Περί χειμερινού λειβαδίου της μονής του Αγίου Γεωργίου Μυγδαλιάς του Δήμου Φαλάρων

 Το Καθολικό της Ιεράς Μονής Αγίου Γεωργίου Μυγδαλιάς όπως ήταν το 1972. [Πηγή φωτογραφίας: Λαϊνάς Θ., Το Μοναστήρι του Αγίου Γεωργίου Μυγδαλιάς, Δήμου Στυλίδος. Άρθρο στην περιοδική έκδοση ΣΤΕΡΕΑ ΕΛΛΑΣ, τόμος Ιουλίου 1972, σελίδες 17-18].

Από έρευνα στην ιστοσελίδα των Γενικών Αρχείων του Κράτους εντοπίσθηκε φάκελλος με θέμα «Πολυετείς ενοικιάσεις και εκποιήσεις των μοναστηριακών κτημάτων». Υποφάκελλός του τιτλοφορείται «Νομός Φθιώτιδος και Φωκίδος/Επαρχία Φθιώτιδος/Άγιος Γεώργιος Μυγδαλιάς Μονή διαλυμένη Δήμος Φαλάρων» και περιέχει ένα έγγραφο με θέμα «Περί τινος χειμερινού λειβαδίου του διαλαλυμένου Μαναστ(ηρίου) αγ(ίου) Γεωργ(ίου) Μυγδαλιάς Σαπουνά».

Το έγγραφο (Εικ.1αβ) συντάχθηκε από τον πολιτικό Διοικητή Φθιώτιδας Αδάμ Δούκα[1], ο οποίος, όπως αναφέρει, εντόπισε την ύπαρξη του αναφερομένου χειμερινού λειβαδίου, ιδιοκτησίας της διαλυμένης Ιεράς Μονής Αγίου Γεωργίου Μυγδαλιάς. Το λειβάδι βρισκόταν κοντά στον οικισμό Σαπουνάς[2]. Είχε χωρητικότητα (δυνατότητα βοσκής) 500 αιγών και νοικιάστηκε για 150 δρχ. το χρόνο.

Το κείμενο του εγγράφου αναφέρει τα εξής:

σελίδα 1

«Αρ. 1413

εξ(ερχόμενον). 4 9βρίου (18)36

αρ.Πρωτ.9078

Πρός την επί των εκκλησ(ιαστικών)/

Β(ασιλικής) Γραμματείας της Επικρατείας/

Περί τινος χειμερινού λει-/

βαδίου του διαλαλυμένου Μα-/

ναστ(ηρίου) αγ(ίου) Γεωργ(ίου) Μυγδαλιάς Σα-/

πουνά.-

Ανακάλυψα πρό ημερών εν/

χειμερινόν λειβάδιον, του διαλαλυμένου/

Μοναστ(ηρίου) του αγίου Γεωργίου Μυ-/

γδαλιάς εις το χωρίον Σαπουνάς το/

οποίον καθώς παρατηρώ όχι μόνον/

τους παρελθόντας χρόνους δεν διετέθη/

εις όφελος του εκκλ(ησιαστικού) ταμείου αλλά ως/

εις αυτούς τους καταλόγους της δια-/

γραφής των Μοναστ(ηριακών) κτημάτων, δεν/

ευρίσκεται σημειωμένον, εν τοσούτω έλα-/

βα τα ανήκοντα περί της διαθέσεως/

αυτού μέριμνα και το εξέθεσα εις/

δημοπρασίαν. Εις το χειμερινόν τούτον λειβά-/

διον χωρητικότητος περίπου 500/

αιγών και ως ελάχιστον όρον εισοδήματος δρχ/

μας 50. αλλά εις τον πλειστηριασμόν/

ανέβη εις τάς δραχμάς 150 και κατε-/

κυρώθη εις τον τελευταίον πλειοδότην./

Ως προθεσμία της πληρωμής/

του ενοικίου επροσδιόρισα επί μια

σελίδα 2

δόσιν των 20. του ήδη προσεγγίζοντος 9βρίου/

και ειδοποίησα τον ταμίαν της υπό την/

διεύθυνσίν μου Διοικήσεως διά/

να ενεργήση την είσπραξιν εν δεόντι/

ειδοποιώ δε κατά χρέος και την Β(ασιλικήν)./

ταύτην Γραμματείαν/

Εν λαμία την 31 9βρίου/

1836/

Ευπειθέστατος/

ο Διοικητής Φθιώτιδος/

Αδάμ Δούκας»

ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

[1] Ο Αδάμ Δούκας ήταν αγωνιστής του 1821. Ο πατέρας του Ζώτος υπήρξε προύχοντας της Πρεμετής. Γεννήθηκε το 1790 στα Ιωάννινα. Αποφοίτησε από την Καπλάνειο Σχολή των Ιωαννίνων και διετέλεσε σύμβουλος του Αλή πασά. Όταν εξεράγη η Ελληνική Επανάσταση έλαβε μέρος σε αυτήν και προσέφερε 7.000 γρόσια για τις ανάγκες του Αγώνα. Στάλθηκε πληρεξούσιος της Θήβας στις Συνελεύσεις των Σαλώνων και της Επιδαύρου και, στα 1828, πληρεξούσιος της Εύβοιας στην Δ΄ Εθνοσυνέλευση. Διετέλεσε αρχιγραμματεύς του Αρείου Πάγου. Σύμφωνα με τα Στρατιωτικά Ενθυμήματα του Κασομούλη (τόμος 2, σελίδα 47,48) στις 14 Απριλίου 1825 τοποθετήθηκε Υπουργός του πολέμου, θεωρούμενος της επιρροής του Κωλέττη. Η τοποθέτησή του εντάσσεται στην απέλπιδα προσπάθεια απόκρουσης των τουρκοαιγυπτίων του Ιμπραήμ πασά στην Πελοπόννησο.

