Πόλεις και οικισμοί της Φθιώτιδας μέσα από τα οθωμανικά φορολογικά κατάστιχα των ετών 1514-1550. Μέρος Γ΄: Επαρχία Δομοκού (Dömeke nahiyesi)

Το τρίτο μέρος της σειράς αναρτήσεων με θέμα τις πόλεις και τους οικισμούς της Φθιώτιδας μέσα από τα οθωμανικά φορολογικά κατάστιχα των ετών 1514-1550 συνεχίζεται με την επαρχία Δομοκού.

Ο Δομοκός (οθωμ. دومكه) καταλήφθηκε από τους Οθωμανούς το 1394 επί σουλτάνου Βαγιαζήτ Α΄. Από τα οθωμανικά φορολογικά κατάστιχα προκύπτει ότι κατά τη διάρκεια της οθωμανικής κατοχής, αρχικά υπήρξε έδρα επαρχίας, κατόπιν καζά και την τριετία 1878-1881 και πάλι έδρα επαρχίας. Οι διοικητικές μεταβολές αποτυπώνονται στον πίνακα που ακολουθεί:

Χρονική περίοδος	Επαρχία (Nahiye)	Καζάς (Kaza)	Λιβάς (Liva) ή Σαντζάκι (Sancak)	Εγιαλέτι (Eyaleti)
1466-1610	Δομοκού (Dömeke)	Φαρσάλων (Çatalca)	Τρικάλων (Tırhala)	Ρούμελης (Rumeli)
1855-1861		Δομοκού (Dömeke)	Τρικάλων (Tırhala)	Θεσσαλονίκης (Selanik)
1861-1865		Δομοκού (Dömeke)	Τρικάλων (Tırhala)	Ιωαννίνων (Yanya)
1867		Δομοκού (Dömeke)	Τρικάλων (Tırhala)	Τρικάλων (Tırhala)
1878-1881	Δομοκού (Dömeke)	Φαρσάλων (Çatalca)	Τρικάλων (Tırhala)	Ιωαννίνων (Yanya)

 Η επαρχία του Δομοκού (Dömeke nahiyesi) καταγράφεται στα κατάστιχα MAD (Maliyeden Müdevver Defterler) και TD (Tahrir Defterleri) ως εξής:

-στο συνοπτικό (icmāl) MAD 66 του έτους 1467,

-στο συνοπτικό (icmāl) MAD 497 του έτους 1542,

-στο συνοπτικό χασίων (Hāss-icmāl) MAD 3727 του έτους 1611,

-στο αναλυτικό (mufassal) TD 36 του έτους 1505,

-στο συνοπτικό (icmāl) TD 101 του έτους 1521 (Εικ.1αβγ),

-στο αναλυτικό (mufassal) TD 105 του έτους 1521,

-στο συνοπτικό (icmāl) TD 108, το οποίο χρονολογείται τα έτη 1522-1530,

-στο αναλυτικό (mufassal) TD 445, αχρονολόγητο λόγω απώλειας της αρχής του,

-στο συνοπτικό (icmāl) TD 487 του έτους 1569,

-στο συνοπτικό (icmāl) TD 731, αχρονολόγητο,

-στο αναλυτικό (mufassal)TD 1060 του έτους 1570.

Για τη μετατροπή της χρονολογίας από μουσουλμανική σε χριστιανική χρησιμοποιήθηκε ο μαθηματικός τύπος γ=(0,97023*ι)+621,57, όπου γ=γρηγοριανό ημερολόγιο και ι=ισλαμικό (βλέπε: έτος εγίρας).

Την εποχή εκείνη υπαγόταν στην επαρχία Δομοκού (Dömeke nahiyesi) και πολλά χωριά, τα οποία σήμερα ανήκουν στους νομούς Καρδίτσας, Λάρισας και Μαγνησίας. Το ίδιο συνέβαινε με τις περιοχές Αλμυρού (Armiye bölgesi) Βόλου και Καταφυγίου (Katafiye bölgesi) Καρδίτσας.

Στο κατάστιχο TD 101, από το οποίο αντλούνται οι περισσότερες πληροφορίες, καταγράφονται:

-η Σκάλα Αλμυρού (Armiye iskelesi) για την εξυπηρέτηση των πλοίων (TD 101/10).

-η λίμνη του Δομοκού (Dömeke Gölü) (TD 101/272). Πρόκειται για τη λίμνη της Ξυνιάδας, αποξηραμένη από το 1942.

-τρία εγκαταλελειμμένα χωριά, των οποίων οι εκτάσεις καλλιεργούνται από καλλιεργητές γειτονικών χωριών και φορολογούνται (Mezra’a). Είναι τα Ayo Bardı (TD 101/270), Kalamaki (TD 101/265) και Polomin (TD 101/243).

