Ο θεσμός του ιδιωτικού αγροφύλακα (δραγάτη)
υπήρξε στην Ελλάδα έως την εποχή του μεσοπολέμου. Λειτούργησε πριν την ίδρυση
του σώματος της Αγροφυλακής. Ο δραγάτης πληρωνόταν σε είδος και η εργασία του
ήταν εποχιακή. Είχε δικαίωμα οπλοφορίας για την ατομική του ασφάλεια. Δημιουργούσε
παρατηρητήρια, τις δραγασιές, σε περίοπτες θέσεις για να εποπτεύει το χώρο
ευθύνης του.
Σύμφωνα με προφορική μαρτυρία της μητέρας μου, ο
πατέρας της Δημήτριος Αθ. Γκέκας (1877-1942) (Εικ.1αβ), σύζυγος της Δημητρούλας Γκέκα (1887-1980), είχε εργασθεί ως ιδιωτικός αγροφύλακας (δραγάτης) στην
περιοχή του χωριού του Σταυρός (έως το 1927 Μπεκή) σε διάφορους καλλιεργητές.
Για την ατομική του ασφάλεια οπλοφορούσε με περίστροφο Nagant M 1895.
Η προφορική μαρτυρία τεκμηριώνεται και γραπτά από
συμφωνητικό που σώθηκε στο προσωπικό του αρχείο (Εικ.2). Το συμφωνητικό υπογράφεται από τον ίδιο και τους
βαμβακοκαλλιεργητές κατοίκους Σταυρού. Περιληπτικά
προβλέπει τα εξής:
-Ο Δημήτριος Αθ. Γκέκας, ως ιδιωτικός αγροφύλακας,
αναλαμβάνει τη φύλαξη σπαρμένων με βαμβάκι αγρών στη θέση Βάρα του Σταυρού (Εικ.3). Για το συγκεκριμμένο τοπωνύμιο γράφει ο Ιωάννης Ευαγγ.
Μακρής: «17. Βάρα η. Σλαβωνύμιο.
Προέρχεται από τη σλαβική λέξη bara (=τέλμα)(*Ν.Π.Ανδριώτης,
Ετυμολογικό λεξικό της κοινής ελληνικής). Καταλαμβάνει το νοτιοδυτικότερο τμήμα
της κτηματικής περιοχής Σταυρού, στα όρια των κοινοτήτων Αμουρίου-Κομποτάδων
και Σπερχειού ποταμού. Η σούδα Βάρας τη χωρίζει από τις περιοχές Βατάκια,
Στρέμματα και Όχτια. Έχει έκταση 390 στρεμμάτων (*Πρακτικά Αναδασμού Σταυρού
Φθιώτιδος, 2/15.1.1963). Η έκταση έμεινε αρχικώς εκτός αναδασμού. Αργότερα
όμως, το 1980, έγινε αναδασμός κι εκεί.»
[πηγή: Ιωάννης Ευαγ. Μακρής, Σταυρός (Μπεκή)-Φθιώτιδας. Η ιστορία του, Λαμία
1998, σελίδα 97].
-Η φύλαξη των αγρών αρχίζει από την ημέρα υπογραφής
του συμφωνητικού (8 Σεπτεμβρίου 1941) και λήγει στο τέλος της συγκομιδής.
-Η αμοιβή του Δημητρίου Αθ. Γκέκα θα είναι 250 οκάδες
καλαμπόκι και θα καταβληθεί στο τέλος της φύλαξης, αναλόγως των στρεμμάτων που
κατέχει ο κάθε καλλιεργητής.
Το γραπτό κείμενο του συμφωνητικού έχει ως εξής:
«Συμφωνητικόν
αφ’ ενός οι
βαμβακοκαλλιεργηταί του χωρίου Σταυρού και/
αφ’ ετέρου ο
Δημήτριος Αθ. Γκέκας κάτοικος Σταυρού συνο-/
μολόγησαν και
παρεδέχθησαν τα εξής/
Οι πρώτοι
συμβαλλόμενοι έχοντες εσπαρμένους εκ βάμβα-/
κος τους αγρούς παρά
την θέσην (Βάρρα) της περιφερείας Σταυ-/
ρού αναθέτουσι την φύλαξιν
αυτών εις τον δεύτερον/
συμβαλλόμενον Δημ.
Γκέκαν όστις αποδέχεται ν’ ανα-/
λάβη ως ιδιωτικός
αγροφύλαξ την φύλαξιν υπό/
τους εξής όρους
συμφωνίας και υποχρεώσεις./
1) Η φύλαξις άρχεται
από σήμερον και λήγει εις/
το τέλος της
συγκομιδής του βάμβακος./
2) Η αμοιβή του ως
άνω αγροφύλακος θα είναι/
διακόσιαι πεντήκοντα
<250> οκάδες αραβοσίτου/
δι’ ολόκληρον την
περίοδον της φυλάξεως αύτηνα/
θέλει λάβει ούτος εις
το τέλος της φυλάξεώς του εκ των/
βαμβακοκαλλιεργητών
αναλόγως των στρεμμάτων/
ά έκαστος έχει.-/
Εφ’ ώ συνετάγη το
παρόν και υπογράφεται/
παρ’ αμφοτέρων των
συμβαλλομένων./
Σταυρός 8/9/41
Οι συμβαλλόμενοι
Ο αγροφύλαξ
 |
Οι
βαμβακοκαλλιεργηταί
 |
Δυστυχώς ο Δημήτριος Αθ. Γκέκας, βετεράνος του Β΄
Βαλκανικού πολέμου και παρασημοφορηθείς στη μάχη του Λαχανά,
απεβίωσε στις 6 Ιανουαρίου 1942 και προφανώς το συμφωνητικό έπαψε να ισχύει. Ο
χαμός του μοναδικού γιού του Νίκου το Μάρτιο του 1941 στον ελληνοϊταλικό πόλεμο
τον κατέβαλε ψυχικά και σωματικά, οδηγώντας και τον ίδιο στο θάνατο.
ΕΙΚΟΝΕΣ
α.
β.
Εικ.1αβ. Ο Δημήτριος Αθ. Γκέκας (1877-1942). Και στις δύο
φωτογραφίες φέρει γενειάδα, σημάδι του πένθους για το γιό του Νίκο. [Πηγή:
οικογενειακό αρχείο Σωτήρη Γ. Αλεξόπουλου].
Εικ.2. Το κείμενο του συμφωνητικού μίσθωσης ιδιωτικού αγροφύλακα. [Πηγή:
οικογενειακό αρχείο Σωτήρη Γ. Αλεξόπουλου].
ΠΗΓΕΣ
1.
Οικογενειακό αρχείο Σωτήρη Γ. Αλεξόπουλου.
2.
Διαδίκτυο: Οι αγροφύλακες-δραγάτες.