Μετά την απελευθέρωση τοποθετήθηκε σε διάφορες θέσεις στη Διοίκηση του νεότευκτου Ελληνικού Βασιλείου. Στην Οθωνική περίοδο, από τα 1850 ως τα 1860 διετέλεσε γερουσιαστής. Το 1833 από Έπαρχος Αιτωλοακαρνανίας μετακινήθηκε στη θέση του Διευθυντή Νομού Αρκαδίας (βλέπε ΦΕΚ 29/14-09-1833, σελίδα 11). Το 1841-42 ήταν τοποθετημένος Διοικητής Αττικής. Το 1844 διετέλεσε Διοικητής Σύρου και ως τόπος διαμονής του αναφέρεται η Χαλκίδα (βλέπε ΦΕΚ 15/11-05-1844, σελίδα 5). Το 1854, γερουσιαστής πλέον, διορίσθηκε Νομάρχης Φθιώτιδος και Φωκίδος αντί του Κ.Π.Λιδωρίκη, ο οποίος λόγω υγείας δεν μπόρεσε να αναλάβει τα καθήκοντα του Νομάρχη. (βλέπε ΦΕΚ 5/26-02-1854, σελίδα 3).

Απεβίωσε το 1860 στην Εύβοια.

[2] Ο Σαπουνάς απαντάται προεπαναστατικά. Ήταν ένα από τα 37 τσιφλίκια, τα οποία πουλήθηκαν από τους Οθωμανούς ιδιοκτήτες τους σε αντίστοιχους Έλληνες, αμέσως μετά τη δημιουργία του Ελληνικού Βασιλείου.

Το 1833 ιδιοκτήτες του ήταν οι Οθωμανοί Χατζημεχμέτης (½) και Χασάν αράπης (½). Και οι δύο πούλησαν το Σαπουνά σε Στυλιδιώτες αντί 28.000 γροσίων. Ο Χατζημεχμέτης εισέπραξε 17.000 γρόσια ενώ ο Χασάν αράπης 11.000 (βλέπε: Μακρής Ι., Το ιδιοκτησιακό καθεστώς των χωριών της επαρχίας Ζητουνίου κατά τα πρώτα μεταπελευθερωτικά χρόνια (1833-1840 μ.Χ. περίπου), σύμφωνα με τα πρακτικά της Μικτής Ελληνοτουρκικής Δικαστικής Επιτροπής. Άρθρο στα Πρακτικά 1^ου Συνεδρίου Φθιωτικής Ιστορίας, Λαμία 2002, σελίδες 141-153).

Ο οικισμός Σαπουνάς καταργήθηκε το 1879.

ΕΙΚΟΝΕΣ

α.

β.

Εικ.1αβ. Το έγγραφο του Διοικητή Φθιώτιδας Αδάμ Δούκα.

ΠΗΓΗ

Γενικά Αρχεία του Κράτους.

Η ληστοκρατία στη Φθιώτιδα το 1835

Η τραγική κατάσταση της ανυπαρξίας του κράτους και της αβεβαιότητας στην καθημερινή ζωή των κατοίκων της Φθιώτιδας εξαιτίας της ληστείας, περιγράφεται παραστατικά μέσα από τις σελίδες της εφημερίδας «ΑΘΗΝΑ» που εκδιδόταν από τον ΕμμανουήλΑντωνιάδη. Ειδικότερα στο φύλλο 296 της 10^ης Δεκεμβρίου 1835 (Εικ.1αβ) δημοσιεύεται επιστολή κατοίκου της Φθιώτιδας με τα αρχικά Δ.Σ., η οποία περιγράφει τη χαώδη κατάσταση που επικρατούσε στην περιοχή.

Ειδικότερα:

α) στην εισαγωγή της επιστολής επικρίνεται το κλίμα ευφορίας που επικρατεί στην πρωτεύουσα από την άφιξη του Όθωνα και η αδιαφορία για τα τεκταινόμενα στην παραμεθόρια Φθιώτιδα.

β) Τονίζεται ότι οι κάτοικοι της Φθιώτιδας δεν ελπίζουν σε τίποτα διότι υποφέρουν καθημερινά από το φαινόμενο της ληστείας.

γ) Ακολουθεί παράθεση ορισμένων περιστατικών ληστείας πρός τεκμηρίωση των απόψεων του επιστολογράφου:

- Επιδρομή ληστών στο Λιμογάρδι.

- Τη νύχτα της 27^ης Νοεμβρίου εξήντα ληστές επέδραμαν στο χώρο που προοριζόταν για λοιμοκαθαρτήριο στην Ιερά Μονή Αντίνιτσας. Η φρουρά του από πέντε ή έξι χωροφύλακες προσπάθησε να αντισταθεί. Ακολούθησε τρίωρη μάχη με αποτέλεσμα τον τραυματισμό δύο ή τριών χωροφυλάκων. Οι ληστές αφού έκαμψαν την αντίσταση, έκλεψαν το ταμείο του τελωνείου. Φόρτωσαν πέντε άλογα με κλοπιμαία και αναχώρησαν για την οθωμανική επικράτεια.