Στο κατάστιχο TD 390/95 & 147, το οποίο χρονολογείται το 1514, καταγράφεται χωριό (karye) Δομοκός (Dömeke) στην επαρχία Χλεμουτσίου (Hulumiç nahiyesi), του ομώνυμου καζά, στο λιβά του Μωριά (Mora livasi). Αναφέρεται μάλιστα και ο Μαχμούτ Σολάκ (Solak=αριστερόχειρας) του Δομοκού (Mahmūd Solak-ı Dömeke) (TD 390/106), ίσως ο ιδιοκτήτης του χωριού. Οι Τούρκοι ιστορικοί τοποθετούν με επιφύλαξη τον οικισμό στη θέση που είναι σήμερα τα Δουνέϊκα Ηλείας.

 

Χάρτης. Ο καζάς των Φαρσάλων (Çatalca Kazası) το 1521 και οι δύο επαρχίες του: α. Επαρχία Φαρσάλων (Çatalca nahiyesi) με τις περιοχές Λεχωνίων (Alahonya bölgesi), Βόλου (Golos bölgesi) και Βελεστίνου (Velestin bölgesi). β. Επαρχία Δομοκού (Dömeke nahiyesi) με τις περιοχές Καταφυγίου (Katafiye bölgesi) και Αλμυρού (Armiye bölgesi).

 

 

ΔΟΜΟΚΟΣ

 

Στο φορολογικό κατάστιχο TD 105 αναφέρεται ότι ο Δομοκός διαθέτει κάστρο (kale) και 9 συνοικίες απίστων (χριστιανών) (gebran). Στο ίδιο κατάστιχο καταγράφονται οι εξής 8 συνοικίες:

1. Papa Duka (TD 105/422),

2. Papa Kokiçe (TD 105/419),

3. Papa Mihal (TD 105/421),

4. Papa Nikola (TD 105/419),

5. Papa Pilori (TD 105/420),

6. Papa Todora (TD 105/421),

7. Papa Vidino (TD 105/420),

8. Papa Yani (TD 105/419).

Όλες οι συνοικίες φέρουν ονόματα ορθοδόξων ιερωμένων, γεγονός που υποδηλώνει ότι η διοικητική οργάνωση ακολουθούσε τον θεσμό της ενορίας. Άλλωστε ο Δομοκός υπήρξε έδρα του επισκόπου Θαυμακού (για την εκκλησιαστική ιστορία της περιοχής βλέπε: Δημήτρης Β. Καρέλης, Ο Χριστιανισμός στην περιοχή Δομοκού και η ιστορία της Επισκοπής του). Το 1521 δεν υπήρξε μουσουλμανική κοινότητα στο Δομοκό.

Το 1668 πέρασε από το Δομοκό ο περιηγητής Εβλιγιά Τσελεμπή, ο οποίος εντυπωσιάσθηκε από τη συμπεριφορά των μουσουλμάνων κατοίκων του. Αναφέρει «….Δεν κατάλαβα τι είδους μουσουλμάνοι είναι. Τρώνε και πίνουν όλη μέρα με τους απίστους Ρωμιούς και χορεύουν μαζί τους, είναι μουσουλμάνοι μόνο στο όνομα. Στην πραγματικότητα είναι μία προσπάθεια των ραγιάδων να απαλλαχθούν από την υποχρέωση να πληρώσουν το χαράτσι…» (πηγή: Εβλιγιά Τσελεμπή, Ταξίδι στην Ελλάδα, μετάφρ. Νίκος Χειλαδάκης, Αθήνα 1991, σελίδα 130). Η αναφορά αυτή αποδεικνύει ότι ορισμένοι κάτοικοι εξισλαμίσθηκαν για την αποφυγή της φορολογίας και κατά βάθος δεν γνώριζαν τις αρχές της μουσουλμανικής θρησκείας, δηλαδή ήταν μουσουλμάνοι μόνο επιφανειακά.

 

Χωριά (Karye)

Στον πίνακα που ακολουθεί παρατίθενται κατά αλφαβητική σειρά τα καταχωρημένα στα οθωμανικά φορολογικά κατάστιχα χωριά (Karye) της επαρχίας Δομοκού (Dömeke nahiyesi):

