Ομιλία του Ιωάννου Θ. Κλάρα προς τους κατοίκους της Στυλίδας το 1876

Τον Οκτώβριο του 1876 δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα ΝΕΟΛΟΓΟΣ ΑΘΗΝΩΝ «ΛΟΓΟΣ Εκφωνηθείς εν τη εν υπαίθρω γενομένη συνελεύσει της κοινότητος Στυλίδος υπό του Ιωάννου Θ. Κλάρα τελειοφοίτου της Νομικής».

Από τον τίτλο προκύπτει ότι η ομιλία εκφωνήθηκε από τον Ιωάννη Θ. Κλάρα[1] σε υπαίθρια συγκέντρωση των κατοίκων της Στυλίδας. Αποσκοπεί στην τόνωση του εθνικού φρονήματος και την πολεμική προετοιμασία του λαού για την απελευθέρωση των υποδούλων Ελλήνων της Οθωμανικής αυτοκρατορίας. Αποτέλεσμα της κίνησης αυτής ήταν τα επαναστατικά κινήματα του 1878 στη Θεσσαλία, Μακεδονία και Κρήτη.

Στην εισαγωγή της ομιλίας του ο Ιωάννης Θ. Κλάρας αναφέρεται σε συγκέντρωση που πραγματοποιήθηκε στην Πνύκα με τη συμμετοχή των καθηγητών του Πανεπιστημίου. Οι συμμετέχοντες διαμαρτυρήθηκαν εκ μέρους του λαού εναντίον της Ευρώπης για την αδιαφορία της στο θέμα της καταπίεσης των υποδούλων Ελλήνων (Κρήτες, Θεσσαλοί, Ηπειρώτες Μακεδόνες, κ.ά.). Παράλληλα τόνισαν την ανάγκη για τον εξοπλισμό του έθνους και την γρήγορη προπαρασκευή του από την κυβέρνηση για την απελευθέρωση των υποδούλων αδελφών.

Στη συνέχεια της ομιλίας του αναφέρει ότι η συγκέντρωση αποσκοπεί στη δημιουργία και ενίσχυση ενός θεσμού για την εφαρμογή των παραπάνω, καθώς και στο σχηματισμό επιτροπής που θα πιέσει την κυβέρνηση για τη σύσταση ειδικού ταμείου για τον εξοπλισμό του στρατού.

Κλείνοντας, προτρέπει τους κατοίκους της Στυλίδας να συνεισφέρουν «εις την εθνικήν ανάγκην», διαθέτοντας ένα μέρος των χρημάτων της κοινότητας Στυλίδας «προς εξοπλισμόν του έθνους».

Το κείμενο της ομιλίας έχει ως εξής:

«ΛΟΓΟΣ

Εκφωνηθείς εν τη εν υπαίθρω γενομένη συνελεύσει της κοινότητος Στυλίδος υπό του Ιωάννου Θ. Κλάρα τελειοφοίτου της Νομικής.

Συμπολίται!

Βεβαίως ίδατε εις τάς εφημερίδας ότι εν Αθήναις, τη πρωτευούση του Βασιλείου μας, εγένετο συνέλευσις παρά τη Πνυκί εκλεκτού πλήθους, προεξαρχόντων των Κυρίων Καθηγητών του εθνικού Πανεπιστημίου, οίτινες λαβόντες αλληλοδιαδόχως τον λόγον εν τη ομηγύρει ταύτη διεμερτυρήθησαν διερμηνεύοντες τα αισθήματα των εντολέων των κατά της ακηδείας και εντελούς αδιαφορίας της Ευρώπης ως προς τούς βαρυαλγούντας και στενάζοντας υπό τον των Μουσουλμάνων ζυγόν αδελφούς ημών Κρήτας, Θεσσαλούς, Ηπειρώτας, Μακεδόνας και λοιπούς, και κατέδειξαι τη κυβερνήσει την ανάγκην της συντόνου και ταχείας παρασκευής και εξοπλίσεως του έθνους.

Βεβαίως θα ανεπλήσθητε ανεκλαλήτου χαράς ιδόντες εν τη εστία των φώτων και του πολιτισμού αναθάλλοντα θεσμόν, από πολλού χρόνου νεκρόν γράμμα εν τώ Συντάγματι κείμενον.