- Στις 26 Νοεμβρίου άλλοι ληστές έστησαν ενέδρα στο δρόμο Λαμίας-Άμφισσας. Σταμάτησαν ολόκληρη συνοδοιπορία ανθρώπων που μετέβαινε στη Λαμία και τους λήστευσαν. Επιτέθηκαν στον Ενωμοτάρχη Χρήστο που συνόδευε δύο κατηγορούμενους για ληστεία στην Άμφισσα. Γύμνωσαν και φόνευσαν τον Ενωματάρχη, αφού αιφνιδίασαν και διασκόρπισαν την ενωμοτία του. Απελευθέρωσαν τους δύο κατηγορουμένους και τους πήραν μαζί τους.

- Στις Μεξιάτες ληστές έσφαξαν για εκδίκηση τριάντα πρόβατα του Παρέδρου γιατί δεν τους έδωσε ψωμί.

- Στην παραθαλάσσια Αγία Μαρίνα επιτέθηκαν μεσημέρι, έδεσαν τους βοσκούς και πήραν τα πρόβατα.

δ) Παρότι επήλθε ο χειμώνας η ληστεία δεν παρουσιάζει ύφεση. Ο επιστολογράφος κατηγορεί τα βασιλικά στρατεύματα (Βαυαρούς) ότι συμπεριφέρονται όπως οι ληστές: βιαιοπραγούν στα χωριά (ξυλισμοί, φοβερισμοί, αγγαρείαι, όρνιθες, κρασία και άλλα πολλά). Αποτέλεσμα όλων αυτών είναι οι κάτοικοι να υποφέρουν και από τους ληστές αλλά και από τα βασιλικά στρατεύματα (τους αχρήστους διά την εξάλειψιν της ληστείας τούτους στρατιώτας). Η καθημερινή αβεβαιότητα λόγω της έλειψης ασφάλειας οδηγεί τους κατοίκους να στήσουν τις καλύβες τους έξω από τη Λαμία εγκαταλείποντας τα χωριά τους.

ε) Στον επίλογο ο επιστολογράφος στρέφει τα βέλη του εναντίον της κυβερνητικής μηχανής. Προτείνει στο βασιλιά τη δημιουργία δέκα ελαφρών ταγμάτων, όπως είχε πράξει ο Καποδίστριας. Τέλος προτρέπει τον Όθωνα να επισκεφθεί τη Φθιώτιδα μόνος ή συνοδευόμενος από τον πατέρα του Λουδοβίκο Α΄ της Βαυαρίας για να διαπιστώσει από κοντά την κατάσταση (να έμβη εις κοινωνίαν με τον πάσχοντα μέν λαόν του, αλλά λατρεύοντα τον Βασιλέα του και ελπίζοντα εις μόνον αυτόν).

Το κείμενο της επιστολής έχει ως εξής:

«Εκ Λαμίας την 30 Νοεμβρίου 1835∙

Ίσως σείς οι κάτοικοι της πρωτευούσης άγεσθε και φέρεσθε την στιγμήν ταύτην από τάς συνήθεις παρατάξεις και τους χορούς διά την άφιξιν της Α.Μ. του Βασιλεώς της Βαυαρίας. Ίσως ευφημείτε εις τας διακοπτομένας από ερείπια οδούς των Αθηνών, εμπνευσμένοι από ελπίδας καλητέρου μέλλοντος και εκλαμβάνοντες τάς επιθυμίας σας διά πράγματα! . . εύχομαι και εγώ και πιστεύω μάλιστα, κρίνων εκ των προηγουμένων του μεγάλου και πρώτου φιλλέληνος Βασιλέως ΛΟΥΔΟΒΙΚΟΥ, ότι η μετά του αγαθού Βασιλέως μας συνέντευξις του Πατρός θέλει φέρει καλά αποτελέσματα, αν η ραδιουργία προλαβούσα δεν μιάνη την περί τους Βασιλείς ατμοσφαίραν.

Αλλ’ εν τοσούτω εις ημάς τους δυστυχείς κατοίκους των συνόρων, εξευτηλισθέντας εις τον έσχατον βαθμόν από την επί μάλλον και μάλλον προοδεύουσαν επάρατον ληστείαν αι παρατάξεις αύται∙ οι χοροί ούτοι και αι ανευφημίαι δεν προξενούν καμμίαν εντύπωσιν∙ όχι ότι ημείς δεν ευγνωμονούμεν εις τον ένδοξον ξένον∙ όχι ότι δεν εγκρίνομεν την δικαίως απαιτουμένην ενθουσιώδη και πάνδημον έκφρασιν των αισθημάτων του Ελληνικού λαού πρός τον μέγαν υμνητήν των ενδόξων κατορθωμάτων του∙ άπαγε! αλλά η εκ των αλλεπαλλήλων κακώσεων δυστυχία και θλίψις ζωγραφισμένη εις τα πρόσωπα των ανθρώπων, εκυρίευσαν όλην την ψυχήν αυτών τόσον, ώστε δεν αφήκαν ούτε μέρος αυτής ελάχιστον, όπου να εισχωρέση άλλο αίσθημα∙ποτέ εις καμμίαν εποχήν της μεγάλης Εθνικής επαναστάσεως, και όταν τα Οθωμανικά στρατιωτικά σμήνη είχον πανταχόθεν περικυκλομένην την Ελλάδα, ποτέ δεν είχον φθάσει εις τόσην και τοιαύτην απελπισίαν.