Α/Α	Όνομα	Παλιά ονομασία	Σημερινή ονομασία	Φορολογικά κατάστιχα
1	Akkeçili/Armiye	Άκετσι	Μικροθήβες	TD 101/35 TD 105/521
2	Alay			TD 101/265
3	Armiye	Αλμυρός	Αλμυρός	TD 101/14
4	Avarniçe	Αβαρίτσα	Μελιταία	TD 101/34
5	Aya-Nargiri, Nehor, Yeñice-köy	Νεοχώρι	Νεοχώρι	TD 445/119
6	Aydoğmuşlu	Αϊδουμουσλί		TD 101/273
7	Ayo İlya			TD 101/270
8	Ayo Nikola/Armiye			TD 101/45
9	Ayo İstefanos, Ayo Nikola/Katafiye	Νεζερός	Άγιος Στέφανος	TD 101/14
10	Baklalı/Armiye	Μπακλαλί		TD 101/35
11	Cuhular, Cuhudlar			TD 101/268 TD 108/299 TD 445/336
12	Çatma	Τσατμάς	Πετρωτό	TD 101/271
13	Çeltükciyan			TD 101/272
14	Çerkoviçe, Baraklı	Τσερκοβίτσα		TD 101/45 TD 445/120
15	Çerni	Τσέρνα		TD 101/266
16	Çınarhisar	Τσάκερλι	Πλάτανος	TD 101/273
17	Damyani			TD 101/275
18	Davudlu	Νταουκλί	Ξυνιάδα	TD 101/269 TD 101/270
19	Deli İsa, Çamaşbey			TD 101/254
20	Deli Nasuhlu			TD 101/270
21	Dramala, Dıramala	Δραμάλα	Μακρολείβαδο	TD 101/266
22	Difora/Armiye			TD 101/46
23	Dolyani, Gedikli			TD 101/267
24	Drimona, Drimoni/Armiye	Δρυμώνας	Δρυμώνας	TD 101/46
25	Eftelyeviranı, Iklima	Πτελεός	Πτελεός	TD 101/34
26	Gora, Kozlu	Γούρα	Ανάβρα	TD 101/274
27	Goryani	Βρύναινα	Βρύναινα	TD 101/263
28	Hacı Aydoğduobası	Χατζηόμπασι	Υπέρεια	TD 101/270
29	Hamak, Kurkut, Koroli/Armiye	Χαμάκο	Αχίλλειο	TD 101/266 TD 101/292 TD 487/43
30	Haydarlı	Χαϊδαρλί	Βράχος	TD 101/267 TD 101/269
31	Hohla, Argirya			TD 101/272 TD 445/334
32	Iskumbana/Armiye			TD 101/45
33	İkizgöl/Armiye	Οκιούζ γκιόλ		TD 101/35
34	İlhanlı, Çuka	Αλχανλί		TD 101/265 TD 101/268
35	İvraha/Katafiye	Βράχα	Βράχα	TD 101/14 TD 105/667
36	İvraki			TD 101/265
37	İzmekova, Karonari	Σμόκοβο	Λουτροπηγή	TD 101/272
38	Kalaycılar			TD 101/268
39	Karadanalı	Καρανταναλί		TD 101/271 TD 101/202 TD 487/28
40	Kasablı, Kasaböreni	Κασαμλή		TD 101/34 TD 101/268
41	Katafiye	Καταφύγιο	Καταφύγιο	TD 101/14
42	Keremüddinli			TD 101/269
43	Kırık Musa			TD 101/270
44	Kilepe, Marmara			TD 101/264
45	Kirasa, Milya			TD 101/343
46	Koçiler, Koçulı			TD 36/1286 TD 101/264 TD 108/293 TD 445/216
47	Kofo İksilo, Kofo Ksila			TD 101/270 TD 445/365
48	Kofos	Κωφοί	Κωφοί	TD 101/34
49	Kombaki, Konyaki, İştine			TD 36/1131 TD 445/340 TD 487/46
50	Kotrolimari			TD 101/34
51	Lanato			TD 101/264
52	Lefterehor, Forka, Çorka	Δερβέν Φούρκα	Καλαμάκι	TD 101/263 TD 445/188
53	Mavri, Ayo Nikola	Μαύρη		TD 101/264 TD 101/270
54	Mekşe, Sazduvarı			TD 101/269
55	Mesudlu			TD 101/267
56	Minimata	Μνήματα		TD 101/34
57	Palama	Παλαμά	Παλαμά	TD 101/274
58	Pirnardo	Μπερνάρδου	Πουρνάρι	TD 101/263
59	Platanos/Armiye	Πλάτανος	Πλάτανος	TD 101/45 TD 445/89 TD 487/19
60	Riheva/Armiye			TD 101/45
61	Sadıklı			TD 101/250
62	Sarandı, Gölbeyi			TD 101/275
63	Tabaklı	Ταμπακλή	Σκοπιά	TD 101/270
64	Tetogi, Küçükköy, Panaya/Katafiye	Παναγία	Παναγία	TD 101/14 TD 445/124
65	Türkemişli	Τουρκομουσλί	Αργιλοχώρι	TD 101/273
66	Uskurça			TD 101/35
67	Vardarlı	Βαρδαλή	Βαρδαλή	TD 101/268
68	Velişot	Βελεσιώτες	Βελεσιώτες	TD 101/266 TD 101/270
69	Viratosine/Armiye			TD 101/46
70	Yurd-ı Bozatlı			TD 101/268
71	Zapandı, Karoni	Ζαπάντη	Μηλιόκαμπος	TD 101/266 TD 101/270

 

Παρατηρήσεις:

Ορισμένα χωριά του πίνακα ανήκουν στις εξής 2 περιοχές (bölgesi)-διοικητικές υποδιαιρέσεις:

Α. Περιοχή Αλμυρού (Armiye bölgesi) Μαγνησίας

Η περιοχή πήρε το όνομά της από το χωριό Αλμυρός (Armiye). και περιελάμβανε τα χωριά:

-Armiye: ο Αλμυρός.

-Akkeçili: το Άκετσι (από το 1916 Μικροθήβες). Το όνομά του προέρχεται από την ονομασία μιας φυλής των νομάδων Γιουρούκων, η οποία είχε εγκατασταθεί στην περιοχή. Η ετυμολογία του ονόματος Akkeçi-li (Ak+keçi=λευκή κατσίκα) υποδηλώνει ότι οι Γιουρούκοι της ομάδας αυτής ονομάσθηκαν έτσι από το λευκό χρώμα των κοπαδιών τους. Τα κοπάδια τους μάλλον αποτελούνταν από γίδια ράτσας Αγκύρας, τα οποία φημίζονται για το λευκό χρώμα τους. Χωριά Γιουρούκων της ίδιας φυλετικής ομάδας απαντούν στη Θεσσαλονίκη (Yörükan-ı Selanik), στον καζά Μοναστηρίου (Manastır kaza) και στα Γιαννιτσά (Yenice-i Vardar). Άλλες φυλετικές ομάδες Γιουρούκων ήταν οι εξής:

Karakeçili (βοσκοί μαύρων γιδιών),

Kizilkeçili (βοσκοί κόκκινων γιδιών),

Akkoyunli (βοσκοί λευκών προβάτων),

Karakoyunli (βοσκοί μαύρων προβάτων) και

Alacakoyunli (βοσκοί προβάτων με βούλες, παρδαλών).

Το Άκετσι αποτελούνταν από τις εξής 8 μουσουλμανικές συνοικίες (Mahalle), όλες καταγεγραμμένες στο φορολογικό κατάστιχο TD 105:

Ι. Akkeçili (TD 105/521): οι Μικροθήβες.

ΙΙ. Aydınlı (TD 105/522): το Αϊδίνι Αλμυρού. Το 1881 ήταν τσιφλίκι και κατοικούνταν από χριστιανούς γεωργούς καπνοκαλλιεργητές. Το όνομα υποδηλώνει το Αϊδίνιο, τόπο καταγωγής των πρώτων Γιουρούκων κατοίκων της.

III. Baraklı (TD 105/524): πιθανότατα το Μπαϊρακλί (από το 1927 Βαμβακού) Φαρσάλων.

IV. Bekirobası (TD 105/523): αταύτιστη. Βρισκόταν έξω από το σημερινό χωριό Μικροθήβες. Το όνομα υποδηλώνει ότι ιδρύθηκε ή ανήκε στον Οθωμανό Bekir.

V. Hocaoğlu (TD 105/524): αταύτιστη.

VI. Karaman (TD 105/523): βρισκόταν στη σημερινή παραλία του Αλμυρού κοντά στη Νέα Αγχίαλο και πολύ κοντά στο Κουρφάλη. Το 1883 αποτελούσαν με το Κουρφάλη έναν οικισμό (Κουρφάλη-Καραμάνη). Το όνομα του οικισμού υποδηλώνει ότι δημιουργήθηκε από εποίκους προερχομένους από την Καραμανία (Καππαδοκία).

VII. Kulfallı (TD 105/523): το Κουρφάλη (από το 1916 Κρόκιο) Αλμυρού. Υπήρξε τσιφλίκι του Αλή πασά. Μετά το θάνατό του ιδιοκτήτης του τσιφλικιού υπήρξε ο αγάς Καραμάν μπέης. Το 1881 ήταν κοινότητα και κατοικούνταν από χριστιανούς. Παρόμοιος οικισμός Γιουρούκων της Θεσσαλονίκης (Yörükan-ı Selanik) υπήρξε στα σημερινά Κουφάλια Θεσσαλονίκης (Kulfal ή Kulfallı ή Kulfallar, TD 225/26).

VIII. Sarunasuhlu (TD 105/525): αταύτιστη.

-Ayo Nikola: αταύτιστο. Ίσως σχετίζεται με την Κάτω Μονή Ξενιάς, η οποία ήταν αφιερωμένη στον Άγιο Νικόλαο και αποτελούσε μετόχι της Άνω Ξενιάς.

-Baklalı: το Μπακλαλί (από το 1919 Αλία) Αλμυρού. Έως το 1881 κατοικούνταν από μουσουλμάνους. Μετά την αναχώρησή τους έγινε τσιφλίκι. Το τοπωνύμιο ερμηνεύεται ως τόπος που καλλιεργούνται κουκιά (bakla=κουκιά).

-Drimona, Drimoni: Ο Δρυμώνας Μαγνησίας.

-Difora: αταύτιστο. Μάλλον λανθασμένη γραφή του Δρυμώνα.

-Iskumbana: αταύτιστο.

