α	Ονοματεπώνυμο	ηλικία	κατοικία	ιδιότητα	Οικογενειακή κατάσταση	Μέλη οικογέν.
1	Ευθύμιος Κούτρας	50	Μπεκί	Έλλην	έγγαμος	4
2	Δημήτριος Ευθ. Κούτρας	30	»	»	»	-
3	Γεώργιος Γαλάνης	55	»	»	»	6
4	Σπύρος Πεπερόπουλος	25	»	»	»	4
5	Κώνστας Λιάσκος	45	»	»	»	7
6	Λεωνίδας Τερτίπης	30	»	»	άγαμος	4
7	Νικόλαος Σάλτης**	45	»	»	έγγαμος	2
8	Αθανάσιος Σάλτης**	25	»	»	άγαμος	-
9	Αναγνώστης Πουρνάρας	50	»	»	έγγαμος	3
10	Αθανάσιος Πουρνάρας	40	»	»	»	4
11	Ταξιάρχης Στρογκυλός	25	»	»	»	4
12	Γεώργιος Νταουκλιώτης	40	»	»	»	5
13	Αντώνιος Νταουκλιώτης	40	»	»	»	5
14	Κώνστας Μασούτας	25	»	»	άγαμος	2
15	Θεόδωρος Τζιονάτος***	35	»	»	έγγαμος	5
16	Δημήτριος Λατζός***	30	»	»	έγγαμος	4
17	Νικόλαος Λατζός***	25	»	»	άγαμος	-
18	Κώνστας Καλέμης	35	»	»	έγγαμος	2
19	Θεόδωρος Καλέμης	30	»	»	έγγαμος	2
20	Νικόλαος Καλέμης	26	»	»	άγαμος	-
21	Κώνστας Μπαλάφας	30	»	»	έγγαμος	5
22	Αθανάσιος Καρδάρας	30	»	»	άγαμος	1
23	Ζήσης Καρδάρας	23	»	»	άγαμος	-
24	Αντώνιος Παραπράστης	35	» πάροικος****	»	»	3
25	Ευαγγέλης Κοντός	50	»	»	»	4

*Πολλοί την εποχή εκείνη, κυρίως γραμματικοί και συμβολαιογράφοι, …εκ-Μωραΐτιζαν τα ρουμελιώτικα επώνυμα με την προσθήκη της κατάληξης –όπουλος. Στο Σταυρό σώζεται επώνυμο Πέπερας. Αυτό έχει συμβεί πολλές φορές σε παλαιά συμβόλαια π.χ. Κουτρόπουλος (αντί Κούτρας), Καραναστασόπουλος (αντί Καραναστάσης), Λατσόπουλος (αντί Λατσός) κ.ά..

**Σώζεται μέχρι σήμερα επώνυμο Σάλτας.

***Πολλοί επίσης τότε έγραφαν το τα ως τζ Τζιονάτος (αντί Τσονάτος), Λατζός (αντί Λατσός) κ.ά..

****Εννοεί το μη μόνιμο κάτοικο.

Σημείωμα σύνταξης: Ευχαριστούμε τον καλό φίλο Γιώργο Δημητρίου για την ευγενή παραχώρηση του καταλόγου αυτού με σκοπό τη δημοσίευσή του στην εφημερίδα μας. Θα αναφερθούμε μόνο με την άδειά στου, που την εξασφαλίσαμε προφορικά, σε μερικά σημεία για την καλύτερη κατατόπιση των αναγνωστών μας.

1.Από το 1833 που είναι έτος απελευθέρωσης της περιοχής μας από του Τούρκους έως το 1914 ίσχυε το δημοτικό σύστημα διοίκησης και η Μπεκή ανήκε και τότε (όπως και τώρα) στο Δήμο Λαμιέων. Γι’ αυτό κι ο τότε δήμαρχος συμπεριέλαβε τους γεωργούς της Μπεκής στον κατάλογο του δήμου της αρμοδιότητάς του. (Από το 1914 έως το 1998 ίσχυε το κοινοτικό σύστημα διοίκησης και είχαμε την κοινότητα Μπεκής ή Μπεκίου μέχρι το 1927 και την κοινότητα Σταυρού μετά το 1927, όταν άλλαξε όνομα το χωριό). Από το 1998 ισχύει και πάλι το δημοτικό σύστημα διοίκησης, το επονομαζόμενο «Καποδίστριας 1».