Δεν είναι πλούσιος, δεν είναι πένης, πολίτης ή στρατιώτης ή ποιμήν ή οποιοσδήποτε άνθρωπος εις τον οποίον να μη βλέπη τις την κατήφειαν ως μαύρον μανδύαν κατακαλύπτουσαν το πρόσωπόν του∙ όλοι οι άνθρωποι σκυθρωποί και αγέλαστοι, περίλυποι έως θανάτου, παριστάνουν θέαμα εξαίσιον λαού σκεπτομένου σπουδαίως περί του μέλλοντός του∙το οποίον βλέπουν τρομερόν! και τώ όντι∙ ποίαν παρηγορίαν να έχωμεν αφού, αντί η Κυβέρνησις να λάβη μέτρα εκτεταμμένα, μέτρα μεγάλα∙μέτρα όλως Εθνικά, περιστρέφεται εις μικρόν περίβολον ιδεών και σχεδίων;

Ω, τους τυπικούς μας Υπουργούς! οίτινες επεριορίσθησαν εις μόνους τους τύπους, μέσα εις τα γραφεία των, και θέλουν να διοικήσουν δογματικώς∙ ας εκβούν έξω εις τον πραγματικόν κόσμον∙ ας ρίξουν τους οφθαλμούς των εις τα γινόμενα∙ ας πλησιάσωσι τα ώτα των εις την κλαυθηράν φωνήν ολοκλήρων Επαρχιών∙ και ας ακούσουν∙ η ληστεία απέβη σπουδαία∙ δεν είναι πλέον ληστεία, είναι επιδρομή γειτωνική και επιδρομή κατά τα διδόμενα συστηματική, ωφελουμένη από την γενικήν δυσαρέσκειαν και προθεμένη σκοπόν την καταστροφήν της Ελλάδος και την διά της βιαστικής μεταναστεύσεως των Ελληνικών χωρίων εις την Τουρκίαν ερήμωσιν των Επαρχιών∙ όθεν και λεηλατεί, και εξολοθρεύει αυτά διά του πυρός και της μαχαίρας. Προλαβόντος εγύμνωσαν το χωρίον Λιμογάρδι∙ εις τάς 27 του παρόντος Νοεμβρίου επάτησαν διά νυκτός το εις την έρημον επί των ορίων Μοναστηρίου της Αδινίτσης, προσδιωρισμένον διά λιμοκαθαρτήριον (αν εις τοιούτον τόπον δύναται να υπάρξη λοιμοκαθαρτήριον), όπου όλη η πρός φύλαξιν των καταδικασμένων εκεί παραλόγως και απανθρώπως να αγνίζωνται, φαίνεται, εις το ύπαιθρον διά της χιόνος και των σφοδρών ανέμων, όλη, λέγω, η πρός φύλαξιν των δυστυχών τούτων και των εκεί πραγματικών δύναμις μόνον εις πέντε ή έξι χωροφύλακες συνησταμένη, αφού δε διά περίπου τρείς ώρας επολέμησαν όντες οι λησταί περί τους εξήκοντα∙ επλήγωσαν δύω τρείς χωροφύλακας, εγύμνωσαν το εκεί τελωνιακόν Ταμείον, εφόρτωσαν τάς περισσοτέρας εκ των υπό κάθαρσιν πραγματειών εις πέντε άλογα και ανεχώρησαν εκτός των ορίων, όπου είναι το μέγα των ληστών εμπορείον, η τακτική των πανήγυρις.