Όπως δώσωμεν σάρκα και ενισχύσωμεν τον ρηθέντα θεσμόν, εξ ού τεθειμένου εν πλήρει ενεργεία πολλά και μεγάλα προσδοκώνται αγαθά, συνήλθομεν αφ’ ενός ενταύθα, και αφ’ ετέρου όπως συσκεφθώμεν και συναποφασίσωμεν και ημείς επί των παρόντων· επιτρέψατέ μοι όμως, παρακαλώ, φίλοι συμπολίται πρίν ή εξενέγκω την εμήν γνώμην, ήτις πέποιθα ότι θέλει τύχει και της υμετέρας αποδοχής, να παρατηρήσω τοίς άνω σεβασμίοις Καθηγηταίς και Διδασκάλοις, ότι εκ της εν Αθήναις γενομένης ομυγήρεως δεν παρήχθη τι σωστικόν και πρακτικόν αποτέλεσμα· εξηγούμαι. Τώ όντι θα εδικαιούμεθα να διαμαρτυρηθώμεν και ίσως εντονώτερον κατά της αναλγησίας της χριστιανικής και φιλανθρώπου Ευρώπης, εν ή ουδ’ η ελαχίστη αντήχησε φωνή υπέρ των υποδούλων Ελληνικών Επαρχιών, ως να μη αχνίζη εισέτι το αίμα των τέκνων της πολυπαθούς Κρήτης και να μη αντηχώσιν έναυλα εις τάς ακοάς των τά ηρωϊκά ανδραγαθήματα του Αρκαδίου! Αλλά φεύ αντί να προσφεύγωμεν εις τον οίκτον τής υπό των αρχών δήθεν της ισότητος και της δικαιοσύνης εμφορουμένης Διπλωματίας, δεν ήθελεν είναι προκριτώτερον, γεραροί διδάσκαλοι, να είχομεν διαμαρτυρηθή κατά της κουφότητος και νωθρότητος ημών αυτών και ιδία των εν Αθήναις, οίτινες απαθείς όλως και ανάλγητοι εν τη πρό των ποδών μας αναφλεχθείση πυρκαϊά κατετρίβομεν τον πολύτιμον χρόνον διερχόμενοι τάς ωραίας νύκτας εν Φαλήρω και λοιποίς θερινοίς θεάτροις· και εις εξοχικάς επαύλεις επαναπαυόμενοι; Ίσως μας είπη τις δεν πρόκειται περί παρελθόντων· Δεδόσω· απαντώ. Αλλά τουλάχιστον δεν ήθελεν είσθαι συμφερότερον, αντί ν’ αποτεινώμεθα εις τούς Κυβερνήτας μας, όπως επιληφθώσι του γενικού εξοπλισμού του έθνους να είχομεν αναλάβη ημείς αυτοί την θεραπείαν της φθισιώσης και γαγγραινώδους καταστάσεώς μας; και τίς φιλόπατρις έλλην δεν συναισθάνεται ή δεν συνησθάνθη από πολλού την ανάγκην της εθνικής παρασκευής; Βεβαίως η ανεξάρτητος τάξις της κοινωνίας μας, η μη δηλητηριασθείσα έτι εν τη κονίστρα των πολιτικών παθών, πολλάκις εξέπεμψεν εκ του μυχού της καρδίας της γοεράς κραυγάς και εντούτοιςς οι πολιτευόμενοί μας, απολέσαντες το γόητρον τιμίου και ευσυνειδήτου πολιτικού και πάσαν ηθικήν ισχύν και πίστιν εν τη συνειδήσει του λαού, ουδόλως μεριμνήσαντες περί του μεγαλείου και της ευημερίας αυτού, αλλά τουναντίον εις φατριαστικάς διαμάχας κατακερματισθέντες και το ίδιον έκαστος θηρεύσαντες συμφέρον, εκώφευσαν και ημβλυώπησαν καίτοι έβλεπον την πυρκαϊάν επιτεινομένην εν Ανατολή και απειλούσαν την διατάραξιν της Ευρωπαϊκής ισορροπίας. Πλήν διεβουκολήθησαν, προβάλλουσιν ημίν προφασιζόμενοι, εκ των υποσχέσεων της Διπλωματίας αφ’ ενός και έχοντες πεποίθησιν αφ’ ετέρου εις την σύνεσιν και τα φώτα της τουρκικής κυβερνήσεως ότι δεν θέλει παρίδει εν ευθέτω καιρώ τ’ απερίγραπτα δικαιώματα του Ελληνισμού. Οίμοι οποία χλεύη! οποίος σαρκασμός!!!

Φρονώ λοιπόν, σεβαστοί Διδάσκαλοι, ότι κάλλιον ήθελεν είσθαι, η επιτροπή, ήτις εξελέχθη, ίνα παραστήση τη Κυβερνήσει την ανάγκην της παρασκευής ν’ ανελάμβανεν αυτή την φροντίδα να σχηματίση ειδικόν ταμείον προς εξοπλισμόν, πέποιθα δε, ότι την γενναίαν, εθνοσωτήριον και αποτελεσματικήν ταύτην επιχείρησίν της μετ’ επευφημιών και μεγίστου ενθουσιασμού ήθελεν ασπασθή και χειροκροτήσει ου μόνον το επαρχιακόν φρόνημα αλλά και οι απανταχού της γής οικούντες Έλληνες και πάντες ήθελον φιλοτιμηθή μετ’ αγαλλιάσεως μάλιστα να συνεισφέρωσι τον εαυτών οβολόν χάριν της εθνικής ανάγκης, τοσούτω μάλλον, καθόσον, ήθελον πιστεύσει, και ευλόγως, ότι του συλλεχθησομένου ποσού ήθελε γίνει η προσήκουσα χρήσις προς θεραπείαν των κατεπειγουσών αναγκών ημών.

Εν τοιαύτη περιπτώσει δεν αμφιβάλλω, φίλοι συμπολίται, ότι αθρόοι θέλετε συντρέξει εις την εθνικήν ανάγκην.

Ίνα όμως εκ προοιμίων και καταδείξωμεν ότι φλεγόμεθα υπό μαλερού και σφοδρού προς την πατρίδα μας έρωτος, ότι επιποθούμεν την ευημερίαν και την εύκλειαν αυτής σήμερον, ότε κατεπείγουσα ανάγκη παρίσταται, ας ψηφίσωμεν ποσόν τι εκ των υπαρχόντων κοινοτικών χρημάτων μας, χρησιμεύον αποκλειστικώς προς εξοπλισμόν του έθνους, ώμεν δε βέβαιοι, ότι το έργον ημών θέλουσιν ασπασθή άπαντες οι υπό των αυτών γενναίων και πατριωτικών αισθημάτων εμφορούμενοι.

Περαίνων τον λόγον μου αποτείνω τάς δεήσεις μου προς τον ύψιστον, όστις ποσώς μη αμφιβάλλετε, ότι θέλει είσθαι συναρωγός εις τάς γενναίας και πατριωτικάς αποφάσεις μας, όπως ενσταλάξη εις τούς απανταχού της γής Έλληνας το αίσθημα της ενότητος του γένους και όπως απαξάπαντες από κοινού μετά των δούλων αδελφών ημών συνεργαζόμενοι και συμμοχθούντες επιτελέσωμεν εν δέοντι χρόνω πάν ό,τι πάσα ελληνική καρδία πάλλουσα εύχεται και επιθυμεί. Γένοιτο.

Ζήτω ο Βασιλεύς και η ενότης του Γένους.»

 

ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΗ

[1] Με το επώνυμο Κλάρας είναι εγγεγραμμένοι στον εκλογικό κατάλογο της Στυλίδας του έτους 1865 οι εξής:

-Με α/α 5 ο Ανδρέας Κλάρας του Ιωάννη, ετών 60, επάγγελμα έμπορος. Υπήρξε Α΄ Πάρεδρος του Δήμου Φαλάρων το 1856 (βλέπε: Τσερνοβίτι: Οιεκλογείς του Τσερνοβιτίου σε εκλογικό Κατάλογο του Δήμου Φαλάρων του 1856, Εικ.3).

-Με α/α 6 ο Αθανάσιος Κλάρας του Ιωάννη, ετών 47, επάγγελμα καφεπώλης.