2.Τον Αύγουστο του 1856 που συντάχθηκε αυτός ο κατάλογος δεν είχε περάσει καλά-καλά χρόνος από το θάνατο του Κεμπρέκου (Νοέμβριος 1855) και οι κληρονόμοι του βρίσκονταν στα δικαστήρια για να ξεκαθαρίσουν τα κληρονομικά τους. Αυτό έγινε το 1857 και αμέσως μετά άρχισαν οι αγοραπωλησίες χωραφιών στη Μπεκή, γιατί οι αγωγιάτες, κτίστες, φουρνάρηδες κτλ. Ηπειρώτες κληρονόμοι του Κεμπρέκου δεν ήταν εύκολο από τη μια στιγμή στην άλλη να μετατραπούν σε γεωργούς και άρχισαν να πουλάνε το…λαχείο που τους έλαχε. Καθένας κληρονόμησε 1.600 περίπου στρέμματα γης στο Σταυρό! Άρχισαν λοιπόν οι αγοραπωλησίες χωραφιών και τότε, εκτός από τους ντόπιους, ήρθαν και αγόρασαν γη και έγιναν γεωργοί-όχι αμέσως-πολλοί ξενοχωρίτες, κτηνοτρόφοι κυρίως.

3.Οι αναφερόμενοι στον παραπάνω κατάλογο γεωργοί της Μπεκής πρέπει να ήταν οι κολίγοι του Κεμπρέκου. Και ένας λογικός αριθμός κολίγων, επειδή η καλλιέργεια γινόταν κατά ντάμ’κες, η μισή περίπου καλλιεργήσιμη έκταση. Η καλλιεργήσιμη έκταση τότε δεν μπορούσε να ήταν περισσότερη από 7-8.000 στρέμματα (12.500 μείον 2.500 ημιορεινή χορτολιβαδική έκταση, μείον Βαρκά στα σύνορα με τη Λυγαριά, μείον βαρκό Μπουγά, Τσαΐρια (Αρμακάδες), Σμάκια κτλ.). Επομένως το μισό της καλλιεργήσιμης έκτασης θα ήταν γύρω στα 4.000 στρέμματα το χρόνο. Στους 25 κολίγους αναλογούσαν 150 στρέμματα στον καθένα.

Μήπως θα μπορούσαν να κληρονομήσουν περισσότερα με το ζευγάρι τα βόδια; Επίσης στο συμβόλαιο με αριθμό 8294/1857του συμβολαιογράφου Αλεξ. Χατζίσκου αναφέρεται ότι ο Χρ. Βλαχάκης, ιδιοκτήτης του ενός τεμαχίου (ενός ογδόου) του κτήματος της Μπεκής, εκτάσεως 1.600 στρεμμάτων περίπου ενοικίασε τα 500 στρέμματα τριτάρικα, σε τέσσερις κολίγους: τον Καλέμη Κ., Παναγιώτου Κ., Ευθυμίου Τρ., και Μπαλάβρα (ή Παλάβρα ή Μπόμπα) Ευθ., κατοίκους Μπεκίου. (500 δια 4 ίσον 125 στρέμ.).

4.Από τους αναγραφόμενους στον κατάλογο του 1856 γεωργούς της Μπεκής, μόνον οι 6 βρίσκονται γραμμένοι και στον εκλογικό κατάλογο του 1879 (κοίτα βιβλίο «Η Ιστορία του Σταυρού», σελ. 17-19), αυτοί που έχουν αύξοντα αριθμό καταλόγου 4, 6, 11, 17, 18, και 21. Είναι γραμμένα το 1879, δηλαδή 23 χρόνια αργότερα, τα παιδιά άλλων 12 των με αύξοντα αριθμό 1, 3, 5, 7, 9, 10, 12, 13, 14, 15, 16 και 21. Του καταλόγου αυτού ας μετοίκησαν στο μεταξύ οι δύο πάροικοι και 4-5 άλλοι, που δεν είναι ούτε οι ίδιοι ούτε τα παιδιά τους γραμμένα το 1879.

Οι υπόλοιποι πρέπει να πέθαναν! Που σημαίνει ότι τότε πέθαιναν νέοι οι άνθρωποι. Όλοι όσοι ήταν από 40 έως 55 ετών το 1856 δεν είναι γραμμένοι το 1879, τότε που θα ήταν 63 έως 78 ετών, ενώ είναι γραμμένα τα παιδιά τους.