Εις τάς 26 του αυτού πάλιν άλλο σώμα ληστών ενεδρεύον εκεί τον διά την Άμφισσαν από Λαμίαν δρόμον, όπου ήδη είχον σταματήσει ολόκληρον συνοδοιπορίαν ερχομένην διά την Λαμίαν και την εγύμνωσαν, εφόνευσαν και τον πρώτον ενωμοτάρχην Χρήστον, άνθρωπον αξιόλογον, τον οποίον όλοι εν γένει ελυπήθημεν, τον εφόνευσαν αιφνηδίως, συνοδεύοντα δύω υποδίκους, κατηγορούμενους επί ληστείαν, εις το εν Αμφίσση Πλημμελειοδικείον∙ αφ’ ού δε κατετρόμαξαν και δισκόρπισαν όλην την Ενωματίαν του, έλαβον μεθ’ εαυτών ή ως λέγουν αυτοί, ελευθέρωσαν τους υποδίκους. Προχθές έσφαξαν εις το χωρίον Μεξάταις περίπου τριάκοντα πρόβατα του Δημαρχικού παρέδρου, διότι δεν τους έδωσε ψωμί∙ σήμερον ημέρα μεσημέρι υπήγαν εις τα πέριξ του παραθαλασσίου χωρίου Αγίας Μαρίνας και έδεσαν τους ποιμένας εμάζευσαν αρκετά αιγιδοπρόβατα και τα επήραν∙ Τοιαύτα άπειρα κακά γίνονται καθεκάστην και τώρα μάλιστα εν καιρώ χειμώνος, ότι συνήθως έπαυεν άλλοτε και οι ληστείαι οπωσούν. σημείον και τούτο ότι έχουν ετοιμασμένον το ξεχειμαδίον των οι λησταί εις την γειτονίαν μας και εξησφαλισένον, όθεν και εξακολουθούν και τώρα το έργο των∙ αλλ’ οποία είναι άραγε τα γινόμενα κακά από τα λεγόμενα Βασιλικά στρατεύματα εις όλα ενγένει τα χωρία; ξυλισμοί και φοβερισμοί ακατάπαυστα. αγγαρείαι συνεχείς χωρίς να πληρώνονται. όρνιθες κρασία και άλλα πολλά∙ οι δυστυχείς κάτοικοι εν ενί λόγω πάσχουν διττώς∙ και από τους ληστάς και από τους αχρήστους διά την εξάλειψιν της ληστείας τούτους στρατιώτας χειρότερα∙ όθεν και άλλοι μέν απελπισθέντες αναχωρούν διά την Τουρκίαν, άλλοι δε έρχονται εις τα άκρα της Λαμίας, οπού έστησαν και στήνουν ήδη τάς καλύβας των, εγκαταλείποντες κατ’ αυτόν τον τρόπον τα χωρία των και την γεωργίαν των, μη έχοντες και τα αναγκαία πρός τροφήν διά τον χειμώνα . . . !

Τοιαύτα βλέπουν και φωνάζουν με στεναγμόν ψυχής οι εδώ άνθρωποι, αλλά τις ο ακούων; η αδράνεια ή μάλλον η παραλυσία της Κυβερνητικής μηχανής έφθασεν εις τον έσχατον βαθμόν∙ ας κοιμηθούν ας αναπαυθούν οι λεγόμενοι Γραμματείς και Υπουργοί∙ η άνοιξις έρχεται και θέλουν τρομάξει όταν είδουν ίσως όλην την Φθιώτιδα Τουρκικήν! άς κωφεύουν εις τάς γοεράς μέν αλλ’ όλως πατριωτικάς φωνάς των Ελλήνων, βλεπόντων εκ του πλησίον τον κίνδυνον, ας κωφεύουν: και όταν εξυπνήσουν η Βασιλική οργή και η Εθνική κατάρα θέλουν πέσει εις τάς κεφαλάς των.

Είθε ο αγαθός Βασιλεύς της Ελλάδος προνοών υπέρ της σωτηρίας και ασφαλείας των λαών του και του Κράτους του, είθε να επισπεύση την θεραπείαν! η θεραπεία του κακού έτοιμος και σύντομος∙ οργανισμός δέκα Ελληνικών Ελαφρών Ταγμάτων διά τα όρια ως επί Καποδιστρίου, και πολιτική καταλληλοτέρα εις τάς περιστάσεις∙ άνευ τούτου ουδέν κατορθούται όσα και αν κάμουν! μόνον μία ελπίς μας έμεινε πλέον, ο Θεός και ο Βασιλεύς∙ άχ! αν ο ΟΘΩΝ άφενε μίαν στιγμήν τάς Αθήνας και την μιασμένην αυτής από την ραδιουργίαν ατμοσφαίραν, και αν έκαμνε μίαν περιήγησιν έως εδώ να έμβη εις κοινωνίαν με τον πάσχοντα μέν λαόν του, αλλά λατρεύοντα τον Βασιλέα του και ελπίζοντα εις μόνον αυτόν, ήθελε βέβαια ιδεί και μάθει πολλά! συνοδευμένος μάλιστα εάν ήρχετο με τον Σεβαστόν Πατέρατου.        Δ. Σ.»

ΕΙΚΟΝΕΣ

α.

β.

Εικ.1αβ Το πρωτοσέλιδο και η τέταρτη σελίδα της εφημερίδας «Αθηνά». Στην επιστολή της τέταρτης σελίδας υπό τον τίτλο «Εκ Λαμίας την 30 Νοεμβρίου 1835» περιγράφεται η ζοφερά κατάσταση που επικρατούσε στη Φθιώτιδα εξ αιτίας της ληστείας

ΠΗΓΗ

Εφημερίδα «ΑΘΗΝΑ», φύλλο 296/10-12-1835, σελίδα 4 (ψηφιακός σελιδοδείκτης 615).

Οι συνθήκες του θανάτου ενός ήρωα του Αλβανικού έπους

        Στη μνήμη του θείου μου

        Νίκου Γκέκα

Στο οικογενειακό μας αρχείο διασώθηκε «Αίτησις» του παππού μου Δημητρίου Αθ. Γκέκα «Πρός την Διοίκησιν Χωροφυλακής Φθιωτιδοφωκίδος» με ημερομηνία 3 Οκτωβρίου 1941. Όπως αναφέρεται, σκοπός της αίτησης είναι να διευκολυνθεί το έργο της ένορκης ανάκρισης, που διέταξε το Υπουργείο Εθνικής Αμύνης, για τις συνθήκες θανάτου του γιού του Νικολάου [βλέπε και ανάρτηση Γράμμα από το Αλβανικό μέτωπο του Νικολάου Δημ. Γκέκα (22-3-1941)]. Προφανώς είχαν κινηθεί διαδικασίες για την απονομή πολεμικής σύνταξης στην οικογένεια του θανόντος.