-Με α/α 270 ο Ηλίας Κλάρας του Ανδρέα, ετών 22, επάγγελμα έμπορος. Στον Ηλία Α. Κλάρα είχε παραχωρηθεί το 1873 το δικαίωμα εκμετάλλευσης μεταλλείου στη θέση Παλαιά Νίκοβα του σημερινού Ανύδρου Φθιώτιδας (βλέπε: Παραχώρηση μεταλλείου μαγγανίτη στη θέση Παλαιά Νίκοβα του Δήμου Φαλάρων).

-Με α/α 275 ο Θεόδωρος Κλάρας του Ιωάννη, ετών 48, επάγγελμα έμπορος.

-Με α/α 292 ο Ιωάννη Κλάρας του Ανδρέα, ετών 24, επάγγελμα συμβολαιογράφος.

Ο Ιωάννης Θ(εοδώρου) Κλάρας δεν είναι εγγεγραμμένος στον εκλογικό κατάλογο του 1865 διότι τότε ήταν ανήλικος. Μάλλον ήταν γιός του Θεοδώρου Κλάρα (α/α 275) και σπούδασε νομικά στη Νομική Σχολή των Αθηνών.

 

 ΠΗΓΗ

Εφημερίδα ΝΕΟΛΟΓΟΣ ΑΘΗΝΩΝ, Έτος Γ΄, φύλλο 37/07-10-1876, σελίδες 3 & 4, ψηφιακοί σελιδοδείκτες 529 & 530.

 

 

 

 

 

Περί ιδρύσεως Δημοτικού Σχολείου στη Στυλίδα

 Σφραγίδα «ΔΗΜΑΡΧΕΙΟΝ ΦΑΛΑΡΩΝ» και η υπογραφή του Δημάρχου Α.Θεοδώρου

Στα Γενικά Αρχεία του Κράτους διασώθηκε αλληλογραφία σχετικά με την ίδρυση Δημοτικού Σχολείου στη Στυλίδα, έδρα τότε του Δήμου Φαλάρων[1]. Αποτελείται από δύο έγγραφα του Δημάρχου Φαλάρων Α.Θεοδώρου και ένα του Διοικητή Φθιώτιδας Αδάμ Δούκα.

Κατά χρονολογική σειρά είναι τα εξής:

Α. Στις 28 Μαΐου 1837 ο Δήμαρχος Φαλάρων Α.Θεοδώρου συνέταξε έγγραφο απευθυνόμενο πρός το τότε Υπουργείο Παιδείας (Βασιλική επί των Εκκλησιαστικών και της Δημοτικής Εκπαιδεύσεως Γραμματεία της Επικρατείας). Αναφέρεται στην έγκριση από την κυβέρνηση σύστασης Δημοτικού σχολείου στη Στυλίδα, χρηματοδοτούμενο από το Δήμο Φαλάρων, ο οποίος όμως αδυνατεί να ανταπεξέλθει οικονομικά λόγω του προηγηθέντος πολέμου. Ο Δήμαρχος ζητεί το διορισμό Β΄ Τάξεως Δημοτικού διδασκάλου και προτείνει η πληρωμή του να καταβάλλεται από το Εκκλησιαστικό Ταμείο.

Ακολουθεί το κείμενο του εγγράφου (Εικ.1αβγ):

«Αριθ.37/30/

Τη 28^η Μαΐου 1837 Στυλίς

1β/

13268/

Πρός/

την Β(ασιλικήν) επί των εκκλησιαστικώνκαι της/

Δημοτικής εκπαιδεύσεως Γραμματείαν/

της Επικρατείας.

Κατά συνέπειαν αιτήσεώς μας η Διοί-/

κησις Φθιώτιδος εντός της Δικαιοδοσίας της/

οποίας υπαγόμεθα, μας διέταξεν να/

δώσωμεν τάς οποίας η υπ’ αρ(ιθμόν) 7426/

από 27 Ιουνίου 1835 εγκύκλιος διατα-/

γή περί συστάσεως σχολείων απαιτεί πλη-/

ροφορίας άτινας και διευθύναμεν συμ-/

φώνως με την κατάστασιν των κατοί-/

κων του Δήμου τούτου των Φαλάρων.

η Β(ασιλική) κυβέρνησις λαβούσαν υπ’ όψιν/

προλαβούσα τινά ταύτας αιτήσεις μας/

ενέκρινεν μεν την ίδρυσιν σχολείου/

Δημοτικού εις την πόλιν μας Στυλίδα/

με την παρατήρησιν όμως ότι τα/

έξοδα πάντα εντούτοις εις βάρος  του/

δυστυχούς τούτου Δήμου.

ως εκ τούτου σήμερον λαβόν-/

τες αφορμήν και θέτομεν ευσεβάστως/

εις την Β(ασιλικήν) κυβέρνησιν ότι ούτε από/

σελίδα 2

από τα αδύνατα ο Δήμος ούτος, του/

οποίου οι πόροι. τόσον οι Δημοτικοί, κα-/

θώς, και ιδιαίτηροι εξαντλήθησαν ολο-/

θέντας ένεκα της δυσχερούς περι-/

στάσεως του υπέρ της Ελλάδος πο-/

λέμου. αδυνατεί να πληρώνη Δι-/

δάσκαλον.

Πόσον λυπηρόν πράγμα είναι/

εις τάς ευτυχείς ημέρας της Ελλάδος/

και του Τρισεβάστου Βασιλέως της/

όλοι οι Έλληνες υπερμαχούν-/

τες, και μη. να ανταμοιφθούν/

διά διαφόρων μέσων, και διά των/

διορισμών ποικίλων διδασκάλων/

εις τα μέρη των, και οι Στυλιδιώται/

οι μόνοι εκ της επαρχίας απά-/

σης, ακολουθούντες απ’ Αρχάς/

μέχρι τέλους διά ξηράς και θαλά-/

σης το στάδιον του πολέμου παρ-/

εκτός των άλλων. του τηρούντος/

εις την πόλιν των ενός κάν/

Δημοδιδασκάλου.-

Δεν ζητούμεν Β(ασιλικέ) Γραμματέα/

υπερβολήν, δεν ζητούμεν πράγμα/

σελίδα 3

το οποίον άλλη κοινότης δεν/

ηξιώθη, ζητούμεν τον διορισμόν/

Δημοδιδασκάλου εις την πόλιν/

μας πρός φωτισμόν των εις τας/

αιτήσεις αναφερομένων τέκνων/

μας. άτινα φωτιζόμενα, και τους υπο-/

φαινομένους θα ευφράνουν, και διά τον/

εαυτόν τους θα προοδεύουν και εις το/

έθνος καλοί πολίται θα γίνουν.

Χάριν των κακουχιών μας, των/

σημαντικών ζημιών, και των υπέρ/

της Ελλάδος θυσιών μας, εξαιτούμε-/

θα τον διορισμόν Δευτέρας Τάξε-/

ως Δημοτικού Δημοδιδασκάλου, εις την/

πόλιν μας πληρονομένου, παρά/

του εκκλησιαστικού Ταμείου./

Ευαρεστηθείτω Σ(εβαστή). Γραμματεία/

να υποβάλλωμεν την αναφοράν/

μας όπου αύτη με τάς οποίας/

αναγκαίας παρατηρήσεις σας./

Ευπειθέστατος/

Ο Δήμαρχος Φαλάρων/

Α.Θεοδώρου.-»

Β. Την 1η Ιουνίου 1837 ο Διοικητής Φθιώτιδας Αδάμ Δούκας απέστειλε έγγραφο προς το Υπουργείο Παιδείας με θέμα: «Περί συστάσεως δημοτικού Σχολείου εις Στυλίδα Φαλάρων». Πληροφορεί το αρμόδιο Υπουργείο ότι η Κοινότητα Στυλίδας αποτελούμενη από 432 οικογένειες, περίπου 1600 ψυχές, είναι Δήμος Β΄ Τάξεως και θα πρέπει κι ο δημοδιδάσκαλος να είναι Β΄ Τάξεως. Στο σχολείο θα φοιτούν 50 μαθητές. Ο Δήμος αδυνατεί να προμηθεύσει τα βιβλία στους μαθητές και να συνεισφέρει στο μισθό του διδασκάλου. Διαβιβάζοντας το έγγραφο στο Υπουργείο παρακαλεί για την ίδρυση σχολείου, το διορισμό δημοδιδασκάλου στην πόλη και τονίζει ότι οι κάτοικοι είναι τόσο φτωχοί, ώστε κατοικούν σε αχυρένιες οικίες (καλύβες). Τέλος, κατά απαίτηση του Δημάρχου Φαλάρων Α.Θεοδώρου, ο Αδάμ Δούκας εσωκλείει στην επιστολή του και αναφορά του Δημάρχου για την όλη κατάσταση.

Ακολουθεί το κείμενο του εγγράφου (Εικ.2αβγ):

σελίδα 1

«Αριθ.1915/1739

Εν Λαμία την α. Ιουνίου 1837

1α/-.20.Φ.25   εξ(ερχόμενον) 5 Ιουνίου 37/αρ(ιθμός). Πρ(ωτοκόλλου) 19268/

Πρός την επί των Εκκλησιαστι-/

κών κ.τ.λ. Β(ασιλικήν) Γραμμ(ατείαν) της Επικρατείας

Περί συστάσεως δημοτικού/

Σχολείου εις Στυλίδα Φα-/

λάρων

1. Κατά συνέπειαν της υπ’ αριθ-/

μόν 9958/3661.8633 Διαταγής της από/

28 10βρίου π(αρελθόντος).ε(τους) Πληροφορώ/

την Β(ασιλικήν) Γραμματείαν.-/

Ότι η Κοινότης Στυλίδος σύγκει-/

ται από οικογενείας 432. ψυχάς/

περίπου των 1600, Δήμος Βας Τάξεως./

Επομένως και ο Δημοδιδάσκαλος Βας Τά-/

ξεως πρέπει να είναι.-

2. Πεντήκοντα παίδες θα φοιτώσιν/

εις το Σχολείον.-

3. υπόσχεσιν να προμηθεύση διδακ-/

τήριον, και τα αναγκαία θρανία.-

σελίδα 2

4. τα αναγκαιούντα βιβλία δεν υ-/

πάρχουν, αλλ’ ούτε είναι ο Δήμος/

εις κατάστασιν να τα προμηθεύση.-

5. Οι άλλοι παρά τον άμεσον έρα-/

νον πόροι πρός σύστασιν, και διατή-/

ρησιν Σχολείου είναι ασήμαντοι. Επο-/

μένως μήτε να πληρώση ουδέ να συ-/

νεισφέρη μέρος τι εις τον μισθόν του/

διδασκάλου είναι εις κατάστασιν.-/

Ταύτας τάς πληροφορίας διαβιβά-/

ζω εις την Β(ασιλικήν) Γραμματείαν, με την/

παρατήρησιν, ότι η σύστασις εις την/

Πόλιν ταύτην δημοδιδασκάλου έχει/

τον τόπον της. και ότι οι δημόται εν-/

δεείς ως εκ της απορίας των κατοικούν/

εις οικίας αχυρίους (καλύβας).-

Όθεν η τοιαύτη θέσις των χρή-/

ζη την Συνδρομήν της Σ(εβαστής) Κυβερνή-/

σελίδα 3

σεως και μάλιστα εις την αίτησίν των/

περί συστάσεως Σχολείου.-/

Κατ’ αίτησιν του Δημάρχου/

του Μνησθέντος Δήμου, εσωκλείω και αναφο-/

ράν του πρός την Β(ασιλικήν) Ταύτην Γραμμα-/

τείαν.-

Ευπειθέστατος/

Ο Διοικητής Φθιώτιδος/

Αδάμ Δούκας/

διά του Γραμμ(ατέως)

Γ.Ριζόπουλος»

Γ. Στις 14 Οκτωβρίου 1838 ο Δήμαρχος Α.Θεοδώρου συνέταξε έγγραφο «Πρός την Α.Μ. τον Βασιλέα της Ελλάδος». Στο έγγραφο τονίζει την συνεισφορά των κατοίκων της Στυλίδας στον αγώνα του 1821. Λόγω της συμμετοχής τους στον πόλεμο εγκατέλειψαν την πόλη τους και στη συνέχεια περιέπεσαν σε μεγάλη φτώχεια. Ζητεί από το Βασιλιά να οικοδομηθεί στη Στυλίδα στρατώνας για τη διαμονή των στρατιωτικών, διότι οι κάτοικοι υποφέρουν από τις αυθαιρεσίες των στρατιωτικών που διαμένουν στα σπίτια των κατοίκων. Ζητεί επίσης ο δημοδιδάσκαλος να πληρώνεται από το δημόσιο ταμείο, επειδή το Δημοτικό ταμείο παρουσιάζει μεγάλη ένδεια χρημάτων. Τέλος, αναφέρει τις προσπάθειες των κατοίκων να κατασκευάσουν τα σπίτια τους, που είχαν καταστραφεί από τον πόλεμο και ζητεί τη βασιλική συνδρομή για την αντιμετώπιση των θεμάτων που αναφέρει στο έγγραφό του.