5.Από τις 25 οικογένειες μόνον οι 5-6 μπορούν να θεωρηθούν πολύτεκνες.

6.Οι 16 από τους γεωργούς του 1856 αγόρασαν χωράφια στη Μπεκή το 1857 και ένας το 1858. Άξιον περιεργείας είναι το ότι δεν συμπεριλαμβάνονται στους γεωργούς το 1856 κάποιοι που αναφέρονται ως κάτοικοι Μπεκής σε παλαιότερα συμβόλαια, όπως π.χ. (εντός παρενθέσεως το έτος του συμβολαίου) Καραγάτσος Αθανάσιος (1839), Καραγάτσος Νικόλαος (1855), Καραναστάσης Αθανάσιος (1837) κ.ά. Βέβαια, ίσως ο πρώτος και ο τρίτος από αυτούς να πέθαναν στο μεταξύ (ήταν και οι δυο τους αγωνιστές του 1821), αλλά γιατί δεν ήταν γραμμένο κάποιο παιδί τους;

ΠΗΓΗ

Εφημερίδα «Η ΦΩΝΗ ΤΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ», Αριθμός φύλλου 9 (Ιούλιος-Αύγουστος-Σεπτέμβριος 2009) Περιοδική Έκδοση Εκπολιτιστικού & Επιμορφωτικού Συλλόγου Σταυρού, Λαμία 2009, σελίδα 5.

ΟΙ ΓΕΡΟΝΤΟΤΕΡΟΙ ΘΥΜΟΥΝΤΑΙ, Η δολοφονία του γερο-Τασλή, του Γιάννη Μακρή (Αναδημοσίευση)

 Κατά τη διάρκεια της Κατοχής άνοιξαν οι φυλακές και οι κατάδικοι βγήκαν έξω. Κοντά στα άλλα προβλήματα των σκλαβωμένων Ελλήνων προστέθηκε κι αυτό των βαρυποινιτών που κυκλοφορούσαν πλέον ελεύθεροι. Συνέπηξαν συμμορίες που λυμαίνονταν την ύπαιθρο εκβιάζοντας ή κλέβοντας τους κατοίκους των χωριών και δολοφονώντας μερικές φορές αυτούς που αντιδρούσαν και δεν υπέκυπταν στους εκβιασμούς τους ή εν πάσει περιπτώσει αντιδρούσαν με κάποιο τρόπο. Για απονομή δικαιοσύνης ας μη μιλάμε καθόλου.

Την περιοχή μας ταλαιπωρούσε μια συμμορία “κατσικοκλεφτών”, η οποία άρπαζε ζώα από τα κοπάδια των κτηνοτρόφων του χωριού, και εκβίαζε τους νοικοκυραίους αγρότες από τους οποίους ζητούσε ένα-δύο φορτώματα σιτάρι κάθε φορά να τους το παραδώσουν στον Αϊ-Μάρκο. Ο Βασίλειος Σούλιος κι ο Κόστιαλος (Κων/νος Καραναστάσης) είχαν υποφέρει κυριολεκτικά.

Ο αρχηγός της συμμορίας αυτής, ο Σκ…, (το πλήρες όνομά του δε θα προσέφερε κάτι ιδιαίτερο στο δημοσίευμά μας) δολοφόνησε μέρα μεσημέρι το γερο-Τασλή (Αναστάσιο Ευθ. Καραναστάση) στο καφενείο του χωριού “δι’ ασήμαντον αφορμήν”, παρουσία πολλών κατοίκων και του 26χρονου τότε γιου του Δημητρίου (γεννήθηκε το 1915), από τον οποίο ζητήσαμε να μας διηγηθεί τα γεγονότα:

Ερώτηση: Πως έγινε μπάρμπα-Μήτσο η δολοφονία του πατέρα σου;

Απάντηση: Την Κατοχή, τότε π’ ούλα τ’ άσκιαζε η φοβέρα κι τα πλάκουν’ η σκλαβιά, ήταν μια συμμορία πλιατσικολόγ’ και κατσ’κοκλέφτες, που ρήμαζε τα χουριά.

Μας έλειψε μια προβατίνα κι ο πατέρας μου είπε:

“Πάει η καραμάνα μας, μας την έφα’ι ου Σκ…”

Κάποιος καλοθελητής του το σφύριξε του Σκ… κι αυτός ήρθε μια μέρα στο καφενείο του χωριού.