-İkizgöl: το μουσουλμανικό χωριό Οκιούζ γκιόλ. Σήμερα τοπωνύμιο κοντά στην Ευξεινούπολη. Χωριό İkizgöllü καταγράφεται στο TD 225/71 στα χωριά των Γιουρούκων της Θεσσαλονίκης (Yörükan-ı Selanik).

-Hamak, Kurkut, Koroli: το Χαμάκο κοντά στο Αχίλλειο Μαγνησίας. Καταργήθηκε το 1928. Συνέχειά του είναι το Αχίλλειο. Καταγράφεται και ως Kurkut και Koroli. Με το όνομα Korkut είναι γνωστός την εποχή αυτή Οθωμανός πρίγκιπας. Το Koroli είναι ενετικής προέλευσης. Στο TD 367/147 καταγράφεται χωριό με το όνομα Hamako της επαρχίας Καλαβρύτων στο λιβά του Μωριά.

-Platanos: ο παλιός Πλάτανος Μαγνησίας.

-Riheva: αταύτιστο. Ως Ρίχοβο αναφέρεται τοπωνύμιο κοντά στην Ιερά Μονή Κάτω Ξενιάς (βλέπε: Ο αγωνιστής του 1821 Αθανάσιος Φράγκος από τους Κοκκωτούς Αλμυρού Μαγνησίας και οι ένδοξοι απόγονοι της οικογένειας των Φράγκων).

-Viratosine: αταύτιστο.

Β. Περιοχή Καταφυγίου (Katafiye bölgesi)

Η περιοχή πήρε το όνομά της από το χωριό Καταφύγιο (Katafiye) Αγράφων, το οποίο περιελάμβανε τις εξής 8 συνοικίες:

I. Dimodoka (TD 105/700): αταύτιστη.

II. İstimad Kosta (TD 105/665): αταύτιστη.

III. Kiryako Armiyon (TD 105/701): αταύτιστη.

IV. Kosta İstavraki (TD 105/702): αταύτιστη.

V. Kosta Malori (TD 105/701): αταύτιστη.

VI. Koylı, Koya (TD 105/665): αταύτιστη.

VII. Pulo Marsiye (TD 105/664): αταύτιστη.

VIII. Todora İskeva (TD 105/703): αταύτιστη.

Τα χωριά της περιοχής ήταν:

-Ayo İstefanos, Ayo Nikola: οι Τούρκοι ιστορικοί το ταυτίζουν με το σημερινό Άγιος Στέφανος Δομοκού, το οποίο έως το 1928 ονομαζόταν Οζερός ή Νεζερός.

-İvraha: η Βράχα Ευρυτανίας.

-Tetogi, Küçükköy, Panaya: η Παναγία Δομοκού. Καταγράφηκε και με τα ονόματα Tetogi και Küçükköy (=Μικρό χωριό).

Όλες οι συνοικίες και τα χωριά του Καταφυγίου που καταγράφονται στα οθωμανικά κατάστιχα TD 101 και 105 του 1521 έφεραν χριστιανικά ονόματα, γεγονός που υποδηλώνει την απουσία μουσουλμανικού πληθυσμού στην περιοχή. Άλλωστε το 1525, τέσσερα χρόνια αργότερα, υπογράφηκε η συνθήκη του Ταμασίου, η οποία καθόριζε το διοικητικό καθεστώς της περιοχής.

Γ. Υπόλοιπα χωριά επαρχίας Δομοκού

-Alay: αταύτιστο. Ίσως η Άλος Αλμυρού.

-Avarniçe: η Αβαρίτσα (από το 1915 Μελιταία) Δομοκού. Καταγράφεται στην πρόθεση της Μονής Ρεντίνας.

-Aya-Nargiri, Nehor, Yeñice-köy: πιθανώς το Νεοχώρι Δομοκού. Ονομαζόταν και Άγιοι Ανάργυροι από την εκκλησία του χωριού.

-Aydoğmuşlu: το Αϊδουμουσλί ή Χαμοσλί κοντά στη Μαντασιά Δομοκού. Ήταν μικρό μουσουλμανικό χωριό. Οι κάτοικοί του το εγκατέλειψαν μεταξύ των ετών 1883-1889.

-Ayo İlya: αταύτιστο.

-Cuhular, Cuhudlar: αταύτιστο.

-Çatma: ο Τσατμάς (από το 1930 Πετρωτό) Δομοκού. Στα ελληνικά çatma ερμηνεύεται χαλάσματα.

-Çeltükciyan: αταύτιστο. Οι κάτοικοί του καλλιεργούσαν ρύζι (Çeltük) στην περιοχή της λίμνης Ξυνιάδας.

-Çerkoviçe, Baraklı: αταύτιστος διαλυμένος οικισμός του Δομοκού. Καταγράφεται στην πρόθεση της Μονής Ρεντίνας. Χωριό με το όνομα Τσερκοβίτσα υπάρχει και στην επαρχία των Αγίων Σαράντα. Χωριό Baraklı υπάρχει σήμερα στην Προύσα. Το όνομα Baraklı σχετίζεται με τουρκικό φύλο, που προήλθε από την κεντρική Ασία.

