Στο ΦΕΚ 47/Α/29-09-1873 δημοσιεύθηκε Βασιλικό
Διάταγμα, σύμφωνα με το οποίο παραχωρείται προς εκμετάλλευση μεταλλείο
μαγγανίτη, που βρίσκεται στη θέση Παλαιά Νίκοβα (Παλιονίκοβα στην καθομιλουμένη
της περιοχής) της σημερινής Τ.Κ.Ανύδρου της Δ.Ε. Στυλίδας.(Εικ.1).
Την εποχή εκείνη τα σύνορα του Ελληνικού Βασιλείου και της Οθωμανικής
αυτοκρατορίας οριοθετούνταν λίγα μόλις χιλιόμετρα βορειότερα της Παλιονίκοβας επί του ορεινού συγκροτήματος της Όθρυος.
Η ενσωμάτωση της Θεσσαλίας πραγματοποιήθηκε το 1881, οκτώ έτη μετά τη δημοσίευση του
Βασιλικού Διατάγματος.
Ειδικότερα, το Βασιλικό Διάταγμα του 1873 αναφέρει τα
εξής:
«Περί
παραχωρήσεως δικαιώματος διηνεκούς κυριότητος και μεταλλεύσεως μαγγανίτου κατά
τον δήμον Φαλάρων πρός τον κ. Γ.Κατσανάκην κ.λ.π.
ΓΕΩΡΓΙΟΣ Α΄
ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ.
Λαβόντες υπ’ όψιν την
από 21 Ιουνίου ε.ε υπ’ αριθ. 309 απόφασιν του επί των μεταλλείων συμβουλίου και
το άρθρον 6 του περί μεταλλείων νόμου·
Προτάσει των Ημετέρων
υπουργών των Εσωτερικών και των Οικονομικών.
1. Παραχωρούμεν τοίς
κ. Γεωργίω Κατσανάκη, Κωνσταντίνω Παναγιωτίδη, Κωνσταντίνω Δούκα, Δημητρίω
Ταλιαδούρω, Ηλία Α. Κλάρα και Σπυρίδωνι Μπακαλέξη δικαίωμα διηνεκούς κυριότητος
και μεταλλεύσεως του εκ στρεμμ. 815.899 τετρ. μέτρων μεταλλείου μαγγανίτου κατά
την εν τω χωρίω Νίκοβα θέσιν παλαιάν Νίκοβαν του δήμου Φαλάρων της Φθιώτιδος
και καθ’ όρια τα εξής·
Ανατολικώς, θέσεις
Κέδρον, Καφηρράχην, δένδρα Μάρτας ίσωμα, πέτραν Μόρφου, χωράφι Σβένεσας,
Παππάδες και Τσερνοβίτικο σύνορον.
Δυτικώς, θέσεις
Αμυγδαλιαίς και Παπαδίτσας κοτρόνι.
Αρκτικώς, Παππαδίτσας
κοτρόνι, αγριελαίας αλώνια και Κέδρον.
Μεσημβρινώς, θέσεις
Αμυγδαλιαίς, Λάκκαν Δραγημανάτικον και δένδρα Μάρτα.
2. Οι κ. Γ.Κατσανάκης
και οι λοιποί συνέταιροι υποχρεούνται α΄) να αρχίσωσι τάς εργασίας εντός
εξαμήνου από σήμερον και να εξακολουθώσι τακτικώς και κατά τον νόμον την
μετάλλευσιν και καλλιέργειαν του παραχωρουμένου αυτοίς μεταλλείου. β΄) Να
υποβάλλωσι κατ’ έτος προς το Υπουργείον των Εσωτερικών διά του Νομάρχου
Φθιώτιδος και Φωκίδος διάγραμμα υπό σμίκρυνσιν 1/1000 των ανασκαφών και των
μερών της επιφανείας, εις ά εκτείνουσι ταύτας.
3. Οι αυτοί θέλουσι
πληρόνει τους κατά τα άρθρα 30 και 31 των από 22 Αυγούστου 1861 και από 26
Απριλίου 1867 νόμων φόρους.
4. Και το μέν κατά το
άρθρον 7 του νόμου οφειλόμενον τώ ιδιοκτήτη της γής μέρισμα ορίζεται εις 5 τοίς
100, η δε κατά το άρθρον 18 υπέρ του ευρέτου αμοιβή ή αποζημίωσις εις ½ τοίς
100, εάν αποχρώντως βεβαιωθή και δικαστικώς αναγνωρισθή τοιούτον υπέρ τρίτου
δικαίωμα.
5. Απαγορεύεται η
άνευ νέας αιτήσεως και ιδίας παραχωρήσεως μετάλλευσις άλλου μεταλλείου εν τη
αυτή εκτάσει υπάρχοντος.