Ερ.: Τι ήταν αυτός ο Σκ…, τι ρόλο έπαιζε;

Απ.: Ήταν φυγίδικος, κατσικοκλέφτης. Είχε βγει από τη φυλακή. Ήταν 13 Σεπτεμβρίου 1941, μέρα Παρασκευή, που ήρθε ο Σκ… στη Μπεκή. Ήμουν κι εγώ στο καφενείο και παίζαμε με άλλους δύο σκαμπίλι (είδος παιχνιδιού της τράπουλας). Ρώτησε ο Σκ… ποιος είναι ο ένας και ποιος είναι ο άλλος. Όταν άκουσε τα’ όνομά μου λέει:

“Τράβα να φουνάξεις τον πατέρα σ’ ”.

Αμέσως όμως μετάνοιωσε. “Κάτσε ιδώ” μ’ λέει. Μας έκλεισε όλους μέσα στο μαγαζί κι έστειλε το γερο-Κώστα Σούλιο να φωνάξει τον πατέρα μου. Ήρθε ο πατέρας μου και του λέει ο Σκορδής. “Έλα να πιείς ένα ούζο, έλα να το πιεις και να σε πιει”.

-Είπες εσύ ότι σου ’κλεψα την προβατίνα;

-Έ είπα, ξέρου γω.

Μ’ έζουσαν τα φίδια. Πάω να μπώ στη μέση. Τραβάει το πιστόλι και του ρίχνει. Τον χτύπησε εδώ (έδειξε το λαιμό) και έφυγε. Μέχρι να τον πάμε στη Λαμία πέθανε…

Ερ.: Πόσο χρονών ήταν ο πατέρας σου, Μπάρμπα-Μήτσο;

Απ.: Εξήντα εφτά, ήταν γερός άντρας. Χωρίς το πιστόλι δεν τον έκανε καλά.

Σχόλιο: Ένας αποδεδειγμένα κακοποιός (υπάρχουν και άλλες σχετικές μαρτυρίες) πήγε μέρα μεσημέρι στο καφενείο του χωριού που ήταν γεμάτο άντρες, κάλεσε εκείνον που “πρόσβαλε την τιμή του”, τον εκτέλεσε εν ψυχρώ κι έφυγε σαν να μην συνέβαινε τίποτα. Κι η απονομή Δικαιοσύνης; Ανύπαρκτη. Επικρατούσε ο νόμος του ισχυρότερου.

Ήταν τα μαύρα, τα δύσκολα από πολλές απόψεις χρόνια της Κατοχής. Για να μαθαίνουν οι νεώτεροι…

ΠΗΓΗ

ΣΤΑΥΡΟΔΡΟΜΙ, Περιοδική Ενημερωτική & Πολιτιστική Έκδοση Πνευματικού Κέντρου Σταυρού Λαμίας, Τεύχος 1, Λαμία 1999, σελίδες 57-58.

Νέοι από την Παλαιοκερασιά τη δεκαετία του 1950

                Ευχαριστούμε

                τον κ.Κωνσταντίνο Ι. Κατσαντώνη

                για την ευγενική παραχώρηση και την

                επεξήγηση του φωτογραφικού υλικού

 Η παρούσα ανάρτηση οφείλεται αποκλειστικά στην ευγενική παραχώρηση φωτογραφιών από τον κ.Κωνσταντίνο Ιωάννου Κατσαντώνη από το οικογενειακό του φωτογραφικό αρχείο. Οι φωτογραφίες ελήφθησαν στην Παλαιοκερασιά κατά τη δεκαετία του 1950 και απεικονίζουν νέους άνδρες του χωριού.

Έκδηλη και παραστατική είναι η εικόνα της μεταπολεμικής Ελλάδας μέσα από τις φωτογραφίες. Παραπέμπουν σε ταινίες του ελληνικού κινηματογράφου της δεκαετίας του 1950, οι οποίες παρουσιάζουν μία φτωχή και πληγωμένη Ελλάδα, που μόλις εξήλθε από το φοβερό εμφύλιο πόλεμο.

Οι φωτογραφίες ελήφθησαν καλοκαίρι, όπως φαίνεται από την ελαφρά ενδυμασία. Δεδομένου ότι οι απεικονιζόμενοι φορούν ρούχα «γιορτινά» πιθανώς, χωρίς να είναι σίγουρο, φωτογραφήθηκαν στο πανηγύρι του χωριού (Μεταμόρφωση του Σωτήρος 6 Αυγούστου).