-Çerni: η Τσέρνα και Τσέρνη Δομοκού. Διαλυμένος οικισμός μεταξύ Ομβριακής και Βελεσιωτών. Καταγράφεται στην πρόθεση της Μονής Ρεντίνας.

-Çınarhisar: το Τσάκερλι (από το 1957 Πλάτανος) Φαρσάλων. Στα ελληνικά Çınarhisar ερμηνεύεται Κάστρο του Πλατάνου (Çınar=πλάτανος).

-Damyani: αταύτιστο.

-Davudlu: το Νταουκλή (από το 1940 Ξυνιάδα) Δομοκού. Καταγράφεται στην πρόθεση της Μονής Ρεντίνας. Η ονομασία προήλθε από τις νερόκοτες της λίμνης Ξυνιάδας (tavuk=κοτόπουλο).

-Deli İsa, Çamaşbey: αταύτιστο. Ίσως σχετίζεται με το Τσαμάσι (από το 1927 Ανάβρα) Καρδίτσας.

-Dramala, Dıramala: η Δραμάλα (από το 1928 Μακρολίβαδο) Δομοκού.

-Dolyani, Gedikli: το Γκερεκλί Αλμυρού. Καταργήθηκε το 1940.

-Deli Nasuhlu: αταύτιστο.

-Eftelyeviranı, Iklima: ο Πτελεός Μαγνησίας. Το δεύτερο συνθετικό –viranı χρησιμοποιείται σε πολλά χωριά την εποχή αυτή. Καταγράφεται και ως Κλήμα.

-Gora, Kozlu: η Γούρα (από το 1928 Ανάβρα) Μαγνησίας. Καταγράφεται και ως Kozlu (koz=χοίρος+lu).

-Goryani: η Βρύναινα Μαγνησίας. Ως Goryani καταγράφεται στα οθωμανικά φορολογικά κατάστιχα των ετών 1466, 1506, 1521, 1540, 1570, 1629, 1633, 1641 και 1691. Το 1782 έγγραφο που καθορίζει τα τότε σύνορα της Βρύναινας φέρει τον τίτλο «Οθωμανικός τίτλος του χωρίου Βρυνίνης υπό το όνομα Αγόριανης της επαρχίας Αλμυρού (Θεσσαλίας)» (βλέπε το έγγραφο στην Εικ.3 της ανάρτησης «Τσερνοβίτι: Ίδρυση-προεπαναστατικοί χρόνοι»). Και ο Βίκτωρ Κοντονάτσιος ταυτίζει την Goryani με τη Βρύναινα. Οι Τούρκοι ιστορικοί ταυτίζουν την Goryani με την Άνω Αγόριανη Δομοκού.

[Για τη Βρύναινα και τους Κωφούς Αλμυρού βλέπε τα άρθρα:

1) Γρηγόρης Ι. Στουρνάρας, Οθωμανική Θεσσαλία: οι διαδικασίες συγκρότησης του Kaza Ermiye (Αλμυρού) μέσα από τις πηγές του 15^ου-18^ου αιώνα, σελίδες 141-159. Άρθρο στην περιοδική έκδοση ΘΕΣΣΑΛΙΚΑ ΜΕΛΕΤΗΜΑΤΑ 1 (2011) και

2) Βίκτωρ Κων. Κοντονάτσιος, Η Βρύναινα από τον 15^ο ως τον 17^ο αιώνα μέσα από τους τουρκικούς φορολογικούς καταλόγους, σελίδες 105-112. Άρθρο στην περιοδική έκδοση Δελτίον Φιλαρχαίου Εταιρείας Όθρυος 10 (2006)].

-Hacı Aydoğduobası: πιθανώς το Χατζηόμπαση Φαρσάλων (από το 1960 Υπέρεια). Το Hacı αποδίδεται σε ευσεβή μουσουλμάνο που προσκύνησε στη Μέκκα. Επομένως το χωριό φέρει το όνομα του ιδρυτή ή ιδιοκτήτη του.

-Haydarlı: το Χαϊδαρλί (από το 1955 Βράχος) Αλμυρού.

-Hohla, Argirya: αταύτιστο.

-İlhanlı, Çuka,: το Αλχανί Δομοκού. Βρισκόταν κοντά στη Νέα Μάκρυσι και Λεύκα. Εμφανίζεται σε απογραφή του 1881 και 1889. Στις απογραφές των ετών 1896, 1907 και 1920 διακρίνεται σε Άνω Αλχανί και Κάτω Αλχανί. Το 1928 μετονομάσθηκαν αντίστοιχα σε Παλιούρι και Άγιο Αθανάσιο. Τα δύο χωριά ήταν τσιφλίκια.

-İvraki: σύμφωνα με τους Τούρκους ιστορικούς βρισκόταν ανατολικά και πλησίον του χωριού Χαϊδαρλί (Βράχος) Αλμυρού.