6. Η παραχώρησις αύτη
ισχύει καθ’ όσον δεν προσβάλλη δικαιώματα τρίτων λαβόντων προηγουμένην
παραχώρησιν εν τη αυτή εκτάσει.
Ο Ημέτερος επί των
Εσωτερικών υπουργός δημοσιεύσει και εκτελέσει το παρόν Διάταγμα.
Εν Τατοΐω την 10
Ιουλίου 1873.
ΓΕΩΡΓΙΟΣ.
Δ.ΔΡΟΣΟΣ Δ.ΧΡΗΣΤΙΔΗΣ
(Εικ.2αβ).
Το μεταλλείο περιελάμβανε μετάλλευμα μαγγανίτη
[MnO(OH)] (Εικ.3αβγ). Καταλάμβανε έκταση 816 περίπου
στρέμματα, της οποίας τα όρια προσδιορίζονται επακριβώς κατά τα τέσσερα σημεία
του ορίζοντα. Ορισμένα τοπωνύμια αποδίδονται ελαφρώς παραλλαγμένα λόγω μη γνώσης από το συντάκτη της προφοράς της περιοχής,
π.χ. χωράφι Σβένεσας αντί χωράφι Σβέντσας[1] και Καφηρράχη αντί Καφρέφτη Ράχη (Καθρέφ’ράχη).
Το Βασιλικό Διάταγμα υπογράφουν οι Δ.Δρόσος και
Δ.Χρηστίδης, υπουργοί της κυβέρνησης Επαμεινώνδα Δεληγιώργη.(από 8 Ιουλίου 1872 έως και 9 Φεβρουαρίου 1874). Ο
Τήνιος Δημήτριος Δρόσος (1806-1877) ήταν υπουργός Ναυτικών ενώ ο Κωνσταντινουπολίτης Δημήτριος Χρηστίδης (1799-1877) (Εικ.4)
υπουργός Οικονομικών.
Το μεταλλείο παραχωρήθηκε με «δικαίωμα διηνεκούς
κυριότητος και μεταλλεύσεως» στους
Γεώργιο Κατσανάκη, Κωνσταντίνο Παναγιωτίδη, Κωνσταντίνο Δούκα, Δημήτριο
Ταλιαδούρo, Ηλία Α. Κλάρα και Σπυρίδωνα Μπακαλέξη. Από έρευνα που πραγματοποιήθηκε
για τους προαναφερθέντες, προέκυψαν τα εξής στοιχεία:
Γεώργιος
Κατσανάκης (1835-;): Στον εκλογικό κατάλογο του Δήμου Φαλάρων του έτους 1865 είναι εγγεγραμμένος με α/α 191 ο
Γεώργιος Κατσανάκης, ετών 30, επάγγελμα υπάλληλος, κάτοικος Στυλίδας. Πιθανώς
ήταν συγγενής του Θεοδώρου Αναστασίου Κατσανάκη (1845-;), εκδότη της λαμιώτικης
εφημερίδας «Φωνή του Λαού» (1862-1902).
Κωνσταντίνος
Παναγιωτίδης (1842-;): Είναι
εγγεγραμμένος στον εκλογικό κατάλογο του Δήμου Λαμιέων του 1879 με α/α 944 και
επάγγελμα καθηγητής. Ήταν γιος του καταγομένου από το Μελένικο
της Μακεδονίας Ζαχαρία Παναγιωτίδη, πρώτου Σχολάρχη του Ελληνικού Σχολείου
Λαμίας από το 1835 μέχρι το 1850. Σπούδασε στη Φιλοσοφική Σχολή, από την οποία
αποφοίτησε το 1869-70. Κατόπιν μετέβη στο εξωτερικό, όπου παρέδιδε μαθήματα στα
παιδιά των ομογενών. Το 1875 διορίσθηκε καθηγητής στο Γυμνάσιο Λαμίας. Το 1884
προέκυψε διένεξη με το Δημοτικό Συμβούλιο του Δήμου Λαμιέων, εξαιτίας ομιλίας
του στο σχολείο θηλέων. Το 1885 μετατέθηκε ως Γυμνασιάρχης στο Γυμνάσιο
Τρικάλων και στη συνέχεια εκ νέου στη Λαμία. Το 1890 κατηγορήθηκε για ανάμειξη
στις βουλευτικές εκλογές και το 1893 βρίσκεται τοποθετημένος Γυμνασιάρχης στο
Γυμνάσιο της Κέρκυρας[2].
Κωνσταντίνος
Δούκας (1832-;): Είναι εγγεγραμμένος
με α/α 263 στον εκλογικό κατάλογο του Δήμου Λαμιέων του 1879, ετών 47,
επάγγελμα έμπορος, κάτοικος Λαμίας[3]. Στον ίδιο κατάλογο είναι εγγεγραμμένοι ο πατέρας του
Απόστολος, ετών 75 και ο αδερφός του Αθανάσιος, ετών 45, επαγγέλματος έμποροι,
κάτοικοι Λαμίας.