Ακολουθεί το κείμενο του εγγράφου (Εικ.3αβγδ).

σελίδα 1

«συναφ(ές) 25 --- και 14 Οκτοβ(ρίου) (18)38/

8206/

29844/

αρ.602πρ(ω)τ(οκόλλου)/368 Διεκπ(εραίωσης)/

Εν Στυλίδι τη 20 7βρίου 1838/

Φαλάρων δήμαρχος Θεοδώρου Α.

εξαιτήθη την διατ[…] δημοτικού/

σχολείου εις Στυλίδα τη δαπάνη/

της Κυβερνήσεως/

Πρός την Α(υτού).Μ(εγαλειότητα). τον Βασιλέα/

της Ελλάδος./

Γνωρίζω Βασιλεύ, ότι και διά των/

αρμοδίων Αρχών τα πάντα έρχονται εις/

τα ώτα της Α(υτού) Μεγαλειότητος∙ επει-/

δή όμως πρός τοίς άλλοις και οι Στυ-/

λιδιώται υπήκοοί σου ευτύχη-/

σαν να αξιωθώσιν, και δεύτερον/

την Α(υτού) Μ(εγαλειότητα) επί του εδάφους της/

πατρίδος των, ήτις τοιουτοτρόπωςείναι/

εις κατάστασιννα γνωρίση καθόσον/

απαντώντας επιτοπίως τάς αιτήσεις/

των κ.λ.π. πάντα συμφώνως με την/

γνωμοδότησιν του ημετέρου Συμ-/

βουλίου, την ευχήν των Δημοτών/

μου, και την κατάστασιν του Δήμου/

και ιδιαιτέρως της πρωτευούσης/

αυτού να θέσω υπό την Βασι-/

λικήν σας έγκρισιν τα ακόλουθα./

Ότι οι Δημόται του Δήμου τούτου/

και ιδιαιτέρως οι κάτοικοι της πό-/

λεως./

σελίδα 2

πόλεως Στυλίδος μόνοι απ’ όλην/

την Επαρχίαν της Φθιώτιδος απ’/

 αρχάς του ιερού αγώνος έσπευσαν/

πρός υπεράσπησιν, εγκαταλείποντες/

όλα τα συμφέροντά των, ιδιοκτησί-/

ας, πατρίδα κ.λ.π.είναι πραγμα-/

τικώς και αποδεδειγμένως/

και ότι η περίστασις αύτη τους/

κατήντησε εις την εσχάτην έν-/

δειαν./

Τέλος πάντων θεία προνοία/

με την ευτυχή έλευσίν Σου εις/

την Ελλάδα εξομαλυνθέντων των/

ανωμαλιών, καθώς όλοι οι Έλληνες/

και οι Στυλιδιώται ενθαρρυνθέντες/

και εμπλησθέντες χρηστών διά το/

μάλλον ελπίδων επανέκαμψαν/

εις την κατεδαφισμένην πατρίδα/

των./

Ούτοι ως ειρρήσθω στηριζόμενοι εις τάς/

χρηστάς ελπίδας των αι και υπήρ-/

χον εις τον έσχατον βαθμόν της/

ενδείας των επροσπάθησαν να φέρουν/

εις πρόοδον την πόλιν των, αλλ’ η/

ανέχεια αφ’ ενός, και το ανώμα-/

λον του καιρού αφ’ ετέρου εμα-/

ταίωσαν τα πάντα, και περιπλέ-/

ον επηύξησαν την δυστυχίαν των.

Βασιλεύ! Εις την πόλιν Στυλίδος/

απαιτείται να οικοδομηθή είς Στρα-/

των εντός του οποίου να καταλύη/

σελίδα 3

η σταθμεύουσα στρατιωτική Δύναμις/

και οι διαβαίνοντες στρατιωτικοί. κα-/

θότι οι κάτοικοι υποφέρουν, υπο-/

δεχόμενοι τούς σταθμεύοντας και/

εκβαίνοντας στρατιωτικούς και στρα-/

τιώτας, να καταλύσουσι εις τα μικρό-/

τατα καλύβιά των αδιακόπως ώστε/

με τούτο και οι κάτοικοι γηγε-/

νείς και οι στρατιώται εξοκύλ-/

ουν εις καταχρήσεις κατά των/

Δημοτών./

Βασιλεύ!/

Εις την ιδίαν απαντάται δημο-/

διδάσκαλος πληρονόμενος από το/

Δημόσιον ταμείον καθότι ο διορι-/

σθείς παραιτήθη ως μανθάνομεν/

διά τον λόγον, ότι δεν ελάμβανεν/

τακτικώς τον μισθόν του, το παρά-/

πονόν του Δίκαιον μεν Βασιλεύ/

αλλ’ ως εκ της Αχρηματίας του/

Δημοτικού ταμείου μας. Τούτο το/

κοινοποιήσαμεν πρό καιρού εις τον/

Διοικητήν Φθιώτιδος, εις το να/

πληρώνονται από την κυβέρνησιν κα-/

θώς γίνεται και εις πολλούς άλλους Δήμους/

αλλ’ όμως ο μισθός τον οποίον εις/

όλους το διάστημα ήθελεν λάβη/

ο Διδάσκαλος τα χρησιμοποιούμεν εις οι-/

κοδομήν καταλληλοτέρου σχολείου/

διότι η νύν υπάρχουσα, την οποίαν/

σελίδα 4

μόλις ητήθημεν να επισκευάσω-/

μεν θεωρήθην ακατάλληλος./

Απαντώντας [……]/

ας διά να δυνηθούν ούτω οι Στυλιδι-/

ώται να κτήσουν τας οικίας καθότι/

κατοικούντες εις καλύβια έχη εις/

την διάκρησιν του τυχόντος και την/

περιουσίαν των και την ύπαρξίν των./

Σας αποστέλλω τρία αιτήματα/

Βασιλεύ επειδή αφορούν την εκπαί-/

δευσιν των τέκνων και την πρό-/

οδον της πόλεώς μας, τα καθ’ ημών/

θεωρούντες αναγκαία, ελπί-/

ζων το καλοκάγαθον αίσθημα/

της Α(υτού) Μεγαλειότητος υπέρ του φωτισμού της/

Νεολαίας, ασφαλείας, και προόδου/

των πιστών υπηκόων της, καθυπο-/

βάλλω υπό [….] Σου/

Βασιλεύ τάς περί τούτων/

παρατηρήσεις μου, παρακαλώ/

θερμώς την Α(υ τή) Μεγαλειότητά Σας/

να ειδωθή ιδιαιτέρως εις την θε-/

ραπείαν των, και τούτο ως Βασι-/

λικόν δείγμα υπέρ της προό-/

δου των δυστυχισμένων Στυλιδι-/

ωτών, οίτινες και λόγω και έργω απ’/

όλην την Επαρχίαν συνεισέφερον/

υπέρ του πολέμου και ως εκ τούτου/

αιτούμενοι./

Ο ευπειθέστατος/

Δήμαρχος Φαλάρων/

Α.Θεοδώρου»

Ευχαριστούμε τον διαχειριστή του ιστολογίου ΑΡΧΑΝΙ για την αποστολή του υλικού.

ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

[1] Ο νόμος «Περί δημοτικών σχολείων» δημοσιεύθηκε στο ΦΕΚ11/Α/11-3-1834.

ΕΙΚΟΝΕΣ

  

α

β

γ

Εικ.1αβγ. Το έγγραφο του Δημάρχου Φαλάρων Α.Θεοδώρου προς τη Βασιλική Γραμματεία επί των Εκκλησιαστικών και της Δημοτικής Εκπαιδεύσεως της Επικρατείας.

α

β

γ

Εικ.2αβγ. Το έγγραφο του Διοικητή Φθιώτιδας Αδάμ Δούκα προς τη Βασιλική Γραμματεία επί των Εκκλησιαστικών και της Δημοτικής Εκπαιδεύσεως της Επικρατείας.

α

β

γ

δ

Εικ.3αβγδ. Το έγγραφο του Δημάρχου Φαλάρων Α.Θεοδώρου προς το Βασιλιά Όθωνα.

ΠΗΓΗ

Γενικά Αρχεία του Κράτους.

Δύο αιτήματα για πολιτική παρέμβαση του βουλευτή και προέδρου της Βουλής Δημητρίου Χατζίσκου στο Δήμο Φαλάρων

  

Ο πρόεδρος της Βουλής Δημήτριος Χατζίσκος (περίοδοι 1848-49 & 1871).

[Πηγή: Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων, Πρόεδροι της Βουλής, Γερουσίας και Εθνοσυνελεύσεων 1821-2008, Αθήνα 2009, σελίδα 118].

Από έρευνα στα ψηφιακά αρχεία στην ιστοσελίδα της Ακαδημίας Αθηνών εντοπίσθηκαν ένα τηλεγράφημα και μία επιστολή που απευθύνονται στον Δημήτριο Χατζίσκο[1].

Ειδικότερα:

Α. Το τηλεγράφημα (Εικ.1αβ) φέρει αριθμό 182, ημερομηνία 29/11/1871 και αποτελείται από 116 λέξεις. Αποστέλλεται από Στυλίδα πρός Αθήνα. Αποστολέας του είναι ο εργοστασιάρχης Κ.Π.Αγαθοκλής (Εικ.2)[2]. Παραλήπτης ο Πρόεδρος της Βουλής Δημήτριος Χατζίσκος.

Στο τηλεγράφημα, ο Κ.Π.Αγαθοκλής αναφέρει ότι παρά τις μεγάλες δυσκολίες, κατάφερε να ιδρύσει εργοστάσιο «εις τόπον απόκεντρον όπου πάντα ελλείπουσι». Ακολούθως εκθέτει την προσφορά το εργοστασίου του στην τοπική κοινωνία, τονίζοντας ότι ο ίδιος, αφοσιωμένος στο εργασιακό του καθήκον, «ουδεμίαν προσοχήν έδωσα εις τάς ραδιουργίας και τάς κακοβουλίας ησχολήθην αποκλειστικώς εις την αποκατάστασιν του εργοστασίου κεκλεισμένος πάντοτε εντός αυτού». Όμως ο Δήμαρχος Φαλάρων «ακαταπαύστως εργάζεται παρεμβάλων μυρία προσκόμματα πρός βλάβην του εργοστασίου». Για το λόγο αυτό ο Κ.Π.Αγαθοκλής ζητάει τη συνδρομή του Δημητρίου Χατζίσκου για να «ενεργηθώσι πρέποντα απαλαχθώ μάστιγος συντόμως».

Το πλήρες κείμενο του τηλεγραφήματος έχει ως εξής:

«Πρόεδρον Βουλής/

Κ.Χαντζίσκον/

Αθήνας/

Ενηργήθησαν παρ’ υμών/

και παρά του εδεσμεύθην η κα-/

τάδικος και εις τόπον απόκεντρον/

όπου πάντα ελλείπουσι κατηρτίσθη/

εις πλήρη ενέργειαν και εργασίαν/

εργοστάσιον μετά πέντε έργων/

ακαταπαύστως εργάζονται πλέον/

των εκατόν οίτινες πορίζονται/

και μορφώνονται μετά μεγάλης/

φροντίδος και υπομονής με τι-/

μής και αξιοπρεπείας εξεπλήρωσα/

το καθήκον μου και τούτο πρός/

υμών του έθνους και των/

ευεργετών δύναμαι να είπω/

μετά θάρρους ταύτα πάντα/

μαρτυρούσι τά έργα και πρά-/

ξεις μου. Ενθυμούμαι τάς/

πατρικάς συμβουλάς σας ουδε-/

μίαν προσοχήν έδωσα εις τάς ραδιουργίας/

και τάς κακοβουλίας ησχολήθην αποκλειστι-/

κώς εις την αποκατάστασιν του εργοστα-/

σίου κεκλεισμένος πάντοτε εντός/

αυτού Δήμαρχος Φαλάρων ακα-/

καταπαύστως εργάζεται παρεμβαλών/

μυρία προσκόμματα πρός βλάβην/

του εργοστασίου. επεκαλέσθην τηλε-/

γραφικώς πατρικήν συνδρομήν/

προθυπουργού παρακαλώ σπεύσα-/

τε ενεργηθώσι πρέποντα απαλαχ-/

θώ μάστιγος συντόμως.-/

Κωσταντίνος Αγαθοκλής».

Β. Η επιστολή (Εικ.3αβ) φέρει ημερομηνία 17 Μαρτίου 1869. Αποστέλλεται από τον Κ.Κωστορρίζο πρός τον κουμπάρο του βουλευτή Δημήτριο Χατζίσκο. Ο αποστολέας, αφού εκθέτει τα τυπικά και ουσιαστικά προσόντα του αδερφού του Ιωάννη, παρακαλεί τον παραλήπτη για το διορισμό του αδελφού του ως δασοφύλακα στο Δασονομείο Υπάτης ή ως τηλεγραφικό κλητήρα στο Τηλεγραφείο Στυλίδας. Κλείνοντας, ο επιστολογράφος υπενθυμίζει παλαιότερη υπόσχεση του Δημητρίου Χατζίσκου για διορισμό στις θέσεις αυτές μέλους της οικογενείας Κωστορρίζου.

Το πλήρες κείμενο της επιστολής έχει ως εξής:

«Εκ Στυλίδος, την 17 Μαρτίου 1869/

Σεβαστέ μοί!/

Επειδή το σημερινόν Υπουργείον τυγ-/

χάνει φιλικόν υμίν και πολύ ισχύετε εν/

αυτώ, μεταξύ των όσων έχετε υπ’ όψιν/

Σας να διορίσητε εν τη επαρχία μας/

υπαλλήλους να συμπεριλάβητε και τον/

αυτάδελφόν μου Ιωάννην Κωστορρίζον/

και φροντίσητε πατρικώς να διορισθή ή δα-/

σοφύλαξ εις το δασονομείον Υπάτης ή/

Τηλεγραφικός κλητήρ εις το ενταύθα τη-/

λεγραφείον. ο ειρημένος αδελφός μου, ών/

προστάτης ήδη της οικογενείας του μα-/

καρίτου πατρός μου, έχει ηλικίαν 21-21/

ετών και διήλθε και την πρώτην τάξιν/

του Ελληνικού Σχολείου, ώστε εις μίαν/

των σεσημασμένων θέσεων, ου μόνον/

θα φανή άξιος αλλά θα ευκολύνετο και η/

υπηρεσία δεόντως. Σας παρακαλώ λοι-/

πόν θερμώς να εισακουσθώσιν αι πα-/

ρακλήσεις μου αύται, καθ’ όσον παρο-/

μοίας θέσεις πρό χρόνων και με-/

χρι του θανάτου του θείου μου Ζαχαρία/

τάς έχετε υποσχεθή άτινας δεν θ’ αφήση-/

τε σήμερον βεβαίως απραγματοποιήτους/

πρός τον προμνησθέντα αδελφόν μου, ούσης/

της ευκαιρίας ευνοϊκής. ο δε διορισμός άς/

σταλή πρός εμέ./

Σας προσκυνώ μεθ’ απάσης της οικο-/

γενείας μου./

Ο κουμπάρος Σας/

Κ.Κωστορρίζος».

ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

[1] Στην έκδοση του Ιδρύματος της Βουλής των Ελλήνων Πρόεδροι της Βουλής, Γερουσίας και Εθνοσυνελεύσεων 1821-2008 (σελίδες 117, 119 και 120) αναφέρονται τα εξής για τον Δημήτριο Χατζίσκο:

«Ο Δημήτριος Χατζίσκος γεννήθηκε το 1805 στην Υπάτη, κοντά στη Λαμία. Καταγόταν από παλιά οικογένεια προκρίτων της Φθιώτιδας, η οποία έφερε το όνομα Χατζής και προεπαναστατικά είχε αναπτύξει σημαντική κοινωφελή δράση. Επειδή ο Δημήτριος ήταν ο μικρότερος της γενιάς του Χατζή, η οποία σφαγιάστηκε, έμεινε γνωστός ως Χατζίσκος-δηλαδή μικρός Χατζής. Παντρεύτηκε δύο φορές, πρώτα με την κόρη του στρατηγού Δυοβουνιώτη και στη συνέχεια με τη Βασιλική Μπασκλαβάνου, που ήταν ανηψιά του Ιωάννη Κωλέττη.

Κατά την Επανάσταση εντάχθηκε στις τακτικές στρατιωτικές δυνάμεις του Αλέξανδρου Μαυροκορδάτου, με τις οποίες πολέμησε τον πρώτο χρόνο της Επανάστασης. Το 1823 εντάχθηκε στο στρατιωτικό σώμα του Κωλέττη, με τη μοίρα του οποίου ταύτισε έκτοτε την πολιτική του σταδιοσρομία, προσχωρώντας στο «γαλλικό» κόμμα. Συμμετείχε στην έξοδο του Μεσολογγίου το 1826, ενώ ανέλαβε υπεύθυνες στρατιωτικές και διοικητικές θέσεις στη Σάμο ως αξιωματικός και ως έφορος αλληλοδιδακτικών σχολείων.

Το 1832 εξελέγη αντιπρόσωπος Φθιώτιδας στην Ε΄ Εθνοσυνέλευση του Άργους, στην οποία και αναδείχθηκε μέλος της επιτροπής που θα ρύθμιζε θέματα αποζημιώσεων και αμοιβών όσων παρείχαν σημαντικές υπηρεσίες κατά την Επανάσταση. Στη συνέχεια ανέλαβε αξιώματα στο χώρο της επαρχιακής και νομαρχιακής διοίκησης. Το 1843, μετά την εξέγερση της 3ης Σεπτεμβρίου, αν και υπήρξε υποψήφιος στην περιοχή της Υπάτης στις εκλογές που ακολούθησαν για τη σύσταση εθνοσυνέλευσης, απέτυχε να εκλεγεί χαρακτηρίζοντας παράνομο το αποτέλεσμα. Τα επόμενα όμως χρόνια (1844-1850) εκλεγόταν συνεχώς βουλευτής.