Από το περιεχόμενο της αίτησης αντλούνται οι εξής πληροφορίες:

Ο Νικόλαος Γκέκας, κλάσης 1938, υπηρετούσε στην 3^η Πυροβολαρχία του 42^ου Συντάγματος Ευζώνων Λαμίας. Στις 25 Μαρτίου 1941 τραυματίσθηκε κατά τις επιχειρήσεις Τεπελενίου. Μεταφέρθηκε στο Στρατιωτικό νοσοκομείο Βουλιαρατίου (Εικ.1). Εκεί πραγματοποιήθηκε τομή και των δύο ποδιών του από τον χειρούργο ανθυπίατρο Αθανάσιο Τσούτσο. Υπέκυψε όμως στα τραύματά του και απεβίωσε στις 31 Μαρτίου 1941 (Εικ.2).

Για τη διευκόλυνση της ένορκης ανάκρισης του Υπουργείου ο αιτών (Δημήτριος Γκέκας), προτείνει να εξετασθούν οι ακόλουθοι αυτόπτες μάρτυρες:

1) Τσούτσος Αθανάσιος, χειρούργος ιατρός κάτοικος Καρδίτσας στην οποία το 1941 διατηρούσε κλινική.

2) Αλεξίου Πολύκαρπος, δεκανέας του Σ1 Πεδινού Χειρουργείου Βουλιαρατίου, κάτοικος Λαμίας, επάγγελμα υποδηματοποιός επί της οδού Καρπενησίου.

3) Γαλάνης Βασίλειος του Ιωάννου, κάτοικος Ροδίτσας Φθιώτιδας. Ήταν παρών κατά το θάνατο του Νίκου.

4) Πολύμερος Ιωάννης του Χαραλάμπους, κάτοικος Αμουρίου Φθιώτιδας. Ήταν ο τραυματιοφορέας που μετέφερε τον βαρέως τραυματία Νίκο στο Σ1 Πεδινό Χειρουργείο Βουλιαρατίου.

5) Ταγκούλης Κωνσταντίνος του Ηρακλέους, κάτοικος Αμουρίου Φθιώτιδας. Ήταν παρών κατά τον τραυματισμό του Νίκου στο Μάλι Σπάτ.

6) Γκιουλές Δημήτριος, κάτοικος Μεξιατών Φθιώτιδος. Τραυματίσθηκε την ίδια στιγμή μαζί με το Νίκο. Προφανώς υπηρετούσαν στο ίδιο πυροβόλο.

7) Ντζινές Γεώργιος, κάτοικος Ομβριακής Φθιώτιδας. Τότε ήταν νοσοκόμος στο Σ1 Πεδινό Χειρουργείο Βουλιαρατίου.

8) Λάμπρου Κωνσταντίνος του Γεωργίου, κάτοικος Αυλακίου Φθιώτιδας. Τότε ήταν νοσοκόμος στο Σ1 Πεδινό Χειρουργείο Βουλιαρατίου.

Εάν υπάρχουν απόγονοι των αναφερομένων και επιθυμούν, παρακαλούνται να επικοινωνήσουν στο e-mail: sotirisgalexopoulos@yahoo.gr. Επιθυμία μας είναι η παρούσα ανάρτηση να εμπλουτισθεί με φωτογραφίες ή επιπλέον πληροφορίες γι’ αυτούς που ήταν παρόντες στον τραυματισμό και θάνατο του Νίκου.

Το κείμενο της Αίτησης (Εικ.3αβγ) έχει ως εξής:

Σελίδα 1

Αίτησις /

Δημητρίου Γκέκα του Αθανα- /

σίου κατοίκου Σταυρού Φθι- /

ώτιδος και προσωρινώς ενταύθα /

Εν Λαμία τη 3^η Οκτωβρίου 1941 /

Πρός /

την Διοίκησιν Χωροφυλακής /

Φθιώτιδοφωκίδος /

Ενταύθα /

Λαμβάνω την τιμήν ν’ αναφέρω υμίν /

ότι είχον υιόν τον στρατιώτην /

Νικόλαον Δημ. Γκέκαν κλάσεως /

1938 υπηρετούντα εις το 42^ον Σύνταγ- /

μα ευζώνων 3^ην πυροβολαρχίαν, /

όστις τραυματισθείς την 25^ην Μαρτίου /

ε(νεστώτος).ε (έτους). κατά τάς επιχειρήσεις Τεπε- /

λενίου, μετεκομίσθη εις χειρουργείον /

Μπουλιαράδες, ένθα αποτμείθη /

και των δύο ποδών του παρά του /

χειρούργου Τσούτσου Αθανα- /

σίου ανθυπιάτρου, υπέκυψεν εις /

τά τραύματά του και απεβίωσεν /

την 31^ην Μαρτίου ε(νεστώτος).ε (έτους). /

Ήδη κατόπιν τηςυπ’ αριθ. 419311/-24-/

9-9 εισηγήσεως πρός υμάς διατα- /

γής του Υπουργείου Εθνικής Αμύνης /

δι’ ής διετάχθητε να ενεργήσητε ένορ- /

κον ανάκρισιν περί των συνθηκών /

υφ’ άς εφονεύθη ο υιός μου ούτος /

και διά να διευκολύνω το έργον /

της υμετέρας ανακρίσεως προτεί- /

νω να εξετασθώσιν οι κάτωθι /

μάρτυρες /

1) Αθανάσιος Τσούτσος ιατρός /

διαμένει εις Καρδίτσαν ένθα /

διατηρεί κλινικήν.