Δημήτριος
Ταλιαδούρος (1848-12/2/1920):
Πρόκειται για το Στυλιδιώτη γιατρό Δημάκη Γ. Ταλιαδούρο (Εικ.5). Αποφοίτησε από την Ιατρική Σχολή Αθηνών. Έως το τέλος του
19ου αι. κατοικούσε στη Στυλίδα και κατόπιν μετοίκησε στη Λαμία. Το
όνομα της γυναίκας του ήταν Γαρυφαλλιά (1874-1954). Υιοθέτησαν μία κόρη, τη
Βασιλική, σύζυγο του Λαμιώτη γιατρού Χαρίλαου Μουσάτου.
Ηλίας Α.
Κλάρας (1843-;): Στον εκλογικό κατάλογο του Δήμου Φαλάρων του έτους 1865 είναι εγγεγραμμένος με α/α 270 ο
Ηλίας Κλάρας του Ανδρέα, ετών 22, επάγγελμα έμπορος, κάτοικος Στυλίδας. Είναι
γιός του Ανδρέα Κλάρα, Α΄ Παρέδρου του Δήμου Φαλάρων το 1856[4].
Ο Ανδρέας Κλάρας του Ιωάννου είναι εγγεγραμμένος στον ίδιο κατάλογο με α/α 5,
ετών 60, επάγγελμα έμπορος. κάτοικος Στυλίδας. Το ίδιο και ο αδελφός του
Αθανάσιος Κλάρας του Ιωάννου, με α/α 6, ετών 47, επαγγέλματος καφεπώλης,
κάτοικος Στυλίδας.
Σπυρίδων
Μπακαλέξης: Για τον συγκεκριμένο δεν
κατέστη δυνατόν από την έρευνα να εντοπιστούν πληροφορίες.
ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
[1] Στην καθομιλουμένη της
περιοχής σβέντσα ονομάζεται το θαμνώδες φυτό θάψος.
Στην Πελοπόννησο ονομάζεται χρυσόξυλο. Η
λατινική του ονομασία είναι Cotinus Coggygria.
[2] Βλέπε: Κώστα Δημοσθ. Γαλλή, Ο εκλογικός κατάλογος του
Δήμου Λαμιέων του 1879 (Ήτοι: Λαμίας, Σαραμουσακλή, Μεγ. Βρύσης, Λιμογαρδίου, Παλαιοχωρίου,
Δίβρης, Δερβέν Φούρκας, Τσοπανλατών, Δαϊτσάς, Μπεκή, Καλυβίων, Κόμματος,
Ιμίρμπεη και Ταράτσας), Αθήνα 1984.
[3] Βλέπε: Κώστα Δημοσθ.
Γαλλή, Ο εκλογικός κατάλογος του Δήμου Λαμιέων του 1879 (Ήτοι: Λαμίας,
Σαραμουσακλή, Μεγ. Βρύσης, Λιμογαρδίου, Παλαιοχωρίου, Δίβρης, Δερβέν Φούρκας,
Τσοπανλατών, Δαϊτσάς, Μπεκή, Καλυβίων, Κόμματος, Ιμίρμπεη και Ταράτσας), Αθήνα
1984.
[4] Ο Ανδρέας Κλάρας
υπογράφει τον Κατάλογο γεωργών του Δήμου Φαλάρων του 1856.
ΕΙΚΟΝΕΣ
Εικ.1 Μερική άποψη της θέσης Παλιονίκοβα. Στο κέντρο της φωτογραφίας, στη
συστάδα των βελανιδιών, διακρίνεται ο ναός των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης.[Πηγή:
Φωτογραφικό αρχείο Σωτήρη Γ. Αλεξόπουλου].
α
β
Εικ.2αβ Το ΦΕΚ 47/Α/29-09-1873 που αναφέρεται στο μεταλλείο
της Παλιονίκοβας. [Πηγή: Εθνικό τυπογραφείο].
α
β
γ
Εικ.3αβγ Η μορφολογία του εδάφους κοντά στον οικισμό της
Παλιονίκοβας. [Πηγή: Φωτογραφικό αρχείο Σωτήρη Γ. Αλεξόπουλου].
Εικ.4 Ο υπουργός Οικονομικών της κυβέρνησης Δεληγιώργη Δ.Χρηστίδης. [Πηγή: ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ].
Εικ.5 Ο Στυλιδιώτης ιατρός Δημάκης Ταλιαδούρος. [Πηγή: Οδηγός Λαμίας του 1920. Μέρος Β΄(Προσωπικότητες)].
ΠΗΓΗ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου