Σπαρτιώτες αγωνιστές του 1821

Από τη διαδυκτιακή έρευνα προέκυψαν ονοματεπώνυμα αγωνιστών του 1821 καταγομένων από το χωριό της Ανατολικής Φθιώτιδας Σπαρτιά. Ειδικότερα:

Ι. Ονοματεπώνυμα από ονομαστικό κατάλογο για απονομή αριστείων.

Στον «Ονομαστικό κατάλογο αριστούχων πρός χρήσιν της διανομής των αριστείων» της 18^ης Μαΐου 1844 (Εικ.1-3) μεταξύ των άλλων ονοματεπωνύμων αγωνιστών από Λαμία, Στυλίδα, Αυλάκι, Αγία Μαρίνα, Νεράϊδα, Άνυδρο (τότε Νίκοβα) και Παλαιοκερασιά (τότε Τσερνοβίτι) απαντώνται οι εξής Σπαρτιώτες:

Α/Α	Είδος αριστείου	Ονοματεπώνυμο		Διαμονή
				Χωρίον		Δήμος		Επαρχία
. .	. .		. .	. .	. .		. .
141	Σιδηρούν		Γιάννης Κατσαντώνης	Σπαρτιά	Φαλάρων		Φθιώτιδος
142	Σιδηρούν		Κωνσταντής Χαϊδογιάννης	Σπαρτιά	Φαλάρων		Φθιώτιδος
143	Σιδηρούν		Γεώργιος Μπερτσιμάς	Σπαρτιά	Φαλάρων		Φθιώτιδος
144	Σιδηρούν		Γιάννης Μπερτσιμάς	Σπαρτιά	Φαλάρων		Φθιώτιδος
145	Σιδηρούν		Δημήτριος Μπερτσιμάς	Σπαρτιά	Φαλάρων		Φθιώτιδος
146	Σιδηρούν		Μάνος Δημητρίου	Σπαρτιά	Φαλάρων		Φθιώτιδος
147	Σιδηρούν		Νικόλαος Δουκόπουλος	Σπαρτιά	Φαλάρων		Φθιώτιδος
148	Σιδηρούν		--ήας Πάλλας	Σπαρτιά	Φαλάρων		Φθιώτιδος
149	Σιδηρούν		Γερο-Στάθης Σπαρτιώτης	Σπαρτιά	Φαλάρων		Φθιώτιδος
.	.		.	.	.		.
.	.		.	.	.		.
152	Σιδηρούν		Νικόλαος Καναπίτσας	Σπαρτιά	Φαλάρων		Φθιώτιδος
153	Σιδηρούν		Χρήστος Σκιαδάς	Σπαρτιά	Φαλάρων		Φθιώτιδος
154	Σιδηρούν		Πανταζής Σκιαδάς	Σπαρτιά	Φαλάρων		Φθιώτιδος
155	Σιδηρούν		Κυριαζής Σκιαδάς	Σπαρτιά	Φαλάρων		Φθιώτιδος
156	Σιδηρούν		Γεώργιος Κυρίτση	Λογγίτσι	Φαλάρων		Φθιώτιδος
157	Σιδηρούν		Θανάσης Κυρίτση	Λογγίτσι	Φαλάρων		Φθιώτιδος
158	Σιδηρούν		Γεώργιος Μαντές	Λογγίτσι	Φαλάρων		Φθιώτιδος
159	Σιδηρούν		Λάμπρος Μαντές	Λογγίτσι	Φαλάρων		Φθιώτιδος
.	.		.	.	.		.
161	Σιδηρούν		Χριστόδουλος Δουκόπουλος	Σπαρτιά	Φαλάρων		Φθιώτιδος
162	Σιδηρούν		Γεώργιος Κατσάνος	Σπαρτιά	Φαλάρων		Φθιώτιδος
. .	. .		. .	. .	. .		. .

Από τον παραπάνω πίνακα προκύπτει, ότι σιδηρούν αριστείο απονεμήθηκε στους εξής δεκαεννέα Σπαρτιώτες:

-Γερο-Στάθη Σπαρτιώτη

-Δημητρίου Μάνο

-Δουκόπουλο Νικόλαο

-Δουκόπουλο Χριστόδουλο

-Καναπίτσα Νικόλαο

-Κατσάνο Γεώργιο

-Κατσαντώνη Γιάννη

-Κυρίτση Γεώργιο

-Κυρίτση Θανάση

-Μαντέ Γεώργιο

-Μαντέ Λάμπρο

-Μπερτσιμά Γεώργιο

-Μπερτσιμά Γιάννη

-Μπερτσιμά Δημήτριο

-Πάλλα –ήα (δυσανάγνωστο)

-Σκιαδά Χρήστο

-Σκιαδά Πανταζή

-Σκιαδά Κυριαζή

-Χαϊδογιάννη Κωνσταντή

Παρατηρήσεις:

-Δεν αναγράφεται το επώνυμο του αγωνιστή Γερο-Στάθη Σπαρτιώτη αλλά ο τόπος καταγωγής του.