2) Πολύκαρπον Αλεξίου τότε /

Σελίδα 2

Δεκανεύς χειρουργείου Μπολιαράδων /

κάτοικος Λαμίας, επαγγέλμα- /

τος υποδηματοποιός επί της οδού /

Καρπενησίου.

3) Βασίλειος Γαλάνης του Ιωάννου

κάτοικος Ροδίτσης, τότε στρατιώτης /

όστις παρίστατο κατά την /

θανήν του υιού μου

4) Ιωάννης Πολύμερος του /

Χαραλάμπους τραυματιοφορεύς /

κάτοικος Αμουρίου Φθιώτιδος /

όστις μετέφερε τον τραυματίαν υιόν /

 μου εις το ανωτέρω χειρουρ- /

γείον. /

5) Κωνσταντίνος Ταγκούλης του /

Ηρακλέους τότε ευρεθείς παρών /

κατά τον τραυματισμόν του /

υιού μου και κάτοικος ήδη /

Αμουρίου Φθιώτιδος

6) Δημήτριος Γκιουλές τότε /

στρατιώτης τραυματισθείς /

την αυτήν στιγμήν μετά του /

υιού μου κάτοικος Μεξια- /

τών Φθιώτιδος.

7) Γεώργιος Ντζινές τότε /

Νοσοκόμος κάτοικος Ομβριακής /

Δομοκού

8) Κωνσταντίνος Λάμπρου του /

Σελίδα 3

Γεωργίου τότε Νοσοκόμος κάτοικος /

Αυλακίου Φθιώτιδος

                       Ευπειθέστατος ο αιτών

Μετά την ολοκλήρωση των γραφειοκρατικών διαδικασιών απονεμήθηκε από την «Ελληνική Πολιτεία», πολεμική σύνταξη στην οικογένεια του εκλιπόντος (Εικ.4αβ). Πρώτα όμως το Υπουργείο Οικονομικών της κατοχικής κυβέρνησης με έγγραφό του ζήτησε από την Κοινότητα Σταυρού, να αποστείλει πιστοποιητικό «εμφαίνον αν ο θανών ετύγχανεν άγαμος» (Εικ.5). Προφανώς, εάν ήταν έγγαμος, την πολεμική σύνταξη θα ελάμβανε η σύζυγος.

Επίσης, να σημειωθεί ότι εκδόθηκε και άδεια λειτουργίας περιπτέρου στο Σταυρό, την οποία όμως η μητέρα και οι τρεις άγαμες αδελφές του θανόντος, αρνήθηκαν να παραλάβουν. Ο πατέρας του είχε αποβιώσει στις 6 Ιανουαρίου 1942.

Με την υπ’ αριθμ. 267192 της 14^ης Οκτωβρίου 1942 απόφαση του κατοχικού Υπουργού Εθνικής Αμύνης Γεωργίου Μπάκου σύμφωνα με το υπ’ αριθμ. 426/1941 Νομοθετικό Διάταγμα «περί προαγωγής εις ανώτερον βαθμόν των φονευθέντων ή αποβιωσάντων εκ τραυμάτων ή κακουχιών Πολέμου Στρατιωτικών εν γένει» μετά θάνατον του αποδόθηκε ο βαθμός του δεκανέα (Εικ.6). Η απόφαση δημοσιεύθηκε στο ΦΕΚ 220/Γ/12-11-1942, το οποίο ευγενικά μας απέστειλε ο κ.Άγγελος Αθανασίου.

ΕΙΚΟΝΕΣ

 Εικ.1 Το Σ1 Στρατιωτικό Χειρουργείο στο Βουλιαράτι. [πηγή: Προσκλητήριο αθανάτων: Οι πεσόντες του αλβανικού μετώπου και οι αναζητήσεις του συγγραφέα και ιστορικού ερευνητή Αγαθοκλή Παναγούλια].

Εικ.2 Το παλιό στρατιωτικό νεκροταφείο στο Βουλιαράτι. [πηγή: Προσκλητήριο αθανάτων: Οι πεσόντες του αλβανικού μετώπου και οι αναζητήσεις του συγγραφέα και ιστορικού ερευνητή Αγαθοκλή Παναγούλια].

α

β

γ

Εικ.3αβγ Η αίτηση του Δημητρίου Αθ. Γκέκα. [πηγή: οικογενειακό αρχείο Σωτήρη Γ. Αλεξόπουλου].

α

β

Εικ.4αβ Η απόφαση απονομής της πολεμικής σύνταξης. .[πηγή: οικογενειακό αρχείο Σωτήρη Γ. Αλεξόπουλου].

Εικ.5 Το έγγραφο του Υπουργείου Οικονομικών προς τον Πρόεδρο της Κοινότητας Σταυρού. [πηγή: οικογενειακό αρχείο Σωτήρη Γ. Αλεξόπουλου].