-İzmekova, Karonari: το Σμόκοβο Καρδίτσας (από το 1927 Λουτροπηγή). Το όνομα Karonari είναι το ίδιο με το Karoni (βλέπε παρακάτω Zapandı, Karoni).

-Kalaycılar: αταύτιστο.

-Karadanalı: το μουσουλμανικό χωριό Καρανταναλί. Το 1927 μετονομάσθηκαν το Άνω Καραδαναλί σε Άνω Μαυρόλοφος και το Κάτω Καραδαναλί σε Κάτω Μαυρόλοφος Μαγνησίας.

-Kasablı, Kasaböreni: το Κασαμλή Μαγνησίας. Μουσουλμανική κωμόπολη νοτιοδυτικά από το Τουρκομουσλί (από το 1927 Αργιλοχώρι) Μαγνησίας. Ετυμολογείται από το Kasaba που προέρχεται από το αραβικό qaṣaba και μεταφράζεται ως πολίχνη, κωμόπολη. Περιελάμβανε 7 συνοικίες, ορισμένες εκ των οποίων έφεραν το όνομα του ιδρυτή τους:

Ι. Deli Mustafa (TD 105/518): αταύτιστη.

ΙΙ. Görklü (TD 105/519): αταύτιστη.

ΙΙΙ. Kara İsmail (TD 105/519): αταύτιστη.

IV. Kazıkkoparan (TD 105/519): αταύτιστη.

V. Maksud (TD 105/518): αταύτιστη.

VI. Nebi bin Mahmud (TD 105/518): αταύτιστη.

VII. Yaycı Yakub (TD 105/518): αταύτιστη.

Από τις συνοικίες που είχαν τότε κέντρο την κωμόπολη Kasablı, σήμερα ίσως διατηρείται κάποια ανάμνησή τους ως τοπωνύμια στην περιοχή.

-Keremüddinli: αταύτιστο. Με το όνομα Keremüddin την ίδια εποχή απαντώνται πολλά χωριά Γιουρούκων στη Μακεδονία και Θράκη.

-Kırık Musa: αταύτιστο.

-Kilepe, Marmara: αταύτιστο.

-Kirasa, Milya: πιθανώς ο οικισμός Μηλιά Δομοκού. Καταγράφεται στην πρόθεση της Μονής Ρεντίνας.

-Koçiler, Koçulı: αταύτιστο.

-Kofo İksilo, Kofo Ksila: αταύτιστο. Πιθανώς σχετίζεται με τους Κωφούς Μαγνησίας.

-Kofos: οι Κωφοί Μαγνησίας.

-Kotrolimari: αταύτιστο.

-Kombaki, Konyaki, İştine: αταύτιστο. Οι Τούρκοι ιστορικοί το τοποθετούν με επιφύλαξη νοτιοδυτικά και κοντά στο Δομοκό.

-Lanato: αταύτιστο.

-Lefterehor, Forka, Çorka: το Δερβέν Φούρκα (από το 1930 Καλαμάκι) (ευχαριστούμε το Γιώργο Σταυρόπουλο για την επισήμανση).

-Mavri, Ayo Nikola: είναι ο διαλυμένος οικισμός Μαύρη κοντά στο Νεοχώρι Δομοκού.

-Mekşe, Sazduvarı: αταύτιστο. Με το όνομα Μέξης αναφέρεται στρατιώτης στο βενετικό στρατό το 1473 [βλέπε: Πόλεις και οικισμοί της Φθιώτιδας μέσα από τα οθωμανικά φορολογικά κατάστιχα των ετών 1514-1550. Μέρος Β΄: Καζάς Πατρατζικίου (Badracık kazası), χωριό Μεξιάτες (Mekşe)]. Το Sazduvarı στα ελληνικά ερμηνεύεται τοίχος από καλάμια.

-Mesudlu: αταύτιστο. Από το όνομά του προκύπτει ότι ήταν μουσουλμανικό χωριό.

-Minimata: το τοπωνύμιο Παλιοκλλησιές ή Μνήματα στα όρια του οικισμού Θαυμακός στο Δομοκό.

-Palama: ο Παλαμάς Δομοκού.

-Pirnardo: το Πουρνάρι Δομοκού. Είναι ο οικισμός Μπουρνάρδου που αναφέρεται μαζί με την Σκάρμιτσα (Θαυμακός) και Τσερκοβίτσα στην Πρόθεση της Μονής Ρεντίνας. Το όνομα Pirnardo στην ορθή απόδοσή του είναι Bernardo και δηλώνει τον Φράγκο ή Καταλανό ιδιοκτήτη του χωριού. Η μετατροπή του e(ε) σε i(ι) στην καταγραφή οφείλεται στην τοπική προφορά.

-Sadıklı: αταύτιστο.

-Sarandı, Gölbeyi: αταύτιστο.

-Tabaklı: το Ταμπακλί (από το 1919 Σκοπιά) Φαρσάλων. Το όνομα υποδηλώνει την ύπαρξη βυρσοδεψείων, όπου γινόταν επεξεργασία δέρματος (tabak=δέρμα).

-Türkemişli: το Τουρκομουσλί (από το 1927 Αργιλοχώρι) Μαγνησίας, μουσουλμανικό χωριό. Οι κάτοικοί του το εγκατέλειψαν μετά το 1881 και στο χωριό εγκαταστάθηκαν το 1924 πρόσφυγες από την Καππαδοκία.

-Uskurça: αταύτιστο.

-Vardarlı: το Βαρδαλή Δομοκού. Από την ετυμολογία (Vardar-lı) προκύπτει ότι στο χωριό εγκαταστάθηκαν Γιουρούκοι με τόπο καταγωγής την κοιλάδα του Αξιού ποταμού (Βαρδάρης=Vardar).

-Velişot: οι Βελεσιώτες Δομοκού.

-Yurd-ı Bozatlı: αταύτιστο. Yurd στα μογγολικά είναι η σκηνή του νομάδα. Αργότερα η σημασία της λέξης έλαβε την έννοια του ιδιόκτητου χώρου. Στη Φθιώτιδα παλαιότερα γιούρτ έλεγαν το οικόπεδο.

-Zapandı, Karoni: ο Μηλιόκαμπος Δομοκού [βλέπε: Δημήτρης Β. Καρέλης, Το Ζαπάντι (Μηλιόκαμπος) Δομοκού και η ιστορία του]. Το δεύτερο όνομα είναι το όνομα του ιδιοκτήτη του χωριού (για το επώνυμο Καρώνης βλέπε: Βενετσιάνοι Μισθοφόροι Stradioti στη Ναυπλία).

 

 

ΕΙΚΟΝΕΣ

 

α

β

γ

Εικ. 1αβγ. Σελίδες του οθωμανικού φορολογικού κατάστιχου TD 101 με πληροφορίες για την επαρχία Δομοκού.

 

 

ΠΗΓΕΣ-ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü / Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı / Osmanlı Yer Adları: I, Rumeli Eyaleti (1514-1550), Ankara 2013.

Μετάφραση: Γενική Διεύθυνση Κρατικών Αρχείων του Πρωθυπουργού / Τμήμα Οθωμανικών Αρχείων / Οθωμανικά τοπωνύμια, Εγιαλέτι της Ρούμελης (1514-1550), Άγκυρα 2013.

2α. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü / Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı / Defter-i Hâkânî Dizisi: XI, 370 numaralı Muhâsebe-i Vilâyet-i Rum-ili defteri ile. 101, 114 ve 390 numaralı (920-937 / 1514-1530), I. Karlı-ili, Agrıboz, Mora, Rodos ve Tırhala Livâları. Dizin, Ankara 2007.

Μετάφραση: Γενική Διεύθυνση Κρατικών Αρχείων του Πρωθυπουργού / Τμήμα Οθωμανικών Αρχείων / Βιβλίο Καταγραφής, Σειρά ΧΙ, Αριθμός 370 του βιβλίου λογιστικής του βιλαετίου των Ρωμιών. Αριθμοί 101, 114 και 390, Ι. Κάρλελι (Αιτωλοακαρνανία), Ευρίπου, Μωριά, Ρόδου και λιβάς Τρικάλων. Ευρετήριο, Άγκυρα 2007.

2β. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü / Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı / Defter-i Hâkânî Dizisi: XI, 370 numaralı Muhâsebe-i Vilâyet-i Rum-ili defteri ile. 101, 114 ve 390 numaralı (920-937 / 1514-1530), II. Karlı-ili, Agrıboz, Mora, Rodos ve Tırhala Livâları. Tipkibasim, Ankara 2007.

Μετάφραση: Γενική Διεύθυνση Κρατικών Αρχείων του Πρωθυπουργού / Τμήμα Οθωμανικών Αρχείων / Βιβλίο του Χακάν, Σειρά ΧΙ, Αριθμός 370 του βιβλίου λογιστικής του βιλαετίου της Ρούμελης. Αριθμοί 101, 114 και 390, IΙ. Κάρλελι (Αιτωλοακαρνανία), Εύριπος (Χαλκίδα), Μωριάς, Ρόδος και λιβάς Τρικάλων. Πανομοιότυπα, Άγκυρα 2007.

3. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü / Yayin 26, Osmanli Yer Adlari (Alfabetik Sırayla), Ankara 2017.

Μετάφραση: Γενική Διεύθυνση Κρατικών Αρχείων του Πρωθυπουργού / Έκδοση 26, Οθωμανικά τοπωνύμια (αλφαβητική σειρά), Άγκυρα 2017.

4. Βασίλης Κ. Σπανός, Οι οικισμοί της Φθιώτιδας στην πρόθεση της Μονής της Ρεντίνας 1460ci-19^ος αι., σελίδες 95-104. Άρθρο στα Πρακτικά 1^ου Συνεδρίου Φθιωτικής Ιστορίας, Λαμία 2001.