-Στο επώνυμο Δούκας προστέθηκε από τον γραφέα η κατάληξη –όπουλος.

-Ως τόπος καταγωγής των αγωνιστών Κυρίτση και Μαντέ αναγράφεται εσφαλμένα το χωριό Λογγίτσι

-Το ονοματεπώνυμο Χαϊδογιάννης Κωνσταντής πιθανώς αποδίδεται Χαδογιάννης Κωνσταντής, δηλαδή Χάδος Κωνσταντής του Ιωάννη.

ΙΙ. Ο Λοχαγός της Φάλαγγας Αθανασίου Κωνσταντίνος ή Κωτούλας.

Ο Αθανασίου Κωνσταντίνος ή Κωτούλας στον αγώνα της εθνεγερσίας του 1821 πολέμησε υπό τους εξής οπλαρχηγούς:

α) υπό τον Διαμαντή Νικολάου (Ολύμπιο) στα Βρυσάκια (Β΄ μάχη το 1823) και Ψαρά. β) υπό τον Γιάννη Μακρυγιάννη στο Νεόκαστρο.

γ) υπό τον Θοδωράκη Γρίβα στους Μύλους.

δ) υπό τον Γεώργιο Καραϊσκάκη στη Δόμβραινα Βοιωτίας, στην Αράχωβα, στο Δίστομο, στα Λομποτινά, στο Κερατσίνι, στο Φάληρο, στη Θήβα, στη Ναύπακτο και στον Πειραιά. Στις 28-06-1865 υπέβαλλε αίτηση απονομής αριστείου στην Επιτροπή Ιερού Αγώνος.

Ο Αθανάσιος Κωνσταντίνου ή Κωτούλας απεβίωσε στις 21 Απριλίου 1866 στη Λαμία. Ο Δημήτριος Γ. Σφήκας δημοσίευσε στην εφημερίδα των Αθηνών «ΑΥΓΗ» Νεκρολογία αφήνοντας αιχμές για μη αρμόζουσα αντιμετώπισή του από τις κρατικές αρχές ανάλογη της προσφοράς του στον αγώνα. Αναφέρει μάλιστα υποσχέσεις που δινόταν στους μαχητές πρίν τις μάχες, όπως η προτροπή του Καραϊσκάκη «ότι οι επιζήσαντες τη απελευθερώσει της πατρίδος με χρυσά θέλουσι φάγη κοχλιάρια» συνήθως όμως «αντί χρυσών ουδέ ξύλινα θέλουσι κοχλιάρια.». Αυτό συνέβη και στην περίπτωση του συγκεκριμμένου αγωνιστή, ο οποίος «…εγκαταλειπών το όπλον, απεσύρθη εις τον ιδιωτικόν βίον, και έσπευσε ν’ αναζητήση εις τους εαυτού βραχίονας τα μέσα του ζήν…..».

Ακολουθεί το πλήρες κείμενο της Νεκρολογίας:

«Νεκρολογία

Συχνά πυκνά ανοίγονται αι πύλαι του Παραδείσου και δέχονται τάς αγίας ψυχάς των ευσταλών στρατιωτών της ιεράς ημών εθνεγερσίας! συχνά πυκνά παρέρχονται τα ιερά λείψανα της εθνοσώου αθλήσεως, και η πάροδος αυτών, στερεί την Ελλάδα πολυτίμου μαρτυρίας του ευκλεούς και τροπαιούχου αυτής αγώνος. Τοιούτον ιερόν λείψανον των ελευθερωτών της πατρίδος ήν και ο κατά την 21 φθίνοντοντος μηνός αφείς την υστάτην αυτού πνοήν εν Λαμία λοχαγός της φάλογγος Κώνστας Αθανασίου. Ευρισκόμενος εις το στάδιον εκείνον της ηλικίας, το οποίον μόνον παλμοί ζωηρών αισθημάτων κυριεύουσι, καθ’ ήν εποχήν το εθνεγερτήριον άσμα το πρώτον ηκούσθη, έδραμε σφριγών μετά των πολυαρίθμων αυτού συγγενών και ετάχθη υπό την τυραννοκτόνον σημαίαν. Αφού τους εννέα διήνυσε δυσπότμους ενιαυτούς του ιερού αγώνος προκινδυνεύων υπέρ της πατρίδος επί τη χρυσή ελπίδι ότι μέλλει ν’ αναπνεύση την γλυκείαν αύραν ελευθέρου ήματος, αφού παρεκόσμησε το στήθος του με τα λαμπρά παράσημα εξ πληγών, και του στεφάνου της δόξης άξιον εαυτόν κατέστησε διά της ηρωϊκής καρτερίας εν τη πολιορκία του Νεοκάστρου και εν ταίς μάχαις της Τροπολιτζάς, των Τρικέρων, της Βονίτζης, των Ψαρών, της Ναυπάκτου, του Πειραιώς, του Νεοκάστρου, του Κανούη (των Θηβών), της Αραχώβης, του Διστόμου, και πολλών άλλων μερών, είδε μέν τέλος παράβακχος εκ χαράς πραγματοποιούμενον το τερπνόν όνειρον των ελπίδων του, αλλ’ ευρέθη μόνος εν μέσω της σκιάς των συγγενών του θυσιασθέντων απάντων εις τον βωμόν της πατρίδος, γυμνός παντός παντός υλικού εφοδίου διά τον μέλλοντα βίον. Όθεν εξακολουθήσας εισέτι επί τινά χρόνον την πρός την πατρίδα υπηρεσίαν, ανέμενε πλήρης ελπίδων την αμοιβήν των πόνων του αδιστάκτως πιστεύων ότι επέστη η στιγμή καθ’ ήν έμελλε να εκπληρωθή η υπόσχεσις ήν ο ποδηγετών τους εραστάς της ελευθερίας αείμνηστος Καραϊσκάκης ένθους πολλάκις εν ταίς παραμοναίς των μαχών εκ ονόματος του έθνους έδιδεν αυτοίς λέγων ότι οι επιζήσαντες τη απελευθερώσει της πατρίδος με χρυσά θέλουσι φάγη κοχλιάρια. Πλήν πρωΐμως έγνω ότι άλλοις εδόθη το δρέψασθαι τους καρπούς των πόνων ούς αυτοί τοσούτον κοπιωδώς παρεσκευάσαντο, και ότι αντί χρυσών ουδέ ξύλινα θέλουσι κοχλιάρια, ερωτιώσα δε ψάθη τα σώματα αυτών έμελλε να δεχθή και το πικρόν ποτήριον φρικτής αγνωμοσύνης ήθελεν εγγίσει τα χείλη αυτών. Διό αποχαιρετίσας το στρατιωτικόν στάδιον αφού ο ξηρός βαθμός του λοχαγού της φάλαγγος αντήμειψε τάς πολυμόχθους εκδουλεύσεις του και εγκαταλειπών το όπλον, απεσύρθη εις τον ιδιωτικόν βίον, και έσπευσε ν’ αναζητήση εις τους εαυτού βραχίονας τα μέσα του ζήν, άπερ ακάματος φιλοπονία και νούς δραστήριος αφθόνως επεδαψηλεύσαντο αυτώ, και ούτως έζησε το λοιπόν του βίου του πλήρης αρετής, άπαντας αγαπών, και παρ’ όλων σεβόμενος.

Αθήνησι 30 Απριλίου 1866.

ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Γ. ΣΦΗΚΑΣ.»

[Πηγή: ΑΥΓΗ, φύλλο 1671/30-04-1866, σελίδα 4, (ψηφιακός σελιδοδείκτης 155)] (Εικ. 4αβ).

ΕΙΚΟΝΕΣ

Εικ.1. Η πρώτη σελίδα του ονομαστικού καταλόγου. [Πηγή arxeiomnimon.gr].

 Εικ.2. Η δεύτερη σελίδα του ονομαστικού καταλόγου με τα ονοματεπώνυμα των Σπαρτιωτών αγωνιστών [Πηγή arxeiomnimon.gr].

Εικ.3. Η τελευταία σελίδα με την υπογραφή του Υπουργού Στρατιωτικών Π.Ροδίου. [Πηγή arxeiomnimon.gr].

α

β

Εικ.4αβ. Η πρώτη σελίδα της εφημερίδας ΑΥΓΗ. Στην τέταρτη σελίδα της δημοσιεύεται η Νεκρολογία για τον Σπαρτιώτη αγωνιστή. [Πηγή: ΑΥΓΗ, φύλλο 1671/30-04-1866, (ψηφιακός σελιδοδείκτης 155)].

ΠΗΓΗ

1. Γενικά Αρχεία του Κράτους.

2. Γεωργίου Θεμ. Χαρίτου, Η Μάχη της Αράχωβας Υπό τον Στρατάρχη Γ. Καραϊσκάκη και οι συντελεσταί της (18-24 Νοεμβρίου 1826), Αθήναι 2001 (Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Λεβαδείας), σελίδα 460.