 

 

Εικ.6 Η 1418 σελίδα του ΦΕΚ 220/Γ/12-11-1942. Μέσα σε γαλάζιο πλαίσιο το ονοματεπώνυμο Γκέκας Νικόλαος του Δημητρίου. [πηγή: Εθνικό τυπογραφείο, ευγενική αποστολή από τον κ.Άγγελο Αθανασίου].

ΠΗΓΉ

Οικογενειακό αρχείο Σωτήρη Γ. Αλεξόπουλου.

Συμφωνητικό ετήσιας εκμίσθωσης γης στο Σταυρό Φθιώτιδας

Από το οικογενειακό μας αρχείο δημοσιεύεται εδώ συμφωνητικό ετήσιας εκμίσθωσης γης (από 1^ης Φεβρουαρίου 1939 έως 31^ης Ιανουαρίου 1940) για καλλιέργεια σίτου (Εικ.1) στο Σταυρό Φθιώτιδας. Το συμφωνητικό υπογράφεται από τον ιδιοκτήτη της γης Γεώργιο Χρ. Πανόπουλο και τον εκμισθωτή Δημήτριο Αθ. Γκέκα (Εικ.2).

Σύμφωνα με τα οριζόμενα στο συμφωνητικό, ο Γεώργιος Χρ. Πανόπουλος εκμίσθωσε έναν ψήφο γης (εκατό στρέμματα) για καλλιέργεια σιτηρών στον Δημήτριο Αθ. Γκέκα. Το ποσό του μισθώματος συμφωνήθηκε να είναι εννιακόσιες οκάδες σίτου, το οποίο θα παραδοθεί στον ιδιοκτήτη την ημέρα του αλωνισμού.

Από άλλο έγγραφο του αρχείου μας με σφραγίδα της Αγορανομικής υπηρεσίας προκύπτει ότι ο Δημήτριος Αθ. Γκέκας τον Ιούνιο του 1940 παρήγαγε έξι χιλιάδες τετρακόσιες ενενήντα δύο οκάδες σίτου (Εικ.3).

Το κείμενο του συμφωνητικού εκμίσθωσης έχει ως εξής:

«Συμφωνητικόν

Αφ’ ενός ο Γεώργιος Χρ. Πανόπουλος και αφ’ ετέρου /

ο Δημήτριος Γκέκας συνεφώνησαν και παρεδέχ-/

θησαν τα εξής. Ο πρώτος έχων εις την κατοχήν /

και κυριότητά του, ένα <1> ψήφον εξ εκατόν /

<100> στρεμμάτων γαιών εν τω χωρίω Σταυρός <τέως /

Μπεκή> του Δήμου Λαμιέων εκμισθοί, τούτον πρός /

τον Δημήτριος Γκέκαν υπό τους εξής όρους /

και υποχρεώσεις, άς αποδέχεται ο μισθωτής Δημή-/

τριος Γκέκας         ήτοι-/

1) Τάς καλλιεργησίμους γαίας της ψήφου ταύτης εκτός /

της βοσκής <λειβαδίου> αρχομένης της μισθώσεως από /

1ης Φεβρουαρίου 1939 και ληγούσης την 31 Ιανουαρίου /

1940 ήτοι επί έν έτος.- /

2) Ο μισθωτής υποχρεούται να παραδώση το μίσθιον /

τούτο πρός τον Γεώργιον Χρ. Πανόπουλον, άνευ προειδο- /

ποιήσεώς τινός δικαιουμένου μόνον του μισθωτού να /

θερίση και συλλέξη τα σιτηρά δι’ ιδίων εξόδων κατά /

τον μήνα Ιούνιον 1940.- /

3) ως ολικόν μίσθωμα της ψήφου ταύτης ωρίσθη /

το ποσόν των εννεακοσίων <900> οκάδων σίτου /

εκ του παραχθησομένου εκ των γαιών της ψήφου /

της παρούσης μισθώσεως, υποχρεουμένου του μισθωτού /

εις την παράδοσιν του συμφωνηθέντος σίτου την /

ημέραν του αλωνισμού, ήτοι εντός του μηνός Ιουνίου /

1940, εις τον ιδιοκτήτην του μισθίου Γεώργ. Χρ. /

Πανόπουλον.-

4) Ο μισθωτής Δημήτριος Γκέκας εξουδενός λόγου /

ή αιτίαν δύναται να ζητήση την μείωσιν ή /

ν’ αρνηθή την παράδοσιν του συμφωνηθέντος /

σίτου και /

5) Διά του παρόντος ο Δημήτριος Γκέκας /

δηλοί, ότι παραιτείται παντός κολληγικού /

δικαιώματος εκ της ψήφου ταύτης, τόσον εκ των /

άχρι τούδε υφισταμένων αγροτικών νόμων, /

όσον και νύν των μελλόντων τοιούτων, όσον αφορά /

το συμφωνηθέν εμπρόσθεν μίσθωμα, ει και /

διά τον χρόνο της μισθώσεως.- /

Εν Λαμία τη 14 Ιανουαρίου 1939 /

          Οι συμβαλλόμενοι

ΕΙΚΟΝΕΣ

α.

β.

Εικ.1αβ. Το Συμφωνητικό εκμίσθωσης.

 Εικ.2. Ο Δημήτριος Αθ. Γκέκας.

Εικ.3. Απόδειξη παραλαβής δήλωσης παραγωγής σίτου.

ΠΗΓΗ

Οικογενειακό αρχείο Σωτήρη Γ. Αλεξόπουλου.