ΕΙΚΟΝΕΣ

 Εικ.1: Απεικονίζονται οι εξής: 1. Γεώργιος Βασιλείου Μπακαλιάνος, 2. Ιωάννης Κωνσταντίνου Κατσαντώνης και 3. Χρήστος Βασιλείου Μπακαλιάνος.

Το μαγαζί (καφενείο-μπακάλικο) είναι ιδιοκτησίας Καρακώστα, επί της οδού Ηλία Ρούσκα, η οποία οδηγεί στο Δημοτικό Σχολείο που βρίσκεται λίγα μέτρα χαμηλότερα. Ο Καρακώστας μετοίκησε από το Αργυρόκαστρο της Βορείου Ηπείρου (σημερινής Νοτίου Αλβανίας) στην Παλαιοκερασιά. Η γυναίκα του ονομαζόταν Δήμητρα, αγνώστου σε μας επωνύμου. Απεβίωσε το χρονικό διάστημα 1967-1970.

Σήμερα το μαγαζί σώζεται σε ερειπιώδη κατάσταση. Η πόρτα είναι κατασκευασμένη από ξύλινα σανίδια χωρίς παράθυρο. Ο τύπος της είναι χαρακτηριστικός αυτής της περιόδου για την προστασία των εμπορευμάτων από κλοπές. Η φωτογραφία ελήφθη ακριβώς μπροστά στην είσοδο του μαγαζιού.

 Εικ.2: Εδώ απεικονίζονται οι: 1. Άγνωστος, 2. Ιωάννης Κωνσταντίνου Κατσαντώνης και 3. Χρήστος Βασιλείου Μπακαλιάνος.

Το μαγαζί (καφενείο-μπακάλικο) είναι το ίδιο της Εικ.1. Επίσης και το τραπέζι είναι το ίδιο. Έχει αλλάξει η θέση φωτογράφησης, η οποία μεταφέρθηκε προς τον κοινοτικό δρόμο. Πίσω διακρίνεται αγκαθωτό συρματόπλεγμα, το οποίο περικλείει ξύλινους πασσάλους. Αυτοσχέδιος φράχτης από λεπτά ξύλα («λουράκια» στην καθομιλουμένη του χωριού) διαχωρίζει το οικόπεδο του Καρακώστα από το γειτονικό ιδιοκτησίας Χάδου.

 Εικ.3: Εδώ απεικονίζονται: αριστερά με την τραγιάσκα Άγνωστος και δεξιά ο Ιωάννης Κωνσταντίνου Κατσαντώνης.

Η ύπαρξη του κορμού του δένδρου στο ίδιο ακριβώς σημείο μπροστά στο παράθυρο, υποδηλώνει ότι μάλλον πρόκειται για το μαγαζί του Καρακώστα. Αυτή τη φορά το τραπέζι είναι το παραδοσιακό στρογγυλό σιδερένιο καφενείου. Πάνω του υπάρχει ένα μπουκάλι και τα δύο ποτήρια των θαμώνων.

 Εικ.4: Εδώ απεικονίζονται: αριστερά ο Χρήστος Βασιλείου Μπακαλιάνος και δεξιά ο Ιωάννης Κωνσταντίνου Κατσαντώνης.

Μάλιστα ο Χρήστος Μπακαλιάνος σε μία φιλική κίνηση φέρει το χέρι του τους ώμους του Ιωάννη Κατσαντώνη. Και οι δύο κρατούν τα τσιγάρα τους. Στη μπροστινή μικρή δεξιά τσέπη του Ιωάννη Κατσαντώνη διακρίνεται αλυσίδα, η οποία υποδηλώνει την ύπαρξη ρολογιού τσέπης. Είναι άγνωστο που πραγματοποιήθηκε η φωτογράφηση. Πιθανώς σε κάποιο σπίτι ή μαγαζί (όχι όμως του Καρακώστα, όπως υποδηλώνεται από την εξωτερική εμφάνιση του κτιρίου και του χώρου του). Πίσω τους και κατά μήκος του τοίχου του σπιτιού υπάρχει παρτέρι με θαμνοειδή λουλούδια, (πιθανώς χρυσάνθεμα)

ΠΗΓΗ

Οικογενειακό φωτογραφικό αρχείο Κωνσταντίνου Ιωάννου Κατσαντώνη.