Πρόεδρος της Βουλής αναδείχθηκε στις 13 Νοεμβρίου 1848 και παρέμεινε στη θέση έως τις 5 Οκτωβρίου της επόμενης χρονιάς. Η θητεία του συνέπεσε εν πολλοίς με εκείνη της κυβέρνησης Κωνσταντίνου Κανάρη και τις ευρωπαϊκές επαναστάσεις του 1848.. Οι τελευταίες σήμαναν την έναρξη μιας εποχής που κλόνισε τα κοινωνικά και πολιτικά θεμέλια των αυταρχικών καθεστώτων σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, χωρίς ευθείες όμως αναλογίες με την ελληνική πραγματικότητα.

Το 1850 διορίστηκε από τον Όθωνα γερουσιαστής, αξίωμα που ήταν τότε ισόβιο και το οποίο διατήρησε έως την κατάργηση της Γερουσίας μετά την έξωση του Όθωνα το 1862. Ως γερουσιαστής εξελέγη στη θέση του γραμματέα και του αντιπροέδρου της Γερουσίας. Το 1862 διορίστηκε υπουργός Εκκλησιαστικών και Δημοσίας Εκπαιδεύσεως, θέση που διατήρησε κατά το πεντάμηνο 26 Μαΐου – 11 Οκτωβρίου 1862.

Ανέπτυξε προσωπικές σχέσεις με τον Όθωνα και τη σύζυγό του Αμαλία. Τους είχε μάλιστα ακολουθήσει στην περιοδεία που έκαναν στην Ελλάδα λίγους μήνες πριν από την έκπτωσή τους. Συμμετείχε ως υπουργός Εκκλησιαστικών και Δημοσίας Εκπαιδεύσεως στην υπό το Γενναίο Κολοκοτρώνη τελευταία κυβέρνηση που σχηματίστηκε πριν από την έξωση του Όθωνα. Μετά την έξωση του τελευταίου και της συζύγου του, τους ακολούθησε στο ταξίδι τους στο Μόναχο, όπου και παρέμεινε 40 μέρες.

Όταν επέστρεψε στην Ελλάδα, παρέμεινε για μεγάλο διάστημα εκτός πολιτικής, για να εκλεγεί βουλευτής Φθιώτιδας το Μάϊο του 1865. Το 1869 εξελέγη για τελευταία φορά βουλευτής. Πρόεδρος της Βουλής εκλέχθηκε με απόλυτη πλειοψηφία στις 25 Οκτωβρίου 1871 και παρέμεινε στο αξίωμά του για ένα δίμηνο περίπου, έως τις 28 Δεκεμβρίου της ίδιας χρονιάς.

Αναλαμβάνοντας τα καθήκοντά του την πρώτη φορά, ανέφερε στο Σώμα τα εξής:

Κύριοι!

Σας ευγνωμονώ διά την τιμήν, της οποίας μ’ εκρίνατε άξιον, απονέμοντες

τοιαύτην πρός εμέ εμπιστοσύνην.

Συναισθάνομαι, Κύριοι, το βάρος και την σπουδαιότητα των καθηκόντων μου, τόσω μάλλον καθ’ όσον αι δυνάμεις μου είναι κατώτεραι της επιθυμίας μου του να εκπληρώσω ταύτα με την ακρίβειαν εκείνην, την οποίαν η υψηλή αύτη θέσις απαιτεί. Αλλά θαρρών εις την πατρικήν και έμφρονα υμών συνδρομήν, θέλλω καταβάλλει πάσαν δυνατήν προσπάθειαν, ίνα φανώ άξιος της μεγάλης τιμής, με την οποίαν με περιεβάλετε, διά της ακριβούς διαχειρήσεως των σπουδαίων καθηκόντων μου.

Ναί, Κύριοι Βουλευταί! συναπαντώμεθα βεβαίως εις την επιθυμίαν ταύτην∙ θέλομεν δε φθάσει εις την εκπλήρωσιν αυτής, τηρούντες ακριβώς τόσον υμείς καθώς και το προεδρείον τους όρους του κανονισμού.

Στη Βουλή διακρίθηκε ως ρήτορας, πρωταγωνιστώντας με τις αγορεύσεις του στο ζήτημα της απαγωγής ξένων υπηκόων από ληστές στο Δήλεσι το 1870, όπως και σε αυτό της τύχης αξιόλογης κτηματικής περιουσίας στην περιοχή της Υπάτης, για την οποία επί χρόνια ήταν σε αντιδικία με το Δημόσιο. Υπέβαλλε προτάσεις νόμων σχετικές με θέματα γεωργικής οικονομίας και φορολογίας.

Πέθανε στην Αθήνα τον Οκτώβριο του 1877.».

Για την καταγωγή και τους προγόνους του Δημητρίου Χατζίσκου βλέπε: Σύγκρουση Ελλήνων γαιοκτημόνων της Δυτικής Φθιώτιδας πριν την Επανάσταση του ’21.

[2] Για το βιομηχανικό συγκρότημα του Κ.Π.Αγαθοκλή βλέπε:

1) Οδηγός της Λαμίας του 1875 και το βιομηχανικό συγκρότημα “Κ.Π.Αγαθοκλής” (Στυλίδα-Λαμία) και

2) Κωνσταντίνος Παν. Αγαθοκλής, πρωτοπόροι βιομήχανοι στη Φθιώτιδα.

ΕΙΚΟΝΕΣ

α.

β.

Εικ.1αβ. Το δισέλιδο τηλεγράφημα. [Πηγή:τεκμήριο 197774].

 Εικ.2. Ο Κ.Π.Αγαθοκλής. [Πηγή: Η περίπτωση της βιομηχανίας Κ.Π. ΑΓΑΘΟΚΛΗΣ ΚΑΙ ΣΙΑ και το εργοστάσιο "ΦΘΙΩΤΙΣ"στη Στυλίδα].

α.

β.

Εικ.3αβ. Η δισέλιδη επιστολή. [Πηγή:τεκμήριο 198323].

ΠΗΓΗ

Ακαδημία Αθηνών